Przełamać tabu i działać

16.06.2008 Aleksandra Ewa Budziak

Przemoc seksualna wobec dzieci jest tematem tabu. Istnieje społeczna zmowa milczenia na ten temat. Czasem gdzieś coś słyszymy, ale zwykle problem wydaje się nam jednym z tych wstydliwych, który nas z pewnością nie dotyczy. Przemoc seksualna wobec osób dorosłych burzy wiele emocji, a co dopiero jeśli mówimy o dziecku?

Na różne zachowania przemocowe (np. klapsy) istnieje zgoda w kulturze (raz jeszcze podkreślam, że ja takiej zgody w sobie nie mam, ale o tym pisałam w Dlaczego nie można bić dzieci), jednak na przemoc seksualną wobec nieletnich zgody nigdy nie było i nie ma. Z różnych źródeł dowiadujemy się, że nawet w środowisku więziennym, ci z wyrokiem za gwałt na dziecku mają „przechlapane”. Niestety przemoc seksualna jest faktem.. Czasem sprawcą jest wujek, czasem znajomy, czasem rodzic, starsze rodzeństwo. Zdarza się też, że ofiarami przemocy seksualnej dzieci padają poza domem, sprawcą może być wówczas obca osoba, nauczyciel, trener.

Przemoc seksualna wobec dziecka może mieć różne oblicza. To zarówno gwałt jak i dotykanie intymnych miejsc dziecka, w sposób, który zaspokaja potrzeby seksualne osoby dorosłej. To także namawianie dziecka do oglądania, lub tworzenie z pomocą dziecka różnego rodzaju form pornografii. Jedną z form przemocy seksualnej wobec dziecka jest także nakłanianie go do dotykania intymnych miejsc osoby dorosłej, a także nakłanianie do rozbierania się, by zaspokoić swoje potrzeby. Ważnym przejawem przemocy seksualnej jest także moment, gdy czynimy z dziecka widza współżycia seksualnego rodziców (partnerów). Wszystkie te formy molestowania mają jeden wspólny mianownik: osiąganie przyjemności seksualnej przez osobę dorosłą. Fachowym terminem dla nazwania tego zjawiska jest pedofilia.

Wśród zachowań, które krzywdzą dzieci seksualnie spotykamy się też z terminem kazirodztwo. Co to takiego? Jest to współżycie seksualne pomiędzy osobami spokrewnionymi. Jeśli dotyczy ono dziecka, mówimy tu też o pedofilii. Kazirodztwo to wyjątkowo dotkliwa przemoc seksualna wobec dziecka. W relacji w rodzicami (opiekunami) dziecko liczy na opiekę, troskę, ochronę przed tym, co złe. Jeśli więc sprawcą jest ten, który miał za zadanie chronić, dziecko ma utrudnioną możliwość obrony. Dorosły sprawca przemocy seksualnej ma natomiast możliwość nieograniczonego kontaktu ze swoją ofiarą, a co za tym idzie, ma możliwość stałych kontaktów seksualnych z dzieckiem.

Jak możemy rozpoznać, że dziecko jest krzywdzone seksualnie? Są „objawy”, które czasem dają nam jasność, a czasem powinny zastanowić... Pisząc o jasności myślę tu o ciąży u dziewczynki, lub o wynikach badań lekarskich stwierdzających na przykład chorobę weneryczną i/lub obecność plemników w pochwie lub odbycie dziecka. Są jednak zdarzenia, po których możemy zastanawiać się nad ich „pochodzeniem”, a myślę tu o zarażeniu wirusem HIV, infekcji dróg moczowych. Myślę tu także o urazach narządów płciowych dziecka: urazach pochwy i odbytu, krwawieniu z dróg rodnych. Dolegliwości te mogą mieć zupełnie inne przyczyny, ale stanowią ważny element rozpoznawania przemocy seksualnej wobec dzieci.

Ważnym elementem rozpoznawania czy dziecku dzieje się krzywda na tle przemocy seksualnej są zachowania dziecka. Dzieci takie wykazują często nadmierne (niestosowne do wieku dziecka) zainteresowanie tematem seksu. Może ono objawiać się w różne sposoby; na przykład poprzez nieadekwatne dla fazy rozwoju psychoseksualnego zabawy, czy też słownictwo dotyczące sfery seksualnej. Często jednak dzieci doznające przemocy seksualnej są smutne i przygnębione. Głównym uczuciem towarzyszącym wówczas dziecku jest lęk. Występuje on nie tylko w dzień, ale i w nocy- dzieci mają zaburzony sen, czasem moczą się w nocy. Lęk takiego dziecka może mieć różne oblicza. Pamiętajmy, że jest to zarówno strach i poczucie krzywdy jak i chęć bycia lojalnym wobec osoby dorosłej. Sytuacja staje się szczególnie skomplikowana, jeśli sprawcą jest osoba najbliższa dziecku (członek rodziny). Wówczas dziecko doznające krzywdy obawia się także rozpadu rodziny, gdy tajemnica wyjdzie na jaw.

Dzieci takie mają zazwyczaj bardzo niską samoocenę, a także ogromne poczucie winy. To silne poczucie winy właśnie prowadzi w konsekwencji do zaburzeń emocjonalnych dziecka i problemów z koncentracją (to wyraźnie możemy zauważyć gdy dziecko krzywdzone nagle zaczyna mieć problemy z nauką). Wszystkie te uczucia, z którymi boryka się dziecko doznające przemocy seksualnej, mogą w konsekwencji prowadzić do samookaleczenia, zachowań destrukcyjnych, w końcu do myśli i prób samobójczych.

Zachowania dzieci krzywdzonych, o których pisałam powyżej mogą występować pojedynczo, razem, w różnych odstępach i różnej częstotliwości. Bądźmy czujnymi obserwatorami dzieci! Reagujmy, gdy zachowanie dzieci budzi nasz niepokój! Trauma, która powstaje u dziecka krzywdzonego rzutuje na całe jego późniejsze życie. Konieczną formą pomocy jest terapia, która może pomóc w znacznym stopniu.

Miejscem, które specjalizuje się w pomocy dzieciom ofiarom przemocy seksualnej jest Fundacja Dzieci Niczyje. Fundacja udziela pomocy psychologicznej psychiatrycznej oraz prawnej dzieciom krzywdzonym, ich rodzicom i opiekunom. Szczegóły można znaleźć na stronie www.fdn.pl.

Pomoc dzieciom doznającym przemocy seksualnej oferuje także Fundacja Mederi. Tu dziecko krzywdzone może liczyć na fachową pomoc lekarza ginekologa, a także psychologa. Szczegóły dotyczące Fundacji na stronie www.czd.pl/~mederi/.

Adresy podobnych placówek można także znaleźć na stronie www.dzieckokrzywdzone.pl.

Na terenie Polski od listopada 2007 do czerwca 2008 działa pilotażowy program Ministerstwa Sprawiedliwości- Lokalne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przestępstw. Został już tylko miesiąc pilotażu, ale tu dzieci krzywdzone i bliskie mu osoby mogą otrzymać szybką, fachową pomoc psychologa, prawnika i /lub pracownika socjalnego. (szczegóły Mazowieckiego Lokalnego Ośrodka Wsparcia na stronie www.lowwarszawa.republika.pl w tym Ośrodku przyjmuje także psycholog z Fundacji Dzieci Niczyje).

Nie pozwólmy by dzieciom działa się krzywda!

---