Kierunek strukturalny-teoria anomii R. Mertona
POJĘCIA
Kulturowo zdefiniowane cele
zinstytucjonalizowane środki
Struktura społeczna.
Struktura kulturowa
Anomia
Indywidualne sposoby przystosowania - reakcje na warunki społeczne. Wyrażają się w zachowaniu jednostki, jako: innowacje, konformizm, rytualizm, wycofanie się i bunt.
ANALIZA KRYTYCZNA
- Zbyt raptowne przejście ze stanu konformizmu do dewiacji - brak mowy o procesie przechodzenia z jednego stanu do drugiego (ludzie obserwują zach dewiacyjne, widzą, że one przynoszą korzyści, stan anomii się powiększa)
- Nie pyta jakie czynniki psychologiczne ułatwiają dewiację, bo stan napięcia i presji-jednak nie wystarcza
- Typy przystosowania się są z pozoru od siebie niezależne
- Nie pisze, które reakcje są najbardziej typowe dla jakiejś warstwy struktury społ
- Czasem środek i cel nie są od siebie oddzielone (robienie pieniędzy może być i środkiem i celem) a w teorii są oddzielone


Kierunek kontroli społecznej

Kier. kontroli różni się znacznie od innych teorii, ponieważ w nich generalnie zakłada się, że zach dewiacyjne wymaga wyjaśnienia-że ma podłoże motywacyjne, powody.
Założenie kierunku kontroli: człowiek jest istotą niemoralną-ludzie zawsze mają uzasadnione powody by popełniać przestępstwa. Zachowanie dewiacyjne nie wymaga zatem wyjaśnienia. Należy wiec wyjaśniać konformizm, a nie dewiację.

E. Durkheim
Homo duplex-człowiek rozdwojony.
Anomia
Dowodził, że dew jest normalna, ale utrzymywał jednocześnie, ża dewiany jest nienormalny z psychologicznego punktu widzenia

Koncepcja Reissa
Kontrola zewnętrzna
kontrola wewnętrzna
Grupy pierwotne
W przeciwieństwie do reprezentantów kier kontroli społ, Reiss dokonał wyraźnego rozróżnienia na zewn i wewnętrzne czynniki kontroli społecznej, nawet je sobie przeciwstawiał. Traktował je jako regulatory ludzkiego zachowania.

Koncepcja Nye'a
Łańcuch kontroli społecznej (składa się zatem z kontroli: wewnętrznej, pośredniej, bezpośredniej i elementu quasi-kontrolnego, którym jest zaspokojenie potrzeb)
Zaproponował podział na:
- kontrolę wewnętrzną (sumienie - wynik internalizacji norm),
- kontrolę pośrednią (liczenie się z opinią „istotnych innych”) i
- kontrolę bezpośrednią (sankcje społeczne - zarówno nieformalne, jak i formalne: od dezaprobaty po więzienie).
Tę teorię odróżnia od pozostałych akcentowanie także roli czynnika motywacyjnego
Wprowadził element-zaspokojenie potrzeb
Podobnie jak Reiss-zwracał uwagę na rolę rodziny

teoria samokontroli Gottfredsona i Hirschi'ego

*elementy systemu więzi jednostki z jej otoczeniem:
- przywiązanie (Hirschi uważał, że przywiązanie tym samym, czym w koncepcji Reissa była kontrola wewnętrzna, a w koncepcji Ney'a kontrola pośrednia (sumienie).
-zaangażowanie
-zaabsorbowanie,
-przekonanie
Teoria ma za zadanie wyjaśniać zach dew jednostek aprobujących obowiązujące normy-dewiację konformistów !!!!!!!
- mniej zastanawia się, co popycha ludzi do przestępstwa
- koncentruje się na wyjaśnianiu mech wymuszających konformizm
- w konc Reissa i Nyea nie mówi się nic o zmienności kontroli wewn w czasie
- nie wyjaśnił jaki proces zachodzi miedzy osłabieniem się przywiązania a zach dew
- nie wyjaśnia, co powoduje osłabianie „przekonania” i teoria mogłaby w zasadzie funkcjonować bez tego elementu
- wyjaśnia zach dew wyłącznie na poziomie jednostkowym-tu punktem odniesienia jest jedn, a np. w teorii Durkheima-zach dew w całym społ
- WSZYSTKIE TEORIE KONTROLI POMIJAJĄ MOTYWACJĘ DEWIACYJNĄ-przyjmują, ze to impulsy biologiczne przy braku kontroli prowadzą do dew
- WSZYSTKIE są niejako teoriami socjalizacji




Kierunek kulturowy
Chicagowska szkoła ekologii społecznej
Koncepcja Roberta E. Parka
Walka o pozycję ekonomiczną opiera się na 3 zasadach ekologicznych:
- inwazji
- dominacji
- sukcesji.
- strefa przejściowa

koncepcja Ernesta W. Burgessa
strefa przejściowa
5 stref-obszarów, które mają formę koncentrycznych kręgów:
fazy-stadia przemiany dzielnicy mieszkaniowej klasy robotniczej w strefę przejściową


Czynniki ekologiczne-środowiska fizycznego: zmiany sposobu mieszkania, wzrost gęstości zaludnienia, ekspansja przemysłu-wszystko, co charakteryzuje sytuacje człowieka w mieście.
Oboje uważali, ze przestępczość jest wynikiem naturalnego procesu rozwoju miasta, a strefa przejściowa stanowi ostoję dla tych, którzy przegrali.
Późniejsze teorie nie kładły już takiego nacisku na kryminogenność samego procesu rozwojowego miasta-organizmu, lecz na elementy kulturowe. To już nie środowisko fizyczne, lecz środowisko społeczne (osłabienie kontroli).

Ekologia kulturowa
Koncepcja Clifforda R. Shawa (i Henry D. McKay'a)
Pojęciem kluczowym staje się dezorganizacja społeczna-tradycyjne normy zanikają, nieformalna kontrola na obszarach zdezorganizowanych słanie, a to powoduje wzrost podatności na dewiacyjne wzory postępowania. Zachowania przestępcze stają się nawet aprobowane.
Ustalił, że wysoki wskaźnik przestępczości w strefie przejściowej pozostawał bez zmian przez kilkadziesiąt lat mimo zasadniczych zmian składu etnicznego. Ustalenia te podważały zasadność poglądów, że niektóre rasy maja predyspozycje do przestępczości i zmuszały do zastanowienia się, co sprawia, ze na obszarach przejściowych cały czas występuje dewiacja, mimo zmiany składu mieszkańców.
Fakt utrzymywania się wysokiego poziomu przestępczości w dzielnicy przylegającej do centrum przemysłowo-handlowego Shaw i Mc Kay także interpretowali w kategoriach transmisji kultury.
„Dzieci żyjące w takich społecznościach (dzielnicach przestępczych) są w większej mierze narażone na oddziaływanie różnorodnych, sprzecznych standardów i form zachowania niż na oddziaływanie jakiegoś jednego, spójnego i konformistycznego wzoru”. Choć w dzielnicach przestępczych dominuje także konformistyczny system wartości, to jednak funkcjonuje tam również konkurencyjny, dewiacyjny system wartości o dużej sile oddziaływania. Natomiast w dzielnicach, w których przestępczość jest niska, takiego konkurencyjnego systemu wartości bądź w ogóle nie ma, bądź też nie jest on na tyle silny i rozpowszechniony, by mógł wywrzeć istotny wpływ na zachowania młodzieży. Nie może więc dziwić fakt, że nie postrzegali oni nieletnich przestępców jako osób antyspołecznych lub nieprzystosowanych. Wręcz przeciwnie - z punktu widzenia wymagań i oczekiwań środowiska są oni doskonale przystosowani.

Wykazali w jaki sposób struktura ekologiczna miasta może wpływać na zróżnicowane nasilenie dewiacji
Ustalili, ze raz wykształcone dzielnice przestępcze pozostają siedliskiem występku przez b dł czas, bez względu na przemiany w jej składzie mieszkańców !!!!!!!!!

zarzuty dla kier ekologii społecznej:
- nie skupia się na problematyce ekologicznej-środowiska fizycznego-jego wpływu na przest
- brak sprecyzowania kierunku zależności między przest a warunkami ekologicznymi
- brak zdecydowania odnośnie tego, czy: określone czynniki środowiska fizycznego powodują przestępczość, czy raczej dane warunki ekologiczne skupiają przestępczość-przyciągając przestępców
- poglądy nie znalazły potwierdzenia poza amerykańskimi warunkami społecznymi i kulturowymi

Teoria konfliktu kultur Sellina
Podstawową jednostką analizy w socjologii przestępczości winna być norma zachowania
Norma zachowania określa jakie reakcje jednostki są aprobowane bądź dezaprobowane przez grupę normatywną.
Potencjał oporu normy
Brak oporu ze strony grupy:
Zredukowany opór ze strony grupy
Konflikt kultur
Wewnętrzny konflikt kultur
Zewnętrzny konflikt kultur
Teorię bardziej można wykorzystać w krajach rozwijających się, Trzeciego Świata, gdzie jeszcze normy „plemienne” zderzają się z cywilizacją.
Zarzuty:
- społeczeństwo składa się z samych podkultur, nie ma kultury wyraźnie dominującej. W istocie przecież społ są znacznie bardziej homogeniczne pod względem aksjologicznym
- Każdy konflikt kultur prowadzi do dewiacji? Otóż nie-tylko taki, który jest związany z wartościami chronionymi przez prawo.

Teoria zróżnicowanych powiązań Sutherlanda
Zasadnicza jej teza, zgodnie z którą zachowanie przestępcze jest zachowaniem wyuczonym.
Punktem wyjścia teorii Sutherlanda jest zróżnicowana organizacja społeczna
sześć twierdzeń:
Zachowanie przestępcze jest wyuczone.
Procesy interakcyjne
Grupy pierwotne
1. Czego się uczymy
Definiowanie norm prawa
Nadwyżka
Zmienne procesu zróżnicowanych powiązań
2. Mechanizmy uczenia się
Potrzeby i wartości
Zarzuty:
- Nie wyjaśnia, jakie zasady uczenia się wchodzą w grę w procesie przyswajania zach przest - potraktował to marginesowo
- pasywna koncepcja osobowości-uznaje jednostkę za pozbawioną możliwości wyboru między konformizmem a dewiacyjnymi wzorami zach
- przyjął, że źródłem zach przestępczych są dostępne wzory kulturowe będące czymś zewnętrznym dla jednostki
- jednostka przyswaja motywy przestępcze pod wpływem trwałego kontaktu z wzorami zachowań przestępczych, nie zaś w wyniku realizacji swych ogólnych potrzeb
- teoria tłumaczy zach jednostki, która stała się przestępcą, nie zaś jednostki przestrzegającej prawa
- teoria implikuje bezpośrednią relację między motywami przestępczymi a zach przestępczym
Nie stosować tej konc w przypadku przestępców nieintencjonalnych, z zab psych, białe kołnierzyki, działających pod wpływem stresu, presji sytuacyjnej, do sprawców irracjonalnych, przypadkowych i kompulsywnych

Teorie podkultur
Teoria podkultur dewiacyjnych Alberta K. Cohena
Koncepcja A. K. Cohena zapoczątkowała całą serię teorii podkultur dewiacyjnych. Uznaje on występowanie podkultur przestępczych za charakterystyczne dla młodzieży z warstw niższych, aczkolwiek genezy tego zjawiska upatruje w innych czynnikach.
działanie człowieka =rozwiązywaniem problemów
Wszystkie problemy ludzi powstają i są rozwiązywane w ramach dwóch kategorii determinant:
-ich ram odniesienia oraz
-sytuacji, w której działają.

Sytuacja
Nacisk na konformizm.
Procesy interakcyjne
gesty eksploracyjne
Problem statusu.
Obronna prowokacja
Kryteria statusu warstw średnich
Ř Ambicja
Ř Indywidualna odpowiedzialność
Ř Szacunek dla osiągnięć
Ř Umiejętność rezygnowania z natychmiastowej gratyfikacji
Ř Racjonalność
Ř Świadome kształtowanie wyglądu zewnętrznego, uprzejmości, manier
Ř Kontrola agresji fizycznej i niestosowanie przemocy
Ř Pożyteczny wypoczynek
Ř Poszanowanie własności

Cechy podkultur dewiacyjnych
Zachowania dewiacyjne jako reakcja pozorowana
a) Bezcelowość
a) Złośliwość
c) Negatywizm

Najcenniejsze w konc Cohena jest zarysowanie grupowego procesu dochodzenia do rozwiązań innowacyjnych-tu uzupełnia teorię Mertona !!!
Wady:
- Dyskusyjne wydaje się założenie,
ü że każde działanie ma na celu rozwiązanie problemu
ü że problem statusu jest zasadniczym problemem, przed którym ludzie stają
ü podkultury wyłaniają się wówczas, gdy w ich ramach mogą być zaspokajane istotne potrzeby ich „założycieli” i trwają tak dł, jak potrzeby założycieli są zaspokajane
- Zbyt silnie akcentuje różnice aksjologiczno-normatywne w ramach tego samego społeczeństwa.
- Za pomocą tej konc nie można wyjaśniać przestępstw dokonywanych przez młodzież z motywów utylitarnych (służy do wyj przest młodzieży z warstw niższych)
- Wątpliwe jest to, czy młodzież warstw niższych jest aż tak przesiąknięta systemem wart warstw średnich
- Zniekształcony wizerunek młodzieżowych podkultur dewiacyjnych


Koncepcja kultury warstw niższych Millera
centralne punkty zainteresowania (wartości wg innych teorii)
Powstawanie i działalność gangów młodzieżowych stanowi wynik tradycji kulturowej warstw niższych.
Punkty zainteresowania warstw niższych:
- kłopoty
- twardość
- spryt
- emocje
- przeznaczenie
- niezależność
Dla młodzieżowej kultury warstw niższych - obok już omawianych - charakterystyczne są dwa kolejne, specyficzne dla niej centralne punkty zainteresowania: przynależność i status.
Przynależność można osiągnąć i utrzymać dzięki zachowaniom zgodnym z wymaganiami ogólnie obowiązującymi w kulturze warstw niższych: demonstrowaniu sprytu, twardości, niezależności itp. Zdaniem Millera stosowanie się do wymagań normatywnych grupy rówieśniczej może pociągać za sobą naruszanie norm innych grup społecznych.
Status w obrębie grup młodzieżowych w warstwach niższych osiąga się, utrzymuje bądź podwyższa przez demonstrowanie cech wysoko cenionych w kulturze tych warstw: twardości, sprytu, wyrażania oporu wobec oficjalnych autorytetów, odwagi itp.
Widać wpływ Sellina i Sutherlanda.
Ostra polemika z tezami Cohena (uważał, że wzorcem postępowania są standardy warstw średnich), M natomiast uważał, ze młodzież ta w ogóle nie jest zorientowana na wartości kultury dominującej-warstw średnich i realizuje wartości własnej warstwy-które niejako z definicji okazują się dewiacyjne w zderzeniu z innymi wart.
Wady:
- obraz nakreślony przez Millera jest przerysowany-odnosi się zwłaszcza do mniejszości etnicznych-lumpenproletariatu


Teoria zróżnicowanych możliwości Richarda A. Clowarda i Lioyda E. Ohlina
Wady jednostki-wady systemu
prawomocność i zasadność moralna norm
Typologia podkultur dewiacyjnych - opiera się na 2 założeniach:
- adaptacja do sytuacji rozdźwięku miedzy kulturowo wyznaczonymi celami a możliwościami ich realizacji ma charakter grupowy-nie indywidualny
- równie istotny, jak dostęp do środków konformistycznych umożliwiających realizację kulturowo wyznaczonych celów, jest dostęp do środków nonkonformiastycznych-przestępczych.
Podkultura przestępcza
Podkultury konfliktowe
Podkultury wycofania

W przeciwieństwie do Cohena Cloward i Ohlin zakładali, że:
- przestępczość gangów to nie wyraz negacji wartości warstw średnich. Tworzenie się podkultur przestępczych wynika z niemożności osiągnięcia wyższej pozycji i dostatku w legalny sposób. Cel pozostaje taki sam we wszystkich warstwach społecznych, zmieniają się jednak środki.
- postawy dewiacyjne wykształcają się jeszcze przed przystąpieniem do podkultury-na zasadzie świadomego wyboru linii działania
- każdy uczestnik procesu interakcji ma już ukształtowany pogląd na kierunek i charakter zmian, grupa zaś formuje się za zasadzie podobieństwa postaw
- rola grupy polega przede wszystkim na dostarczeniu moralnego wsparcia rozwiązaniom innowacyjnym-przez racjonalizowanie zachowań dewiacyjnych.
- uważali, że kluczowym problemem przed którym stoi dewiant jest uporanie się z poczuciem winy. Dopiero jej eliminacja umożliwia zaangażowanie się w dewiację. Odbywa się to poprzez odebranie prawomocności istniejącemu porządkowi społecznemu. Ale!!! uważali także, że większość dewiantów nie ma poczucia winy, bo przyjęli odmienny system norm.
- Odmiennie niż Cohen tłumaczyli agresywne zachowania młodzieży grup przestępczych. Chłopcy maja swe grupy odniesienia, ale jeszcze do nich nie należą i dlatego starają się udowodnić, ze się nadają To co jest bezsensownym zachowaniem, jest nim bezsensownym tylko z pozoru-oni udowadniają.
W przeciwieństwie do Mertona podkreślali, że bariery klasowe sprawiają, ze cele sukcesu obowiązujące w warstwach średnich nie mogą być istotne dla przedstawicieli warstw niższych, bo młodzież z tych warstw orientuje się na wzory sukcesu-głównie przestępcze-przyjęte w ich środowisku. Wzory z warstw średnich, są dla warstw niższych abstrakcyjne.
Ich zdaniem działanie dewiacyjne jest celowe, ponieważ wcześniej dewianci odrzucili wartości warstwy średniej
Mówili, że w zależności od rodzaju dostępnych środków nieprawomocnych wyłaniają się różne rodzaje podkultur dew.
Typ adaptacji do sytuacji rozdźwięku między elementami struktur społecznej i kulturowej zależy nie tylko od dostępności środków konformistycznych lecz także od dostępności środków nielegalnych. Nie jest tak, jak mówił Merton-że każda jednostka odczuwająca stan napięcia może stać się innowatorem-do tego potrzeba jeszcze środków nonkonform.
Wykazali, że w środowiskach, w których istnieje silna tradycja dewiacyjna, młodzież już od najmłodszych lat jest zorientowana na nielegalne sposoby osiągania sukcesu i to niezależnie od faktycznych możliwości awansu za pomocą środków konf. W środowiskach tych jednostka może nie odczuwać stanu napięcia motywacyjngo!!!!!

Koncepcja ta jest próbą połączenia orientacji kulturowej i strukturalnej. Akcentowali wpływ naznaczania na narastanie dewiacyjnego zaangażowania i rolę negatywnych reakcji społecznych w procesie kształtowania się i umacniania podkultur dewiacyjnych. Podkreślali wpływ reakcji społecznej na wzrost poczucia tożsamości i odrębności podkultur dewiacyjnych.

Wady:
- można by było wyróżnić większą liczbę typów młodzieżowych podkultur dew
- struktura grup dew nie jest w rzeczywistości aż tak zhierarchizowana i role wewnątrz gr nie są aż tak rozpisane
- niepotrzebnie chcieli odseparować prawny i moralny aspekt norm-tak jakby jednostka zdecydowała „już nie będę związana z normą” ale nadal ja uznaję


4. Teoria neutralizacji Sykesa i Matzy (dryfu)
Punktem wyjścia rozważań Sykesa i Matzy jest teza, że nie istnieją podkultury dewiacyjne.
Nie jest także właściwe łączenie zjawiska podkultur przestępczych wyłącznie z warstwami niższymi,
dwa systemy wartości: system wartości oficjalnych, konformistycznych oraz system wartości nieoficjalnych, podskórnych
techniki neutralizacji:
· kwestionowania odpowiedzialności
· kwestionowania szkody
· kwestionowania ofiary
· potępienia potępiających
· odwołania się do wyższych racji
Ukazali w sposób przekonujący, w jaki sposób można naruszyć normy, o których zasadności jest się przekonanym!!!
Sugerowali, ze dewiant zawsze ma poczucie winy. Do zach dew dochodzi, gdy zredukuje poczucie winy. Dewianci mają zinternalizowane wart konf- a u Clowarda i Ohlina-wart dewiacyjne
Zakładali homogeniczność kulturową, brak jest wiec miejsca na alternatywne wartości
Wady:
- w niedostatecznej mierze uwzględnili fakty:
ü każda tech neutralizacji pozostaje w istocie na innym piętrze abstrakcji
ü każda zakłada różny stopień uznania naganności zachowania przez dewianta
ü każda charakteryzuje się innym stopniem odchylenia od obowiązującego porządku normatywnego


Teorie reakcji społecznej
Zasadnicze pojęcie to DEWIACJA I REKACJA SPOŁECZNA
Dotychczas omawiane teorie skupiały swoje zainteresowanie na przyczynach i warunkach, które sprawiają, że jednostka lub pewne grupy społeczne naruszają prawo
Kierunek reakcji społecznej usiłuje wyjaśnić coś innego, a mianowicie to, dlaczego jednostka trwa w przestępczości i w wyniku jakiego procesu dochodzi do uznania pewnych zachowań za przestępcze!!!!

Za twórcę teorii naznaczenia społecznego uważany jest E. Lemert.
Kluczowymi pojęciami dla tej teorii są dwa pojęcia:
-dewiacja pierwotna i dewiacja wtórna
-cztery podstawowe typy dewiacji:
o indywidualna
o sytuacyjna
o kumulatywna (podrodzaj sytuacyjnej)
o systematyczna

Kitsuse i Cicourel
Istotne jest badanie, jakie zachowania, jakich osób i w jakich sytuacjach są postrzegane-lub nie-jako zachowania dewiacyjne. Kitsuse zaproponowałby dewiację rozpatrywać jako proces, w trakcie którego członkowie grup, społeczności, społeczeństwa:
- interpretują zachowanie jako dewiacyjne
- definiują jednostki zachowujące się w taki sposób jako dewiantów określonej kategorii
- traktują ich w sposób uważany za stosowny wobec danej kategorii dewiantów
Zaproponowali, by określenie „zach dew” zarezerwować dla takich zachowań, które są urzędowo definiowane i traktowane jako dziwne przez przedstawicieli instytucji tworzących rejestry dewiacji.
Jak dochodzi do tego, że pewne typy zach są społecznie określane jako dewiacyjne?

Erikson
Zwraca uwagę, na funkcje, jakie pełnią zachowania dew w utrzymywaniu ładu społecznego. Chciał odp na pyt: po co społeczeństwu dewiacja?
Funkcje instytucji kontroli społ
Wartości a „style dewiacji”
Relacje dewianta ze społeczeństwem
Erikson uważa, że osoba przekraczająca normy grupy reprezentuje siły leżące na zewnątrz tej grupy. W ten sposób dewiant informuje, jak wygląda zło, pokazuje różnicę między tym co wewnątrz grupy, a tym, co zewnętrzne. Pozwala to grupie zyskać i wzmocnić poczucie tożsamości i spójności, poczucie własnego miejsca w szerszym świecie. Dewiacja jest więc nie tylko zachowaniem rozbijającym stabilność społeczeństwa; może też być ważnym czynnikiem zachowującym stabilność.
Według Eriksona funkcjonalność społeczna dewiacji ewaluuje model społeczeństwa zorganizowanego w taki sposób, aby zapobiegać dewiacji. W każdym społeczeństwie, które dobrze funkcjonuje, istnieją dwa różne i często współzawodniczące prądy: siły popierające konformizm i siły zachęcające do pewnego stopnia odmienności.
Teoria naznaczania zakwestionowała tradycyjne postrzeganie kierunku zależności między reakcją społeczną a dewiacją. Niezaprzeczalną zasługą jej twórców jest zwrócenie uwagi na rolę, jaką reakcja społeczna odgrywa w pojawianiu się i przebiegu zachowań dewiacyjnych. Należy jednak zgodzić się z M. Clinardem, że jest to tylko jeden z ważnych aspektów badań nad dewiacją, rozszerzający perspektywy tej problematyki i uzupełniający dotychczasowe możliwości interpretacji zachowań odbiegających od normy. Ograniczenie się jedynie do niego powoduje tracenie z oczu wielu ważnych problemów.


H. Becker
dewiacyjność nie jest immanentną cechą zachowania
Dewiacja ukryta
Dewiacja czysta
Sekwencyjny model dewiacji
Proces stawania się dewiantem (traktowany przez Kitsusego, Eriksona marginesowo) jest zasadniczym elementem teorii Beckera.
Intencjonalni dewianci:
Dewiacja jako samospełniające się proroctwo.

Argumentacja Beckera opiera się na wykazaniu, że nie każdy, kto narusza normy, zostaje naznaczony jako dewiant - zależy to od splotu wielu okoliczności, w tym sytuacji społecznej jednostki. Ideę Beckera rozwinął J. Kitsuse
U podstaw koncepcji Beckera leży nie wyrażone wprost przekonanie, że istnienie zjawiska dewiacji i dewiantów zaspokaja pewne potrzeby społeczne. Charakter potrzeb tych wyjaśnia K. Erikson
Akcentuje samotniczy charakter interakcji dewianta ze społ i głównie negatywny typ jego relacji z otoczeniem!!!
Początek naruszania norm ma zasadniczo przypadkowy charakter !!!
_________________

---