PRAWO ADMINISTRACYJNE

ADMINISTRACJA

Z administracją możemy się spotkać jeszcze w okresie p.n.e. Już wtedy były instytucje związane z administracją, już wtedy administracja rozwijała się. Władza tworzyła pewne struktury, następował większy rozwój cywilizacyjny. Władza czuła się w obowiązku zorganizować ludziom pewne urzędy, struktury różnego typu (w miarę potrzeb ludzkości). Administracja skarbowa jest jedną z najstarszych. Państwo w coraz większy sposób musi zaspokajać potrzeby społeczeństwa.

ADMIN. JAKO TRZON DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA

1).Od strony podmiotowej (kto to jest?)

Chodzi o wszelkie podmioty państwowe i niepaństwowe, które realizują zadania administracji publicznej (jest to ich obowiązek). Głównym celem jest wykonywanie administracji publicznej.

2). Od strony przedmiotowej (co to jest?)

Przez administrację rozumiemy ogół funkcji organizatorskich państwa (tworzenie czegoś nowego). Na przestrzeni wieków organizacja ta uległa ewolucji, w związku z tym można mówić o różnych systemach organizacji. Władza państwowa składa się z trzech elementów:

• władza ustawodawcza

• władza wykonawcza

• władza sądownicza

Dominująca jest wł. wykonawcza. O tym jak każdy program jest realizowany decyduje wł. wykonawcza. Rola wł. ustawodawczej kończy się w momencie uchwalenia ustawy.

Administracja jest najważniejszą władzą w państwie, dysponuje ona środkami finansowymi, ona budżet układa i wydatkuje go. Wszystkie kryzysy od 1945r wywołała administracja, która źle dysponowała środkami.

Gdy państwo rezygnuje z części obowiązków, musi przejąć je ktoś inny. Zakres administracji zależy od ustroju państwa.

Administracja to olbrzymia siła, bo jest to najbardziej rozbudowany system państwowy obejmujący wszelkie możliwe dziedziny życia społecznego. Jedynie administracja posiada tzw. atrybut władztwa państwowego (prawo administracji do wymuszonego działania poprzez prawo).

Cechy działalności administracji publicznej:

1. Administracja publiczna bo realizuje zadania publiczne, rozwiązywanie generalnych problemów obywateli.

2. W tej działalności administracji celem jej jest prowadzenie działalności organizatorskiej dla dobra ogółu.

2. działanie we względnie konkretnych sytuacjach, takich jakich przewiduje regulacja prawna.

3. w zależności od tego z jakim organem administracji mamy do czynienia mówimy, że ten organ działa albo na rzecz państwa albo na rzecz lokalnej społeczności. Z jednej strony administracja zabezpiecza interesy państwa ale również ma stać na straży obywateli.

4. administracja zawsze działa na podstawie prawa i w jego granicach.

Funkcje administracji:

1. zewnętrzna (działa na zewnątrz państwa np. polityka zagraniczna, polityka gospodarcza).

1. wewnętrzna.

1. f. ochrony bezpieczeństwa obywateli.

2. urzeczywistnienie praw i wolności obywatelskich.

3. realizacja zadań publicznych.

4. kształtowanie polityki gospodarczej.

5. wykonywanie budżetu państwa.

Żadne państwo bez administracji funkcjonować nie może. Dopóki będzie istniało państwo będzie też administracja, która powinna być unowocześniana.

Nowoczesna administracja powinna:

1. mieć właściwie zorganizowany model administracji.

2. mieć element wysoko wykwalifikowanej kadry.

3. nowoczesne metody pracy.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

prawo-normy społeczne przyjęte w określonym trybie

Przedmiot regulacji sprawił, że prawo zostało podzielone na szereg gałęzi np. cywilne, karne, finansowe itd. Jest to pojęcie pewnych kategorii norm.

Gałąź prawa-zgrupowanie norm jednorodnych lub pokrewnych.

Normy prawne dzielimy na:

1. normy prawa prywatnego.

2. normy prawa publicznego.

Prawo administracyjne jest prawem publicznym które odnosi się do pewnych sfer życia publicznego a nie do konkretnej jednostki.

Prawo administracyjne-ogół norm prawnych regulujących działalność administracji w państwie. Są to więc wszystkie przepisy prawne z których korzysta administracja.

Nie wszystkie normy prawne z których korzysta administracja mają charakter norm administracyjnych.

Są 3 metody regulowania stosunków społecznych:

1. cywilistyczna

2. karnistyczna

3. administracyjna

cywilistyczna-polega na tym, że normy tego prawa są tak sformułowane, że wszystkie podmioty korzystające z tych norm mają równe prawa, w tej pozycji nie ma ani wyższego ani niższego podmiotu.

administracyjna-normy te charakteryzują się łagodnym sformułowaniem. Są one formułowane już w treści. Na pierwszym planie przy regulacjach administracyjnych znajduje się organ administracji publicznej (druga strona musi się podporządkować) czyli jest brak równorzędności podmiotów.

Charakterystyczną cechą tego prawa jest:

• imperatywne formułowanie przepisów

• nie równorzędność podmiotów każdego stosunku prawnego

prawo administracyjne-gałąź prawa regulująca stosunki działalności administracyjnej organów państwa realizujących funkcje organizatorskie. Normy prawa administracyjnego określają prawa i obowiązki organów administracji publicznej oraz innych organów, które wchodzą z nimi w stosunki prawne.

Rodzaje norm prawa administracyjnego:

1. normy ustrojowe (np.pr. konst.)

2. normy prawa materialnego (prawo celne, pr. o weterynarii)

3. normy proceduralne

ŹRÓDŁA PRAWA

W zakresie źródeł prawa prawnik nie może popełnić żadnego błędu dotyczącego hierarchii. Źródło to początek czegoś.

Akty normatywne-akty o charakterze abstrakcyjnym, adresat nie jest określony, mają charakter pierwotny, następuje powtarzalność normy (jeżeli akt obowiązuje to norma funkcjonuje), one tworzą najwyższej rangi prawo.

Aktualny system źródeł prawa ma charakter źródła zamkniętego. Na ten system składa się :

1. Konstytucja (ustawa zasadnicza nie jest pojęciem aktualnym, bo konstytucja sama siebie określa)-art.8(konstytucja).

2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe-wymagają zgody ratyfikacyjnej Parlamentu. Umowa międzynarodowa przybiera formę ustawy sejmowej (chodzi o pewną sytuację szczególną, kiedy umowa taka może zawierać inne postanowienia sprzeczne z ustawą zwykłą, ma ona pierwszeństwo w zastosowaniu).wśród tych umów są dwie kategorie:

1. art.89 konst. Ratyfikowane przez RP umowy międzynarodowe i ich wypowiedzenie które wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

• pokoju, sojuszu, układów politycznych lub układów wojskowych

• wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

• członkostwa RP w organizacji międzynarodowej

• znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

• spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

O zamiarze przedłożenia Prezydentowi RP do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga wyrażonej zgody w ustawie , Prezes RM zawiadamia Sejm. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa. Pierwszą taką umową w drodze ustawy ratyfikowanej był konkordat.

2. art.90 konst. Umowy międzynarodowe na podstawie których RP może przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Ustawa ta jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażania zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Aby ratyfikowana umowa międzynarodowa mogła obowiązywać musi być opublikowana.

3. Ustawa (najwyższej rangi akt normatywny krajowy)np. budżet przyjmowany jest tylko w drodze ustawy; tylko w drodze ustawy następuje też tworzenie nowych instytucji państwa.

3. Rozporządzenie-art.92konst. są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi. Rozporządzenia wydają: Prezydent, Ministrowie, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Premier , Rząd.

4. Zarządzenia-(rząd ma 2 lata na to żeby albo wyeliminować albo przedłużyć jego działanie). Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych, oraz innych podmiotów.

5. prawo miejscowe (lokalne)-nie stanowi go władza centralna, ale władza terenowa np. budżet gminy uchwala rada gminy-jest to przepis powszechnie obowiązujący; gmina uchwala plan zagospodarowania przestrzennego.

DZIENNIK USTAW I MONITOR POLSKI

-Premier kieruje akty do publikacji

Dziennik Ustaw- akty najwyższej rangi do rozporządzeń i umów międzynarodowych włącznie

• orzeczenia TK o nieważności danego aktu

• publikowanie aktów normatywnych- obwieszczenie Premiera

Monitor Polski

• uchwały rządu

• zarządzenia

Znajdują się uchwały Sejmu i Senatu -mają one ograniczony charakter:

-kreacyjny (powoływanie ministra)

-stanowisko w jakiej sprawie , okoliczności

Obecnie orzeczenia TK o utracie mocy zarządzeń.

Istnieją DZ.U. naczelnych i centralnych organów administracji (Minister Łączności- opłaty za usługi pocztowe.

Na szczeblu terenowym jest Wojewódzki Dziennik Urzędowy.

STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY

Stosunek prawny- stosunek społeczny zachodzący pomiędzy co najmniej 2 zindywidualizowanymi podmiotami. Są trzy elementy stos. prawnego

• przedmiot

• podmiot

• treść

Podmiot- występuje nierównorzędność podmiotów - jeden podmiot znajduje się w pozycji nadrzędnej (przeważnie organ administracji państwowej. Ostateczny kształt tego stosunku rozstrzygany jest przez organ, stosunek ustanowiony jest z urzędu.

Nadrzędność ma różny stopień nasilenia

• decyzja o wywłaszczeniu- nadrzędność jest tu bardzo wyraźna

• wniosek o wydanie paszportu- organ z urzędu nigdy sam nie wyda dokumentu, ale ostateczny kształt jest wydawany przez organ.

Drugą stroną mogą być osoby fizyczne i prawne oraz inne organy.

Przedmiot- to sprawy do rozstrzygnięcia

Treść - wzajemne określenie praw i obowiązków między organem administracji a drugim podmiotem.

Są trzy rodzaje stosunków administracyjno-prawnych:

1. proceduralny- czynności, działanie od momentu wszczęcia postępowania aż do jego zakończenia, do wydania decyzji przez I instancję(niekiedy do II instancji-wówczas ten stosunek proceduralny wygasa

2. materialno- prawny- na podstawie rozstrzygnięcia, trwa dotąd, dopóki jest ważna decyzja

3. sporno- administracyjny- konflikt interesów między organem a stroną.

TEORIA ORGANU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Organ państwowy powinien posiadać następujące cechy:

• działa w imieniu państwa

• własny zakres kompetencji

• posiada wyodrębnienie organizacyjne z całego aparatu państwowego

• korzysta z uprawnień imperium państwa (pozycja nadrzędna)

Organ administracyjny- grupa największa w strukturze aparatu państwa. Charakteryzuje się pewnymi specyficznymi cechami. Możemy wyróżnić dwa rodzaje organów administracyjnych:

• organy administracji rządowej

• organy administracji samorządowej

Te wcześniejsze cechy też u nich występują, ale dochodzi tu jeszcze cecha szczególna: działanie o swoistych formach prawnych . mają one możliwość nałożenia przymusu w celu wykonania działania nałożonego przez prawo.

Decyzja administracyjna- najczęstsza forma prawna używana przez organy administracyjne

Żadne inne organy w takiej formie jak decyzja administracyjna nie działają, chyba, że mają zadania zlecone przez organy administracji publicznej.

Organ administracji-jest to wyodrębniona jednostka z aparatu państwa, która posiada ustawowo zaznaczony zakres kompetencji i działająca w swoistych formach prawnych. Każde działanie organu może być zabezpieczone przymusem państwa.

Zawsze pod pojęciem organu kryje się konkretny człowiek lub prawna grupa.

Kompetencja- zakres obowiązków i uprawnień przypisanych jednostce (organom)

Zakres działania- w jakich sferach podmiot działa, co od niego zależy.

Pojęcie zakres działania jest różny od pojęcia kompetencji.

może być zakres działania szeroki, a kompetencji wąski, czasami mogą zrównywać się.

Klasyfikacja organów administracji publicznej:

1. kryterium podział na 2 grupy ze wzgl. na charakter organu: organy rządowe i organy samorządowe

2. kryterium działania na obszarze: organy centralne i organy terenowe. W tym podziale znajdują się struktury rządowe i samorządowe.

Centralne:

1. naczelne organy administracji

2. centralne urzędy administracji

Ta pierwsza jest grupa nieliczną. Tu zaliczają się te organy, które wymienia konstytucja: Prezydent, RM, Premier, ministrowie (centralne). Powoływane są one w szczególnym trybie. Ich obsada powierzona jest parlamentowi, to on powołuje obsadę-uchwała. Są to organy, które odpowiadają przed Parlamentem za swoje działanie. Są one w stosunku nadrzędnym do pozostałych. Są one właściwe władzy wykonawczej. Tylko one wydają akty uzupełniające ustawy.

Urzędy centralne- pozycja niższa niż mają naczelne, działają w wyspecjalizowanych zadaniach (przeważnie jednorodnych). Są to organy nie zespolone , ok. 30 organów, które maja swoje odpowiedniki administracji terenowej. Wąski zakres działania, ale o szerokich kompetencjach: Główny Urząd Celny

• Dyrektorzy urzędów (oddziałów) celnych, placówki celne

• Główny Urząd Górniczy- Wyższe Urzędy Górnicze

• Główny Urząd Statystyczny- Wojewódzki Urząd Statystyczny -rejonowe (powiatowe)

• Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych- regionalne DLP- nadleśnictwo

• Minister Finansów- Izby Skarbowe i Urzędy Skarbowe

• Główny Inspektor Kontroli Skarbowej, Urząd Kontroli Skarbowej

• Generalna Dyrekcja Kolei Państwowych-odpowiednik (terenowe) -stacje

• Państwowa Inspekcja Handlowa

• Agencja ds. Inwestycji Zagranicznych- bez odpowiednika w terenie

• Prezes PAP (Państwowa Agencja Prasowa)

• Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki

• Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

• Komendant Główny Policji

• Komendant Główny Straży Pożarnej

• Komisja Papierów Wartościowych

• Główny Inspektor ochrony danych osobowych- bez odpowiedników

• Państwowa Inspekcja Sanitarna

3. organy o kompetencji ogólnej (szeroki zakres działania, ale wąskie kompetencje np. wojewoda) i organy o kompetencji szczególnej (wąski zakres np. Komendant Policji)

3. ze wzgl. na skład organu: jednoosobowy i wieloosobowy

4. ze wzgl. na charakter podejmowania decyzji: decydujące i pomocnicze

5. działające w systemie zdecentralizowanym i scentralizowanym.

Urząd- rozumienie istoty prawnej

*kolegia organu, ale w kontekście jednostki pomocniczej, nie jest organem (ministerstwo)- jest urzędem

*nazwa organu (Główny Urząd Statystyczny)

*jako sam organ -Urząd wojewody-wojewoda+ kompetencje.

WYKŁADNIA PRAWA

Wykładnia- jest to poszukiwanie rzeczywistego brzmienia przepisu prawnego, ustalenie rzeczywistego znaczenia. Ta sama norma może odnosić się do wielu pozornie różnych sytuacji, dlatego wykładnia musi być odpowiednio zinterpretowana.

Proces analizowania normy prawnej jest najważniejszy. Nie można trzymać się literalnego brzmienia przepisów

Tworzenie prawa jest wyrazem woli a wykładnia wyrazem rozumu.

Podstawa wykładni:

• tam, gdzie jest przepis wątpliwy to podstawą do której należy odwoływać się jest to Konstytucja, gdzie są zapisane zasady prawne wykorzystywane w każdej gałęzi prawa. (zasady wynikające z konstytucyjnej równości wobec prawa)

• orzecznictwo sądowe (wprawdzie w Polsce istnieje precedens czy tym podobne, ale gdy sąd wydaje wyrok dołączone jest uzasadnienie czym się kierował wydając wyrok

• doktryna prawa, która wypracowuje reguły stosowane przy wykładni prawa

Kryteria podziału wykładni:

• Ze względu na podmioty dokonujące wykładni

2 podstawowe wykładnie:

• powszechnie obowiązująca- raz dokonana będzie obowiązywała wszystkich- WYKŁADNIA AUTENTYCZNA, dokonuje jej ten organ, który wydał dany przepis.

• WYKŁADNIA LEGALNA- ten kto został wyznaczony do dokonania wykładni- przeważnie ustala się do tej sprawy jeden organ- Sąd Najwyższy, który może jej dokonać w kilku momentach:

1. gdy sąd dochodzi do tego, że przepis jest niejasny wtedy trafia to do SN i on dokonuje interpretacji do tej jednej sprawy

2. są podmioty mogące zwrócić się do SN i wtedy sąd w pełnym składzie izby dokonuje interpretacji- gdy jest to uchwała to ma moc zasady prawa i wiąże podmioty prawa ją stosujące. Wykładni nie mającej mocy wiążącej może dokonywać każdy obywatel specjalista

Inne rodzaje przedstawienia wykładni:

• w zależności od rezultatu wykładni

1. literalna (dosłowna) ma zastosowanie, gdy pośród możliwych znaczeń przepisu wybieramy znaczenie będące zastosowaniem reguł znaczeniowych i składniowych języka, dokonanie takiej interpretacji, która polega na przyjęciu w dosłownym znaczeniu, tego co przepis stanowi

2. zawężająca wybieramy rozumienie powstałe po zastosowaniu wykładni systemowej lub funkcjonalnej, które jest węższe od rozumienia językowego, jeżeli o dane prawa ubiega się osoba, która formalnie spełnia dane wymogi, ale stwarza zagrożenie np. dla bezpieczeństwa państwa wówczas danego prawa się nie stosuje- zawężenie kręgu interpretacyjnego

3. rozszerzająca stosujemy, gdy pośród znaczeń przepisu po zastosowaniu różnych dyrektyw interpretacyjnych wybieramy rozumienie wynikające z dyrektyw pozajęzykowych, jest ono szersze od rozumienia językowego, interpretacja uwzględnia też inne sytuacje, nie ogranicza się do dosłownego brzmienia przepisu- zostawia furtkę do rozszerzenia okoliczności, których się nie da przewidzieć „interpretacja ponad to co przepis mówi”

• ze wzgl. na metody dokonywania wykładni

1. językowa Jest wystarczająca w niektórych przypadkach, gdy przepis jest sformułowany jednoznacznie. Zasady wykładni językowej:

• tak interpretować każdy użyty zwrot, jak jest on rozumiany potocznie, przez społeczeństwo

• tym samym terminom w obrębie jednej ustawy nie można przypisywać różnych znaczeń i odwrotnie (nie można przypisywać tego samego znaczenia przepisom podobnym)

• żadnej części normy nie traktować jako zbędnej, gdyż każde słowo ma swoją treść

2. funkcjonalna (celowościowa) stosowana, gdy po przeprowadzeniu wykładni językowej i systemowej należy wybrać jedno z możliwych kilku znaczeń. Funkcjonalny kontekst zwrotu prawnego kształtowany jest przez ustrój społeczny, polityczny, oceny i reguły społeczne, a także przez zjawiska cywilizacyjne

3. systemowa jej celem jest ustalenie znaczenia przepisu ze wzgl. na miejsce jakie znajduje on w systemie prawa, odwołujemy się nie do jednego przepisu, ale do systemu np. całej regulacji prawnej. Przepis funkcjonuje w całości. Odwoływanie się do kompleksowych regulacji prawnych

Dyrektywy interpretacyjne stosowane przy wykładni prawa:

• metoda wnioskowania

• a maiori ad minus (jeżeli przepis daje możliwość uzyskania czegoś więcej, a ktoś chce mniej to jest logiczne, że to dostanie (dotyczy uprawnień))

• a minori ad maius (jeżeli komuś nie wolno mniej to tym bardziej nie wolno więcej (dotyczy obowiązków, zakazów podejmowania działania))

Są one zasadami rozumnego myślenia.

ZASADY WYKŁADNI

1. zasada, że przepis rangi wyższej ma pierwszeństwo przed aktem rangi niższej ( gdy jest kolizja między rozporządzeniem a przepisem ustawy to ważniejszy jest akt rangi wyższej).

2. zasada, że ustawa późniejsza uchyla przepisy ustawy wcześniejszej. Czasami dwie ustawy w tym samym czasie obowiązują (tej samej rangi), ta reguła określa, który akt powinno się przyjąć- decydować ma data.

3. zasada, że przepis szczególny ma pierwszeństwo przed przepisem ogólnym. Gdy jest kolizja między dwoma aktami (szczegółowym i ogólnym) tej samej rangi- wtedy ta zasada ma zastosowanie.

4. zasada, że prawo nie może działać wstecz, akt prawny może wywierać skutki prawne dopiero po publikacji tego aktu.

Jeden akt normatywny przestaje obowiązywać 31.XII a drugi wchodzi w życie 01.I. -co się dzieje ze starymi przepisami, które przestają obowiązywać? Nowa ustawa musi zawierać przepisy międzyczasowe (przepisy przechodzące ze starej ustawy na nową)- zawieranie przepisów przejściowych, te przepisy mogą różnie formułować postępowanie.

LUKI PRAWNE

Luka- jest to brak przepisu w regulacji prawnej, którego nie da się zapełnić poprzez stosowanie wykładni.

Dlaczego luki powstają?

1. z przyczyn obiektywnych- nie zawsze ustawodawca jest w stanie przewidzieć wszystkie regulacje faktyczne, które zostały unormowane

2. z przyczyn subiektywnych- prawo jest tworzone niedbale, szybko, bez analizy

3. z innych przyczyn- są 4 rodzaje luk:

• luka bierności- w sytuacji, kiedy luka jest wynikiem zaniedbania organu odpowiedzialnego za występowanie danej regulacji, przepisu. Może być celowe niestosowanie takich przepisów przez obowiązany do tego organ.

• luka ewolucji- w sytuacji, gdy prawo jest, ale zostało uregulowane jakiś czas temu. Stan rzeczywisty nie przystaje do stanu regulowanego jakiś czas temu (cywilizacja, postęp, zmiany gospodarcze). Następuje dezaktualizacja przepisów prawnych

• luka postulatu- od luki ewolucji różni się tym, że stany faktyczne, które zaistniały nie znajdują regulacji w przepisach prawnych (są przepisy, które nigdy nie były regulowane) a przepisy, które nie mają mocy prawnej są nieważne.

• luka niekonsekwencji- polega na tym, że brak przepisów wiąże się z nie do końca prawidłowym działaniem samego ustawodawstwa (które może być świadome lub nieświadome). Jeżeli jakieś przepisy są podobne do innych to nie można regulować ich przepisami dotyczącymi tych pierwszych przepisów.

Próby przeciwdziałania powstawaniu lukom

Ustawodawca próbuje eliminować potencjalne luki, które powstają przy regulacji przepisów. W PA wykorzystywana jest analogia, nie stosuje się jej jednak automatycznie (są odesłania do przepisów, które już istnieją).

1. odwoływanie się w przepisach do norm pozaprawnych (norm społecznych, które akceptowane są w społeczeństwie jako pewne reguły zachowania). Organ może rozstrzygnąć sprawę, jeżeli będzie to zgodne z regulacjami społecznymi jeżeli przemawia za tym ważny interes strony np. odwołanie do zasad etycznych, moralnych (zwołania zgromadzenia można odmówić jeżeli jego cel prowadziłby np. do dyskryminacji rasowej)

2. odwołanie się do zasad wiedzy

3. instytucja odesłań ukrytych (jeżeli jest ważny interes strony)

4. instytucja uznania administracyjnego (swobodnego uznania) gdy przepis prawny celowo nie zamyka regulacji do końca- organ ostatecznie decyduje o jego kształcie. Organ może -tzn. że ma swobodne uznanie, w swojej ocenie znaleźć musi argumenty za i przeciw. Z jednej strony jest to pozytywny aspekt bo różne w ten sposób kategorie spraw można podciągnąć pod jeden przepis, z drugiej strony może to prowadzić do nadużywania prawa (organ będzie podejmował decyzje po najmniejszej linii oporu).

5. orzecznictwo sądowe- luki w systemie działania sądu administracyjnego są zapełniane jego przepisami na zasadzie wyjaśnień interpretacyjnych. Orzeczenia są publikowane po to aby w przypadku np. braku przepisów z takich orzeczeń korzystać.

STRUKTURA ADMINISTRACJI

ORGANY CENTRALNE I TERENOWE

NACZELNE URZĘDY CENTRALNE

Organy naczelne:

1. Prezydent

2. Rada Ministrów

3. Premier

4. ministrowie

RADA MINISTRÓW

Podstawowe znaczenie w administracji przypada RM. Rząd jest organem wyposażonym w najszersze kompetencje. Stanowią one jeden z członów władzy państwowej. Rząd jest instytucją kluczową bo do niego należy praktyczna działalność w państwie. W Polsce nie ma ustawy o RM, ale jest o poszczególnych ministrach -więc brak jest pełnej regulacji.

Kwestie dotyczące rządu

• W Konstytucji: zarysowane są tylko pewne podstawowe kwestie dotyczące rządu-nie wchodząc w szczegóły.

• Ustawa z 95r „ O zakresie i trybie działania RM”- określony jest tryb techniczny funkcjonowania rządu

Aby otrzymać pełny zakres spraw rządu trzeba przeanalizować szereg ustaw szczegółowych, z których wynikają kompetencje ustaw.

Skład rządu:

Konstytucja jako członków rządu wymienia:

• Premiera

• ministrów (ilość uzależniona od ilości resortów i od tego jaką koncepcję rządu wprowadzi Premier), są też ministrowie poza resortowi (o ilości ich decyduje Premier i on określa czas ich funkcjonowania)

• osoby, których konstytucja nie zalicza do organów, ale wchodzą one w skład rządu

• wicepremier- zastępca Premiera, ale tylko w pewnych zadaniach

• Prezes NIK (ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach)

• Prezes NBP

• Prezes PAP (Polskiej Akademii Nauk)

Rząd jest powoływany po wyborach. Proces tworzenia rządu w obecnej konstytucji jest kompetencją prezydenta, konstytucja wskazuje właśnie prezydenta jako organ kompetentny do zainicjowania procedury rządu.

Proces powoływania rządu:

I etap

1. Prezydent desygnuje premiera (wystawia kandydaturę)

2. Premier ten ma za zadanie zaproponować prezydentowi skład rządu

3. Jeżeli zaproponowany przez premiera skład rządu nie budzi zastrzeżeń prezydenta to prezydent powołuje ten rząd (poprzez wręczenie aktu powołania i złożenie przysięgi)

4. 14 dni po powołaniu premier musi przedstawić program rządu i Sejm musi udzielić votum zaufania (bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy członków, czyli 50%+1). Jeżeli nie uzyska większości w parlamencie to rządu nie ma i inicjatywa przechodzi do Sejmu, jest to II etap, w którym prezydent zostaje wyłączony. Premiera powołuje Sejm (tak samo jak w ptk. 1-4), jeżeli uzyska poparcie to prezydent tylko formalnie wręcza akt powołania. Jeżeli w II etapie rząd nie zostanie powołany znów inicjatywa przechodzi w ręce prezydenta (wszystko tak samo jak w punktach 1-4) tytko bezwzględna większość zamieniona jest na zwykłą większość w obecności co najmniej połowy członków.

Do zadań rządu należą najważniejsze sprawy natury państwowej. Podstawowe działania wymienia Konstytucja (art146):

• kieruje administracją rządową

• rząd zapewnia wykonanie ustaw

Są 3 płaszczyzny działań rządu:

1. Udział rządu w procesie stanowienia prawa

• ma prawo inicjatywy ustawodawczej

• wydawanie aktów podustawowych (rozporządzenia) a także prawa wewnętrznego (uchwały. Ma obowiązek zapewnienia realizacji wszystkich ustaw. Skoro odpowiada za realizację ustaw to można mówić o powiązaniach rządu z Sejmem (Sejm uczestniczy w kształtowaniu rządu). Sejm ma prawo kontrolować działalność rządu (rząd musi składać sprawozdanie z ważniejszych uchwał sejmowych, rząd realizuje środki budżetu, które ostatecznie uchwala Sejm. Posłowie zgłaszają w sytuacji problemu zapytania i interpelacje czyli Sejm może żądać informacji,( bieżące formy kontroli posłów nad rządem).

1. Sfera gospodarcza

• rząd jest organem pośrednim tworząc przepisy prawne (np. instrumenty finansowe) w postaci projektów uchwał np. ustala elementy systemu podatków

• rząd ustala pewne elementy systemu płacowego

1. Sfera współpracy międzynarodowej (zawieranie umów różnego typu)

• rząd reprezentuje państwo na forum międzynarodowym (w sferze stosunków politycznych czy ekonomicznych)

1. Sfera kierowania administracją państwową wewnątrz kraju i oddziaływanie na samorząd terytorialny

• rząd ponosi odpowiedzialność za funkcjonowanie wszystkich struktur administracji

• zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego

• zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego- siły zbrojne, ich gotowość do ochrony granic

• rząd ponosi odpowiedzialność polityczną i konstytucyjną. Odpowiedzialność polityczną- przed Parlamentem, . odpowiedzialność konstytucyjną ponoszą poszczególni członkowie. Wszyscy członkowie ponoszą odpowiedzialność przed TS.

Członkowie RM ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialność oraz odpowiedzialność indywidualną za powierzone zadania.

Udział rządu we wprowadzaniu stanów nadzwyczajnych jest bezpośrednio zagwarantowany w Konstytucji. Są 3 stany nadzwyczajne:

1. stan wyjątkowy wprowadzane są

2. stan wojenny na wniosek rządu

3. stan klęski żywiołowej- w drodze rozporządzenia wprowadza go RM

Ustawa „O trybie i zakresie działań RM” reguluje działanie od strony technicznej

Każdy projekt uchwały musi mieć akceptację rządu (działalność normotwórcza). Podstawową formą działania rządu jest jego uchwała.

Są 2 organy rządu:

1. Komitet ekonomiczny RM- sprawy gospodarcze, sprawy dotyczące polityki społecznej np. służba zdrowia, ubezpieczenie, systemy płacowe. Przewodniczącym jest wicepremier

2. Komitet ds. społecznych RM-

• wicepremier- sprawy wewnętrzne (sprawy socjalne)

• Minister Kultury, Min. Edukacji, Min. Pracy.

Kancelaria Premiera- jednostka pomocnicza, tam przygotowywane są projekty aktów prawnych. Zatrudnia 650 osób.

Warunki w których rząd może być odwołany:

1. rezygnacja, podanie się do dymisji z własnej woli (złożenie wniosku Prezydentowi, który powołuje rząd w pierwszym składzie)

2. przestaje w całości funkcjonować, gdy do dymisji podaje się Premier

3. inicjatywa posłów stwarza warunki do likwidacji rządu (46 posłów podpisuje votum nieufności i następuje rozwiązanie rządu). Następne votum nieufności może nastąpić po 3 miesiącach

4. gdy Sejm nie udzieli absolutorium za wykonanie budżetu (nie właściwie).

PREMIER

Premier jest osobą pełniącą 2 podstawowe funkcje:

1. przewodniczący rządu (zwołuje, zatwierdza, ustala porządek obrad rządu)

2. samodzielny, naczelny organ administracji państwa

Jako przewodniczący rządu:

• kieruje pracami RM (słowo przewodniczy zostało w obecnej Konstytucji zmienione na kieruje). Kieruje obradami organu, któremu przewodniczy, kieruje- wchodzimy w funkcję kierownictwa- nie3ograniczona możliwość w ingerowanie, decydowanie, stoi ponad ministrami a tym samym ponad RM. Premier znajduje się w stosunku nadrzędnym do RM, ma głos stanowiący i ostateczny.

• może ustalić zadania dla każdego członka rządu (odmowa wykonania zadania oznacza wyrzucenie ministra ze stanowiska)

• zapewnia wykonywanie polityki rządu

• koordynuje i kontroluje pracę członków RM

• sprawuje nadzór terytorialny

• reprezentant rządu w stosunkach międzynarodowych

• członek pewnych struktur nie administracyjnych

Jako samodzielny organ:

• prawo do wydawania rozporządzeń (jeżeli upoważnia go ustawa)

• jest przełożonym służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej

W sferze prawa materialnego

• powołuje wojewodów i wice-wojewodów i w każdej chwili może ich odwołać

• powołuje praktycznie wszystkich szefów Urzędów Centralnych, czyli ma w ręku całą politykę kadrową administracji

• ma upoważnienia do sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym (ograniczone)

• może wystąpić z wnioskiem o rozwiązanie organów gmin lub starostwa (do Sejmu i Sejm podejmuje uchwałę o rozwiązaniu)

• uruchomienie rezerw budżetowych, gdy zachodzi taka potrzeba

• kształtuje skład osobowy rządu

Premier nie jest instancją w postępowaniu administracyjnym (decyduje w I instancji i ostatniej). Premier może upoważnić organ do legitymowania osób, nakładania mandatów. Ma prawo przyznawania tytułu zasłużony pracownik państwowy.

.

MINISTER

Art.149 Konstytucji

Szczegółowy zakres jego działania określa ustawa (najpierw ustawa określa ustalenie resortu, potem zakres jego działania)

Minister wchodzący w skład RM, ale nie mający swego resortu

np. minister do spraw integracji europejskiej.

Resort- dział administracji publicznej, w którym skoncentrowane są pokrewne problemy

Ministerstwo- jednostka pomocnicza ministra.

Wojewoda jest odpowiednikiem resortu w terenie, ale też np. placówki służby zdrowia, uczelnie medyczne, przedsiębiorstwa produkujące leki- są to składniki Ministerstwa Zdrowia+ urząd centralny Państwowa Inspekcja Sanitarna. -Tym wszystkim kieruje minister.

Minister Finansów- ministerstwo, ale mniej jest struktur terytorialnych- tylko urzędy skarbowe, izby skarbowe, poborcy podatków itp.

Jeszcze węższy zakres ma Minister Spraw Zagranicznych (struktury terenowe to ambasadorzy za granicą).

Poza ustawą zadania ministra może rozporządzeniem wyznaczyć premier. Rozporządzeniem premier może też określić strukturę ministra oraz jego statut.

I zastępca ministra to Sekretarz Stanu.

Rola ministra:

• planuje budżet dla całego resortu, kieruje jego wykonaniem, odpowiada za wykonanie budżetu

• wchodzi w skład struktury RM

• przysługuje mu prawo wydawania rozporządzeń

• ponosi odpowiedzialność polityczną - przed Sejmem i konstytucyjną przed TK oraz solidarnie odpowiada za działania rządu przed Sejmem.

Minister podlega bezpośrednio premierowi

Ilość ministrów nie jest stała- ministerstwa i urzędy ministra się znosi, albo tworzy nowe- w miarę potrzeb.

Minister może być jednocześnie posłem.

PREZYDENT

Jego działalność ma charakter naczelnego organu administracji, ale jego uprawnienia są niejednokrotnie szersze:

• głowa państwa

• organ stojący ponad wszystkimi władzami na straży konstytucji

• prezydent w momencie podejmowania kadencji nie może należeć do partii politycznej- musi być apolityczny (teoretycznie)

• stoi na straży niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium- prezydent powinien być elementem równowagi władzy (naturalny arbiter)

• zwierzchnik sił zbrojnych, odpowiada za stan armii, organ pomocniczy- Rada Bezpieczeństwa Narodowego, przełożony najwyższych rangą wojskowych

• kształtuje politykę zagraniczną państwa we współpracy z rządem i premierem

• ma ograniczone uprawnienia ustawodawcze

-inicjatywa ustawodawcza

-prawo do wydawania rozporządzeń na podstawie upoważnienia ustawowego

-prawo do wydawania zarządzeń (akty wewnętrzne), nie mają charakteru powszechnie obowiązującego

-prawo do wydawania aktów urzędowych- wszystko to co wychodzi na zewnątrz i ma rangę aktu prawnego (oprócz w./ w np. też nadanie orderu). Wymagana jest dla wolności regulacji kontrasygnata premiera (rzadziej właściwego ministra) zmusza to prezydenta do współdziałania z rządem. Niejednokrotnie zwalnia Konstytucja prezydenta z obowiązku kontrasygnaty- są to tzw. prerogatywy prezydenta

• może zwołać radę gabinetową i jej przewodniczyć (jest to RM pod przewodnictwem prezydenta)Rada gabinetowa nie ma uprawnień rządu

• szczegółowe kompetencje nadają ustawy.

ADMINISTRACJA TERENOWA

TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI

ADMINISTRACJA RZĄDOWA ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

Budowa struktury w terenie administracji rządowej (ze względu na powiązania administracji naczelnej z terenową):

1. system scentralizowanej administracji w terenie

2. system zdecentralizowanej administracji w terenie

Nasz system po 45r opierał się na modelu administracji scentralizowanej administracji, charakteryzował się:

• uprawnienia i kompetencje były skupiane maksymalnie na możliwie najwyższym szczeblu organizacyjnym (na szczeblu organów naczelnych i centralnych)

• istniał też system administracji terenowej- organy te nie posiadały własnych zadań i kompetencji (wykonywały to co zlecał organ administracji centralnej). Organy w terenie nie posiadały samodzielności własnej. System opierał się więc na hierarchicznym podporządkowaniu, który charakteryzował się:

-decydowanie o polityce kadrowej niższego szczebla zapadały na szczeblu wyższym

-organy niższego stopnia były organami podległymi

System taki powodował, że kumulacja zadań prowadziła do nieudolności systemu. System ten nie wpływał też motywacyjnie na organy niższego stopnia.

Dekoncentracja w administracji- występuje w ramach systemu decentralizacji.

Dekoncentracja tzn. przekazywanie. Organ, który miał kompetencje mógł je przekazać jako kompetencje własne organowi niższego rzędu, przy czym miało to charakter czasowo nieokreślony (ten kto przekazał uprawnienie czy kompetencje może je w każdej chwili odebrać).

Dekoncentracja mogła być pozioma (przekazywanie kompetencji organom takiego samego szczebla) lub terytorialna (przekazywanie kompetencji w dół, organom niższego szczebla).

Był to system zapewniający kluczową pozycję organom wyższego stopnia w podejmowaniu decyzji. W pewnym momencie organy centralne przestały panować nad całą sytuacją, administracja stała się niewydolna.

Decentralizacja-jest to proces gdy chodzi o technikę przekazywania zadań podobny do dekoncentracji.

DECENTRALIZACJA JEST SYSTEMEM PRZECIWNYM DO DEKONCENTRACJI.

Różnice pomiędzy dekoncentracją a decentralizacją:

Dekoncentracja może odbywać się aktem wewnętrznym (kompetencje nie miały charakteru samodzielnego), w decentralizacji musiała być ustawa, która określała jakie zadania mogły być przekazywane i na jakim szczeblu, kompetencje i uprawnienia stały się samodzielnymi tego kto je otrzymał (przekazuje organ ustawodawczy, nie są to drobne zadania, ale istotne wyposażone w samodzielność działania)np. rok 90- utworzony został samorząd terytorialny gminy, to co było kompetencjami organu państwowego stało się uprawnieniami samorządu terytorialnego. Decentralizacja charakteryzowała się więc stałym przekazaniem uprawnień i kompetencji. Tylko parlament może cofnąć przekazanie kompetencji. Wojewoda ma prawo kontroli wszystkich uchwał typu powiatu, województwa, gminy, czy te uchwały są zgodne z prawem. Gmina może taką decyzję uchylającą zaskarżyć do NSA.

System zdecentralizowany funkcjonuje w pełni, musi istnieć w następujących instytucjach:

• wojskowość

• policja

• różnego rodzaju służby w pół lub w całości zmilitaryzowane np. straż graniczna

Samorządy są niezależne również wobec siebie.

Za pomocą jakich instrumentów prawnych osiąga się jednoznaczność podmiotów?

1. Prawo- ustala jednolicie dla wszystkich organów takiego samego szczebla uprawnienia. Odnosi się do administracji rządowej i całej administracji samorządowej. Są 4 podstawowe instrumenty poprzez które następuje zapewnienie prawidłowego toku postępowania:

• kontrola

• koordynacja

• nadzór

• kierownictwo

Kontrola- jest to funkcja najmniej uciążliwa, może występować jako samodzielna funkcja przez jeden organ do drugiego. Bez tej funkcji nic się nie zacznie, jest to funkcja najbardziej podstawowa. Jako funkcja samodzielna- organ może wykonywać tylko to, co ta funkcja przewiduje.

Jest to stosunek prawny łączący organ kontrolujący z organem kontrolowanym (ten pierwszy organ jest w stosunku nadrzędnym do tego drugiego). Prawo kontroli wynika z unormowań ustawy. W administracji publicznej nie ma podmiotu, który byłby wyłączony z pod kontroli. Typowym organem kontroli jest NIK (ma prawo tylko do kontroli).

Samodzielna kontrola obejmuje:

• zbadanie istniejącego stanu rzeczy (jak powinno być)

• ustalenie wzorca normatywnego (jak jest)

• jakie są nieprawidłowości (rozbieżności między stanem faktycznym a wzorcem)

• przyczyny niezgodności ze wzorcem (kto jest winien, jaki skutek z tego powstał)

• sformułowanie wniosku (tym etapem postępowanie się kończy)- jak eliminować nieprawidłowości i jak temu zapobiec

Nadzór- jest pojęciem szerszym od kontroli. Nadzór w administracji wykonują organy wyższego szczebla organizacyjnie usytuowane wobec organu niższego szczebla. Jest to stosunek prawny, który powstaje pomiędzy organem uprawnionym do nadzoru i organem nadzorowanym. Jest on środkiem silniejszym od kontroli, bo jest ingerencja organu nadzorczego i zmiana nieprawidłowości. Każdy organ nadzoru jest zarazem organem kontroli. Każdy organ nadzorczy dysponuje szerszymi kompetencjami niż organ kontrolny. Ustawa musi określić środki nadzoru (zakres i prawidłowość nadzoru). Organ nadzorujący jest współodpowiedzialny za organ nadzorowany. Organem nadzoru jest organ wyższego stopnia (urząd skarbowy- jego organem nadzoru jest izba skarbowa, wojewoda- jego organ nadzoru to Prezes RM). Organ wyższego stopnia może uchylić każdą decyzję sprzeczną z prawem. Czyli:

1. nadzorując wykonuje się funkcję kontroli

2. z nadzorem wiążą się obowiązki organu nadzorowanego

3. jeżeli są nieprawidłowości to organ nadzoru może podejmować czynności unieważniające.

Przed podjęciem decyzji organ niższego stopnia może skierować sprawę do organu wyższego stopnia

Kierownictwo- najszersza funkcja, która pochłania dwie poprzednie. Kto ma prawo do kierowania ma również prawo do kontroli i nadzoru. Są to wszystkie formy oddziaływania kierujące go na kierowanych z wyjątkiem tych zakazanych przez prawo. Ten kto kieruje może podejmować niezbędne środki i czynności wiążące się z celami instytucji (np. środki personalne- są to środki nieograniczone to np. prawo do awansowania, karania itd. , możliwość przekazywania poleceń służbowych bez ograniczeń). Kierownictwo to takie oddziaływanie i za pomocą takich środków aby uzyskać rezultat. Premier ma funkcję kierowania , kieruje RM (czyli ma najszersze funkcje).

.

STRUKTURA ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ W TERENIE

Od 01.01.1999r mamy w kraju nowy podstawowy podział terytorialny państwa. Istotą podziału terytorialnego jest to, że ma on w szczególności znaczenie dla administracji publicznej (dla całej administracji). Wykonywanie wszystkich zadań nie może być tylko na szczeblu centralnym, więc powstała struktura organów w terenie (im bliżej źródła tym łatwiej jest rozwiązywać sprawy).

1944r- pierwsze akty prawne dotyczące rad narodowych (są to podmioty władzy państwowej), wprowadzenie systemu trójstopniowego (gminy, powiaty, województwa), działały organy samorządowe i rządowe na tych szczeblach.

1954r- gminy zostały przekształcone w gromady i istniały kolegialne organy wykonawcze.

1975r- odbyła się reforma administracji terenowej, polegająca na powołaniu jednoosobowego organu administracyjnego (pojawia się naczelnik miasta, który jest organem państwowym). Zlikwidowano powiat (powstał dwuszczeblowy podział- województwa i gminy jako organy administracji rządowej, nie było samorządu). Reforma ta polegała na zwiększeniu liczby województw, od 1975r było 49 województw(wcześniej było 17)

1990r- pojawia się samorząd terytorialny w gminie czyli na szczeblu podstawowym, nie ma administracji państwowej, funkcje te przejął samorząd- wojewodowie, kierownik urzędu rejonowego i organy pomocnicze - rejony (odpowiadające powiatom).

Administracja ogólna

Od 01.01. 1999r -system przywracający podział trój -terytorialny Administracja państwowa- będzie działał tylko jeden szczebel -jest to województwo i wojewoda. Na szczeblu wojewódzkim pojawi się samorząd wojewódzki, powiat samorządowy i gminy. Wojewoda jest organem państwowym.

Administracja specjalna

Organy działają w swoich podziałach terytorialnych ukształtowanych wcześniej. Organy załatwiają sprawy tylko w pewnych sytuacjach. Administracja specjalna realizuje bardziej funkcje gospodarcze a nie rozstrzygnięcia o charakterze indywidualnym.

Powiaty

Zostały utworzone rozporządzeniem rządu wydanym na podstawie ustawy z 24 VII. 1998r o trójstopniowym podziale państwa. Wszelkie zmiany granic województwa, powiatu, gminy leżą w rękach rządu który ustala je po zaciągnięciu opinii społeczeństwa. Zostało utworzonych 373 powiatów w tym 65 miast na prawach powiatu.

2478 gmin

Rodzaje podziałów:

1. podział zasadniczy (województwa, powiaty, gminy)- administracja rządowa

2. podziały specjalne (dla administracji specjalnej)

3. podziały pomocnicze (mające charakter podziałów stałych lub czasowych) np. podział gminy na sołectwa jest to podział stały, gmina ma własne organy samorządowe lokalne: sołtys i rada sołectwa. Sołtys jest chroniony prawem, w jego obecności prowadzone są czynności egzekucyjne. Czasowy- tworzony np. przy wyborach, po zakończeniu wyborów przestaje on istnieć.

4. podział na osiedla - są wybierane rady osiedlowe

Administracja państwowa rządowa (01.01.1999)

Tylko na szczeblu województwa, jest to administracja o zmienionym kształcie. Ustawa o administracji rządowej w województwie DZ.U nr 91- przywraca ona pewne pojęcie administracji w okresie międzywojennym (zamiast administracji specjalnej- pojawia się administracja niezespolona czyli nie podległa bezpośrednio wojewodzie).

Administracja zespolona- wszystkie rodzaje administracji , które przeszły pod wojewodę, który jest ich szefem. Ustawa określa, kto wykonuje administrację publiczną w województwie:

• organy samorządu wojewódzkiego

• wojewoda

• służby administracji zespolonej podległe wojewodzie

• organy administracji niezespolonej (stanowią w województwie administrację publiczną)

Administracją rządową jest:

1. wojewoda (trzon administracji rządowej ogólnej)

2. wszystkie organy państwowe administracji niezespolonej

3. wszystkie organy samorządu terytorialnego o ile wykonują zadania zlecone administracji państwa (np. urzędy cywilne wykonują zadania zlecone przez państwo)

Wojewoda

Ustawa nazywa go:

1. przedstawicielem RM na obszarze województwa

2. zwierzchnik całej administracji zespolonej

3. organ nadzoru nad samorządem terytorialnym

4. organ wyższego stopnia

5. reprezentant skarbu państwa

Mniejszy nacisk położony jest na funkcję organu administracji państwowej, ale większy na przedstawiciela rządu w terenie. Czuwa nad tym aby wszystko odbywało się zgodnie z prawem.

Urząd wojewody- nie zmienia się, ale wojewoda jest powoływany, powołania jest aktem administracyjnym. Powołuje go Prezes RM na wniosek ministra właściwego d/ s administracji.

Funkcja reprezentowania rządu jest funkcją polityczną ( z dymisją rządu rezygnują wszyscy członkowie, również wojewodowie i wice-wojewodowie - to świadczy właśnie o funkcji politycznej).

I wice-wojewoda- automatycznie zastępuje wojewodę w razie jego nieobecności powołuje go Premier n wniosek wojewody. Przełożonym służbowym wojewody jest Premier, który ma prawo kierowania i nadzorowania wojewodą.

II wice wojewoda

Sfera działań wojewody

Wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej nie zastrzeżone innym organom.

Sprawą podstawową wojewody jest realizacja zadań rządowych szczebla wojewódzkiego i administracja zespolona. Do administracji zespolonej przeszły niektóre instytucje, które były organami administracji specjalnej (znajduje się to w ustawie z 13.X.1998). ustawa ta reguluje tryb reformy. Wojewoda będzie miał pod sobą np. :

• Komendę Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej

• Komendę Wojewódzką Policji

• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin

• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

Do tej pory należały one do administracji specjalnej, od 01.01.1999r będą podlegać wojewodzie.

Wojewoda gdy chodzi o sprawy obywateli, mienia, klęsk żywiołowych zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek administracji samorządowej, zespolonej i niezespolonej i kieruje ich działalnością. Każdy organ administracji terenowej jest w pozycji podległej w stosunku do wojewody. Wojewoda powołuje szefów administracji zespolonej i całej administracji (z wyjątkami zawartymi w ustawie, ale powoływanie następuje po zaciągnięciu jego opinii). Wojewoda rozliczany jest za realizację polityki rządu. Ma pilnować aby organy realizowały program prawidłowo. Wszystkie sprawy dotyczące terenu miały być z nim uzgadniane.

Jeżeli chodzi o samorząd

• 
  niebezpieczeństwo może wkraczać w te

• 
  zagrożenie życia sfery

W ramach nadzoru nad samorządem może stosować środki eliminacji nieprawidłowości. Jest on organem nadzoru w samorządzie (ma prawo uchylić niezgodną z prawem uchwałę)

Nadzór wojewody w aspekcie ministrów resortowych- minister kontrolując decyzję dokonuje nadzoru, jest to nadzór merytoryczny w sferze, która dotyczy administracji.

Wojewoda jest organem koordynującym działalność wszystkich służb

Działanie administracji zespolonej, która stanowi aparat wojewody ( wcześniej urząd wojewódzki był aparatem wojewody) nastąpiło więc rozszerzenie o administrację zespoloną. Komendant policji, straż pożarna itd. będą jednostkami urzędu wojewódzkiego. Urząd wojewódzki musi mieć regulamin nadany przez wojewodę- w tym sensie wojewoda będzie przełożonym.

Struktura urzędu:

• główny inspektor generalny

• kierownik wydziału generalnego

• tworzy się organ tzw. kolegium wojewody- jest to organ doradczy

ADMINISTRACJA RZĄDOWA

ZESPOLONA NIEZESPOLONA

(bezpośrednio podlega wojewodzie)

Uprawnienia wojewody w stosunku do administracji niezespolonej:

1. ma się zajmować polityką globalną, a nie indywidualnymi sprawami, odpowiada przed rządem za działania całej administracji publicznej, czuwa nad tym aby organy działały sprawnie, zgodnie z prawem, koordynuje tymi działaniami, ma obowiązek oddziaływania na każdą jednostkę administracyjną by realizowała zadania w sposób prawidłowy

2. koordynuje działalność wszystkich tych podmiotów niezespolonych np. ochrona środowiska- ma wpływ na lokalizację ważniejszych inwestycji, by nie wpływały szkodliwie na środowisko)

3. ma prawo żądać systematycznie informacji o działalności podmiotów

4. ma prawo zwoływać narady kierowników takich inwestycji, ma prawo precyzować im zadania

5. wydawanie poleceń służbowych, ale tylko w pewnych kategoriach spraw (bo nie ma prawa nadzoru) art. 15 ptk 4 ustawy o wojewodzie wymienia te kategorie (w sprawach w których zachodzą nadzwyczajne okoliczności)

Uprawnienia wojewody w stosunku do administracji zespolonej:

1. występuje Urząd wojewódzki jako aparat pomocniczy wojewody, wojewoda określa statut tego urzędu

2. wszystkie jednostki, które podlegają wojewodzie znajdują się w statucie

3. wojewoda przy rozstrzygnięciach indywidualnych pozostał organem I- go stopnia

4. wojewoda stanowi prawo miejscowe (kontrola), wydaje rozporządzenia wykonawcze do ustaw, rozporządzenia zwane przepisami porządkowymi, kontrolę nad prawem miejscowym sprawuje PREMIER

5. ma uprawnienia nadzorcze (czy działanie jest zgodne z prawem przez kontrolę aktów generalnych, w zakresie legalności działania nadzoruje wszystkie szczeble samorządu terytorialnego), wojewodzie podległe są służby, inspekcje, zespoły, określa też ich zadania, do wojewody należą też sprawy personalne w tych jednostkach

6. wojewoda ma prawo uchylić każdą uchwałę sprzeczną z prawem

Jeżeli wojewoda lub organy administracji nie realizują zadań to każdy ma prawo wnieść skargę do NSA i NSA może nakazać podjęcie działań (wpływ obywatela na administrację).

ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY-specyficzna kategoria jednostek.

Cechy:

1. wyodrębniona organizacyjnie z wydzielonymi środkami majątkowymi (odpowiednia struktura)

2. jako jednostka świadczy usługi o charakterze niematerialnym w różnych dziedzinach życia

3. stosunki prawne między zakładem a korzystającym z usług mają charakter stosunków administracyjno-prawnych.

W sferze kultury zakładami są:

• muzea

• biblioteki

• archiwa

• domy kultury

ZAKŁAD BUDŻETOWY

państwowe komunalne

Klasyfikacja zakładów administracyjnych

1. ze wzgl. na zasięg działania

• o terenowym(lokalnym zasięgu działania)- uczelnie wyższe

• o centralnym zasięgu działania

2. korzystanie z zakładu ma charakter

• obowiązkowy (obowiązek szkolny)-zabezpieczony sankcją opiekunów

• dobrowolny (kino, teatr...)

3. w zależności od stopnia dostępności

• powszechny dostęp

• ograniczony dostęp (np. szkoła wyższa)

IV.

• zakłady, które mają osobowość prawną

• zakłady, które nie mają osobowości prawnej(większość) np. szkoła podstawowa, szkoła średnia

Tryb tworzenia zakładów

Ma on zawsze charakter administracyjno-prawny. Nie ma jednolitego systemu.

Zakłady centralne- powoływane są na stosunkowo wysokim szczeblu (RM lub minister)- akt o powołaniu zakładu (zarządzenie ministra, rozporządzenie RM). Szkoła wyższa państwowa powstaje w drodze ustawy, sposób funkcjonowania określa odrębna ustawa.

Zakłady lokalne- przez organ uchwałodawczy np. Rada Gminy.

Sposób działania zakładu

Władztwo zakładowe- jest to zespół uprawnień administracyjnych przysługujących organom zakładów w stosunku do użytkowników. Tzn. relacja zachodząca ma charakter administracyjno-prawny (między zakładem a użytkownikiem). Zakład jest w pozycji nadrzędnej w stosunku do użytkownika. Wynika to z przepisów rangi ustawowej, lub z aktów prawa wewnętrznego. Przystąpienie do zakładu może być decyzją administracyjną lub indywidualną. Działalność zakładu opiera się na regulaminach i statutach wewnętrznych.

ORGANIZACJE SPOŁECZNE

Organizacja społeczna jest zrzeszeniem osób, która stawia sobie określony cel działań i to działanie podejmuje w ściśle zorganizowany sposób. Wg SN organizacje społeczne są to wszelkie trwałe zrzeszenia osób fizycznych a niekiedy prawnych, które związane są stałym celem i stały się organem, nie wchodzące w skład aparatu państwa i nie będące spółkami prywatnymi.

Organizacje o kompleksowych cechach:

1.organizacje kombatanckie

2.org. młodzieżowe

3.org.studenckie

4.org.narodowościowe

5.związki zawodowe

6.samorządy (szeroko rozumiane)

Organizacje o specjalistycznych cechach (mogą działać tylko lokalnie):

1. mają charakter organizacji masowych

2. są węższymi, gdy chodzi o ilość osób zrzeszonych

• stowarzyszenia o charakterze naukowym

• stowarzyszenia o charakterze przyrodniczym

• stowarzyszenia o charakterze pomocy społecznej

Organizacje społeczne dzielimy na 5 grup:

1. partie polityczne

2. stowarzyszenia

3. związki zawodowe

4. samorządy

5. związki wyznaniowe

6. organizacje spółdzielcze oraz podobne do spółek prywatnych

SAMORZĄDY

Są jedną z form organizacji społecznych o pewnych specyficznych cechach (cechy te pozwalają odróżnić samorządy od innych grup organizacji społecznych).

Samorząd samo zarządzenie, daleko posunięty demokratyzm i stąd można wyodrębnić 4 elementy, które samorząd musi spełniać, aby go odróżnić od innych grup:

1. sprecyzowany cel działania

2. konieczność możliwości wyodrębnienia w samorządzie grupy społecznej osób dających się wyodrębnić ze wzgl. na różne kryteria np. miejsce pracy, zamieszkania bądź inny dający się określić specyficzny element

3. zasada względnej samodzielności działania

4. działanie musi być zawsze oparte na pełnej demokracji członkowskiej.

Te cztery cechy muszą występować jednocześnie, bo inaczej nie będzie to samorząd ale inny typ działalności.

Dobrowolność powstawania wszelkiego typu samorządów jest ograniczana. By mogły funkcjonować niezbędne jest ograniczenie ich granic prawem np. samorząd spółdzielni, sam. terytorialny (zarządza sprawami obywateli zamieszkującymi na danym terenie), sam. lekarski (lekarze muszą należeć do samorządu, bo nie można ich pozbawić dyplomu.

PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ORGANIZACJI

Swoiste formy działania są to szczególne formy, które występują przy działaniu administracji i to odróżnia administrację od innych form działania.

Forma prawna działania jest to określony typ czynności, zachowania się organu administracji publicznej, która to czynność albo zachowanie wywołuje określone skutki prawne. Ta czynność musi wynikać z prawa i wiązać się z tym co dotyczy działań administracji publicznej. Są to działania faktycznie występujące w działaniu organów administracyjnych.

Z punktu widzenia klasyfikacji form działania administrację dzielimy:

I.w zależności od kogo ta czynność jest podejmowana

1.formy zewnętrzne (rodzi skutki bezpośrednio w stosunku do podmiotów- osoby fizyczne i prawne)

2.formy wewnętrzne (rodzą skutki, ale tylko w wewnętrznej strukturze administracji lub jednostki)

II.kryterium możliwości zabezpieczenia wykonania skutku

1.formy władcze (wywołując skutek prawny organ jest w stanie wymusić realizację treści takiego stosunku za pomocą przymusu)

2.formy niewładcze

Jest 6 form działania administracji publicznej:

1. stanowienie aktów prawa przez administrację (ustanowienie przepisów prawa powszechnie obowiązującego)

2. stanowienie aktów administracyjnych

3. ugoda (względnie umowa administracyjno-prawna)

4. czynności materialno-techniczne (wywołanie skutków prawnych przez działalność praktyczną)

5. porozumienie administracyjne

6. umowy cywilno-prawne

Akt normatywny i akt administracyjny są aktami administracyjnymi, poza tą cechą istota tych aktów jest inna.

Różnice pomiędzy tymi dwoma aktami:

AKT NORMATYWNY

1. jest to akt o charakterze abstrakcyjnym (brak skonkretyzowanych podmiotów), generalnym. Ma charakter aktu pierwotnego- gdy chodzi o ustawę, tryb stanowienia ustawy jest szczegółowy.

2. ograniczona kontrola do właściwości jednego organu (TK).

3. istnieje wymóg publikacji, bez której nie rodzi skutków prawnych.

4. charakter aktów prawnych obowiązujących na zewnątrz.

AKT ADMINISTRACYJNY

Jest to władcze poświadczenie woli organu administracji publicznej podejmowane na podstawie obowiązującego aktu normatywnego, które ma na celu wywołanie określonych skutków prawnych w odniesieniu do konkretnego podmiotu znajdującego się w konkretnej sytuacji faktycznej.

Elementy aktu administracyjnego:

1. stanowiony przez organ administracji, który jest właściwy rzeczowo i miejscowo do jego podjęcia

2. ma charakter wtórny (jest on podejmowany na podstawie aktu normatywnego)

3. jest stosowaniem prawa (akt normatywny jest stanowieniem prawa)

4. wydaje się go po to by powstał nowy stosunek administracyjno-prawny (zmiana, ustanie, wygaśnięcie starego stosunku)

5. posiada podwójną konkretność (podmiot jest ściśle określony, sytuacja faktyczna w której podmiot się znajduje również jest wyraźnie określona)

6. systemem kontroli zajmuje się organ wyższego stopnia lub w ostateczności NSA

7. nie ma obowiązku publikacji

8. zachowanie procedury stanowienia tego aktu

Klasyfikacja ze wzgl. na rodzaj aktów administracyjnych:

I.

• akty, które kierowane są wewnętrznie (akty wewnętrzne)

• akty o charakterze zewnętrznym

II.

• akt konstytutywny (na nowo ukształtowanie sytuacji prawnej adresata- czyli powstanie, wygaśnięcie zmiana aktu, będzie przyznawał uprawnienie do działania, zakaz działania, wzywanie do zaniechania działania).

• akt deklaratoryjny nie zmienia nic w sytuacji prawnej, jest potwierdzeniem, że zdarzenie prawne miało miejsce np. potwierdzenie wcześniej wydanego aktu normatywnego rodzącego skutki prawne (dyplom wydania ukończenia uczelni jest aktem deklaratoryjnym, które potwierdza zaistnienie wcześniej zdarzenia ukończenia szkoły). Decyzje o przyznaniu dyplomu jest to już akt konstytutywny.

W jednej sprawie mogą wystąpić dwa akty (jeden konstytutywny i jeden deklaratoryjny).

Zaświadczenie to nie jest akt administracyjny, nie ma władczego oświadczenia woli. Jest to forma zaświadczenia przez organ państwa o posiadaniu danej wiedzy, nie ma znaczenia prawnego jest to tylko stwierdzenie faktu.

III.

• zależne od woli adresata (z inicjatywy podmiotu)

• nie zależne od woli adresata (z urzędu)- ograniczenia prawa, nałożenie obowiązku, akceptacja drugiej strony nie jest konieczna co do kształtu stosunku

IV.

• rozstrzygnięcia zawarte w akcie może dotyczyć osób (rozumiane szeroko)

• rozstrzygnięcie zawarte w akcie może dotyczyć rzeczy

V.

• wolne akty administracyjne (gdy organ nie jest ograniczony w stosunku do ukształtowania aktu)

• związane akty administracyjne

Jest duża różnorodność aktów administracyjnych.

DECYZJA ADMINISTRACYJNA

Jest jednym z rodzajów aktów administracyjnych. Każda decyzja jest aktem administracyjnym, ale nie każdy akt jest decyzją administracyjną. Decyzja jest szczególnym rodzajem aktu administracyjnego i to ją odróżnia od innych rodzajów aktów administracyjnych. Jest to pewnego rodzaju akt kwalifikowany, który rozstrzyga. Jest to decyzja o zezwoleniu na coś np. prawo jazdy.

NIE-AKT- Czynności administracyjne, które pozornie coś regulują, ale nowa sytuacja prawna nie powstaje.

1. akty te wydaje organ administracyjny

2. musi być wymóg właściwości miejscowej i rzeczowej

3. podwójna konkretność

4. przepisy proceduralne są szerzej spełniane

Te elementy muszą być przy każdym akcie, brak któregoś z nich powoduje wadliwość:

• istotna- nie może wywoływać skutków, a jeżeli je wywoła to są one nieważne

• nie istotna- nie zmienia istoty rozstrzygnięcia, dotknięta jest tylko jakaś część drobnymi błędami, które się naprawia np. sprostowanie lub dopełnienie innym aktem

Czas obowiązywania aktów:

Utrata ważności aktu administracyjnego:

1. jeżeli akt dawał uprawnienie można z uprawnienia tego zrezygnować

2. wydany na jakiś czas(po upływie tego czasu wygasa)

3. jeżeli jest wadliwy

4. wygasza się akty poprzez przyjęcie nowej sytuacji normatywnej

POJĘCIE PRAWA PUBLICZNEGO

Ogromna ilość przepisów (drugi obiekt prawny) prawo powielaczowe. Są zróżnicowane dyrektywy powinnego zachowania się (pozwolenie, nakazy realizowane w układach kierowniczych administracji (akty kierownictwa wewnętrznego).

Kto to prawo tworzy?

Każdy podmiot pełniący funkcję kierowniczą (ogólne kompetencje).

Statuty w formie zarządzeń, ale w odniesieniu do urzędu np. godziny pracy, przyjmowanie skarg- reguluje zarządzenie wojewody.

Wytyczne wojewody

ministra

instrukcje akty prawa wewnętrznego

okólnik

wytyczne

Przez akty wewnętrzne organ kierujący dokonuje wykonania przepisów.

Prawo funkcjonuje wewnątrz administracji- nie ma zastosowania do osób trzecich. Prawo wiąże struktury i ich pracowników (odpowiedzialność służbowa i dyscyplinarna), nie może powodować naruszenia prawa powszechnie obowiązującego.

Może korzystnie wpływać na funkcjonowanie struktur

• wyjaśniając zawiłość przepisów prawnych (.................), ułatwiać pracownikom stosowanie przepisów- powinno istnieć w ograniczonym zakresie (powstaje chaos biurokratyczny). Prawo to nie wiąże obywatela.

Polecenie służbowe- jedna z form aktu administracyjnego istnieje tylko w strukturze wewnętrznej. Polecenie może być ustne, pisemne, telefoniczne, zawiera nakaz lub zakaz indywidualnie określony do kogo. Dla każdego kierownika wynika (ustawa o pracownikach urzędów państwowych, prawo pracy). pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń służbowych- obowiązek ich wykonywania.

Ograniczony jest zakres stosowania polecenia- polecenie służbowe powinno dotyczyć zagadnień, które umieszcza się w sferze działalności instytucji. Ten kto je wydaje musi mieć prawo do jego wydawania. Polecenie musi być zgodne z prawem, nie może naruszać prawa (pracownik może przed wykonaniem zgłosić zastrzeżenia). Nie powinien wykonywać polecenia, gdy:

• polecenie rażąco narusza prawo

• gdy wykonanie polecenia byłoby przestępstwem np. fabrykować jakiś dokument (trzeba o tym zawiadomić organ nadrzędny o niewykonaniu polecenia).

Rozkaz-inna forma polecenia służbowego. Rozkaz nie powinien być wykonany, kiedy narusza prawa jednostek, ich godność, poszanowanie osoby ludzkiej (wojsko, policja).

Ugoda administracyjna- zastępuje rozstrzygnięcie uwarunkowane w KPA. organ jest arbitrem, czuwa by ugoda była zgodna z prawem.

Porozumienie administracyjne- oparte na ramach prawa administracyjnego. Zawierane w sferze zadań realizowanych przez administrację (działanie gospodarcze najczęściej).

Ustalenie wzajemnych praw i obowiązków

Przeniesienie zadań między samorządem a administracją rządową- przekazywanie zadań np. wojewoda zleca zadanie gminie, gmina przekazuje od powiatu wydawanie praw jazy. Jeden organ musi chcieć zadanie oddać, a drugi musi chcieć je przyjąć. Nie może być z osobą fizyczną, może być przed organizacjami społecznymi pod warunkiem, że nie ma powiązań organizacyjnych- podporządkowania np. minister nie może z wojewodą.

Kontrola porozumień -NSA rozstrzyga spory.

(cd. form prawnych administracji)

Porozumienie administracyjne

Wliczone jest tu działanie w formie umowy cywilno-prawnej, umowy administracyjnej i ugoda administracyjna. Jest to forma niewładcza działania bo w formy te nie wchodzi przymus. Te formy preferowane są w ustawie o samorządzie gminy, powiatu, województwa. Dla realizacji zadań potrzebne jest współdziałanie między tymi formami. Prawo przewiduje szereg działań, gdzie nie ma przymusu, ale jest możliwe współdziałanie.

Porozumienie zawierane jest głównie w sferze stosunków gospodarczych.

Porozumienie:

1. gdy chodzi o sprawy z zakresu administracji publicznej

2. forma prawna działania administracji w wyniku której powstaje nowa sytuacja prawna

Porozumienie może być zawierane między podmiotami (z wyjątkiem osób fizycznych), nie może być podporządkowania (organ wyższego stopnia nie może zawrzeć porozumienia z organem niższego stopnia). Porozumienie może zawrzeć np. przedsiębiorstwo i samorząd.

Ustawa o samorządzie terytorialnym zawiera formy takie jak:

związki i porozumienia komunalne- forma, która przewiduje zawieranie porozumień w formie związków komunalnych.

Na zasadzie porozumień przez gminę mogą być przejmowane zadania administracji rządowej np. ze szczebla województwa.

Ugoda administracyjna

Jest zbliżoną formą do porozumienia administracyjnego. Ugoda zachodzi pomiędzy kilkoma podmiotami o sprzecznych interesach. Możliwość pozostawienia sprawy do rozwiązania stronom o sprzecznych interesach.

Umowa cywilno-prawna

W sferze niewładczej działania administracji mamy do czynienia z umową cywilno-prawną (podstawą ukształtowania stosunków nie jest prawo administracyjne). Organ i inne strony występują na równych prawach. Element nierównorzędności stron tam gdzie nie jest konieczny jest eliminowany. Może zawierać więcej elementów szczegółowych niż może się znaleźć w decyzji administracyjnej. Tam, gdzie nie musi być decyzji należy rezygnować z jednostronnych rozwiązań. Umowa jest dozwolona do zastosowania jako czynność prawna tylko wtedy, gdy przepis na to zezwala (organ nie ma wpływu na to czy będzie to umowa czy decyzja).

Działalność społeczno- organizatorska

Forma niewładcza. Polega na wypełnianiu formy organizatorskiej administracji. Przepisy nakładają na administrację podejmowanie działań mających na celu aktywizację społeczeństwa w realizacji działań na rzecz tego społeczeństwa. W wielu kwestiach udział społeczeństwa jest niezbędny (szczególnie w strukturach samorządu terytorialnego). Inicjatywa administracji we współdziałaniu ze społeczeństwem najbardziej jaskrawo wykazana być może w czynach społecznych (włączenie społeczeństwa do wspólnych zadań wykonywanych na rzecz społeczeństwa- obciążają z jednej strony administrację z drugiej strony aktywizują społeczeństwo). W czynach społecznych zrealizowano sieć szkolnictwa wiejskiego, domy kultury, straż pożarna+ remizy, budowa dróg (także teraz).

Czynności materialno-techniczne (powstanie stosunków materialno- prawnych drogą aktów.

Czynności te można podzielić na wywołujące skutki prawne

a). w sferze wewnętrznej działania

b). w sferze zewnętrznej administracji

Ad.b.

Przepisy prawa mogą określać zachowanie się pracownika organu, gdzie podjęcie przez niego czynności ma skutek prawny. Każda czynność fizyczna rodzi skutek prawny. Sam fakt wydania decyzji administracyjnej i doręczenie jej stronom- czynność techniczna, ale prawo z momentem doręczenia decyzji wiąże skutek prawny- uruchamiany jest tryb termin zaskarżenia decyzji czyli czynność doręczenia decyzji rodzi skutek prawny: np. wykonanie zastępcze obowiązku.

Czynność techniczna- policjant zabiera prawo jazdy, skutek prawny- zakaz poruszania się po drogach publicznych

Czynność techniczna- przyjęcie podania, skutek prawny- wszczęcie postępowania.

Ad.a.

Czynność podjęta przez pracownika rodzi sytuację prawną np. wydawanie aktów wewnętrznych (tworzenie prawa wewnętrznego)- skutek zobowiązuje do czegoś albo zwalnia z jakiegoś obowiązku.

• Czynność polegająca na sporządzeniu różnego rodzaju dokumentów np. projekt budżetu- sporządzenie budżetu to część techniczna

• prowadzenie różnego rodzaju dokumentacji

• realizacja polecenia służbowego

Wiele czynności ma charakter wewnętrzny, ale rzutują też na zewnątrz np. art. 9 KPA.

.

SYSTEM KONTROLI W ADMINISTRACJI

Kontrola- brak uprawnień władczych w stosunku do organu kontrolowanego. Obejmuje:

1. badanie zastanego stanu rzeczy

1. porównywanie go ze wzorcem

2. porównywanie wzorca ze stanem faktycznym i ustalenie rozbieżności

3. przyczyny powstania rozbieżności , rady na przyszłość, wskazanie osób odpowiedzialnych za ich powstanie

W odniesieniu do administracji potrzeba kontroli jest szczególna. Wiąże się to z zadaniami administracji. Spełnia funkcję weryfikacyjną jak i funkcję prewencyjną i funkcję represyjną.

Przez kontrolę można zapobiegać powstawanie zjawisk negatywnych.

Klasyfikacja kontroli

1. ze wzgl. na zakres kontrola dzieli się na:

• kompleksową (kontrolą objęty jest całokształt działalności)- występuje rzadziej

• problemową (jeden problem jest poddawany kontroli)

• wycinkową (ocenie poddawana jest część problemu)

1. jeżeli chodzi o nazwę

• inspekcja

• lustracja

• rewizja (w spółkach)

1. pod jakim kątem ocenia się działalność (jakie przepisy prawa określają kryteria kontroli)

• legalność działania

• ocena gospodarności działania

• rzetelność

• celowość

1. kryterium działania zgodnego z polityką rządu

2. ocena zgodności z obowiązującymi wartościami

3. kryterium działania zgodnego z interesem społecznym

W skład organu kontroli wchodzą konkretnie powołane (celowo) jednostki.

7. z punktu wykonywania czasu

• przed faktem podejmowanie decyzji i rozstrzygnięć

• bieżąca-w trakcie działalności

• następna- po fakcie

7. w zależności od usytuowania organu

• wewnętrzny charakter

• zewnętrzny charakter

System kontroli administracyjnej jest rozbudowany. Istnieje duża liczba organów. Organ kontroli bez uprawnień władczych osłabia skuteczność kontroli. System ten można podzielić na 4 grupy podmiotów:

1. KONTROLA PARLAMENTARNA WOBEC ADMINISTRACJI (kontrola Sejmu i Senatu)

2. ORGANY KONTROLI NIEZAWISŁEJ OD ADMINISTRACJI -NIK, TK, Trybunał Stanu, Rzecznik Praw Obywatelskich, NSA, sądy powszechne

3. RÓŻNE FORMY KONTROLI tzw. SPOŁECZNEJ

• instytucja skarg i wniosków

• spółdzielczość (zrzeszenia osób głównie fizycznych, gdzie członkowie mają prawo kontroli organów działających w spółdzielni)

• poprzez działalność wszelkiego typu organizacji społecznych i stowarzyszeń

• kontrola społeczna związków zawodowych

• rada pracownicza w przedsiębiorstwie państwowym (ma wpływ na powołanie i odwołanie dyrekcji)

• kontrola środków masowego przekazu

1. ORGANY KONTROLI WEWNĄTRZADMINISTRACYJNEJ (administracja kontroluje administrację)

• każdy organ wykonujący nadzór

• komórki kontroli wewnętrznej

• organy kontroli działającej przy ministrze (będzie się tu mieściła kontrola instancyjna)

• ustawowo powołane inspekcje

-Państwowa Inspekcja Sanitarna

-Państwowa inspekcja Handlowa

-Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

-Państwowa Inspekcja Emerytalna

-Państwowa Inspekcja Radiotechniczna

-Urząd Antymonopolowy

-Polski Komitet Normalizacyjny

-Państwowy Nadzór Farmaceutyczny itd.

KONTROLA PARLAMENTARNA

Jest skierowana na działalność administracji centralnej (głównie rządu). Kontrola dwuizbowego parlamenty (Sejmu i Senatu). Ma wpływ na obsadę personalną rządu (powołanie i odwołanie całego rządu lub poszczególnych jego członków). Rząd jest wykonawcą ustaw, więc ma prawo kontrolować wykonanie wszystkich ustaw, przejawia się to w debatach.

Wykł.18

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

Powstał w 1985 roku. Głównym zadaniem była kontrola stanowionego prawa. Wcześniej w Polsce takiego organu nie było. Do 1985r Polska nie miała żadnego organu kontrolującego stanowienie prawa. Główne zadanie TK to kontrola legalności stanowienia prawa. Administracja ma swój aktywny, znaczący udział w stanowieniu prawa. Pewne zmiany zostały wprowadzone Konstytucją- zwiększono liczbę członków TK (15 członków), poprzednio było 12. Powoływani oni są przez Sejm na okres 9 letniej kadencji (co 4 lata połowa członków jest odnawiana). Tylko raz można pełnić pełną kadencję.

Członkiem może być:

1. osoba, która spełnia wymogi sędziego sądowego lub sędziego NSA

2. osoby, które w momencie pełnienia funkcji są apolityczne.

Zadaniem TK jest również kontrola aktów prawnych najwyższej rangi wydawanych przez administrację publiczną (także bada się zgodność z umową międzynarodową, która jest ratyfikowana)

Następstwo kontroli:

1. TK działa na wniosek a nie z urzędu. Z wnioskiem mogą wystąpić: wszystkie naczelne organy państwa (Prezydent, Marszałek, Prezes RM, grupa posłów i senatorów- 50 posłów i 30 senatorów, Minister Sprawiedliwości, Prezes NSA, Rzecznik Praw Obywatelskich, ogólnokrajowe organizacje związków zawodowych, kościoły i inne związki wyznaniowe. Działania TK są ostateczne. Skutki aktu uznanego za wadliwy: powinny być unieważnione rozstrzygnięcia, które zostały podjęte na podstawie aktu wadliwego.

2. rozstrzyga zapytania prawne kierowane do TK. Z pytaniami do TK mogą zgłaszać się- art. 25 ustawy o TK. TK udziela odpowiedzi na zapytania. W razie potrzeby wszczyna postępowanie

3. rozpatruje skargi administracyjne. (art. 79 Konstytucji- „Każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę do TK w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”- jest to kontrola w odniesieniu do wyroków i decyzji ostatecznych

TK jest więc ważnym organem w działalności normatywnej administracji publicznej. Nie dokonuje on wykładni prawa.

TRYBUNAŁ STANU

Powołany w 1982r, wtedy pojawił się po raz pierwszy. Podstawowym zadaniem jest orzekanie odpowiedzialności osób zajmujących stanowiska państwowe. Jest to szczególny sąd, który ustala odpowiedzialność osób pełniących najwyższe funkcje w państwie (Prezydent, kierownicy urzędów centralnych, Prezes NIK, Prezes NBP, posłowie i senatorowie- mogą być postawione osądzeniu przez TS. Członkowie TS mają charakter i uprawnienia sędziów. Na czele TS Pierwszy Prezes SN, pozostałych członków na 4 lata wybiera Sejm. TS liczy 21 członków i 5 zastępców członków. Nie można łączyć tej funkcji z funkcją typu mandat poselski, senatorski. Nie działa z urzędu, wszczyna postępowanie na wniosek. ( wniosek taki wydaje Sejm) Prezydent może złożyć wniosek do Marszałka Sejmu, wniosek może złożyć również grupa posłów i senatorów (115 posłów musi podpisać wniosek). Jest Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, której przekazywany jest taki wniosek.

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

Powołany po 1985r. organ jednoosobowy, jednoinstancyjny (brak odpowiedników w terenie). Bada czy skutek działania bądź zaniechania nie naruszył prawa. Dotyczy działalności administracji. Nie posiada uprawnień władczych, ma jedynie prawo interwencji. Osoba pełniąca tę funkcję powoływana jest przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat. Musi to być osoba o dużej wiedzy prawniczej, ciesząca się autorytetem. Jest to organ niezależny (jedynie w ograniczonym zakresie podlega Sejmowi). Może podejmować działania z urzędu. Interwencje podejmuje na wniosek obywateli lub różnego typu organizacji społecznych (powinien interweniować przede wszystkim w sprawach generalnych a nie indywidualnych; nie wyklucza to podjęcia postępowania w sprawie indywidualnej, jeżeli dana osoba zwraca się o wszczęcie postępowania). Ma prawo zapoznać się z całością akt danej sprawy. Jeżeli dopatrzy się nieprawidłowości , zgłasza to do odpowiednich organów i żąda podjęcia działania. Może żądać zastosowania środków nadzorczych. Organ musi udzielić w ciągu 30 dni Rzecznikowi Praw Obywatelskich odpowiedzi. Składa on raz w roku Sejmowi sprawozdanie ze swojej działalności.

KONTROLA DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH

NSA

Podmiot niezależny od administracji wchodzący w strukturę sądów. Ustawa z 1995r rozszerzyła zakres uprawnień tego sądu. Zadaniem jego jest kontrola indywidualnych rozstrzygnięć (dotyczy to rozstrzygnięć ostatecznych) pod kontem legalności, celowości (np. czy uznanie administracyjne jest w granicach uznania). NSA rozpatruje skargi na:

• decyzje administracyjne

• postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym

• postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym, karnym

• wszystkie inne akty podejmowane w administracji

Kontroluje w trybie nadzoru uchwały samorządu terytorialnego. Jest to organ jednoinstancyjny. Pełni funkcję sądu kasacyjnego (unieważnia wadliwe akty, nie wydaje jednak nowych). Określa jakie postępowanie ma być podjęte. Stronie przysługuje skarga na niewykonanie orzeczenia wydanego przez NSA. Sąd może zastosować sankcję karną w stosunku do organu lub pracownika, który nie wykonał wyroku NSA.

NIK

W każdym państwie istnieje naczelny organ kontroli państwa- niezależny od władzy wykonawczej, powiązany z władzą ustawodawczą. Kontrolę obejmuje działalność administracji.

1918-dekret o powołaniu NIK, najpierw podlegał Sejmowi, potem (konstytucja kwietniowa) prezydentowi.

Po 1945r nie powołano NIK-u.

W 1947r- przewidziano taką instytucję (cała konstytucja).

W 1952r weszła w życie nowa konstytucja w której nie było takiego organu. Został powołany organ naczelny- Minister Kontroli (miał on ograniczony zakres kontroli).

Do NIK-u powracano kiedy w Polsce istniał kryzys (gdyby była skuteczna kontrola nie byłoby nieprawidłowości).

Po październiku 1956r wydano ustawę o NIK. Ustawa funkcjonowała do 1970r (kolejny kryzys). Następuje reforma administracji. W 1976r na koniec reform ustrojowych podjęto nową ustawę o NIK (zmieniła ona zakres zadań tej instytucji- podlegał prezesowi RM, a prezes był członkiem rządu- zakres kontroli rządu był określony przez premiera). W 1979r był kolejny kryzys- tworzy się nowe zręby reformy państwa. Od 1980r NIK podlega Sejmowi. Ten stan rzeczowy trwał do 1994r.

Przełom- 1989r. dopiero w 1994r wrócono do reformy systemu kontroli- pojawia się ustawa o NIK z 23 XII 1994r. (ta ustawa nie różni się zasadniczo od ustawy z 1980r).

Pozycja ustrojowa NIK

• naczelny organ kontroli państwa pierwszoplanowa rola w systemie organów kontroli

• jest to organ samodzielny

• niezależny od władzy wykonawczej, ale jest powiązany organizacyjnie z Sejmem (wyraża się to w uprawnieniach Sejmu do określenia zasad funkcjonowania NIK, wpływ na obsadę personalną ,NIK składa sprawozdanie Sejmowi o swojej działalności)

• nazwa sugeruje, że jest to organ kolegialny, ale kieruje nim prezes (organ jednoosobowy)jednak działa na zasadzie kolegialności

Prezes- jednoosobowy, wybierany na 6 lat z możliwością jednokrotnego powtórzenia.

Wpływ na obsadę ma Sejm (wybiera prezesa, kandydatów może zgłosić marszałek lub grupa 35 posłów, uchwała musi być zatwierdzona przez Senat). Prezes NIK nie może pełnić żadnych funkcji politycznych ani żadnego innego zatrudnienia z wyjątkiem nauczyciela akademickiego.

Są też wiceprezesi w liczbie ustalonej przez prezesa, są wybierani przez Marszałka Sejmu. Prezes jest nieodwoływalny w trakcie kadencji, ale:

• może się zrzec funkcji

• może być odwołany przez Sejm gdy dopuści się przestępstwa stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu

• skazany przez TS

• niezdolność do pracy

Prezes kieruje całością prac izby, reprezentuje ją, odpowiada za wyniki działalności.

Aparat wykonawczy:

• departamenty wyodrębnione na zasadzie specjalności branżowej np. departament d/ s przemysłu (każdy resort ma odpowiednik w strukturze NIK)

NIK jest instancją jednoszczeblową, ale w terenie istnieją delegatury.

Kolegium NIK-u -organ ten nie działa zawodowo, podejmuje strategiczne decyzje dotyczące NIK-u.

• funkcja opiniodawcza

• funkcja uchwałodawcza

W skład kolegium wchodzi prezes, wiceprezesi, dyrektor generalny oraz 14 członków (powoływani przez Sejm)+ reprezentujący zawody prawnicze i ekonomiczne, pełniące funkcje hierarchicznie w NIK-u.

Funkcja uchwałodawcza kolegium NIK:

• uchwala corocznie budżet NIK-u

• sprawozdanie z działalności musi być zatwierdzone uchwałą

• wniosek o prawidłowość wykonania budżetu przez sąd

• uchwalanie węzłowych tematów kontroli

• projekt statutu

• okresowe plany pracy

• podejmuje uchwałę co do odpowiedzialności osób piastujących główne stanowiska w państwie.

Funkcja opiniodawcza kolegium NIK-u:

Kolegium w formie uchwały musi zająć stanowisko w każdej ważnej sprawie na wniosek własny albo prezesa.

Organy NIK:

• prezes

• kolegium

Na czele delegatur stoją dyrektorzy.

Zakres podmiotowy kontroli NIK:

1. te w stos do których istnieje obowiązek kontroli

a). wszystkie organy administracji rządowej

b). działalność NBP, państwowe osoby prawne i inne państwowe jednostki organizacyjne

Przedmiotem kontroli obligatoryjnej jest:

• kontrola wykonania budżetu (cała działalność finansowa)

• działalność gospodarcza i organizacyjno- administracyjna

kryteria:

• legalności

• celowości

• gospodarności

• rzetelności

2. kontrola fakultatywna w stosunku do:

a). wszystkie samorządy terytorialne

b). komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych.

Nie ma kryterium celowości

3. kontrola fakultatywna obejmująca wszelkie podmioty gospodarcze i jednostki organizacyjne (także niepaństwowe) o ile wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo np. zamówienie publiczne

kryterium:

• legalności

• rzetelności

NIK może też kontrolować sądy począwszy od SN, TK, Rzecznika Praw Obywatelskich, KRRiT , PIP, kancelaria prezydenta itd., ale NIK nie może kontrolować orzecznictwa sądowego (jedynie sprawność działania).

NIK podejmuje kontrolę:

1. na zlecenie

a). Sejm (poprzez marszałka albo organy Sejmu)- te kontrole mają pierwszeństwo przed innymi

b). premier- na zasadzie fakultatywności

c). Prezydent

2. z własnej inicjatywy

Z każdej kontroli organy otrzymują raport (zlecające), nawet gdy nie zlecają. NIK nie odpowiada za wyniki kontroli.

Uprawnienia kontroli:

1. nikt nie ma prawa odmówić poddania się kontroli

2. inspektorzy muszą mieć odrębne pomieszczenie

3. inspektor ma prawo wglądu do wszystkich dokumentów (jeżeli są ściśle tajne to musi mieć upoważnienie prezesa)

4. inspektor musi zameldować się u szefa instytucji i pokazać imienne upoważnienie dyrektora urzędu kontroli (w tym wypadku NIK+ prezes), do przeprowadzonej kontroli potrzebne jest wylegitymowanie się.

5. ma prawo wejść do każdego pomieszczenia

6. może zabezpieczać dowody

7. może zamknąć działalność zakładu do wyjaśnienia

8. instytucja wyłączenia osób, pracownika wezwanie do złożenia zeznań

Kontrola kończy się protokołem, opisaniem stanu zastanego. Protokoły są bardzo drobiazgowe i odczytuje się je wobec kierowników jednostek kontrolowanych i podpisuje się go przez kontrolujących i kontrolowanych. Jeżeli ktoś się nie zgadza z ustaleniami protokołu może go nie podpisać i ma 14 dni na wniesienie zastrzeżeń do inspektora. Jeżeli inspektor uzna je za niezasadne w ciągu 7 dni przekazuje się je do Prezesa NIK (lub do szefa jednostki z której pochodzi inspektor). Szef powołuje komisję specjalną, która podejmuje uchwałę. Wymaga zatwierdzenia prezesa NIK.

W oparciu o protokół występuje wystąpienie pokontrolne- zawiera wnioski, zalecenia, sposoby usunięcia nieprawidłowości ustawowe osób za nie odpowiedzialne, oraz sposoby ich ukarania. Wystąpienie określa co dalej dana jednostka ma robić. Podaje się termin rozwiązań tych założeń z wystąpienia. Od wystąpienia jest taki sam tryb odwołania jak od protokołu.

.

PRAWO MATERIALNE

Problemy dotyczące praw osobowych

PARTIE POLITYCZNE

System polski do 1989r nie posiadał unormowań dotyczących partii politycznych. Partie działały, ale tryb ich działania nie był nigdzie uregulowany. Przy okrągłym stole to problematyka występująca- głównie po to aby umożliwić działanie partiom opozycyjnym. Po 1989r powstało bardzo dużo partii, uznano więc, że należy uregulować status partii.

1990r- ustawa o partiach politycznych, ale liczyła tylko 9 artykułów, nie rozwiązywała więc problemu w sposób zadowalający. Przez kilka lat partie się mnożyły- literalizacja spowodowała bałagan.

27 VI. 1007r- nowa ustawa o partiach politycznych, weszła w życie po 30 dniach, niektóre przepisy po 6 miesiącach. Uregulowano w niej większość zagadnień dotyczących partii.

W nowej Konstytucji znalazły się dwa artykuły. Uregulowano w niej większość zagadnień dotyczących partii.

W nowej Konstytucji znalazły się dwa artykuły dotyczące partii politycznych

• art.11- RP zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych

• art.13- formułuje zasadę- zakaz istnienia- partii i innych organizacji odwołujących się do totalitaryzmu

Partie działają w systemie jawnym.

Z ustawy:

Art.1.- definicja

Partia może funkcjonować, gdy uzyska wpis do ewidencji partii politycznych (wpisu dokonuje Sąd Wojewódzki miasta stołecznego Warszawy). Do rejestracji potrzebny jest szereg informacji m.in. pełny wykaz założycieli partii (próg grupy założycielskiej- 1000 osób). Z chwilą wpisu partia nabywa osobowość prawną. Okres dostosowany do partii już istniejących. Jeżeli sąd ma stanowisko negatywne dotyczące partii odmawia wprost, lub korzysta z drogi postępowania przed TK (ocenia on zgodność dokumentów partii z Konstytucją i ustawami)

TK- pojawić się też może w trakcie działalności partii- np. gdy nie działa ona zgodnie ze statutem czy obowiązującym prawem. Do TK może wystąpić sąd (wojewódzki dla miasta stołecznego Warszawy), prokurator generalny, MSWiA.

To co znalazło się w ewidencji ma charakter jawny (np. statut). Gospodarka finansowa partii także ma charakter jawny.

Jeżeli chodzi o finanse doszedł nowy element- dofinansowanie kosztów kampanii wyborczej z budżetu państwa (ale środki te są przyznawane na podstawie wzoru matematycznego a nie rzeczywistych kosztów poniesionych przez partię).

Partie otrzymują dotację celową i przedmiotową. Partia musi rozliczyć się w kancelarii wyborczej- składa sprawozdanie.

Likwidacja partii

(ostatni rozdział ustawy), np. samo rozwiązanie się.

FUNKCJONOWANIE KOŚCIOŁÓW I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH

W okresie międzywojennym- wolność wyznania i sumienia była zawarta w obu konstytucjach (państwo gwarantowało swobodę działania kościołów). Poza konstytucją żadna ustawa nie dotyczyła kościołów. Prawo o stowarzyszeniach (do 1989r). rejestracja stowarzyszeń odbywała się przez organ administracji państwowej.

Podstawa prawna w okresie wojennym i powojennym- prawo o stowarzyszeniach z wyjątkiem kilku związków wyznaniowych- ich pozycję regulowano ustawami (7 związków wyznaniowych w okresie międzywojennym, natomiast kościół katolicki miał konkordat.

• kościół prawosławny (37), ewangelicko- augustański

Po 1945r - zarządzenie Ministra Administracji Publicznej- wszystkie związki muszą się zgłosić jeżeli chcą działać w PRL.

Powołano centralny organ d /s wyznań- urząd d /s wyznań (miał struktury terenowe).

Tendencje do 1950r- dekret o przyjęciu dóbr martwej ręki (PKWN)- przejęto wszystkie majątki kościelne, pozostawiając proboszczom wielkość gruntu odpowiadającą wielkości gospodarstwa rolnego (sprowadzono go do pozycji chłopa małorolnego).

Ideologia państwa opierała się na marksizmie

• państwo bez Boga, negowano całą religię

„Religia to opium dla stumaniałego społeczeństwa”.

Niechęć do kościoła była związana z zagrożeniem ze strony kościołów w stosunku do władzy państwowej- stąd miała się wywodzić opozycja.

Urząd d /s wyznań miał prawo kontroli i nadzoru nad związkami wyznaniowymi (mógł likwidować związki).

Religię wyeliminowano ze szkół, psychiczny terror w stosunku do ludzi wierzących (np. brak możliwości awansu).

W 1956r - dekret o obsadzaniu stanowisk w związkach i kościołach w Polsce (nikt nie może być powołany o ile władza państwowa nie wyrazi na to zgody). Selekcja na stanowiska kościelne była dokonywana przez państwa. Każdy nowo powołany na stanowisko administracyjne w kościele musiał złożyć ślubowanie przed organem państwa. Taka sytuacja trwała do 1989r.

17.V.1989r- ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Ustawa ta odnosi się do wszystkich związków wyznaniowych o ile nie są uregulowane odrębną ustawą. Zasady ogólne wyrażone w tej ustawie zostały zawarte w Konstytucji.

Art.53 Konstytucji-państwo od wejścia wżycie tej ustawy nie ingeruje w sprawy wewnętrzne związków wyznaniowych. Przyjęto zasadę równouprawnienia związków wyznaniowych (jedna ustawa do wszystkich). Ta ustawa potwierdza zasadę, że należy poszanować prawa ludzi niewierzących.

Wprowadzono zakaz żądania przez instytucję władzy publicznej informacji o przynależności do jakiegokolwiek kościoła lub związku wyznaniowego.

Wszystkie związki, które działały do 1989r i były wpisane do rejestru działają nadal, o ile zasady ich działania nie są sprzeczne z zasadami zawartymi w ustawie.

Związki wyznaniowe i kościoły posiadają osobowość prawną. Teraz 9 kościołów ma regulację ustawową.

Ustawa gwarantuje kościołom i związkom wyznaniowym: art.2

Tworzenie związków wyznaniowych:

Pod symbolem kościołów tworzą się sekty (należałoby to ograniczyć). Rejestracją zajmuje się administracja. Rejestracja- MSWiA. Do rejestracji potrzebna jest m.in.:

• deklaracja (cele związku)

Potem nikt nie prowadzi merytorycznej kontroli w związku wyznaniowym lub kościele.

Zaprzestanie działalności:

.

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH (ustawa z 27.VIII.1997r)

Prawo obywatela do ochrony danych osobowych (do przeciwdziałania wszelkim czynnościom prowadzącym do gromadzenia danych nie wiadomo w jakich celach).

Każdy ma prawo do ochrony swoich danych osobowych, przy czym ustawa określiła pojęcie danych osobowych, kto może je zbierać, przetwarzać, udostępniać- ustawa reguluje zbieranie danych, formy ich rejestracji i przetworzenia (gromadzenie, uzupełnianie, zmienianie, poprawianie, eliminowanie).

Dane osobowe pozwalają zidentyfikować daną osobę.

Zbieranie- zestawienie, gromadzenie danych za pomocą rejestrów, kartotek, środków elektronicznych i innych form, w których dane są zapisywane.

Gromadzenie i przetwarzanie danych- ze wzgl. na ważny interes publiczny, interes strony, gdy zainteresowany wyraża zgodę.

Szeroki zakres podmiotowy ustawy- wszystkie organy państwowe, organy samorządu terytorialnego, inne komunalne i państwowe osoby prawne (o ile realizują zadania publiczne).

Dane te podlegają szczególnej ochronie przez jednostki posiadające (szczególnie jeśli chodzi o udostępnianie, wykorzystywanie).

Organ administracji, który miałby zapewniać ochronę- GŁÓWNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH.

• jednoosobowy organ (urząd centralny), nie ma odpowiedników w terenie, aparat administracyjno- biurowy (w skład wchodzą inspektorzy danych osobowych)

• Gł. Insp. Danych Osobowych powoływany jest co 4 lata przez Sejm za zgodą Senatu (obywatel polski, szeroka wiedza prawnicza, wysoki autorytet moralny), apolityczność, szczególna ochrona prawna inspektora- ograniczona wskutek odwołania nie może być aresztowany ani zatrzymany przez policję bez zgody Sejmu (nietykalność osobista).

Podstawowe obowiązki Gł. Inspektora:

1. zapewnia wdrożenie przepisów umowy

2. zapewnia właściwe realizowanie przepisów ustawy (może w tej kwestii wydawać decyzje administracyjne).

Rejestr zbiorów danych prowadzi Gł. Inspektor danych osobowych

-opiniowanie aktów dotyczących problematyki danych osobowych

-inicjowanie współpracy z zagranicą z odpowiednikami

Czynności kontrolne na codzień wykonują inspektorzy -mają prawo przeprowadzać kontrolę zarejestrowanych danych osobowych (kontrola miedzy 6-22). Ma uprawnienia takie same jak inspektor kontroli- wstęp do pomieszczeń, bada sposób gromadzenia informacji, ich zabezpieczenie, zasady wykorzystywania i przetwarzania. Jeżeli są zastrzeżenia zawarte są w protokole kontrolnym, może być nakaz konkretnego zachowania się. Gł. Inspektor może nakazać po zapoznaniu się z wynikami kontroli. Decyzja ma charakter ostateczny. Inspektor może w stos do jednostki nakazać poprawienie danych, zakazać udostępniania osobom niepowołanym, zakaz przetwarzania w określonym kierunku, nakaz zniszczenia, żądanie sankcji dyscyplinarnych w stos do osób, które się dopuściły nieprawidłowości.

Główny Inspektor składa raz do roku sprawozdanie.

Zasady przetwarzania danych:

• dopuszczalne tylko wtedy, gdy:

1. osoba, której dane dotyczą wyrazi na to zgodę

2. jeśli zezwalają przepisy prawa

3. wymaga dobro publiczne

Grupy danych, które nie wymagają zgody na zbieranie , występują u poborowych.

W przypadku zbierania danych od samej osoby obowiązek ich zebrania ma administrator (administrator podaje swoją siedzibę i informuje o celu ich zebrania).

Zabrania się przetwarzania danych ujawniające miedzy innymi pochodzenie rasowe, wyznanie, nałogi, życie seksualne.

Problem udostępniania danych- w celach innych niż wyłącznie do zbiorów, nie ustawowo określone musi złożyć wniosek do posiadacza danych, umotywować go i określić cele. Jeżeli chodzi o dane osobowe szczegółowe musi być zgoda osób, których dane mają być przekazane (art.30).

Prawa osoby, której dane dotyczą:

1. kontrola przetwarzania swoich danych

2. uzyskanie informacji czy taki zbiór istnieje

3. uzyskanie informacji o celu, zakresie, sposobie przetwarzania danych

4. uzyskanie informacji o źródle skąd dane pochodzą

5. uzyskanie informacji o sposobie uzyskania danych

6. żądanie wstrzymania przetwarzania lub usunięcia danych

Środki jakie osoba może wykorzystać jeśli ma zastrzeżenia:

1. pisemne żądanie zaprzestania przetwarzania danych

2. wniesienie sprzeciwu co do przetwarzania danych gdy administrator zamierza je przekazać do celów marketingowych lub innym administratorom, na które dana osoba się nie zgadza.

Zabezpieczenie danych

Każdy kto dysponuje danymi musi je zabezpieczyć przed zniszczeniem, publicznym dostępem oraz ustanowić osoby odpowiedzialne za ich bezpieczeństwo.

Istnieje obowiązek rejestracji danych osobowych.

Rejestrować nie musi:

• administratorzy danych objętych tajemnicą państwową

• administratorzy danych dot. Kościoła, związków wyznaniowych

• administratorzy danych dot. osób uczących się, zrzeszonych w danej organizacji

• dot. osób korzystających z usług medycznych, kancelarii prawnych i adwokackich

• zbiorów tworzonych na podstawie ordynacji wyborczych

• dane na fakturach

Do utworzenia rejestru potrzebny jest wniosek, oznaczenie osoby, adres, cel otwarcia.

Do przetwarzania danych za granicą potrzebna jest zgoda osoby- wyłączenia: gdy kraj docelowy zobowiązuje się do przestrzegania prawa tak jak RP.

.

USTAWA O ZNAKACH TOWAROWYCH

Wraz z kształtowaniem się rynku wolnej konkurencji pojawia się wiele firm. Powstaje więc problem konkurencji. Elementem charakteryzującym towar jest znak firmowy.

Znak towarowy- identyfikuje wytwórcę, element za pomocą którego producent chce produkt zindywidualizować, jest to pewnego rodzaju reklama danej firmy.

31.I.1985- ustawa o znakach towarowych (nie miała dużego znaczenia). Po 1989r rynek wolnokonkurencyjny- potrzeba legalizacji znaków.

Legalizacja znaków zajmuje się urząd patentowy.

Znakiem może być np. wyraz, rysunek, ornament, melodia, sygnał dźwiękowy.

Ustawa składa pewną gwarancję dla osób, które legalnie będą znak stosowały (znak musi być zarejestrowany, wtedy będzie ochrona prawna). Zakres treści znaku jest podmiotowo szeroki. Są jednak wyłączenia:

• sprzeczny z obowiązującym prawem i obowiązującymi zasadami współżycia społecznego

• zawiera dane sprzeczne z prawem

• jeżeli zawiera nazwę polskiego województwa

• symbol państwowy

Niedopuszczalne jest zarejestrowanie znaku, który zawiera nazwę rośliny chronionej, jeżeli jest zbliżony albo podobny do znaku już zarejestrowanego, reprodukcja narodowa stempla lub pieczęci.

Sposób uzyskania znaku:

Jest to procedura administracyjna.

1. Rozpoczyna się od wniosku tego kto chce zarejestrować znak (wniosek składa się do właściwego organu- urzędu patentowego)

2. sprawdzenie czy znak może być zarejestrowany (czy nie ma podobnego)

3. jeżeli nie ma podobnego to zostaje wydana decyzja na podstawie której znak jest rejestrowany

4. po dokonaniu rejestracji następuje ochrona prawna.

Prawo posługiwania się znakiem obejmuje okres 10 lat z możliwością przedłużenia. Znakiem można posługiwać się tylko na terytorium Polski.

Może być sytuacja, że mimo sprawdzenia znaku ktoś kto posiada podobny znak może uznać, że został naruszony jego interes prawny, może więc zwrócić się do urzędu patentowego o sprawdzenie czy znak te nie narusza jego praw (jest to postępowanie sporno- administracyjne). Jeżeli okaże się, że naruszono prawo to należy zmienić znak lub skreślić go z rejestru.

Każdy, kto uzna, że osoba, która nie zarejestrowała znaku używa go na swoim towarze zgłasza o tym urzędowi, sprawa trafia do sądu (naruszenie dóbr osobistych).

Sąd może:

• zakazać używania znaku

• odszkodowanie za straty jakie poniósł właściciel legalnego znaku

• poniesienie wszelkich kosztów

• zawieszenie produkcji

Wygaśnięcie prawa do posługiwania się znakiem:

1. upływ terminu

2. zrzeczenie się znaku (np. sprzedaż przedsiębiorstwa oraz jednocześnie prawa do znaku)

3. jeżeli ktoś przez okres 3 lat nie korzysta ze znaku to urząd skreśla znak z rejestru

4. uchylenie decyzji o przyznaniu znaku ze wzgl. wszczęcia postępowania.

Postępowanie o przyznaniu znaku toczy się na podstawie KPA. decyzje mają charakter ostateczny. Od tej decyzji nie przysługuje odwołanie ani skarga do NSA.

Sposoby wzruszenia decyzji (szczególna procedura):

• uchylenie decyzji ostatecznej odbywa się w urzędzie patentowym. Istnieje specjalna Komisja (skład sędziowie SN) postępowanie sądowo- cywilne. Oni mogą uchylić każdą decyzję ostateczną w sprawie decyzji (komisja odwoławcza. Lub w drodze rewizji nadzwyczajnych wniesiona przez prezesa urzędu patentowego przez I prezesa SN i Prokuratora Generalnego. Rewizja nadzwyczajna od decyzji administracyjnej a nie od wyroku sądowego (szczególny przypadek. Przedmiotem rewizji może być też orzeczenie odwoławcze.

Fakt rejestracji znaku wynika ze świadectwa ochrony. Nowo zarejestrowane znaki są podawane do publicznej wiadomości do biuletynu „Wiadomości urzędu patentowego”. Rejestr jest jawny.

OCHRONA ŚRODOWISKA

1949- pierwsza ustawa o ochronie środowiska

W momencie kiedy się pojawia masowa produkcja śmieci pojawia się również problem organizacji wysypisk, niszczenia śmieci. Potrzeba działania państwa wynika także z obowiązku zawartego w określonych dokumentach międzynarodowych, konwencjach. Pierwszy akt normatywny w Polsce dot. ochrony środowiska- ustawa z 1980r o ochronie i kształtowaniu środowiska naturalnego. Określiła ona po raz pierwszy wymóg ochrony środowiska wskazując organy, możliwość egzekwowania oraz wskazanie elementów ochrony środowiska. Elementami tymi są:

• ochrona wody

• ochrona przyrody

• ochrona gruntów rolnych

• ochrona przed promieniowaniem radioaktywnym

Są szczegółowe ustawy określające ochronę tych elementów np. ustawa o ochronie przyrody, ustawa o ochronie wody itd.

Struktura organów odpowiedzialnych za ochronę środowiska w świetle ustawy z 1980r:

• Minister Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych (nie ma go już)

• Minister Leśnictwa i ochrony Zasobów Naturalnych

• Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska (urząd centralny)

• organy urzędowej administracji terenowej

• administracja samorządowa

Ustawa ta była wielokrotnie nowelizowana. Ustawa reguluje:

1. ochrona (zachowanie) i kształtowanie (świadome działanie polegające niedopuszczeniu do zagłady środowiska - rekultywacja, odtwarzanie) -art.1

2. pojęcie środowiska- ogół elementów przyrodniczych w każdej działalności przemysłowej należy brać pod uwagę ochronę środowiska

3. obowiązek podejmowania działań przywracających środowisku w miarę możliwości dawny kształt

Ochronie jest poddawane niemal wszystko- wszystkie elementy środowiska przyrodniczego (m.in. kopaliny grunty rolne, leśne (to co nad ziemią), woda, roślinność, zwierzęta, powietrze hałas, wibracje, zieleń miejska, odpady, ochrona środowiska przed promieniowaniem. Na każdy z tych elementów została ustalona ustawa.

• 
  Prawo wodne

• ustawa o ochronie przyrody Obowiązują

• ustawa o ochronie gruntów ornych i leśnych

Prawo wodne (ustawa)

Związana z wszelką działalnością dot. korzystania z wód i ich ochroną. Prawo własności wód należy do państwa (wszystkie wody płynące na powierzchni i pod powierzchnią). Każdy ma prawo korzystać z wody do celów podstawowych (bez szczególnej argumentacji). Są 3 rodzaje korzystania z wody:

1. zwykłe -dla codziennych potrzeb, każdy może we własnym terenie wybudować studnię z wyjątkiem studmi głębinowej

2. powszechne- każdy ma prawo dostępu do rzeki, np. w celach rekreacyjnych

3. szczególne-przekracza zwykłe i powszechne działania, następuje reglamentacja , pobór wody przekraczający zwykłe zapotrzebowanie gospodarstw domowych, od 500 m³ /h nie trzeba mieć pozwolenia

Pozwolenie wodno-prawne- pozwolenie na wykorzystanie wody w stopniu szczególnym. W tym pozwoleniu precyzuje się wszystkie wymogi dotyczące wód.

24

38

---