Prawo wyznaniowe 23.01.2010
Obowiązujące przepisy prawa posługują się dość zróżnicowaną terminologia na określenie kleru, występują określenia: duchowny, osoba duchowna, bądź osoba zakonna. Ustawodawca nie stosuje jednak tych terminów w sposób jednolity, natomiast analiza obowiązującego prawa skłania nas do wniosku, że najszerszym pojęciem jest pojęcie osoby duchownej. Obejmuje ono zarówno duchownych jak i członków zakonu a nawet osoby przygotowujące się do stanu duchownego w ścisłym rozumieniu tego słowa. Wyróżnioną kategorią są duchowni, a zakres tego pojęcia nie został ustalony ustawowo otóż jedynym miarodajnym punktem odniesienia pozostaje prawo wewnętrzne poszczególnych kościołów i związków wyznaniowych. Otóż to prawo wewnętrzne określa kto jest duchownym. Można powiedzieć, że zgodnie z ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznania status duchownego świetle prawa polskiego posiada osoba, która została ustanowiona duchownym zgodnie normami prawa wewnętrznego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej. Najbardziej charakterystyczna cechą tej grupy jest powołanie do publicznego sprawowania funkcji sakralnych. Niektóre szczególne uprawnienia przysługują też allunom katolickich seminariów duchownych oraz innym analogicznym kandydatom do stanu duchownego którzy pobierali nauki zgodnie z prawem niekatolickich związków wyznaniowych. W kościele katolickim są 2 rodzaje seminariów duchownych:
1 Jeżeli chodzi o poziom kształcenia są to niższe seminaria duchowne, które odpowiadają szkołom średnim liceom z tym że program nauczania jest uzupełniony o przedmioty stricte wyznaniowe
2 Wyższe seminaria duchowne diecezjalne i zakonne- nauka w tych seminariach trwa 6 lat. Z reguły, (tak to jest teraz przyjęte w Polsce) allunni też odbywają studia teologiczne na wydziałach teologicznych kończąc już seminarium. Ponieważ kończą naukę na wydziale teologii uzyskują tytuł magistra. Odmienną grupę niż duchowni stanowią tzw. osoby zakonne; są to zakonnicy i zakonnice. Określenie to obejmuje w warunkach polskich przede wszystkim: członków katolickich instytutów życia konsekrowanego oraz towarzyszy życia konsekrowanego, a także członków podobnych wspólnot działających zgodnie z prawem kanonicznym poszczególnych niekatolickich związków wyznaniowych. Wspólnoty o charakterze zakonnym występują tez w kościele prawosławnym, lub np.w buddyzmie. W kościołach protestanckich niema czegoś takiego jak zakony ale jest np.: diakonia przeznaczona dla kobiet które chcą wieść żywot pożyteczny dla wspólnoty a zarazem żywot wspólnotowy. Określenie duchowny oraz członek zakonny nie są pojęciami całkowicie rozłącznymi, są tacy duchowni którzy są, jednocześnie członkami zakonów, czyli niektórzy członkowie zakonów mają status kapłanów . Oczywiście są też tacy członkowie zakonów którzy nie mają świeceń kapłańskich SA to bracia zakonni, siostry zakonne.
Reguły generalne dotyczące statusu prawnego duchownych w Polsce są kształtowane w oparciu o zasady równouprawnienia, oraz w oparciu o zasadę wolności sumienia i wyznania. Zgodnie z ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznania duchowni oraz osoby zakonne korzystają z praw i podlegają obowiązkom na równi z innymi obywatelami we wszystkich dziedzinach życia państwowego politycznego gospodarczego społecznego i kulturalnego. Te osoby zwolnione są z obowiązków niemożliwych do pogodzenia z pełnieniem funkcji duchownego lub osoby zakonnej. Zgodnie z ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznania duchowni mają prawo podobnie jak członkowie zakonni do noszenia stroju duchownego.
Dziedziny życia w jakich duchowni korzystają ze zwolnienia od obowiązków niemożliwych do pogodzenia z pełnieniem funkcji duchownego:
-Duchowni są zwolnieni z obowiązku służby wojskowej z Bronia w ręku. Duchowni są na szczególnych zasadach przenoszeni do rezerwy, powoływani do odbycia ćwiczeń wojskowych. Obowiązują szczególne zasady odbywania służby wojskowej oraz powoływania do czynnej służby wojskowej. Przepisy w tym zakresie są wciąż obecne w ustawie z 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony rzeczpospolitej polskiej , a pewne gwarancje są w ustawach szczegółowych określających relacje państwa z poszczególnymi kościołami czy związkami wyznaniowymi. Alluni wyższych seminariów duchownych, nowicjusze, oraz osoby zakonne po złożeniu profesji czasowej czyli tzw. junioryści zakonni a także słuchacze szkół duchownych kościołów i innych związków wyznaniowych posiadających osobowość prawna maja prawo do odroczenia zasadniczej służby wojskowej na czas pobierania nauki. Odroczenia udziela się na wniosek zainteresowanego. Poborowi którzy zostali już duchownymi lub złożyli profesje wieczystą czyli tzw. śluby wieczyste w zakonie są przenoszeni do rezerwy. Prawo przeniesienia do rezerwy przysługuje tylko duchownym którzy wypełniali funkcje sakralne w sposób stały. Ten sposób nie dotyczy duchownych wybieranych na określoną kadencje ponieważ są takie związki wyznaniowe które swoich duchownych powołują tylko na pewien czas. Duchowni powołani do sprawowania funkcji sakralnych w sposób stały oraz członkowie zakonu mogą być powołani do odbycia ćwiczeń wojskowych tylko w celu przeszkolenia do pełnienia funkcji kapelana wojskowego. Warunkiem jest zgoda właściwego przełożonego kościelnego. W kościele katolickim to jest biskup diecezjalny ewentualnie jest to wyższy przełożony zakonny. Zorganizowane duszpasterstwo wojskowe ma w Polsce 3 kościoły: kościół katolicki- posiada duszpasterstwo we współczesnej Polsce od 1991 roku, kościół prawosławny, i kościół ewangelicko- augsburcki, .Kościół katolicki co widać wyraźnie stara się wprowadzić duchowych jako kapelanów również do innych instytucji państwowych i mundurowych ( są już kapelani w policji w straży granicznej nawet w służbie celnej w straży pożarnej w ABW w biurze ochrony rządu) Są funkcjonariuszami czyli maja etaty państwowe i są wynagradzani jak oficerowie.
-Powoływanie osób duchownych do czynnej służby wojskowej. W przypadku duchownych z wyjątkiem tych wybieranych na określoną kadencję mogą być powoływani wyłącznie do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych. Natomiast słuchacze seminariów i szkół duchownych oraz członkowie zakonów mogą być powoływani wyłącznie do służby sanitarnej lub służby w obronie cywilnej. Indywidualne ustawy wyznaniowe zawierają dodatkowe gwarancje zabezpieczenia potrzeb duszpasterskich ludności cywilnej w czasie mobilizacji w czasie wojny. Właściwe organy wojskowe działając w porozumieniu z władzami kościelnymi są zobowiązane w tak ekstremalnych sytuacjach do pozostawienia spośród tych którzy podlegają mobilizacji niezbędnej liczby do pracy duszpasterskiej wśród ludności cywilnej.
-Duchowny w postępowaniu sadowym. Szerzej -duchowny jako świadek. Spowiedź jest to akt religijny polegający na wyznaniu przez petenta grzechów w celu uzyskania rozgrzeszenia. Wyznawanie grzechów według zasady spowiedzi „usznej”. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa regułą była spowiedź publiczna. Rozgrzeszenie dostawało się dopiero po odprawieniu pokuty. Prawdziwa rewolucja nastąpiła w średniowieczu ponieważ wtedy pojawiła się spowiedź uszna, zaczęto udzielać rozgrzeszenia przed odprawieniem pokuty. W kościele protestanckim spowiedź nie jest sakramentem. Zgodnie z kodeksem prawa kanonicznego spowiednik nie może zdradzić wiadomości powierzonych mu przez petenta podczas spowiedzi ani słowem ani w jakikolwiek inny sposób ani dla jakiejkolwiek przyczyny. Jeżeli duchowny zdradzi tajemnice spowiedzi w kościele katolickim to grozi mu nawet ekskomunika. Polskie prawo wychodzi naprzeciw instytucji jaką jest tajemnica spowiedzi, nie definiuje czym jest tajemnica spowiedzi, odsyła do norm wewnętrznych kościołów lub innych związków wyznaniowych. Zakaz przesłuchiwania duchownego co do faktów których dowiedział się podczas spowiedzi uwzględniony jest wśród bezwzględnych zakazów dowodowych w procedurze karnej oraz administracyjnej. W odniesieniu do faktów objętych tajemnicą spowiedzi duchowni nie mogą być świadkami w postępowaniu podatkowym podobnie nie mogą być świadkami w sprawie co do faktów których dowiedzieli się na spowiedzi w zakresie postępowania kontrolnego przed NIK- iem. W procedurze cywilnej, tajemnica spowiedzi już nie jest tak bezwzględna, duchowny ma prawo odmowy złożenia zeznań. Tajemnica spowiedzi jest chroniona niezależnie od tego czy penitent dostał rozgrzeszenie. Rozgrzeszenie z niektórych grzechów jest zastrzeżone dla biskupów np.: aborcja a niektóre są zastrzeżone dla samej stolicy apostolskiej. Tajemnica spowiedzi jest chroniona również wtedy kiedy spowiedź przyjął duchowny który wystąpił potem ze stanu kapłańskiego.
Tajemnica zawodowa, jej szeroką ochronę przewiduje ustawa o najwyższej izbie kontroli. Osoba zobowiązana do zachowania tajemnicy ustawowo chronionej innej niż tajemnica państwowa bądź służbowa może być przesłuchana w charakterze świadka co do okoliczności objętej obowiązkiem zachowania tajemnicy tylko wówczas gdy zostanie na piśmie zwolniona z tego obowiązku przez prezesa NIK- u i pod warunkiem że przepisy odrębnych ustaw przewidują dostęp NIK- u do takich tajemnic.
Procedura karna, osoba zobowiązana do zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji ma prawo odmowy zeznań co do faktów na jakie rozciąga się ten obowiązek, chyba ze zostanie zwolniona z tego obowiązku przez sąd lub prokuratora. W postępowaniu cywilnym, administracyjny czy podatkowym przewidziana jest możliwość odmowy odpowiedzi na pytania które wiązałyby się z naruszeniem tajemnicy zawodowej.
Tajemnica prywatna, także chroniona przez prawo karne na podst. Art. 266 par.1.
-Duchowny nie może pełnić funkcji ławnika
-Podlega postępowaniu sadowemu, czy postępowaniu przed innymi organami ochrony prawa na takich samych zasadach jak osoby świeckie.
Opodatkowanie duchowieństwa.
Duchowieństwo płaci podatki pośrednio VAT, akcyza jak i bezpośrednio w szczególności pod. dochodowy. Dochody uzyskiwane przez wysokich duchownych podlegają powszechnemu podatkowi dochodowemu z tym że obowiązujące przepisy przewidują 2 różne formy które mogą być wykorzystywane przy opodatkowaniu duchowieństwa. Pierwsza szczególna forma tj. opodatkowanie dochodów uzyskiwanych w związku z prowadzeniem działalności ściśle duszpasterskiej. W odniesieniu do tych dochodów ze względów praktycznych regułą jest stosowanie zryczałtowanej formy opodatkowania. Podstawę prawną stanowi w tym zakresie ustawa z 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. W tej ustawie opodatkowanie duchowieństwa jest uregulowane przede wszystkim w rozdziale 4. Ustawa ta przewiduje, że duchowny może zrzec się opodatkowania w formie zryczałtowanej i wówczas duchowni opłacają podatek dochodowy na zasadach ogólnych. Na zasadach ogólnych opodatkowane są również dochody duchownych z innych źródeł np.: umowy o pracę-nauczanie w szkołach i na wyższych uczelniach. Przychody opodatkowane w formach zryczałtowanych nie łączy się z przychodami z innych źródeł podlegających opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zryczałtowany podatek od przychodów osób duchownych. Temu podatkowi podlegają osoby duchowne prawnie uznanych wyznań. W przypadku tego podatku ustawodawca rezygnuje z ustalenia rzeczywistej wysokości dochodów duchowieństwa. Stara się te dochody określić w sposób pośredni. Przedmiotem opodatkowania są przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim. Opłaty które przypadają księdzu to opłaty stuły opłaty za wypominki, za intencje mszalne, datki zbierane w czasie wizyt duszpasterskich zwłaszcza w czasie tzw. kolendy. Podatek jest płatny kwartalnie. Stawki kwartalne ryczałtu są określone w załącznikach nr 5 i 6 do ustawy z 98' i podlegają corocznym zmianom w zależności od stopnia inflacji. Pod koniec roku podatkowego minister finansów ogłasza nowe stawki ryczałtu dla duchowieństwa na następny rok podatkowy. Ryczałt podlega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne która została opłacona bezpośrednio przez osobę duchowną w kwartale za który płacony jest ryczałt. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru ale duchowny nie może odliczyć całych 9% a jedynie 7,75%. Osoby duchowne które opłacają ryczałt nie są zobowiązane do składania zeznań podatkowych o wysokości dochodu osiągniętego ze źródeł objętych ryczałtem, czyli dochodu z tytułu pełnienia funkcji duszpasterskich oprócz tego nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych.
Wysokość ryczałtu zależy od:
1. Funkcji pełnionej przez duchownego. Ustawa dokonuje podstawowego rozróżnienia na proboszczów wikariuszy nie wyszczególnia wyższego kleru -biskupów. Jeżeli wikariusze bądź inni duchowni czasowo pełnia funkcje proboszczów np.: w kościele katolickim są administratorami parafii to zobowiązani są do opłacania ryczałtu według stawek określonych dla proboszczów. Te stawki mają też zastosowanie do osób duchownych które kierują jednostkami kościelnymi posiadającymi samodzielną administrację w wydzielonej części parafii. Natomiast stawki ustawowe dla wikariuszy stosuje się także do rektorów i innych duchownych którzy kierują jednostkami kościelnymi posiadającymi samodzielną administrację ale bez wydzielonych części parafii. Podatek zryczałtowany ustalony w oparciu o stawki przewidziane dla wikariuszy mogą włączać również takie osoby duchowne które nie pełnią funkcji proboszczów wikariuszy czy rektorów ale posiadają przychody z misji rekolekcji oraz innych posług religijnych.
2. Liczba mieszkańców parafii. Nie liczba wiernych chodzących do kościoła nie liczba ochrzczonych tylko liczba mieszkańców parafii. To wyrażenie opiera się na założeniu Polak- katolik. Na dzień 31.12 ustalono rok poprzedzający rok podatkowy. Proporcja liczby rzeczywistej wyznawców do ogólnej liczby mieszkańców parafii może jednak mieć znaczenie ze względu na możliwość proporcjonalnego obniżenia stawki ryczałtu. Przykładowe dane na rok 09': proboszczowie 16 kwartalnych stawek ryczałtu, najniższa dla proboszczów w parafiach o liczbie mieszkańcow do tysiąca osób 363 zł, natomiast najwyższa stawka dla proboszczów w parafiach powyżej 20 tysięcy mieszkańców 1296 zł, wikariusze przewidziano 18 stawek podatkowych stopa podatku zalezna od: liczby mieszkańców parafii, od miejsca położenia parafii, czy jest to gmina lub miasto do 5 tys. mieszkańców na terenie miasta od 5 do 50 tys. mieszkańców czy w mieście powyżej 50 tys. mieszkańców. Osoby duchowne kierujące jednostkami kościelnymi posiadającymi samodzielną administrację w wydzielonej części parafii opłacają ryczałt według stawek właściwych dla liczby mieszkańców tej części parafii według stawek przewidzianych dla proboszczów. W odniesieniu do rektorów i innych osób duchownych kierujących jednostkami kościelnymi posiadającymi samodzielną administrację bez wydzielonej części parafii opłacają ryczałt według stawek określonych dla wikariuszy w parafii od 1 do 3 tys. mieszkańców w zależności od miejsca położenia. Proporcja liczby wyznawców do całościowej liczby mieszkańców parafii może mieć znaczenie ze względy na przewidzianą w ustawie możliwość obniżenia stawek ryczałtu. Jeżeli okaże się, że wyznawcy danego kościoła lub związku wyznaniowego są mniejszością na danym terenie to wówczas duchowny może wystąpić z wnioskiem o obniżenie stawki ryczałtu proporcjonalnie do liczby mieszkańców i składa wówczas deklarację o liczbie wyznawców na danym terenie. Władze skarbowe, dyrektor urzędu skarbowego obniża odpowiednio stawkę ryczałtu.
Obowiązki ciążące na duchownych w związku z podatkiem zryczałtowanym od dochodów uzyskiwanych z pełnienia funkcji duszpasterskich:
- duchowni są zobowiązani do informowania naczelników urzędów skarbowych o zdarzeniach mających wpływ na powstanie zobowiązania podatkowego oraz wysokość podatku. W ciągu 14 dni duchowni mają obowiązek poinformować o objęciu funkcji duszpasterskiej. W terminie 7 dni są zobowiązani do poinformowania o zmianie miejsca wykonywania funkcji, również w ciągu 7 dni powinni poinformować o zmianie charakteru wykonywanej funkcji,
-składanie roszczeń deklaracji o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki zapłaconej i odliczonej od ryczałtu w poszczególnych kwartałach. Taką deklarację składa się do 31 stycznia następnego roku podatkowego,
-obowiązek samodzielnego opłacania stawki ryczałtu. Obowiązek zapłaty do dnia 20 miesiąca następującego po końcu kwartału w zakładzie pracy. Wyjątkiem jest 4-ty kwartał roku kalendarzowego, wtedy obowiązek zapłaty do 28 grudnia danego roku kalendarzowego.
Opodatkowanie ryczałtem jest uprzywilejowaną formą opodatkowania, ale może się tak zdarzyć, że stawki ryczałtu są nieproporcjonalnie wysokie w stosunku do dochodów uzyskiwanych z funkcji duszpasterskich. Wówczas duchowny Może zrzec się prawa do opodatkowania ryczałtem i wtedy staje się opodatkowany na zasadach ogólnych (prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów).Istnieją określone terminy zrzeczenia się opodatkowania w formie ryczałtu do 20 stycznia w odniesieniu do opodatkowania za dany rok podatkowy, do dnia poprzedzającego rozpoczęcie wykonywania funkcji o charakterze duszpasterskim jeżeli duchowny obejmuje ważną funkcję duszpasterską, w terminie 14 dni duchowny może zrzec się opodatkowania ryczałtem od otrzymania decyzji ustalającej wysokość ryczałtu. Zrzeczenie się opodatkowania w formie ryczałtu obowiązkowo powinno nastąpić w formie pisemnej i niema wymogu podania przyczyny zrzeczenia się ryczałtu. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje wśród źródeł przychodu działalność wykonywana osobiście (przychody uzyskiwane przez duchownych z innego tytułu niż umowa o pracę),którą duchowni powinni odliczać sami w prowadzonych księgach podatkowych.
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne duchowieństwa.
Pozostawanie w stanie duchownym to od 1989 jeden z wielu tytułów uzasadniających objecie ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnymi. Zasady podlegania poszczególnym rodzajom ubezpieczeń społecznych z tytułu pozostawania w stanie duchownym są określone w ustawie z 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepisy tej ustawy regulują także zagadnienia składek płacowych na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Jeśli chodzi o świadczenia z różnych tytułów ubezpieczeń to problematykę tych świadczeń regulują odrębne ustawy. Świadczenia emerytalne i rentowe określa ustawa z 1998 o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych. Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego określa ustawa z 1999 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (są wyznania w których duchownymi są również kobiety), świadczenia z tytułu ubezpieczenia wypadkowego określa ustawa z 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych, natomiast kwestie świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego określa ustawa z 2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Niektóre ustawy wyznaniowe wydane od 1989 przewidują że duchowni mogą prowadzić wewnętrzną działalność ubezpieczeniową z tym, że tego rodzaju działalność nie jest działalnością gospodarcza zatem niepodlegającą opodatkowaniu z tego tytułu.
Zakres podmiotowy ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Temu ubezpieczeniu podlegają osoby duchowne które są definiowane przez ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych. Za osobę duchowną uważa się duchownego oraz członków zakonów męskich i żeńskich kościoła katolickiego innych kościołów i związków wyznaniowych z wyjątkiem allunów seminariów duchownych nowicjuszów postulatów i juniorystów którzy nie ukończyli 25 roku życia (oni pobierają ubezpieczenie z innego tytułu niż osoba duchowna). Osoby duchowne są obowiązkowo objęte ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, wypadkowym. Ubezpieczeniu chorobowemu osoby duchowne podlegają na zasadzie dobrowolności. W wypadku kumulacji tytułów ubezpieczenia społecznego np.: duchowny pełni funkcje duszpasterskie i jest nauczycielem religii w szkole- zasadą jest podleganie ubezpieczeniom jedynie z tytułu posiadania statusu pracowniczego. Ubezpieczeniu społecznemu nie podlegają na zasadach obowiązkowości alluni, nowicjusze, postulaci, junioryści którzy nie ukończyli 25 roku życia. Płatnikami składek na ubezpieczenie społeczne są osoby duchowne w przypadku kleru diecezjalnego natomiast w przypadku członków zakonu płatnikami są przełożeni domów zakonnych i klasztornych (teoretycznie zakonnicy nie mają własności prywatnych). Za zgodą zakładu ubezpieczeń społecznych obowiązek płatnika składek może przejąć inna zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna np.: diecezja, metropolia, prowincja. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest kwota równa obowiązującej kwocie minimalnego wynagrodzenia ustalanej zgodnie z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (kwota równa kwocie minimalnego wynagrodzenia ustalonego przez ministra pracy i polityki społecznej). Emerytury uzyskiwane przez duchownych tylko z tytułu pełnienia funkcji duszpasterskich nie są wysokie, duchowni często się do ubezpieczają aby mieć wyższe świadczenia emerytalne. Stopy procentowe składek wynoszą: ubezpieczenie emerytalne 19,52%, ubezpieczenie rentowe od 2008 6%, ubezpieczenie chorobowe 2,45% podstawy wymiaru ubezpieczenie wypadkowe-stopa procentowa jest zależna od ryzyka ubezpieczeniowego od 0,4% do 8,12% podstawy wymiaru. Sposób finansowania składek na ubezpieczenie społeczne- są jedynie w 20% finansowane przez samych duchownych w 80% z budżetu państwa prze fundusz kościelny, w 100% fundusz kościelny finansuje składki na ubezpieczenie społecznie członków zakonów kontemplacyjnych klauzulowych oraz składki na ubezpieczenie społeczne misjonarzy w okresach pracy na terenach misyjnych. Ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązek tego ubezpieczenia dotyczy nie tylko osób duchownych określonych w powyższej definicji ale również allunów wyższych seminariów duchownych i teologicznych nowicjuszy postulatów i juniorystów zakonów męskich i żeńskich oraz ich odpowiedników którzy ze względu na wiek nie mogą być uznani za osoby duchowne, nie ukończyli 25 roku życia. Zasady finansowania składek na ubezpieczenie zdrowotne są uzależnione od tego czy ubezpieczony jest podatnikiem podatku dochodowego czy nie. Osoby duchowne będące podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych opłacają składkę na uezpieczenie zdrowotne samodzielnie i mają możliwość odliczenia kwoty składki do wysokości 7,75% podstawy wymiaru opłaconego podatku. W przypadku allunów, postulatów, nowicjuszy i juniorystów oraz osób duchownych niepłacących podatku dochodowego składki na ubezpieczenie zdrowotne finansuje fundusz kościelny czyli budżet państwa. Stawka ubezpieczenia zdrowotnego 9% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku osób duchownych będących podatnikami podatku dochodowego jest kwotą równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego przez ministra pracy i polityki społecznej. W przypadku osób duchownych niebędących podatnikami podatku dochodowego a także w przypadku allunów postulantów nowicjuszy i juniorystów podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest kwota równa wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. W razie kumulacji tytułów ubezpieczenia zdrowotnego należy opłacać składkę z każdego z tych tytułów odrębnie