Zad 1. Wymień co najmniej 3 rodzaje wpływu społecznego i na dowolnym przykładzie omów jeden z nich.

Wpływ społeczny- wpłynąć na innych ludzi oznacza spowodować, by działali oni lub myśleli tak jak życzy sobie tego jednostka (lub grupa) na nich oddziałująca. Oczywiście osoby poddane wpływom mogą, początkowo sprzeciwiać się woli jednostki. Wpływ społeczny jest wszechobecny w naszym życiu, a wpływanie na innych jest częścią doświadczania bycia człowiekiem. Ponadto każdy regularnie podejmuje działania skłaniające innych do ulegania i kompromisu. Są ludzie, którzy mają szczególny dar wywierania wpływu na innych, ale są i tacy, którzy mają szczególną podatność na uleganie wpływom.

Rodzaje wpływu społecznego:

Reguła wzajemności - stanowi ona jedną z uniwersalnych norm społecznych, to znaczy, że we wszystkich kulturach jednostki socjalizowane są w tym kierunku, by odpłacać za przysługi. Nawet więcej, od wczesnego wieku uczymy się, że warto ofiarować coś innym, ponieważ zobowiąże to ich do odpłacenia za naszą przysługę. Reguła ta - jak się uczymy - działa nawet wtedy, gdy inni wcale nie chcą naszej przysługi: mimo to często czują się zobowiązani do odpłacenia za nią.

Przykład: kiedyś potrzebowałam pieniędzy by zapłacić rachunek a moje pieniądze jeszcze nie zostały przelane na konto więc poprosiłam znajomą by pożyczyła mi 300 zł. Kiedy chciałam jej oddać powiedziała że nie musze bo jej pieniędzy nie brakuje. Za jakiś czas zwolnili ją z pracy i przyszła do mnie z prośba by pożyczyć jej 700 zł. Czułam się zobowiązana bo kiedyś od niej pożyczałam i oczywiście dałam jej kwotę o którą prosiła, mimo tego że była większa od tej o która ja ją prosiłam, ale chciałam się odwdzięczyć. Właśnie na takiej zasadzie działa ta reguła. Gdy jedni nam cos oferują to później też gdy oni potrzebują chcemy im cos dać.

Społeczny dowód słuszności - o tym czy coś jest słuszne, czy nie, decydujemy poprzez odwołanie się do tego, co myślą na dany temat inni ludzie. Szczególnie podatni jesteśmy na wpływ tych, którzy są do nas podobni i przy tym trochę lepsi, trochę mądrzejsi, bogatsi, bardziej sławni, piękniejsi. To oni właśnie dostarczają nam wskazówek, jak należy się zachowywać i co myśleć. Lecz, gdy sytuacja jest niejasna, niepewna, wtedy dowody słuszności mogą pochodzić nawet od ludzi obcych, na których zachowania patrzymy, gdy nie wiemy sami jak się należy w tej sytuacji zachować.

Lubienie i sympatia jako zasada wpływu społecznego opiera się na ludzkiej skłonności do uległości wobec tych, którzy nas lubią i którzy są naszymi przyjaciółmi oraz są podobni przez społeczny status, wykształcenie, rasę, religię, poglądy polityczne itp. Ulegli jesteśmy także wobec tych, z którymi mamy częsty kontakt, z którymi współpracujemy i którzy są atrakcyjni fizycznie.

Zad 2. Co to jest dysonans poznawczy. Czego może dotyczyć oraz jak wpływa na zachowanie jednostki przezywającej ten dysonans.

Dysonans poznawczy jest stanem nieprzyjemnego napięcia psychicznego, pojawiający się wtedy, gdy dana osoba posiada jednocześnie dwa elementy poznawcze (np. myśli lub sądy), które są niezgodne ze sobą. Dysonans może pojawić się także wtedy, gdy zachowania nie są zgodne z postawami. Stan dysonansu wywołuje napięcie motywacyjne i związane z nim zabiegi, mające na celu zredukowanie lub złagodzenie napięcia.

Główne założenie
 
Podstawowym założeniem w teorii dysonansu poznawczego jest twierdzenie o pojawianiu się nieprzyjemnego napięcia psychicznego wtedy, gdy dana osoba posiada (lub dotrą do niej) sprzeczne elementy poznawcze (mogą to być twierdzenia, przemyślenia, postawy, informacje, oceny, zachowania itp.).
 
Dysonans poznawczy można nazwać popędem, bowiem jego wpływ na zachowanie jest taki, jak podstawowych popędów człowieka (np. głodu, pragnienia, bólu): wywołuje ogólną mobilizację organizmu, motywuje do zachowań, których celem jest zmniejszenia napięcia, oraz wywołuje antycypacyjne unikanie (czyli uczenie się reakcji na bodźce skojarzone z pojawieniem się dysonansu).

Przykłady pojawienia się dysonansu i jego redukcji
 
• Palę papierosy i dowiaduję się, że wywołują one wiele chorób. W związku z tym np. podważam zasadność twierdzeń o szkodliwości palenia - "Moja babcia ma 90 lat, od 70 lat pije, pali i... żyje". Dysonans zostaje zredukowany. Odkryto np., że prawie wszyscy niepalący zgadzają się z tym, że palenie jest szkodliwe, a wśród osób palących zgadza się z tym tylko połowa badanych.
• Stosuję wobec swojego dziecka kary cielesne, ale mój dobry znajomy mówi mi, że to źle. Dysonans może być zredukowany poprzez przekonanie siebie, że to co się robi z dzieckiem, to nie jest żadne bicie - "zwykłe klapsy" albo też zerwanie przyjaźni.
• Uważam, że należy być dobrym i życzliwym człowiekiem, ale odmawiam dania drobnych pieniędzy żebrakowi, który mnie o to prosi. "To zwykły naciągacz i darmozjad, pewnie potrzebował na piwo. Podobno niektórzy żebracy jeżdżą mercedesami" - zaczynam myśleć.
• Jestem przekonany o moich zdolnościach intelektualnych, ale bardzo źle wypadam w rozwiązaniu testu inteligencji. "Miałem wyjątkowo zły dzień", "Jedna pomyłka każdemu może się zdarzyć" itp.
• Posiadam pewien pogląd religijny i uważam się za osobę bardzo religijną, ale dowiaduję się, że Papież stoi na stanowisku zupełnie innym niż moje. Widocznie się myliłem - zaczynam myśleć.

Sposoby redukowania dysonansu
 
Gdy wzbudzony zostaje dysonans dana osoba motywowana jest do jego redukowania i przywrócenia zgodności między sprzecznymi informacjami. Może to być osiągane przez:
 
1. Zmianę jednego z elementów będących ze sobą w kolizji. Palacz, który dowiaduje się, że jest to szkodliwe, może rzucić palenie lub odrzucić informację o szkodliwości palenia (albo unikać myślenia o niej).
2. Przeformułowanie znaczenia jednego z elementów, które są ze sobą niezgodne. Na przykład palacz może twierdzić, że pali, ale tylko papierosy light, co nie jest szkodliwe. Bądź też, że "Życie też jest szkodliwe dla zdrowia, nie tylko papierosy" - właściwie wszystko jest szkodliwe, cukier, sól, brak cukru, nadmiar witamin itp., przez co zmienia znaczenie słowa "szkodliwe".
3. Dodanie nowego elementu poznawczego, którego zadaniem jest zredukowanie sprzeczności między dotychczasowymi elementami. Palacz może twierdzić, że palenie go uspokaja i rozluźnia (czyli jest zdrowe). Może zacząć uprawiać sport lub twierdzić, że zawsze wchodzi na siódme piętro piechotą, a te jego wysiłki niwelują szkodliwość palenia.

Zad 4. Co to jest język ciała i wykaż jego rolę w procesie komunikowania się ludzi? 

Mowa ciała

Podstawą sztuki komunikacji niewerbalnej jest spójność. Sygnały niewerbalne zwykle występują w spójnych grupach gestów i ruchów ciała, które znaczeniem odnoszą się do komunikowanych słów. W sytuacji braku tej spójności staramy się znaleźć przyczynę, ponieważ może się okazać, iż nasz rozmówca prezentuje w stosunku sprzeczne komunikaty: co innego do nas mówi, a co innego „pokazuje” jego ciało.

Dzieje się tak, ponieważ komunikacja niewerbalna stanowi nasz nieuświadomiony, niekontrolowany język. Umiejętność rozumienia tego języka pozwala lepiej rozumieć informacje, które do nas docierają. Komunikaty niewerbalne uzupełniają, modyfikują i wspomagają komunikaty słowne, nadając im większą wyrazistość i czytelność.

Pozycja ciała
Sposób w jaki osoba siedzi, stoi lub idzie. Wyrażać może napięcie lub rozluźnienie, rozdrażnienie lub zadowolenie.
Ruchy do przodu i do tyłu oznaczają pozytywne nastawienie, ruchy na boki - niepewność, wątpliwości. Zmiany pozycji mogą oznaczać zniecierpliwienie, chęć zakończenia rozmowy lub natychmiastowego zabrania głosu.

Spojrzenia i kontakt wzrokowy
Najważniejszym obszarem twarzy są oczy, bo te są „zwierciadłem duszy”. Częściej patrzy słuchacz na mówcę, niż mówca na słuchacza. Dłużej podczas rozmowy utrzymujemy kontakt wzrokowy ze sobą, gdy dystans fizyczny między nami wzrasta. Generalnie -im dłuższe spojrzenia, tym więcej sympatii w danej relacji. W ekspresji emocji uczestniczą źrenice, brwi i powieki. Powiększenie źrenic wskazuje na podniecenie lub zainteresowanie. Unikanie kontaktu wzrokowego - pragnienie ukrycia własnych emocji. Spojrzenia wyrażają również postawy (uznania, szacunku, sympatii lub lekceważenia, niechęci, wrogości) wobec istniejącej relacji interpersonalnej: znacznie częściej spoglądamy na osoby ważne, o wyższym statusie społecznym niż na osoby nieważne.

Mimika i wyraz twarzy
Twarz jest najbardziej ekspresyjną częścią ciała. Niektóre emocje można poprawnie odgadnąć patrząc jedynie na oczy i usta. Warto zatem zwracać uwagę na brwi (uniesione lub opuszczone), czoło (pomarszczone czy gładkie), podbródek (ustawiony zdecydowanie czy niepewnie), kolor skóry (zmieniony czy nie).

Ramiona/ręce
Ważną informację stanowi częstotliwość i intensywność ruchów. Szerokie ruchy ramion wskazują na empatię, zaangażowanie w rozmowę, na pozytywne nastawienie do rozmówcy. Ramiona skrzyżowane, zamknięte wyrażają brak ufności, niechęć do bliskiego, otwartego kontaktu.

Dłonie
Zrelaksowane, otwarte dłonie są przejawem pozytywnego nastawienia, zwłaszcza, gdy wnętrze dłoni zwrócone jest do góry. Dotykanie własnego ciała rękami wskazuje na napięcie. Mimowolne ruchy dłońmi, np. zaciskanie pięści, są rzetelnym wskaźnikiem prawdziwych uczuć.

Nogi
Nie skrzyżowane, w pozycji ogólnie swobodnej świadczą o kooperacji, zaufaniu i przyjacielskim nastawieniu. Skrzyżowane i odsunięte od rozmówcy pokazują rezerwę, brak zaufania, sugerują, że porozumienie nie przebiega najlepiej.

Wygląd
Choćbyśmy zżymali się na to, że ludzie zbyt wielką wagę przywiązują do powierzchowności innych (w końcu pozory często mylą), nasze reakcje są rzeczywiście uzależnione od wyglądu osoby, z którą mamy do czynienia. Naukowcy wielokrotnie stwierdzali, że nie tylko wolimy nawiązywać kontakt z ludźmi atrakcyjnymi zamiast z nieatrakcyjnymi, ale i ich wizerunek, który sobie przy takich okazjach tworzymy, jest korzystniejszy.

Ludzie urodziwi w porównaniu z innymi postrzegani są jako bardziej towarzyscy, inteligentni, życzliwi, zrównoważeni i lepiej przystosowani społecznie.

Komunikaty niewerbalne pełnią wiele funkcji w procesie komunikacji

• Służą przekazywaniu znaczeń (emblematy). Są to wyuczone i „zakotwiczone” w danej kulturze znaki ruchowe stosowane w sytuacjach, gdy niemożliwe jest posługiwanie się językiem - np. przesyłanie pocałunku to emblemat sympatii, „puszczanie” oka to symbol znajomości, pokazanie języka…, kręcenie kółka na czole.

• ilustrują to, co się mówi (ilustratory). Towarzyszą rozmowie, podkreślając i akcentując treści, są niewerbalnym komentarzem do tekstu -np. wędkarz opowiadając o wielkości złowionej ryby posługuje się wymownymi ruchami rąk.

• służą przekazywaniu uczuć (wskaźniki emocji) poprzez mimikę, rodzaj spojrzeń, zasłanianie oczu, gestykulację itp.

• regulują przebieg rozmowy i stosunki między rozmówcami (regulatory konwersacyjne) - np. podniesieni ręki i uniesieni ciała wyrażają zwykle domaganie się głosu itp.

• pozwalają dostosowywać się do aktualnej sytuacji (adaptatory) - np. poprawianie się

na krześle, wygładzanie ubrania, odchrząkiwanie przed zabraniem głosu

Interpretując sygnały niewerbalne trzeba pamiętać, że tak jak jedna jaskółka nie czyni wiosny, tak jeden gest nie świadczy o nastawieniu danej osoby. Ponieważ komunikaty niewerbalne są wieloznaczne i dlatego zawsze trzeba je odnieść do kontekstu sytuacji, w której są prezentowane. Przykładowo ktoś, kto krzyżuje ręce na piersiach, oplatając się nimi, wcale nie musi okazywać niechęci do kontaktu z nami. Zachowanie takie może oznaczać jedynie fakt, że jest zziębnięty.

Zad 6. Co to są postawy społeczne oraz ich rola w kształtowaniu stosunków interpersonalnych?

Postawy- to wyuczone predyspozycje do reagowania w pozytywny bądź negatywny sposób na określony przedmiot. Zgodnie z modelem ABC postawy maja trzy komponenty: afektywny, poznawczy oraz behawioralny. Postawy bywają nabywane w wyniku kilku procesów. Jednym z nich jest warunkowanie klasyczne, w którym przedmioty uprzednio obojętnie zaczynają wzbudzać postawy przejawiane początkowo jedynie w stosunku do innego przedmiotu (dzieje się tak ze względu na ich wielokrotne współwystępowanie). Kolejnym takim procesem jest także warunkowanie instrumentalne, w którym za utrzymanie postawy jest odpowiedzialne wzmocnienie.

Schemat kształtowania się postaw.

NADAWCA- PRZEKAZ TREŚCI- KANAŁ- ODBIORCA- EFEKT POSTAWA

Schemat kształtowania się postaw składa się z czterech elementów, których różne cechy mają wpływ na procesy kształtowania się postaw i na proces ich zmian. Jest to schemat uproszczony i niepełny.
Nadawca to rodzice, grupy rówieśnicze, nauczyciele, środki masowego przekazu. Każdy z tych nadawców w jakimś stopniu może wpływać na postawy odbiorców. Zasadniczą rolę w kształtowaniu postaw odgrywają rodzice (szczególnie w okresie dzieciństwa). Postawy rodziców i stosowane przez nich środki wychowawcze wpływają na ukształtowanie się określonych postaw u dzieci co powoduje, że niejednokrotnie postawy dzieci są podobne do postaw rodziców. Duża zależność dziecka od rodziców stanowi łatwość kształtowania tych postaw i ich trwałość. Cechy nadawcy w znacznym stopniu wpływają na skuteczność jego oddziaływania na odbiorcę.
Przekaz (treść) - produkuje go nadawca, za jego pomocą chce wpłynąć na ukształtowanie u odbiorcy danej postawy już istniejącej u niego. Cechy przekazu wpływają na przebieg procesu zmian i kształtowania postaw. Przekaz w zależności od zawartych w nim treści może mieć charakter racjonalny lub emocjonalny, może być jednostronny lub dwustronny, może propagować postawy mniej lub bardziej rozbieżne z postawami odbiorcy.
Kanał - narzędzie, za pomocą którego przesyłany jest przekaz. Takim narzędziem może być np.: słowo drukowane, słowo mówione, obraz w telewizji.
Ostatecznym efektem oddziaływania nadawcy jest ukształtowanie się określonych postaw u odbiorcy. Na to ukształtowanie wpływają cechy wszystkich czterech elementów tego schematu. To czy ukształtują się postawy pożądane będzie zależało od postawy nadawcy, od cech nadawcy, cech przekazu, kanału jak i cech odbiorcy.
Postawy mogą się kształtować pod wpływem bezpośrednich kontaktów z przedmiotem postawy, bądź pod wpływem wielu różnych nadawców (rodziców, grup rówieśniczych, nauczycieli, środków masowego przekazu).
Rodzice jako nadawcy mają znaczny wpływ na kształtowanie się postaw własnych dzieci. Postawy ukształtowane przez rodziców w dzieciństwie są postawami trwałymi, które bardzo trudno się zmieniają.
Istotny wpływ na kształtowanie się postaw mają grupy rówieśnicze. Grupa rówieśnicza jest bowiem ważnym nadawcą wpływającym na kształtowanie się postaw jej członków. Jednym z powodów wpływu grupy rówieśniczej na postawę jest pragnienie identyfikowania się z tą grupą. Jednak w dzisiejszych czasach największy wpływ na kształtowanie postaw mają środki masowego przekazu, a przede wszystkim reklama. Reklama stanowi obecnie pejzaż codziennego życia miliardów ludzi. Jednostka nie ma wpływu na jej treść, jest jedynie biernym odbiorcą, podmiotem oddziaływania.
Bardzo znaczący wpływ na powstawanie ludzkich postaw ma także kształcenie, jako proces nabywania przez człowieka wiadomości, przekonań i postaw na podstawie codziennego doświadczenia poprzez wpływ różnych czynników wychowawczych lub środków masowego oddziaływania.

Książki:

Aronson Eliot- Psychologia społeczna. Serce i umysł.

Jan Strelau- Psychologia. Podręcznik akademicki

Cialdini Robert- Wywieranie wpływu na ludzi.

---