14.04.2005r.

Psychologia procesów poznawczych

wykład 11

Wiedza, systemy pojęć

Z systemami pojęciowymi łączą się rezultaty . Jako podstawowy można wyróżnić wiedzę.

1. Logika - bada pojęcia jako struktury abstrakcyjne , formalne - idealne

2. Psychologia ( od początku XIX w. ) - bada struktury istniejące w umyśle

Istnieje związek między jednym a drugim obszarem - takim wspólnym obszarem są teorie pojęć, czyli wiedzy. Te struktury, które znajdują się w umyśle można nazwać reprezentacjami poznawczymi. Pojęcia i wiedza przedstawiają w umyśle stany świata, nasze przekonania, sądy, zdania orzekające.

Psychologia stawia pytania: jak reprezentujemy w naszym umyśle stany świata jak też przekonania?

Zachowania można podzielić na :

1. werbalne

2. niewerbalne

Funkcje pojęć:

1. Ekonomiczna - redukcja informacji, czyli różnorodności , np. stół ( klasa abstrakcji ); opis , rozumienie , czyli wyjaśnianie / przewidywanie. Jest to funkcja podstawowa . najprostsza odpowiedzią jest klasa abstrakcji. Rozumienie zaś dotyczy mechanizmu wyjaśniania.

2. Komunikowanie się - operowanie na znaczeniach ( na zakresach pojęciowych ), pojęcia stanowią postawę do myślenia formalnego ( dedukcyjne / indukcyjnego )=> systemy znakowe np. logika , matematyka - tutaj dokonywane są arbitralne rozstrzygnięcia, myślenia twórczego , swobodnego (systemy symboliczne , które nie dają arbitralnych rozstrzygnięć ) oraz podejmowanie decyzji ( myślenie we wszystkich formach ).

Chomsky - u podstawy wszystkich języków leżą pewne struktury wrodzone - uniwersalia językowe.

Symbol - jest formą scalania kilku zakresów znaczeniowych , które jeszcze nie były połączone.

Myślenie autystyczne ( oderwane od rzeczywistości ) => zaburzona jest tutaj funkcja reprezentacyjna , np. urojenia.

Teorie pojęć - rozważania nad typami wiedzy

Istotą umysłu są pojęcia. Pojęcia mogą być: abstrakcyjne / ogólne ( oparte na podobieństwie ), jednostkowe, rozbite , sfragmentaryzowane ( różnice ).

Forma reprezentacji ( ile jest reprezentacji umysłowych ? ) - teorie można podzielić na dwie grupy:

1. Teorie cech jako cech definicyjnych ( określonych )

• Pojęcia są reprezentowane w kategoriach: za szerokie / za wąskie / zrównoważone

• Definicja oznacza granicę przynależności do zbioru - określenie cech istotnych i wskazanie na podstawie czego te cechy wyodrębniamy.

• W ramach tej teorii można dokonać następnego podziału:

1. Teoria pojęć definiowana jako klasyczna ( teoria prawdy ) , pojęcia arystotelesowskie ( jednoznacznie określone , formalne albo sztuczne)

2. Teoria probabilistyczna - cechy bezwzględnie istotne / cechy nieistotne , pojęcie tworzy pewną hierarchię cech.

Teorie egzemplarzy - tworzenie pojęć na podstawie określonych elementów. Z tej teorii niejako wynika Teoria prototypu - najbardziej typowe elementy należące do zbioru.

*** Pojęcia naturalne stanowią pomost między Teorią cech definicyjnych a Teorią egzemplarzy. Według Roscha centralną część naszych pojęć stanowią pojęcia naturalne . Pojęcia naturalne to taki typ pojęcia, którego cechy są zorganizowane probabilistycznie, oparte na rodzinnych zależnościach, występuje relacja stopniowana, przykład: jabłko, dobry człowiek.

Zbiór wytyczają:

• egzemplarze

• relacje przynależności ( kryteria orzekania )

Co tworzy pojęcia?

- zbiór cech istotnych uzyskanych przez pominięcie cech nieistotnych

1. abstrakcja pozytywna -wyodrębnienie cech istotnych - uogólnienie , generalizacja .

2. abstrakcja negatywna - pominięcie cech nieistotnych - różnicowanie, dyskryminacja.

Przykład prototypów pojęciowych:

1