Wybór nakładów przez firmę A

Zasada najniższego kosztu

Niemalże każda firma dąży do maksymalizacji zysku. Podstawowym założeniem jest, że firma wybierze taką kombinację nakładów, dzięki której zminimalizuje koszty produkcji i w efekcie maksymalizuje zysk.
Aby tego dokonać należy skalkulować koszt jednostkowy każdego nakładu (pracy, energii, materiałów itd.). Następnie trzeba przeliczyć krańcową produktywność każdego z nakładów. Kombinacja dla której koszty są minimalne to taka kiedy to krańcowy produkt na 1 jednostkę wartości każdego nakładu jest równy.
Oznacza to, że krańcowy wkład każdej złotówki wartości każdego nakładu musi być równy.

Rynek to ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów, dokonujących się w sposób dobrowolny i ciągły, w których wyniku określone zostają ceny oraz ilości nabywanych i sprzedawanych dóbr. Jest to również forma nawiązywania kontaktów między kupującymi i sprzedającymi.

Rynki można podzielić ze względu na rodzaj towarów (rynek pracy, rynek ziemi itp.), ze względu na zakres przestrzenny transakcji (rynki lokalne i światowe), ze względu na stopień legalności (rynki białe, szare i czarne).

Model czystej gospodarki rynkowej: 1) Na rynku działają tylko gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa w rolach nabywców i sprzedawców. 2) Podmioty te spotykają się na rynku dóbr konsumpcyjnych i rynku czynników produkcji. 3) Podmioty działają na rynku doskonałej konkurencji:   a) poszczególni uczestnicy nie mają wpływu na ceny,   b) rynek jest przejrzysty,   c) istnieje swoboda zawierania transakcji,   d) istnieje swoboda wejścia i wyjścia. 4) Producenci i konsumenci dążą do ograniczonej maksymalizacji swoich korzyści. 5) Decyzje konsumentów są suwerenne i zależą od preferencji oraz cen relatywnych. 6) Decyzje producentów kształtują się w zależności od zasobów produkcyjnych i cen relatywnych. 7) Ceny to jedyne zewnętrzne informacje dla podmiotów gospodarczych. 8) Więzi między uczestnikami rynku dotyczą jedynie transakcji kupna-sprzedaży. 9) Przepływom towarów i pieniądza odpowiada przekazanie praw własności. 10) Strumienie pieniądza i towarów są równoważone za pośrednictwem cen (integralność przepływów pieniądza i towarów pomiędzy poszczególnymi rynkami).

Zasadnicza różnica między gospodarką rynkową w ujęciu modelowym a współcześnie działającymi gospodarkami noszącymi miano rynkowych?

Współczesne gospodarki rynkowe mają charakter mieszany. Oznacza to, że mechanizm rynkowy jest zastępowany, uzupełniany i korygowany przez państwo poprzez gwarantowanie przestrzegania reguł gry rynkowej, popieranie wolnej konkurencji, dokonywanie redystrybucji dochodów, działania na rzecz stabilizacji gospodarczej itp.

PRAWO POPYTU I PRAWO PODAŻY

Popyt to zainteresowanie danym dobrem (ilość nabywana) przy danej jego cenie i w danym czasie. Na popyt wpływają także czynniki niecenowe.

Głównym czynnikiem determinującym popyt jest cena danego dobra. Na popyt na dane dobro wpływają również ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych, dochód konsumenta, gusty konsumentów i inne czynniki.

Zmianę ilości nabywanej dobra pod wpływem zmiany jego ceny ilustruje przesunięcie wzdłuż krzywej popytu. Czynniki niecenowe powodują przesunięcie całej krzywej popytu.

Krzywa popytu ilustruje prawo popytu mówiące o tym, że w miarę wzrostu ceny ilość nabywana danego dobra zmniejsza się proporcjonalnie i odwrotnie.

Podaż to ilość dobra oferowanego na sprzedaż w danym czasie uzależniona od czynników cenowych i niecenowych.

Podstawowym czynnikiem kształtującym podaż jest cena danego dobra. Do czynników niecenowych należą: ceny czynników produkcji, poziom techniczny produkcji i inne.

Zmiana ceny danego dobra powoduje przesunięcie wzdłuż jego krzywej podaży, a zmiany czynników niecenowych powodują przesunięcie całej krzywej podaży.

Krzywa podaży ilustruje prawo podaży, mówiące o tym, że wraz ze wzrostem ceny danego dobra proporcjonalnie rośnie ilość oferowana tego dobra i odwrotnie.

Typowe krzywe popytu i podaży odpowiadają prawom popytu i podaży. Wiadomo jednak, że w każdej regule istnieją wyjątki. Niektóre dobra mają to do siebie, że ich ilość nabywana i oferowana zmieniają się pod wpływem ceny inaczej niż mówi o tym prawo popytu i podaży. Wyznaczone dla nich krzywe popytu i podaży będą miały zatem nachylenie dość nietypowe.

Równowagę rynkową na rynku danego dobra interpretuje się jako punkt przecięcia krzywych popytu i podaży tego dobra, wyznaczający jedyną możliwą cenę, przy której ilość nabyta będzie równa ilości oferowanej na sprzedaż.

Stabilność rynku oznacza, że jest on w stanie powracać do równowagi bez względu na to, jakie początkowe wartości miały jego zmienne.

Elastyczność mierzy się w celu badania wpływu zmiany różnych czynników na funkcję. Elastyczność służy zatem do mierzenia reakcji zmiennej zależnej y na zmianę jednej ze zmiennych niezależnych.

Elastyczność jest wielkością niemianowaną, ale możemy wyrazić ją w procentach. Będzie nam wtedy mówiła o ile procent zmieniła się zmienna zależna y, gdy zmienna niezależna zmieniła się o 1%.

Wyróżnia się trzy miary elastyczności popytu:

a)elastyczność cenową - mówi o wpływie zmian ceny na ilość nabywaną danego dobra i przyjmuje wartości w przedziale [- nieskończoność, 0]

b) elastyczność mieszaną - mówi o wpływie zmiany ceny dóbr zależnych na ilość nabywaną danego dobra i przyjmuje wartości w przedziale [- nieskończoność, nieskończoność]

c) elastyczność dochodową - mówi o wpływie zmiany dochodu nabywcy na ilość nabywaną danego dobra i przyjmuje wartości w przedziale [- nieskończoność, nieskończoność]

Punktowa elastyczność popytu

Wartość bezwzględna cenowej elastyczności popytu pomaga uniknąć wartości ujemnych, co odpowiada potocznym wyrażeniom o większej lub mniejszej elastyczności oraz ułatwia wszelkie porównania z cenową elastycznością podaży.

związek między elastycznością cenową popytu a przychodami producentów

zmiana ceny	e = 1	e > 1	e < 1
	zmiana TR = 0	zmiana TR < 0	zmiana TR > 0
	zmiana TR = 0	zmiana TR > 0	zmiana TR < 0

Różnica między elastycznością łukową a elastycznością punktową

Elastyczność łukowa dotycząca nieciągłych zmian i obliczana na podstawie tabeli popytu (podaży) odnosi się do pewnego odcinka krzywej popytu (podaży). Elastyczność punktowa dotycząca zmian ciągłych i obliczana geometrycznie z krzywej popytu (podaży) odnosi się do poszczególnych punktów krzywej.

Elastyczność funkcji nie jest równa wartości jej nachylenia, ale w niektórych przypadkach (np. model pajęczyny) może być z nią utożsamiana, bowiem:

.

W modelu pajęczyny ważny jest stosunek elastyczności dwóch krzywych w punkcie wspólnym, widać więc, że można go zastąpić stosunkiem ich nachylenia.

Czynniki wpływające na wartość elastyczności cenowej popytu: a) stopień substytucyjności dobra - im więcej substytutów danego dobra tym większa elastyczność jego popytu, b) rodzaj dóbr - popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny niż na dobra luksusowe, c) znaczenie dobra dla konsumenta - popyt na dobro o dużym udziale w budżecie jest stosunkowo elastyczny, d) poziom ceny towaru - im wyższy poziom ceny, tym elastyczność jest większa, e) czas trwania ceny - im dłużej utrzymuje się zmiana ceny, tym elastyczność cenowa dobra będzie ceteris paribus większa.

Elastyczność cenowa podaży zależy od rodzaju towaru (dzieła sztuki, bogactwa naturalne, ziemia itp. charakteryzują się doskonałą nieelastycznością) oraz od czasu obserwacji podaży.

W okresie infrakrótkim podaż jest stał, więc elastyczność wynosi 0. W okresie krótkim elastyczność jest względnie nieduża (podaż może wzrosnąć w granicach stałego potencjału produkcyjnego). W okresie długim elastyczność podaży jest stosunkowo duża.

Im podaż jest bardziej elastyczna wahania ceny równowagi są coraz mniejsze (nie wzrasta, a w skrajnych przypadkach nawet maleje).

 

Kardynalna teoria użyteczności opiera się na założeniu, że każdy konsument posiada w danym czasie określony dochód pieniężny i stoi przed wyborem, ile wydać pieniędzy na poszczególne dobra, z których każde przynosi mu pewną całkowitą użyteczność, aby uzyskać maksymalną użyteczność z całego koszyka dóbr. Wynika z tego, że celem konsumenta jest uzyskanie ograniczonej przez jego dochód maksymalizacji użyteczności z konsumpcji wybranego koszyka dóbr i usług.

Użyteczność całkowita wzrasta coraz wolniej w miarę stałego wzrostu ilości konsumowanego dobra, w związku z czym użyteczność marginalna maleje w miarę wzrostu konsumpcji tego dobra.

Typowy przebieg krzywej popytu wyjaśnia się za pomocą stosunku użyteczności marginalnej danego do jego ceny, który to stosunek maleje wraz ze wzrostem ceny, w związku z czym jego utrzymanie na niezmienionym poziomie wymaga zmniejszenia ilości nabywanej.

Warunek równowagi konsumenta w kardynalnej teorii użyteczności wyraża II prawo Gossena, mówiące o wyrównywaniu się użyteczności marginalnych na jednostkę pieniądza dóbr znajdujących się w koszyku konsumenta:

Gdyby marginalna użyteczność na jednostkę pieniądza nie była równa dla różnych dóbr, konsument mógłby zwiększyć osiąganą przez siebie użyteczność całkowitą przeznaczając więcej pieniędzy na zakup dobra dającego większą użyteczność na jednostkę pieniądza. Konsument nie dokonuje takich zmian w koszyku jeśli marginalne użyteczności na jednostkę pieniądza są równe (koszyk optymalny).

Równowaga konsumenta oznacza zatem, że wybrał on taki koszyk dóbr, który przy danym poziomie dochodów i cen ma dla niego największą (maksymalną) użyteczność.

Nadwyżka konsumenta to korzyść netto, jaką konsument uzyskuje z nabycia danego dobra. Oblicza się ją jako różnicę między użytecznością całkowitą osiąganą z danej ilości dobra X, a wydatkiem poniesionym na zakupienie tej ilości dobra X.

Krzywa obojętności łączy takie kombinacje dwóch dóbr, które są tak samo preferowane przez konsumenta. Jest wypukła względem początku układu współrzędnych, co świadczy o jej ujemnym nachyleniu wynikającym z faktu, że jeśli wzrasta w koszyku ilość dobra X, to musi maleć ilość dobra Y (warunek jednakowej preferencji koszyków).

Krzywe obojętności oddalające się w prawo od układu współrzędnych wyznaczają koszyki dóbr bardziej preferowane przez konsumenta.

Krzywe obojętności nie mogą się przecinać.

Krzywa obojętności dla dóbr substytucyjnych jest wypukła względem początku układu współrzędnych (malejąca marginalna stopa substytucji), dla dóbr doskonale substytucyjnych krzywa obojętności przyjmuje kształt linii o stałym nachyleniu (marginalna stopa substytucji jest stała), a dla dóbr komplementarnych krzywa obojętności ma kształt litery L (marginalna stopa substytucji wynosi zero).

Zysk ekonomiczny to różnica między przychodami ze sprzedaży a całkowitymi kosztami ekonomicznymi

W okresie krótkim przedsiębiorstwo ponosi koszt stały - FC (wynikający ze nakładu stałych czynników produkcji) i koszt zmienny - VC (wydatek na zmienne czynniki produkcji). Sumę tych kosztów określa się jako koszt całkowity - TC.

Koszty przeciętne wyrażają stosunek danego kosztu ponoszonego w wyniku produkcji danego dobra do wyprodukowanej ilości tego dobra.

W związku z tym zauważamy, że krzywa kosztu stałego zbliża się asymtotycznie do zera, gdyż koszt stały ma stałą wartość a ilość produkowanego dobra stale wzrasta.

Koszt zmienny przypadający na jednostkę produkcji maleje, kiedy koszt zmienny ulega stabilizacji i rośnie, kiedy następnie koszt zmienny gwałtownie rośnie (co wynika z prawa malejącego produktu marginalnego).

Przeciętny koszt stały jest sumą przeciętnego kosztu zmiennego i przeciętnego kosztu stałego i będzie zbliżał się asymptotycznie do krzywej przeciętnego kosztu zmiennego, tak jak przeciętny koszt stały zbliża się asymptotycznie do zera.

Krótkookresowy koszt przeciętny ma kształt litery U, gdyż będąc sumą AVC i AFC, maleje kiedy one maleją, a rośnie kiedy AVC gwałtownie rośnie przy AFC malejącym do zera.

Poziom kosztów zależy od: a) cen czynników produkcji, b) rozliczeń przedsiębiorstw z budżetem państwa, c) działalności innych podmiotów gospodarczych.

Jeżeli podniesie poziomu kosztów spowodowane jest zmianą dotyczącą zmiennych czynników produkcji w górę przesuną się krzywe AVC, AC i MC. Jeżeli podniesienie poziomu kosztów spowodowane jest zmianą dotyczącą stałych czynników produkcji to w górę przesuną się krzywe AFC i AC.

W okresie długim wszystkie koszty przedsiębiorstwa są zmienne, tak jak zmienne są wszystkie czynniki produkcji. Wyróżniamy zatem (analogicznie do okresu krótkiego) długookresowy koszt całkowity, długookresowy koszt przeciętny i długookresowy koszt marginalny.

Przebieg długookresowej krzywej kosztu przeciętnego zależy od korzyści skali. Jeśli są stałe to długookresowy koszt przeciętny jest stały, jeśli są rosnące to LAC maleje, a jeśli są malejące to LAC rośnie.

długookresowa krzywa kosztu przeciętnego pokrywa się z długookresową krzywą kosztu marginalnego w przypadku stałych korzyści skali, kiedy krzywa długookresowego kosztu całkowitego ma stałe nachylenie.

 

Model rynku doskonale konkurencyjnego:

1 - sprzedawców i nabywców jest wielu i nie mają wpływu na cenę, 2 - produkt jest jednorodny, 3 - panuje swoboda wejścia i wyjścia z rynku, 4 - państwo jest bierne, 5 - produkt i czynniki produkcji są doskonale podzielne, 6 - rynek jest doskonale przejrzysty.

Producent działający na rynku doskonałej konkurencji nie może wpływać na cenę, po jakiej sprzedaje swój produkty.

Nazywamy go "price taker": musi akceptować cenę rynkową.

Firmy sprzedają towar po cenie równowagi rynkowej.

Firma doskonale konkurencyjna postrzega popyt na swój produkt jako doskonale elastyczny.

Problemem decyzyjnym dla producenta działającego w warunkach doskonałej konkurencji jest wybór ilości wytwarzanego produktu

Warunki wyboru optymalnej ilości produkcji w okresie krótkim

Warunek dostateczny: P = MC

Warunek konieczny: P = MC > AC

Stany równowagi w okresie krótkim

Jeśli P = MC > AC, to wtedy TP > 0.

Jeśli P = MC = AC_min, to wtedy TP = 0 (break even point).

Jeśli P = MC > AVC, to wtedy TP < 0 (minimalizacja krótkookresowej straty).

Jeśli P = MC = AVC_min, to wtedy TP < 0 (shut down point).

krótkookresowa krzywa podaży firmy doskonale konkurencyjnej Jest to fragment krzywej kosztu marginalnego od shut down point do granicy możliwości produkcyjnych.

Podaż rynkowa jest sumą podaży indywidualnych.

Zmiany warunków w okresie długim, w porównaniu z okresem krótkim.

Zmieniają się ilości i wielkość producentów, dzięki wolnemu wejściu i wyjściu. Zmiany te polegają na uzyskiwaniu korzyści skali przez poszczególne firmy i całą branżę.

mechanizm konkurencji doskonałej działa na rzecz wyrównywania kosztów przedsiębiorstw działających w danej branży w długim okresie.

Spadki ceny poniżej poziomu zamknięcia niektórych firm (shut down point) powoduje ich wycofanie się z branży. W długim okresie pozostaną więc w branży tylko przedsiębiorstwa o zbliżonych poziomach kosztów (tzw. firmy reprezentatywne).

Konkurencja doskonała jest możliwa tylko przy nieujemnym nachyleniu długookresowej krzywej podaży.

Przedsiębiorstwa konkurują ze sobą zmniejszając koszty.

MONOPOL I KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA

Właściwości czystego monopolu: 1 - na rynku znajduje się tylko jeden nabywca lub sprzedawca, 2 - monopolista nie ma żadnych preferencji (monopol niedyskryminujący), 3 - rynek jest w pełni przejrzysty, 4 - nie istnieje konkurencja.

Nie istnieje konkurencja. Może to być spowodowane wyłącznością na surowce, posiadaniem patentu na dany produkt, wyłączność na sprzedaż, dużą skalą produkcji, polityką państwa itp.

Niedyskryminacja polega na tym, że monopolista nie ma żadnych preferencji dotyczących drugiej strony rynku.

Przejrzystość oznacza w tym przypadku, że monopolista zna popyt (podaż) interesującego go dobra, a uczestnicy z drugiej strony rynku mają pełną informację o cenach.

Homogeniczność produktu wynika z faktu, że albo jest on jedyny na rynku, albo nie ma bliskich substytutów.

Państwo często tworzy monopole w celach fiskalnych (monopole państwowe) lub (tak było w gospodarce centralnie planowanej) kiedy zależy jej na kontroli branży.

rynek konkurencji doskonałej i rynek zmonopolizowany.

Cechy popytu	Konkurencja doskonała	Monopol
Elastyczność cenowa popytu	nieskończona dodatnia i ujemna (doskonała)	nieskończona dodatnia
Elastyczność mieszana popytu	nieskończona dodatnia i ujemna	0
Pojemność rynku dla producenta	nieskończona	ograniczona popytem

W warunkach monopolu przychód marginalny jest mniejszy od ceny, bo monopolista, chcąc ulokować na rynku dodatkową produkcję, musi obniżyć cenę, gdyż napotyka barierę popytu.

Monopolista musi osiągnąć punkt równowagi, w którym osiąga max (TR - TC). TP jest maksymalne, gdy TP’ = 0. A to jest spełnione, gdy MR - MC = O. Wtedy warunek krótkookresowej równowagi wygląda tak: MR = MC.

Nie istnieje funkcja podaży firmy monopolistycznej.

---