2.4.1. Podejmowanie decyzji w sytuacjach kryzysowych na wybranych przykładach.

2.4.1.1. Firma handlowo-usługowa o wielooddziałowej strukturze

Przedstawiony przykład dotyczy wypożyczalni kaset video należacej do dużej sieci. Dyrekcja, z racji zajmowanej pozycji, zarządza siecią globalnie. Kontroluje wyniki zarówno poszczególnych jednostek, jak i całej sieci. Poprzez swoje narzędzia może reagować zarówno w zakresie pojedynczych sklepów jak i może działać na całą sieć.

Jakie zagrożenia są w stanie wykryć pracownicy na poziomie pojedynczych jednostek, czy mogą reagować na zagrożenia płynące z góry ?

Organizm każdej firmy składa się z czterech podstawowych elementów:

• ludzi (czyli personel ),

• procesów (czyli np. obsługa klienta, przyjęcia towarów itp.),

• technologii (np. oprogramowanie, sprzęt, procedury),

• struktury organizacyjnej (hierarchiczna budowa - Pracownik Obsługi, zastępcy, kierownik, supervisor, itd., lub też podział na sklepy, biuro, itp.).

Firma handlowo-usługowa jako pojedyncza nie mogłaby istnieć bez dostaw towarów z własnego magazynu, bez dostaw od dostawców zewnętrznych oraz (a nawet zwłaszcza) bez klientów. Oczywiście kontakt ze światem zewnętrznym odbywa się na pewnych zasadach określanych przez prawo (rozliczenia z dostawcami, regulamin dla klientów). Nie można też zapominać o współzależności z konkurencją.

Zagrożenia zewnętrzne

Spróbujmy więc na początek określić listę zagrożeń zewnętrznych mogących wystąpić z punktu widzenia pojedynczej jednostki. Zacznijmy od analizy otoczenia zewnętrznego czyli odbiorców, dostawców, państwa i prawa oraz gospodarki.

Na temat odbiorców, czyli klientów można z pewnością powiedzieć, iż ciężko wobec nich zastosować mechanizmy kontroli. W związku z tym, ryzyko pojawienia się zagrożeń z ich strony jest dosyć duże. Najprostszym przykładem mogą być tu kradzieże, czy też przywłaszczenia wypożyczanych artykułów. W przypadku kradzieży można się zabezpieczyć odpowiednimi urządzeniami chroniącymi towar - takimi jak na przykład bramki ultradźwiękowe współdziałające ze specjalnymi naklejkami zabezpieczającymi, czy tez odpowiednim „wystawiennictwem” (specjalne ramki, z których towar - na przykład płyty DVD czy kompaktowe - można wyjąć jedynie, jeśli posiada się klucz, ewentualnie trzymanie towaru „pod ladą”). Jednak mimo tych zabezpieczeń, niestety nieuczciwi bywalcy mają sposoby przynajmniej na część zabezpieczeń. W przypadku przywłaszczenia artykułów wcześniej wypożyczonych niewiele jest możliwości zabezpieczenia się przed tą ewentualnością. Jedynymi zabezpieczeniami są kaucja oraz wymaganie dwóch dokumentów tożsamości potrzebnych do wypożyczenia. Niestety, podczas gdy pierwsza forma zabezpieczenia bezsprzecznie nie jest możliwa do ominięcia dla nieuczciwych osób, tak druga forma niestety nie jest dobra. Po pierwsze - trafiają się osoby z kradzionymi dokumentami, po drugie są osoby, które po okresie prawidłowych wypożyczeń, ponownie wypożyczają i niestety wypożyczone artykuły przepadają. Wtedy pozostaje jedynie sądowne ściganie przetrzymujących.

Oczywiście to nie wszystkie zagrożenia jakie można spotkać, ale są one najczęstsze. Z ciekawszych (ale pojedynczych) zagrożeń ze strony klientów wymienić można wymienić zdarzające się napady z bronią.

Patrząc na zagrożenia ze strony dostawców, przede wszystkim podstawowym zagrożeniem jest nieterminowość dostaw, bądź ich niekompletność. Jednak w tym przypadku, zgodnie z zasadą konkurencji, zawsze możemy zmienić dostawcę na innego, który podejdzie profesjonalnie do potrzeb naszej firmy. Oczywiście i tu mogą pojawić się zagrożenia, których niestety nie będziemy w stanie przezwyciężyć.

W przypadku kolejnego elementu zewnętrznego otoczenia - państwa i stanowionego przez niego prawa, raczej niewiele zagrożeń pojawia się w otoczeniu. Praktycznie jedynym zagrożeniem mogłoby być łamanie praw autorskich, czy innych przepisów. Jednak firma posiada wszelkie potrzebne zezwolenia na dystrybucję i prezentowanie filmów, a problem pirackich kopii nie istnieje w naszej firmie, gdyż towar otrzymujemy zawsze od wyłącznych dystrybutorów na Polskę.

Zagrożenia mogą pojawić się w otoczeniu gospodarczym. Wiadomo od dawna, iż wiele w działalności firmy zależy od koniunktury na rynku, istnienia i działalności konkurencji oraz od samej strategii rynkowej firmy. Tego rodzaju rynek wideo (mega wypożyczalnie) jest w Polsce rynkiem stosunkowo młodym. W chwili obecnej na rynku tym konkurują dwie duże sieci Beverly Hills Video oraz Hollywood Video. Oprócz nich jest kilka mniejszych sieci, zasadniczo nie mogących zbytnio zagrozić pozycji liderów. Obecna była również trzecia sieć Blockbuster, jednak weszła na rynek jako ostatnia i musiała zakończyć swą działalność ze względu na słabe wyniki ekonomiczne. Rynek zasadniczo jest ustabilizowany, każda z firm ma swoich zwolenników i przeciwników. Elementem, który w chwili obecnej ma największy wpływ na działalność wypożyczalni jest sezonowość. Okres jesienno - zimowy jest zawsze okresem lepszym od letniego.

Podsumowując - najłatwiej znaleźć metody eliminacji zagrożeń w kwestiach związanych z państwem i prawem, prawidłowo funkcjonująca firma nie powinna mieć problemów na tym polu. Podobnie z kosztami, w tym miejscu, koszty związane z eliminacją tych zagrożeń będą najmniejsze.

Najwięcej pracy i największe koszty zostaną poświęcone na eliminację zagrożeń związanych bezpośrednio z klientami. Koszty bezpośrednio angażowane w eliminację kradzieży to systemy zabezpieczeń (bramki, kamery, ochrona), koszty pośrednie - to straty związane z naszą błędną analizą zagrożeń (zbyt duże inwestycje, lub zbyt małe powodujące zwiększenie strat, lub nadmierne bezpieczeństwo odstraszające klientów).

Zagrożenia wewnętrzne

Zagrożenia wewnętrzne mogą być spowodowane przez każdy z elementów organizmu firmy:

• ludzi,

• procesy,

• technologie,

• struktury organizacyjne.

Złe działanie jednego organizmu może (i najczęściej tak się dzieje) wpływać na pogorszenie działania innego organizmu. Z jednej strony ludzie mogą stanowić zagrożenie dla struktur i technologii, z drugiej strony mogą się ich obawiać.

Spróbujmy przeanalizować źródła zagrożeń jakie mogą pojawić się ze strony poszczególnych organizmów. Ludzie są podstawą działania wypożyczalni. W tym przypadku to pracownicy sprzedają „towar” jakim są filmy. Od nich zależy, czy klient wyjdzie zadowolony czy nie. Film jest tu sprawą drugorzędną. Od uczciwości, profesjonalizmu personelu zależy zaufanie klienta. Eliminację zagrożeń można już przeprowadzać na poziomie rekrutacji - tu wstępnie możemy wyeliminować osoby, które w przyszłości mogą źle wpływać na organizm firmy. Zagrożenia jakie mogą powodować pracownicy to między innymi:

• kradzieże,

• niekompetencja,

• tworzenie niepokojów wśród innych pracowników,

• rutyna,

• wyjawienie tajemnicy handlowej.

Oczywiście to tylko niektóre zagrożenia stwarzane przez personel. Jakiekolwiek zmiany personalne, czy to zatrudnianie czy też redukcje w zatrudnieniu powodują następne ogniska zapalne w organizmie. Oczywiście można stosować różne metody zapobiegania tych zagrożeń, poczynając od odpowiedniej rekrutacji, poprzez motywację, szkolenia do sankcji dyscyplinarnych.

Procesy jakie zachodzą w firmie najczęściej są dobrze kontrolowane i w ich przebiegu najczęściej nie występuje przypadkowość. Wszystko ujęte jest w pewne ramy nazywane standardami. Przestrzeganie tych standardów pozwala na prawie całkowite wyeliminowanie zagrożeń.

Jednym z groźniejszych przeciwników może być technologia. Niestety połączenie technologii z ludźmi czasem powoduje powstawanie poważnych zagrożeń. W przypadku wypożyczalni system nie jest zbyt skomplikowany, jednak nawet zwykły zanik zasilania jest już poważnym zagrożeniem, gdyż wiąże się z całkowitym brakiem możliwości działania placówki. Podobnie z awariami sprzętu, na co dzień nie są zbyt częste, ale awaria potrafi wstrzymać całkowicie obsługę klienta. W związku z tymi zagrożeniami wystarczy, że postaramy się stworzyć możliwość szybkiej naprawy, a w przypadku awarii zasilania postaramy się znaleźć zastępcze źródło energii (np. tzw. UPS - urządzenie podtrzymujące zasilanie w przypadku zaniku prądu). Oczywiście do problemów technologicznych można też zaliczyć problemy z towarem, czyli reklamacje klientów związane z nieprawidłowym działaniem płyt czy kaset. W tym przypadku nie mamy już praktycznie wpływu na możliwość zaistnienia tego zagrożenia. Jedynym możliwym rozwiązaniem byłaby okresowa wymiana towaru na nowy, ale pociągałoby to za sobą zbyt duże koszty i w ogólnym rozrachunku nie byłoby rozwiązaniem w żaden sposób zadowalającym.

Ostatni element - struktura organizacyjna nie jest w żaden sposób od nas zależny. Jest nam narzucona odgórnie. Oczywiście nie znaczy to, że nie będzie stwarzać zagrożeń. Zawsze w każdej firmie pojawią się kwestie problemów strukturalnych, jednak w firmach działających już jakiś czas, struktura jest na tyle dopracowana, aby nie wnosić zagrożeń.

Plan przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym dla wypożyczalni

Przykładowy plan przeciwdziałania w oparciu o sytuację w jednej z wypożyczalni.

Typowa firma rozpoczyna realizację swojego własnego programu zarządzania w sytuacji kryzysowej od reakcji na określony problem.

Pierwszym punktem jest stworzenie sztabu do spraw zarządzania w sytuacji kryzysowej. Biorąc pod uwagę funkcje, które powinien pełnić, czyli to, że powinien stanowić silną i scentralizowaną strukturę, zdolną do natychmiastowej realizacji podjętych decyzji, musi być to organ związany z placówką. Muszą być to osoby, które z racji pełnionych przez nie funkcji mają dostęp do narzędzi umożliwiających im prawidłowe zarządzanie. Muszą być więc to osoby z grona zarządzających daną placówką. Oczywiście nie może tu zabraknąć pewnego rodzaju łącznika z dyrekcją, gdyż wiele problemów, na które można napotkać, będzie wymagać konsultacji bądź też zgody kierowników wyższego szczebla, z dyrekcją włącznie.

Uwzględniając to, najlepszym składem takiego sztabu byliby:

• kierownik lokalu,

• supervisor (kierownik regionu),

• przedstawiciel pracowników.

Oczywiście, osoba przedstawiciela pracowników, może w tym gronie wydawać się zbędna, jednak z mojego doświadczenia wynika, iż wiele spraw może umknąć uwadze grona zarządzającego, a spojrzenie zwykłego pracownika może wnieść wiele cennych informacji. Poza tym, jeśli zagrożenie wypływa z wewnętrznych spraw placówki, wtedy o wiele łatwiej będzie nawiązać rozmowy dzięki przedstawicielowi pracowników.

W okresie, gdy nie ma żadnych zagrożeń, grono to z powodzeniem może współpracować w celu minimalizacji możliwości ich wystąpienia. Ponadto, dzięki współpracy z innymi placówkami, można wykorzystać doświadczenia już przez kogoś zdobyte i w ramach szkoleń wprowadzić pewien standard u siebie. Stworzenie powyższego sztabu nie pociąga za sobą dodatkowych kosztów przedsięwzięcia. Są to osoby zatrudnione na normalnych stanowiskach, wykorzystywane do codziennej pracy lokalu. Dopiero w chwilach zagrożenia zaczynają ścisłą współpracę.

Aby przeciwdziałać różnym zagrożeniom, oczywiście zostały wyciągnięte wnioski z poprzednich niepowodzeń i w chwili obecnej jako pewnego rodzaju procedury stosowane są w formie szkoleń, zarówno nowych pracowników, jak i w formie doszkalania i przypomnienia dla pracowników doświadczonych.

Taki skład sztabu wydaje się rozwiązaniem rozsądnym. Gdyby spojrzeć na to z innej strony, czyli za przykład, gdyby sztab składał się tylko z pracowników najwyższego szczebla, a konkretnie z pracowników biura (dyrektor operacyjny, osoba z działu marketingu i finansów) wtedy sprawne działanie nie wydawałoby się łatwe. Osoby te, na co dzień nie związane blisko z daną placówką, nie byłyby w stanie reagować szybko na zaistniałe sytuacje kryzysowe, jednocześnie, nie mając bezpośredniego doświadczenia na polu działań operacyjnych, mogłyby być wyjątkowo nieskuteczne, pogarszając tylko sytuację.

Kolejnym elementem planu zabezpieczenia przed zagrożeniami jest niewątpliwie zabezpieczenie techniczne. W przypadku wypożyczalni, jeśli chodzi o zabezpieczenie danych zawartych w systemie komputerowym (czyli na przykład bazy klientów, bazy produktów, itp.) stosowany jest system nadzorowany przez profesjonalną firmę informatyczną. System ten zabezpiecza dane codziennie na oddzielnych kasetkach cyfrowych, zapisując kopie danych z minionego dnia, ponadto dane są gromadzone równolegle na oddzielnych nośnikach. Ponadto dane są codziennie archiwizowane na komputerze centralnym w biurze głównym. Jak widać mamy tu wiele poziomów zabezpieczenia, które zasadniczo minimalizują straty praktycznie do zera, w każdej chwili można odzyskać utraconą część danych.

Jednak, gdyby i te systemy zawiodły, zostaje jeszcze jedno zabezpieczenie, najprostsze - część danych przechowywanych jest w postaci zwykłych raportów, lub zapisów na papierze.

Inną kategorią zabezpieczeń technicznych są zabezpieczenia antywłamaniowe i antykradzieżowe. W przypadku omawianej wypożyczalni zastosowano system alarmowy połączony z systemem monitorowania. W momencie uruchomienia alarmu na miejsce zagrożenia przyjeżdża grupa interwencyjna ochrony. Podobnie sprawa się ma w przypadku zagrożenia podczas działania sklepu, uruchomienie cichego alarmu powoduje przyjazd załogi. System antykradzieżowy stanowią specjalne metki oraz bramki ultradźwiękowe wykrywające próby wyniesienia zabezpieczonego towaru. Oczywiście firma stosuje własny, tajny system zabezpieczeń związany z procedurami obrotu gotówki w placówce, który znany jest tylko wybranym osobom z kierownictwa placówki.

Następna kategoria zabezpieczeń to zabezpieczenia BHP. Procedury bezpieczeństwa, przewidują szkolenia personelu, zarówno wstępne jak i okresowe, z zakresu bezpieczeństwa pracy. Dodatkowo, stale monitorowane są zabezpieczenia przeciwpożarowe oraz sieć elektryczna placówki pod względem bezpieczeństwa użytkowania.

Każdy z wymienionych powyżej elementów jest stale sprawdzany, a jeśli pojawia się taka potrzeba, lub otrzymujemy kolejne informacje o błędach wykrytych gdzie indziej, procedury zostają zmienione i dostosowane do nowych warunków.

Następnym, bardzo ważnym (zwłaszcza po zaistnieniu sytuacji kryzysowej) elementem - jest sposób zarządzania środkami łączności oraz rodzajami informacji. Przede wszystkim, każda placówka ma odgórnie narzucone procedury postępowania w przypadku konieczności komunikacji ze środkami masowego przekazu. Procedury te można w skrócie określić następująco - przekazywać tyle ile potrzebne, przekazywać to, co nie narazi dobrego imienia firmy. Wszelkie szersze działania w zakresie public relations prowadzone są już przez biuro, a konkretnie przez dział marketingu, zatrudniający osoby specjalnie do tego celu zatrudnione i przeszkolone.

Łączność to nie tylko komunikacja ze światem zewnętrznym, to przede wszystkim komunikacja wewnętrzna. W przypadku danej placówki łączność w sytuacji kryzysowej sprowadza się praktycznie do technicznych aspektów. Każda osoba ze szczebla kierowniczego posiada telefon, jeśli nie stacjonarny to komórkowy. Tak więc łączność, z technicznego punktu widzenia, jest zawsze zachowana. Inną kwestią jest komunikacja międzyludzka, gdyż sama łączność nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć się porozumieć i potrafić ustalić najlepsze rozwiązanie problemu. W przypadku omawianej sieci wypożyczalni, można raczej zaobserwować wysiłki doty-czące przygotowania całości firmy na wypadek wystąpienia zagrożeń. Wydaje się bardziej celowym, skoncentrowanie się na szkoleniach całego personelu, gdyż dzięki temu efekty osiągnięte przy zwalczaniu objawów zagrożeń lub też przezwyciężaniu samego kryzysu będą o wiele lepsze, niż przy zaangażowaniu jedynie wybranych osób.

Stopień przygotowania

Uwzględniając wcześniejsze informację w tym podrozdziale dokonana zostanie próba zakwalifikowania omawianej firmy do jednego z wymienionych wcześniej stopni przygotowania do reagowania w sytuacjach kryzysowych.

Każdy kolejny stopień wykorzystuje poten­cjał zarządzania w sytuacji kryzysowej uzyskany w poprzednich fa­zach rozwoju systemu, wzbogacając go dodatkowymi zdolnościa­mi do podejmowania działań antykryzysowych.

Stopień pierwszy obejmuje najniższy poziom przygotowania. W przypadku BHV, musielibyśmy mieć do czynienia z bierną postawą, brakiem szkoleń, brakiem procedur. Wymienione elementy występują i są uaktualniane.

Organizacje drugiego stopnia mają wyraźną przewagę nad or­ganizacjami pierwszego stopnia, organizacje te zwykle nie mają opra­cowanych planów działania w sytuacjach innych niż te spowodo­wane działaniem sił przyrody czy ludzkiej ręki. Jedynymi wyjąt­kami są takie sytuacje, jak akty sabotażu czy terroryzm. W tym przypadku, BHV jest również lepiej przygotowanie niż przewiduje stopień drugi. Firma bezwzględnie posiada plan, rozbudowany o elementy nie tylko klęsk żywiołowych, ale również o inne aspekty związane z działalnością na rynku i w danym środowisku.

Można sądzić, iż omawiana firma może być zakwalifikowana do trzeciej grupy. Posiada bowiem, przynajmniej w 75 %, szczegółowo opracowane plany i procedury działania w przypadku ograniczonej liczby kryzysów spowodowanych działaniami człowieka. Posiada procedurę powiadamiania odpowiednich instancji oraz znane są zadania, które należy wykonać w razie pojawienia się pew­nych okoliczności. Plany i procedury działań antykryzysowych w firmie stanowią część innych szeroko zakrojonych wysiłków, takich jak chociażby za­pewnienie jakości. Niewiele uwagi poświęca się temu, w jaki sposób sytuacja kryzysowa może rozwi­nąć się na inne działy i wywierać wpływ na całą organizację, większą uwagę poświęca się na sprawy związane z daną placówką. Ale mimo to, nadal istnieje możliwość praktycznego wykorzy­stania doświadczeń zdobytych w jednym dziale dla dobra całej organizacji.

Oczywiście ten prosty przykład nie wyczerpuje wszelkich ewentualności wystąpienia zagrożeń i przygotowań do ich eliminacji. Jednak na jego podstawie można ocenić wpływ przygotowań i zabezpieczeń na samo zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia sytuacji kryzysowej jak i konieczności poniesienia konkretnych kosztów, zarówno w przypadku likwidacji sytuacji kryzysowej (jaką jest na przykład kwestia klientów przetrzymujących kasety) jak i zapobieżenia na przyszłość innym podobnym sytuacjom.

2.4.1.2. Model systemu wspomagania decyzji w sytuacji kryzysowej w polskim systemie zarządzania gospodarką wodną

Struktura zarządzania kryzysowego w polskim systemie zarzadzania gospodarka wodną

Do roku 1990 władza w Polsce była silnie scentralizowana; niższe szczeble władzy były hierarchicznie podporządkowane szczeblom wyższym. Ponadto charakterystyczną cechą był silny rozrost tzw. administracji specjalnej, która
w zasadzie podlegała tylko swoim resortowym przełożonym, nie podlegała natomiast władzom lokalnym. Mówiło się nawet o tzw. „Polsce resortowej”.
W takim państwie zarządzanie, a właściwie reagowanie kryzysowe, również było resortowe. Za reagowanie w przypadku powodzi odpowiedzialne było Ministerstwo Ochrony Środowiska z utworzonym przy nim kolegialnym Głównym Komitetem Przeciwpowodziowym.

Brakowało na wszystkich szczeblach władzy wyspecjalizowanych instytucji zarządzania kryzysowego, które zajmowałyby się współdziałaniem służb o różnym resortowym podporządkowaniu w realizacji zadań zapobiegawczych, przygotowawczych, reagowania i odbudowy na danym szczeblu zarządzania. Prawie całą uwagę skupiano wówczas na ratownictwie - realizowanym resortowo - zapominając przy tym o takich fazach zarządzania kryzysowego, jak zapobieganie, przygotowanie na wypadek nieszczęścia, reagowanie i odbudowa. Szczególnie należy podkreślić brak koordynacji pomiędzy służbami ratowniczymi różnych resortów w fazie reagowania - brak ten wyraźnie ujawnił się w czasie powodzi
w lipcu 1997 r. Jedynie na szczeblu centralnym zawsze za koordynację ratownictwa odpowiedzialne było Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, które nigdy jednak nie posiadało komórki zajmującej się taką koordynacją. Można powiedzieć, że nie było instytucji kompleksowo zajmujących się zarządzaniem kryzysowym. Stan taki,
z bardzo drobnymi zmianami, przetrwał właściwie do końca 1998 r.

Istotne zmiany wprowadziła dopiero reforma administracyjna wchodząca w życie od 1 stycznia 1999 roku, która kończy z dominacją układu resortowego nad terytorialnym i przydziela szefom władz wykonawczych różnych szczebli pewne zadania oraz kompetencje w zakresie zarządzania kryzysowego w okresie pokoju. Nadal jednak nie ma prawnie określonych instytucji, całościowo zajmujących się zarządzaniem kryzysowym w okresie pokoju.

Rys. 2.4.2.1 „Bezpieczeństwo państwa”

Źródło: Opracowanie na podstawie „Współczesne problemy ekstremalnych zagrożeń środowiska”
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Warszawa 1999 s.16

Zadania określone przez system zarządzania kryzysowego - będący podsystemem systemu zarządzania państwem, którego celem jest takie zorganizowanie państwa i społeczeństwa, by było ono w stanie radzić sobie
z sytuacjami kryzysowymi powodowanymi przez klęski żywiołowe, katastrofy techniczne lub wojnę - powinien realizować powszechny system ochrony cywilnej.

Docelowy powszechny system ochrony cywilnej powinien być systemem kompleksowym. Oznacza to, że system ten obejmowałby

1. Wszystkie rodzaje zagrożeń ludności, tzn. zagrożenia powodowane zarówno siłami przyrody, jak i działalnością człowieka, w tym wojną.

2. Wszystkie cztery fazy zarządzania kryzysowego: zapobieganie wystąpieniu katastrofy, przygotowanie na wypadek gdyby katastrofa wystąpiła, reagowanie po wystąpieniu katastrofy i odbudowę obiektów zniszczonych przez katastrofę.

3. Wszystkie poziomy zarządzania, poczynając od szczebla lokalnego, a kończąc na centralnym.

4. Wszystkie siły i środki przydatne dla realizacji celów systemu, tzn. instytucje zarządzania kryzysowego i siły reagowania kryzysowego, różne instytucje sektorów publicznego i prywatnego, w tym organizacje pozarządowe, oraz ogół ludności.

Rys.2.4.2.2 „Elementarna reguła zarządzania kryzysowego”

Dla budowy systemu zarządzania kryzysowego i kierowania jego działalnością niezbędne są odpowiednie instytucje i struktury organizacyjne. Instytucje takie (np. wydziały ochrony cywilnej) powinny zostać utworzone na wszystkich poziomach zarządzania.

„Brak właściwych rozwiązań organizacyjno-prawnych w dziedzinie bezpieczeństwa skutkuje niskim poczuciem bezpieczeństwa obywateli i znacznymi choć trudno mierzalnymi stratami finansowymi. Roczne koszty zdarzeń godzących w bezpieczeństwo szacowane są na 5 - 10 % PKB. Racjonalna polityka planowania i organizowania działań zapobiegawczych i łagodzących skutki katastrof, klęsk wypadków może te straty znacznie obniżyć.”

Jak wynika z powyższego przykładu niezmiernie ważne jest ogólnie rozumiane bezpieczeństwo państwa, które tworzą sami obywatele wraz z organami władzy publicznej.

Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa jest zadaniem kosztownym
i wymagającym wysokiego poziomu organizacji i koordynacji struktur państwowych, samorządowych i innych. Dobra lokalna koordynacja działań
i współpraca oraz solidarność społeczności lokalnej może pomóc osiągnąć lepszy poziom bezpieczeństwa niższym kosztem.

Zarządzanie kryzysowe jest procesem zmierzającym do kompleksowego przygotowania państwa i jego obywateli do sprostania sytuacjom kryzysowym. Wydawać by się mogło, że wyrażenie „zarządzanie sytuacją kryzysową” nie jest logiczne, ze względu na fakt okoliczności w jakich powstają sytuacje zagrożeń. Sytuacja przybiera rozmiar kryzysu, głównie dlatego, że bierze się jakby znikąd odbiega od normalnego stanu i właściwego zarządzania nim. Wiążemy ją często, zresztą nie przypadkowo, z zamieszaniem i paniką. W związku z tym zarządzanie sytuacją kryzysową nie należy do najłatwiejszych zadań a będzie możliwe to tylko wtedy gdy zaakceptujemy trzy podstawowe fakty:

• sytuacji kryzysowej nie można uniknąć (kiedy nastąpi i jak będzie poważna);

• procedury i plany dające się ustalić wcześniej należy przygotować
  z wyprzedzeniem i wprowadzić je w życie, kiedy następuje kryzys;

• każda organizacja lub instytucja (a zwłaszcza związana ze środowiskiem naturalnym) może znaleźć się w sytuacji kryzysowej, którą będzie musiała zarządzać.

Celem systemu permanentnego zarządzania kryzysowego w państwie jest zapewnienie ochrony i bezpieczeństwa mieszkańcom oraz osobom czasowo przebywającym na terenie gminy, powiatu, województwa lub państwa, poprzez:

- zapewnienie zdolności społeczeństwa do przeciwstawienia się wszelkim

zagrożeniom tak naturalnym jak i spowodowanych działalnością człowieka,

- zapewnienie, minimalnego możliwego do zaakceptowania, poziomu rycia społecznego i gospodarczego w okresie kryzysu,

- zagwarantowanie ciągłości funkcjonowania instytucji władzy publicznej w czasie kryzysu,

- zapewnienie skoordynowanego działania sił państwowych, społecznych
i organizacji pozarządowych w zwalczaniu i usuwaniu skutków zdarzeń destrukcyjnych.

Cechami sytuacji kryzysowej czy kryzysu jest m.in. element zaskoczenia, niewystarczająca informacja lub jej brak, wydarzenia zachodzące szybciej niż reakcje, wzrost liczby wydarzeń oraz ciągłe „śledzenie" przez media.

Reasumując, skuteczne podejmowanie strategicznych decyzji w sytuacjach kryzysowych wymaga spełnienia dwóch podstawowych warunków:

- posiadania odpowiednio szerokich kompetencji czyli prawa egzekwowania władzy nad innymi w sytuacjach krytycznych;

- posiadania dostępu do systemu zarządzania informacjami zapewniającego otrzymanie pełnych, aktualnych i wiarygodnych informacji, przetwarzanie tych informacji oraz możliwość natychmiastowego przekazywania podjętych decyzji do szczebli wykonawczych.

Model systemu wspomagania decyzji

Ostatnie lata upływającego tysiąclecia przyniosły nam gwałtowny rozwój technik komputerowych i teletransmisyjnych. Fakt ten nie pozostał bez znaczenia dla takich dziedzin życia jak wspomaganie procesów decyzyjnych a zwłaszcza tych podejmowanych w sytuacji kryzysowej. Jak już wyjaśniałem w poprzednim rozdziale swojej pracy systemy wspomagania procesów decyzyjnych obejmują problemy od prostych, dobrze ustrukturyzowanych na szczeblu operacyjnym do złożonych problemów decyzyjnych na szczeblu strategicznym, gdzie sytuacja decyzyjna charakteryzuje się m.in. dużą nieokreślonością zdarzeń i słabym ustrukturyzowaniem.

Do sytuacji takich niewątpliwie zaliczyć możemy podejmowanie decyzji w systemie zarządzania gospodarką wodną. Mnogość czynników, które ulegają zmianom jak i nie w pełni sprawny system zarządzania powodują, że podjęcie odpowiedzialnej decyzji bez dodatkowych informacji staje się dla decydenta niemożliwe. Zarządzanie sytuacją kryzysową w polskim systemie zarządzania gospodarką wodną oparte jest na ogólnych regułach zarządzania kryzysowego w naszym kraju a mianowicie:

• zapobieganie - odnosi się do działań które eliminują lub redukują ryzy­ko wystąpienia kryzysu (katastrofy) albo ograniczają jego skutki (rys. nr 12);

• przygotowanie - obejmuje organizowanie zasobów sił i środków oraz opracowywanie procedur i planowanie działań niezbędnych do efektywnego reagowania, działaniem przygotowawczym jest także edukacja ludności (społeczeństwa) jak ma się zachować (reagować) w obliczu katastrofy (rys. nr 13)

• reagowanie - to faza podejmowania działań w sytuacji kryzysowej. Działania te zmierzają do zapanowania nad kryzysem i jego likwidacji a także dostarczenie pomocy poszkodowanym (rys. nr 14);

• odbudowa - obejmuje działania zmierzające do przywrócenia stanu systemów z przed sytuacji kryzysowej z uwzględnieniem możliwości zastosowania elementów zapobiegania i przygotowania do ponownego wystąpienia kryzysu (rys. nr 15).

- ocena celów strategicznych - analiza zagrożeń w aspekcie prawnym - system dotacji i pożyczek

- zinwentaryzowanie zagrożeń - kontrola i egzekwowanie przestrzegania obowiązujących - system restrykcji

- umiejscowienie zagrożeń regulacji prawnych - system zachęt

- systemy monitoringu - wrażliwość prawa na sytuacje kryzysowe - system właściwego

- symulacja skutków - tworzenie warunków dla współdziałania różnych podmiotów wykorzystywania środków

- określenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia ratowniczych finansowych

- ocena ryzyka - inicjatywa legislacyjna

- wnikliwa analiza mogących powstać nowych zagrożeń

- uwarunkowania psychologiczne, społeczne, religijne, - badania naukowe - m.in. opracowanie zasad

- demograficzne i ekonomiczne danej społeczności - stosownie przepisów prawa budowlanego i ppoż. odbudowy

- określenie kto, co i jak silnie zostanie dotknięty przez katastrofę

- poczucie bezpieczeństwa (znajomość dróg, regionu).

- przy analizie należy brać pod uwagę (miejsce zamieszkania, pracy) .

- plan główny kompleksowy

- plan szczegółowy dla poszczególnych służb ratowniczych

- podsystem wykrywania np. - określenie sposobów wzajemnego

długotrwałych opadów (SMOK) powiadamiania w ramach służb.

- określenie zasad i sposobów przekazy-

wania komunikatów dla ludności.

- media społeczeństwo instytucje i organizacje - uświadomienie ludności zagrożeń

* jednolitość * humanitarna * specjalistyczna - określenie zasad zachowania

* szybkość - określenie zasad samoochrony

* maksymalizacja ilości informacji - uświadomienie społeczeństwu

* otwartość informacji konieczności ubezpieczenia

* Podejmowanie decyzji o rozwinięciu struktur sztabowych

(grupy eksperckie i doradcze)

* stałe monitorowanie sytuacji w zakresie stanu reagowania

kryzysowego i rozprzestrzenia się zagrożenia

* analiza sytuacji

* wnioskowanie o stanie zagrożenia - dowódca operacji

* wypracowanie wariantów decyzji - szefowie poszczególnych służb

* podjęcie decyzji

Jak łatwo możemy zauważyć trzy pierwsze z czterech zaprezentowanych powyżej faz zarządzania sytuacją kryzysową wyposażone są w podstawowe narzędzie pomagające podejmować decyzje przed, w trakcie i po jej wystąpieniu a mianowicie systemy monitoringu, ostrzegania i alarmowania.

Po katastrofalnej powodzi w lipcu 1997 roku opracowano pierwsze założenia systemu ostrzegania przeciwpowodziowego i wczesnego reagowania na wypadek zagrożenia gwałtownymi zjawiskami meteorologicznymi. System taki poprzez najnowocześniejsze zdobycze techniki (satelity, internet, łączność GSM itp.) dostarczałby aktualne i odpowiednio przetworzone informacje wspomagające procesy decyzyjne w sytuacji zagrożenia.

Rys.2.4.2.7
„System Monitoringu i Osłony Kraju”

Źródło: „System Monitoringu i Osłony Kraju” IMiGW Warszawa 1999 (załącznik nr1, s. 30)

System Monitoringu i Osłony Kraju (SMOK)

Jednym z elementów systemu bezpieczeństwa każdego państwa i jego obywateli jest nowoczesny system monitoringu i prognozowania elementów środowiska naturalnego. Powinien on obejmować podsystemy obserwacji
i pomiarów, łączności przetwarzania danych, prognozowania oraz ostrzegania
i przekazywania informacji na użytek społeczeństwa, organów decyzyjnych państwa i gospodarki narodowej.

Podstawowym celem operacyjnej osłony przeciw powodziowej jest możliwe wczesne ostrzeganie o mającym nastąpić przyborze wód na rzekach, określenie wielkości tego przyboru oraz jego przebiegu w czasie. Prognozowanie wezbrań dla celów osłony przeciw powodziowej oparte jest na znajomości aktualnej sytuacji hydrologicznej w osłanianych zlewniach i prognozowanie wysokości opadów atmosferycznych. Budowa i utrzymanie nowoczesnej sieci osłony przeciwpowodziowej to przedsięwzięcie bardzo kosztowne. Mimo to koszt budowy systemu w skali rocznej stanowi ułamek procenta strat powodowanych przez katastrofalną powódź na osłanianym obszarze.

Większe powodzie miały miejsce w Polsce w latach 1972,1974 i 1980. Długa przerwa, która potem nastąpiła uśpiła czujność władz i osłabiła głos specjalistów żądających środków na zabezpieczenia przed skutkami powodzi. Dopiero tragiczna powódź w 1997 roku sytuację tę zmieniła.

Prace nad koncepcją systemu SMOK (System Monitoringu i Osłony Kraju) rozpoczęły się z końcem 1997 roku. Stacje pomiarowe na terenie Polski nie będą rozmieszczone równomiernie. Sieć o największej gęstości zostanie zbudowana na południu kraju, co podyktowane jest faktem, że tu właśnie formują się fale powodziowe na Odrze i Wiśle i najbardziej narażonymi na katastrofę są rejony górskie. Duże znaczenie w projektowaniu systemu ma zagwarantowanie ciągłości dopływu danych. Będzie temu służył jednolity w skali kraju system informatyczny osłony hydrologicznej, mający na celu:

• ujednolicenie dostępu do wszystkich wyników obserwacji wykorzystywanych w osłonie i prognozach hydrologicznych;

• ułatwienie i sformalizowanie dostępu do informacji wykorzystywanej przy prowadzeniu osłony;

• umożliwienie pełnego dostępu do cyfrowej interpretacji sytuacji meteorologicznej oraz meteorologicznych prognoz numerycznych;

• wdrożenie sprawnego systemu merytoryczne kontroli wykorzystywanej informacji;

• stworzenie platformy do osadzenia wszystkich niezbędnych w prognozach modeli matematycznych;

• ułatwienie i uproszczenie procedur zarządzających obsługą użytkowników oraz przygotowaniem analiz.

Łatwy dostęp do wiarygodnych danych o aktualnej sytuacji hydrologicznej pozwoli na wykorzystanie w procesie ich przetwarzania zgromadzonych wcześniej opinii ekspertów i proponowanych przez nich scenariuszy zachowań a tym samy na szybsze podjęcie decyzji.

Telemetryczna sieć pomiarowa - budowana obecnie - będzie się składać
z 520 zautomatyzowanych punktów pomiaru opadu, 450 - zbierania informacji o stanie wód w rzekach, 60 zautomatyzowanych stacji meteorologicznych, 30 punktów pomiaru wód podziemnych, 8 radarów meteorologicznych, 6 detektorów wykrywających i lokalizujących burze. Obecnie w Polsce są zaledwie dwa radary meteorologiczne. W blisko 1000 punktach pomiarowych opadu i stanu wód w rzekach IMiGW przejdzie na system cogodzinnego przekazywania informacji. Zostanie także zmodernizowana łączność między punktami zbierania i przetwarzania informacji hydrometeorologicznych(załącznik nr.1 str.24). Dane uzyskiwane z systemu SMOK będą po odpowiednim przetworzeniu przekazywane w formie informacji, komunikatów i prognoz, m.in. do Ośrodków Koordynacyjno - Informacyjnych (OKI).

Dwa takie ośrodki powstały w sierpniu 1998 roku: dla dorzecza górnej Wisły
z siedzibą w Krakowie oraz dla dorzecza górnej i środkowej Odry we Wrocławiu. Prowadzony będzie stały automatyczny monitoring i gromadzone będą dane
o stanie atmosfery i hydrosfery, co pozwoli na sprawne i wydajne wykonywanie średnio i krótkoterminowych prognoz meteorologicznych i hydrologicznych. Będą one wysyłane do struktur administracji rządowej, samorządowej, centrów kryzysowych i na potrzeby prasy, radia i TV.

W przypadku systemu wspomagania decyzji w sytuacji zagrożeń w polskim systemie zarządzania gospodarką wodną należ „nałożyć” na siebie co najmniej trzy schematy - procedury postępowania w podobnych sytuacjach. Jako pierwszy i podstawowy wymienić należy sam system zarządzania gospodarką wodną, kolejnym jest system zarządzania sytuacją kryzysową związany nierozerwalnie z obiegiem informacji i wreszcie sam proces wspomagania decyzji (rys.2.4.2.8):

Funkcjonowanie zaprezentowanego projektu systemu wspomagania decyzji w sytuacjach zagrożeń, polega głównie na dokonywaniu wyborów strategii przeciwdziałania zagrożeniom. Jednym z podstawowych zadań służących temu wyborowi jest zbieranie maksymalnej liczby danych z zagrożonego terenu i przekazywanie ich do centrów kryzysowych, w których eksperci niejednokrotnie rozproszeni terytorialnie przy pomocy np. internetu przekazywali by swoje opinie i sugerowali odpowiednie decyzje.

Ze stanami zagrożeniami związane są specyficzne problemy i zagadnienia nie występujące w tym natężeniu w tradycyjnej ochronie środowiska. Najważniejszym z nich jest prewencja, czyli ograniczenie do minimum prawdopodobieństwa wystąpienia katastrofy lub awarii. Ponieważ katastrof nie można uniknąć, ani im całkowicie zapobiec, istotne znaczenie ma przewidywanie ich skutków, przygotowanie zawczasu właściwych planów ratowniczych, procedur postępowania, zapewnienia sił i środków, przygotowanie systemów powiadamiania i ewakuacji ludności. Niezwykle ważny jest też problem budzenia świadomości społeczeństwa i przekazanie ludności odpowiedniej informacji, by umożliwić jej prawidłowe reakcje oraz by uniknąć paniki. Wreszcie niezwykle istotnymi elementami są szkolenia i ćwiczenia zespołów przygotowywanych do przeprowadzania akcji ratowniczej, a także ćwiczenia z udziałem całej załogi zakładów i mieszkańców zagrożonego obszaru. Bacznej uwagi wymaga zapewnienie prawidłowego postępowania poawaryjnego oraz umiejętność analizy oraz wyciągania wniosków na przyszłość z zaistniałej sytuacji.

Rys.2.4.2.8 „Podstawowe elementy systemu wspomagania decyzji z wykorzystaniem systemu monitoringu i wewnętrznej sieci informatycznej” opracowanie własne

Każda klęska, katastrofa lub stan zagrożenia, które ogólnie możemy określić mianem sytuacji kryzysowej, bez względu na przyczynę powstania, dezorganizuje normalne życie, powoduje załamanie lub przeciążenie administracji i infrastruktury państwa lub jego części.

Stan przygotowania państwa i jego obywateli można określić stopniem w jaki wykazują oni gotowość do podjęcia kroków zmierzających do ochrony życia i mienia zarówno przed spodziewanym kataklizmem jak i bezpośrednio po nim.

Utworzenie nowoczesnej bazy technicznej i metodycznej umożliwiającej precyzyjną i wiarygodną osłonę meteorologiczną i hydrologiczną gospodarki narodowej i społeczeństwa pozwoli w sposób sprawny i skuteczny przygotować kraj do nadejścia ewentualnej sytuacji kryzysowej.

Celem projektu jest utworzenie w kraju kompleksowego, nowoczesnego systemu monitoringu, prognozowania i ostrzegania przed groźnymi zjawiskami naturalnymi (powodzie, długotrwałe opady) oraz gromadzenie
i rozpowszechnianie informacji o aktualnym i przewidywanym stanie atmosfery
i hydrosfery.

Wprowadzenie w życie projektu Systemu Monitoringu i Osłony Kraju jako podstawowego składnika systemu wspomagania procesów decyzyjnych da możliwość stałego, automatycznego, przekazywania, przetwarzania i gromadzenia danych o stanie atmosfery i hydrosfery na terenie Polski z zadanym krokiem czasowym, adekwatnym do aktualnej i prognozowanej sytuacji. Dane te po poddaniu odpowiednim przekształceniom będą służyły ekspertom do przygotowywania scenariuszy - planów reagowania kryzysowego, które z kolei
w sytuacji powstania zagrożenia pozwolą reagować sprawniej i szybciej niż
w przypadku ich braku.

Dodatkowo wprowadzenie wyżej wymienionego projektu umożliwi sprawne i wiarygodne opracowywanie krótko i średnioterminowych prognoz meteorologicznych i hydrologicznych. Dodatkowo należy usprawnić dostęp do danych z pozostałych źródeł zewnętrznych takich jak światowe sieci wymiany danych hydrologicznych. Ponadto zinformatyzowanie struktur odpowiedzialnych za zarządzanie gospodarką wodną w Polsce i doprowadzenie do znormalizowania norm w nich obowiązujących da możliwość wszechstronnego przygotowania i dystrybucji produktów IMiGW (danych, komunikatów i prognoz) do struktur administracji państwowej i kryzysowej, oraz organów gospodarki wodnej. System przekazywania informacji był i jest newralgicznym punktem w systemie osłony i ostrzegania przeciwpowodziowego. Powinien również zostać zmieniony system wymiany w ramach służby hydrologiczno - meteorologicznej oraz połączenia z Ośrodkami Koordynacyjno- Informacyjnymi.

Podstawowym celem operacyjnej osłony przeciwpowodziowej jest możliwe wczesne ostrzeganie o mającym nastąpić przyborze wód na rzekach, określenie wielkości tego przyboru oraz jego przebiegu w czasie.

W wyniku realizacji podkomponentu jakim jest system monitoringu powstanie sprawny i niezawodny, w dużej mierze niezależny od warunków hydrologiczno- meteorologicznych oraz od zewnętrznych źródeł zasilania system pomiarów i obserwacji hydro - meteorologicznych. Konfiguracja systemu pozwoli na adekwatny do potencjalnych i aktualnych zagrożeń dostęp do danych pomiarowych z zadanym krokiem czasowym i przestrzennym. System ten będzie źródłem danych dla modeli hydro - meteorologicznych jak i również wszystkich zainteresowanych odbiorców takich jak: władze samorządowe, RZGW, systemom przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom czy komitetom przeciw powodziowym.

Dodatkowym aspektem jest zainstalowanie w trakcie realizacji projektu ujednoliconego sprzętu i oprogramowania oraz rzetelne przeszkolenie pracowników obsługujących go. Pełen monitoring pracy systemów informatycznych na wszystkich szczeblach wyeliminuje możliwość pominięcia szczególnie ważnych danych, ich przekłamania w procesie przekazywania i opracowywania. Ponadto skrócenie czasu analiz i dystrybucji informacji pozwoli na wcześniejsze podjęcie decyzji, często o dużym znaczeniu gospodarczym i związanych z życiem i bezpieczeństwem obywateli, co ma szczególne znaczenie w sytuacjach klęsk żywiołowych.

Jako główne oczekiwane efekty wprowadzenia systemu wspomagania procesów decyzyjnych w polskim systemie zarządzania gospodarką wodną możemy wymienić:

• wcześniejsze, dokładniejsze i uwzględniające lokalną specyfikę ostrzeżenia o zagrożeniach

• zwiększenie wyprzedzenia czasowego przy osłonie społeczeństwa.

Zob. P. Kotler, Marketing, Gebethner & Ska, Warszawa 1994, s. 591.

L. Korpus „Zarządzanie kryzysowe w systemie ochrony ludności” Współczesne problemy ekstremalnych zagrożeń środowiska I Ogólnopolska Szkoła Jachranka, 28-30 września 1998 r.

Dziś doczekaliśmy się początków wdrażania tego systemu

118

142

ZARZADZANIE BEZPIECZEŃSTWEM

POLITYKA

I

STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA

ZARZĄDZANIE

KRYZYSOWE

ZARZĄDZANIE W INNYCH SYTUACJACH KRYZYSOWYCH

ZARZĄDZANIE W NAGŁYCH

WYPADKACH

KOORDYNACJA

POZIOM KRAJOWY

RZĄDOWY

KRAJ

WOJEWÓDZTWO

POWIAT

POZIOM LOKALNY SAMORZĄDOWY

GMINA

ZARZĄDZANIE

ORGANIZOWANIE

KONTROLOWANIE

KIEROWANIE

ANGAŻOWANIE

PLANOWANIE

Rys.2.4.2.6 „Odbudowa”

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Urzędzie Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Wypłacenie odszkodowań poszkodowanym uruchomienie świadczeń

Podsumowanie i wyciąganie wniosków

Prace dokumentacyjne (sprawozdania, raporty)

Modyfikacja planów

Inicjatywa legislacyjna

Odtwarzanie i uzupełnianie zapasów -przywrócenie gotowości służb ratowniczych

Aktualizacja przedsięwzięć zapobiegawczych

Zapewnienie pomocy społecznej

Informowanie o prawach i obowiązkach

Przywrócenie warunków życia na poziomie gwarantującym wyższe bezpieczeństwo społeczeństwa

Aktywizacja odbudowy

Leczenie w zakładach opieki zdrowotnej i rehabilitacja

Gromadzenie materiałów i środków odtwarzających zdolność reagowania

Odbudowa i przywrócenie sprawności infrastruktury (obiekty i urządzenie)

Realizacja zobowiązań - rozliczenie kosztów reagowania

Zapewnienie pomocy ludności dotkniętej katastrofą

Szacowanie szkód, strat powstałych w wyniku sytuacji kryzysowej

Przywrócenie równowagi i bezpieczeństwa ekologicznego

Sprawne administrowanie

Rys.2.4.2.5 „Reagowanie”

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Urzędzie Szefa Obrony Cywilnej Kraju

- opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Urzędzie Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Uruchomienie przedsięwzięć związanych z ochroną psychologiczną

Doraźne stworzenie warunków do przetrwania osób ewakuowanych i poszkodowanych.

Kierowanie likwidacją skutków

Budowanie zaufania i akceptacji społecznej dla działań rządu

Zorganizowanie punktu kontaktowego (informowanie ludności)

Neutralizowanie ognisk zagrożeń

Organizowanie samopomocy społecznej

Uruchomienie procesu ciągłej informacji

(zarządzanie informacją)

Uruchamianie procesu ewakuacji

Udział organizacji społecznych i humanitarnych

Koordynacja i kierowanie

Wsparcie operacji cywilnej przez siły zbrojne wg potrzeb

Centrum Reagowania Kryzysowego

Uruchomienie procedur

Uruchomienie struktur ratowniczych

Zespół Reagowania Kryzysowego

Natychmiastowa reakcja społeczności lokalnej

Zadziałanie systemów wykrywania ostrzegania i

alarmowania

Rys. 2.4.2.4 „Przygotowanie”

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Urzędzie Szefa Obrony Cywilnej Kraju

- opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Urzędzie Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Uaktualnienie elementów zapobiegania, a także kompetencyjnej odpowiedzialności

Tworzenie baz magazynowych, materiałowych oraz bazy danych możliwości pozyskiwania środków

Opracowanie zasad stosowania przymusu prawnego w stosunku do ludności, organizacji i sektora prywatnego

Doskonalenie służb ratowniczych

Opracowanie baz danych

Określenie zasad komunikacji

Określenie procedur zwracania się o pomoc i jej udzielania

Edukacja społeczeństwa

Budowa centrum reagowania kryzysowego

Opracowanie planu reagowania kryzysowego

Określenie systemów monitorowania

(wykrywania)

Opracowanie systemu alarmowania i ostrzegania

Rys.2.4.2.3 „Zapobieganie”

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Urzędzie Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Uaktualnienie elementów zapobiegania, a także kompetencyjnej odpowiedzialności

Określenie zasad i sposobów kontroli i nadzoru

na zagrożenia

Ocena wrażliwości społeczeństwa

na zagrożenia

Racjonalne planowanie zagospodarowania przestrzennego

Ocena strat ludzkich, mienia i infrastruktury powodowanych przez katastrofę.

Regulacje prawne

Analiza zagrożeń

Gospodarowanie

GOSPODAROWANIE ZASOBAMI WODNYMI

Minister, ZD, ODGW, Samorządy

Bazy

Danych

Historycznych

Operacyjne Bazy Danych

Sprawdzenie niezawodności planowanego postępowania

NATURALNE WARUNKI ZEWNĘTRZNE

KRYZYS

Opracowanie metodyki rozwiązania sytuacji kryzysowych

Obserwacje, pomiary

Szef OCK

Centralny Sztab Kryzysowy

System Monitoringu i Osłony Kraju

SMOK (IMiGW)

Lokalne służby reagowania

LAN

Powiatowe centrum reagowania kryzysowego

Lokalne centrum reagowania kryzysowego

Wójt, Zarząd Gminy

SYSTEMY EKSPERCKIE

INTRANET

Wojewódzkie centrum reagowania kryzysowego

Starosta

Krajowe centrum reagowania kryzysowego

Wojewoda

---