Metamorfoza bohatera w literaturze. Omów na wybranych przykładach literackich.

Metamorfoza , to inaczej przemiana człowieka. Jest ona szczególnie wpisana w porządek świata i życie ludzkie. Tak naprawdę każdy człowiek ulega metamorfozom. Często zmienia swoje życie na dobre lub złe. To od nas samych zależy jakimi chcemy być ludźmi i czego pragniemy dokonać w naszym życiu codziennym. Często metamorfozie ulegają ludzie, którzy znajdują się w różnorodnych sytuacjach życiowych. To właśnie one powodują, że istota ludzka zmienia się diametralnie. Można również powiedzieć, że metamorfoza to takie „przejście” jednej osoby w drugą. Człowiek często myśli, że postępuje w swoim życiu dobrze dla innych ludzi, natomiast oni nie potrafią zrozumieć takiego zachowania i stwierdzają, że dana osoba źle czyni. Czy jest to możliwe? Uważam, że tak. Człowiek sam siebie nie może ocenić, dlatego robią to za nas inni.

W literaturze odnaleźć można wielu bohaterów, którzy ulegli metamorfozie. Jak więc to wygląda? Czy są one takie same? I czy bohaterowie w ten sam sposób ulegli przemianie, czy może zupełnie inaczej?

Wędrując po epokach literatury, już w Nowym Testamencie odnalazłam „Przypowieść o Synu Marnotrawnym”. Opowiada ona o człowieku, który miał dwóch synów. Młodszy poprosił go o rozdzielenie majątku pomiędzy siebie i brata. Otrzymawszy swoją połowę dóbr ojca odszedł z domu. Szybko roztrwonił swoją część. W tym samym czasie w krainie, w której przebywał młodzieniec, nastał głód. Postanowił on wrócić do ojca i prosić go, by pozwolił mu zostać choćby jednym ze swoich najemników. Kiedy ojciec ujrzał powracającego syna, chwycił go w ramiona, kazał ubrać w najlepsze szaty i zabić na ofiarę tłuste ciele. Rozgniewało to starszego syna, który uważał, że młodszy powinien zostać ukarany za utratę majątku. Ojciec wytłumaczył mu, że jego brat odchodząc z domu umarł dla niego, a powróciwszy „ożył”. Przypowieść o Synu Marnotrawnym ukazuje metamorfozę młodszego syna, poprzez uświadomienie sobie swojej winy i popełnionego błędu. Postąpił źle, opuszczając dom i rodzinę, ale potem przeprosił i błagał o wybaczenie. W ten sposób ponosi pewnego rodzaju konsekwencje. Dochodzi tutaj do przemiany, w której człowiek najpierw był tym złymi i zachłannym, a później poprzez zrozumienie błędu uświadamia sobie, że zawsze jest możliwe podniesienie się z upadku i powrót na dobrą drogę.

Niedawno czytałam utwór Williama Szekspira pt. „Makbet”. Tutaj główna postać dokonuje metamorfozy, czyli ogromnej przemiany pod wpływem przepowiedni czarownic. Poznając bohatera na początku można powiedzieć, że jest on jednostką, którą cechuje: męstwo, odwaga, umiejętność podejmowania szybkich i trafnych decyzji. Świadczy to o tym, iż był on nie tylko honorowym żołnierzem lecz także nieskazitelnym szlachcicem. W dalszej części utworu dochodzi do metamorfozy tej persony poprzez przepowiednie czarownic, dotyczących władzy, która ma należeć właśnie do Makbeta. Okazuje się, że bohater bardzo pragnie zostać królem, co wykorzystuje jego żona nakłaniając go do wielu zbrodni. Dokonuje ich bardzo wiele. Mimo to Makbet nie jest w stanie pohamować rządzy władzy. Jedna zbrodnia rodzi następną, a jednostka coraz bardziej zanurza się w występku, przemieniając się w człowieka bezwzględnego i okrutnego. Mordując, staje się tyranem - gdyż wiara, iż może on posiąść koronę królewską jest bardzo silna. Jednakże Makbet popada w obłęd, ma halucynacje, a wraz z zaszczytami rośnie jego przerażenie. Stopniowo zwiększa się świadomość bohatera dotycząca jego własnej natury i nieodwracalności czynów, które popełnił. Makbet przez cały czas dysponuje wolna wolą, to od niego zależy jaką decyzje podejmie. Wybiera szlak zbrodni, który w końcu jego samego doprowadza do zbrodni. Jeżeli chodzi o Lady Makbet, to Szekspir pokazuje ją jako człowieka, który nie jest w stanie znieść ciężaru własnej winy. Jest to kobieta zła, jej wpływ na męża przyczynił się do wielu zbrodni, nie ma ona wyrzutów sumienia i obawia się jedynie niepowodzenia. Wydaje się być osobą o wiele silniejszą i okrutniejszą niż jej mąż, ale wina tkwiąca w jej podświadomości doprowadziła ją do obłędu. W tym utworze metamorfoza bohatera uwikłana została w pożądanie władzy. Makbet, aby posiąść koronę królewską za namową żony, morduje wielu ludzi. Staje się złym i okrutnym egoistą. Ta przemiana sprawia, że staje się obłąkanym, co ostatecznie doprowadza go do śmierci.

Kolejny utwór, który przedstawię to epopeja narodowa Adama Mickiewicza pt. „Pan Tadeusz”. Odnalazłam tutaj postać Jacka Soplicy, który jest wzorowym polskim szlachcicem. Ceniono u niego bezpośredniość, odwagę oraz sprawność rycerską. Był także utracjuszem i hulakom lecz zarazem bardzo przystojnym mężczyzną. Zakochał się w Ewie, którą chciał poprosić o rękę. Bywały momenty kiedy chciał poprosić Stolnika o zgodę na małżeństwo, jednak jego duma szlachecka nie pozwalała mu na ugięcie się przed możnym. Doprowadziło to do wielu cierpień Soplicy, niepotrzebnego małżeństwa, nałogu, pijaństwa i w końcu do zamordowania Stolnika. Jacek, choć silny fizycznie, okazał się mało odporny psychicznie. Kochając i nienawidząc równie mocno, zaglądał coraz częściej do kieliszka. Unieszczęśliwiał Ewę, która ze zgryzoty zmarła i zostawiła małego synka Tadeusza. Przypadkowo znajdujący się pod zamkiem Horeszków bohater, w wyniku nieporozumienia strzela do Stolnika. Po tym zdarzeniu los okazał się dla niego okrutny. Jacek zostaje potraktowany jako zdrajca ojczyzny. Z takim piętnem nie mógł żyć w tym miasteczku i uciekł zagranicę. To właśnie tam następuje jego przemiana duchowa. Z dumnego hulaki pozostaje tylko sprawność fizyczna, którą wykorzystuje na polach bitewnych. Wstępuje do klasztoru bernardynów i dusząc w sobie pychę przybiera imię Robak, by w ten symboliczny sposób pozbyć się najgorszej wady. Ksiądz Robak to mądry i dojrzały człowiek. Nie dba o prywatne interesy, nadrzędną sprawą staje się dla niego ojczyzna i nadzieja na odzyskanie niepodległości. Jednak nie do końca zapomina o swoim pierwszym wcieleniu, potrafi być dusza towarzystwa - jest znakomitym gawędziarzem. Soplica, starając się odpokutować grzechy swojej młodości, bardzo dba o wychowanie syna. Kocha go nad życie, ale nie pozwala sobie na ujawnienie prawdziwej tożsamości.

Według mnie Jacek Soplica nie jest świetlana postacią, ma za sobą awanturnicze życie. Dokonuje się w nim jednak przemiana, zmienia się jego system wartości i dlatego zasługuje na uznanie. Poświęcenie sprawie narodowej zmywa grzechy młodości. Sylwetka Jacka Soplicy i Księdza Robaka ukazuje wielką metamorfozę, gdzie z okrutnego mordercy rodzi się wspaniały człowiek, który pragnie chronić ojczyznę.

Na koniec przedstawię postać z utworu Henryka Sienkiewicza pt. „Potop”. Pragnę przedstawić tutaj duchową przemianę Kmicica. Jednostka ta, to typowy hulaka, warchoł, nieodpowiedzialny, porywczy i skłonny do bijatyk. Andrzej jest szlachcicem Sarmatą, nie troszczy się o sprawy kraju, kieruje się chorobliwą ambicją, nie stroni od alkoholu, dba jedynie o własne korzyści. Ale cechuje go także odwaga. Dopiero po spotkaniu ze Wołodyjowskim, Kmicic uświadamia sobie swoje wady i negatywne zachowanie. Andrzej zaczyna rozumieć, iż porywczością i bezczelnością nie zdobędzie uczucia Oleńki, a organizowane burdy i pijatyki przynoszą mu złą sławę. Kmicic zwiedziony przez Radziwiłła obietnicą ułatwienia małżeństwa z Oleńką, poprzysięga mu dozgonną wierność. Nie wie jednak, że w tym czasie Janusz ogłosi w Kiejdanach poddanie się Litwy Karolowi Gustawowi. Zobowiązany przysięgą Kmicic służy Radziwiłłowi, prawdę o zdradzie odkrywa dopiero podczas rozmowy z bratem Janusza - Bogusławem , cynicznym i nieukrywającym niczego. Andrzej porywa Bogusława, ale ten ucieka, raniąc go. Odkrycie prawdy o Radziwiłłach staje się dla Andrzeja szokiem i początkiem głębokiej wewnętrznej przemiany. Kmicic dostrzega swoje błędy, potępia się i przeżywa załamanie. Przerażenie miesza się z chęcią dokonania zemsty. Od tej pory Kmicic, pod przybranym nazwiskiem Babinicz, stara się zmazać swoje winy. Po przemianie ujawnia pozytywne cechy swojej osobowości. Staje się wzorem patrioty. Z butnego i porywczego szlachcica - sarmaty, zmienia się w pokornego, skromnego i religijnego Polaka. Nie dba o sławę, a swoją odwagą niejednokrotnie potwierdza miłość do ojczyzny i przywiązanie do króla. Jego czyny stają się rozważne i przemyślane, a nadludzka odwaga rozsławia jego imię w całym kraju.

Według mnie metamorfoza Kmicica jest godna do naśladowania. Jego wierność Radziwiłłowi była dozgonna lecz na próżno. Jednakże przemiana była ogromna i szlachetna.

Na tym zakończę moje przemyślenia. Każdy bohater, tak jak i człowiek w życiu codziennym przechodzi metamorfozy. Zazwyczaj jest to przemiana duchowa. Wówczas na przestrzeni życia stajemy się inni, nabieramy nowego dystansu do sytuacji, zbieramy doświadczenia. Często ludzie dokonują również przemiany zewnętrznej, dotyczy to zmiany ubioru, fryzury itd. Bohaterowie literaccy, których przedstawiłam swojej wypowiedzi dokonali metamorfozy wewnętrznej. Zmieniali się jednak powoli, a nie diametralnie, czyli nie od razu. Pomału tworzyli dla siebie nowy świat. Uczyli się na błędach, które wcześniej popełnili. Każdy z pisarzy ukazał swojego bohatera w różny sposób, wgłębiał się w jego psychikę, powoli ukazując przemianę jaka się w nim dokonywała. Sadzę, że metamorfoza znana jest już od początku istnienia świata i prawdopodobnie będzie trwała aż do jego końca. Uważam, że człowiek potrzebuje zmian w swoim życiu - czasem tych lepszych, a czasem gorszych…

Pojęcia związane z pracą:

- przypowieść

- epopeja narodowa

- dramat

- dramat historyczny

Dokładna analiza lektur, poprzez szczegółowe przeczytanie. Postacie zawarte w pracy - charakterystyka dokładana analiza. W jakich epokach literackich zostały stworzone utwory.

Cechy epok:

- młoda polska

- romantyzm

- renesans

Znaczenie słowa metamorfoza z encyklopedii.

5

---