Podział chorób angiologicznych
Angioorganopatie
Dochodzi do zmian organicznych w naczyniu, tło tych chorób może być zapalne, degeneracyjne, zakrzepowe. Pojawia się niedokrwienie poniżej zamknięcia
Miażdżyca zarostowa tętnic (AO - arteriosclerosis obliteras)
Tło choroby - degeneracyjne. Polega na zamknięciu światła naczynia przez złogi cholesterolu, zbędnych metabolitów
Wiek: 40 - 60 lat
Płeć: mężczyźni
Czynniki ryzyka:
Wewnątrzpochodne
Czynniki genetyczne
Płeć
Wiek
Nadciśnienie tętnicze
Choroba niedokrwienna serca
Cukrzyca
Hipercholesterolemia
Zaburzenia obwodowego UN
immunologia
Zewnątrzpochodne
Palenie papierosów
Otyłość nabyta
Brak aktywności fizycznej
Stres
Zmiany miażdżycowe są zlokalizowane w następujących miejscach:
Niedrożność łuku aorty i tętnic mózgu
Niedrożność tętnic wieńcowych
Niedrożność tętnic trzewnych i nerkowych
Niedrożność rozwidlenia aorty i tętnic kończyn dolnych
Objawy:
Uczucie drętwienia, zimna, mrowienia
Ból podczas wysiłku
Ból spoczynkowy w miarę rozwijania się choroby
Zaburzenia wzrostu paznokci
Zaburzenia owłosienia
Zmiany troficzne
Rodzaje zamknięć:
Zamknięcie wysokie (aortalno - biodrowe, biodrowe)
Niedrożność dotyczy jednej z tętnic biodrowych wspólnych lub tętnicy biodrowej zewnętrznej. Gdy proces chorobowy jest po obu stronach mamy do czynienia z zespołem Lerichea. Przebieg choroby jest długotrwały.
Zamknięcie niskie (udowo - podkolanowe)
Dotyczy tętnic od kanału Huntera do tętnic podkolanowych. Często dotyczy tętnicy udowej powierzchownej. Jeśli niedrożność jest na odcinku obwodowym to narasta od dołu do góry i dośrodkowo aż do tętnic udowych głębokich.
Bóle pojawiają się kiedy jest niedrożność tętnicy udowej powierzchniowej i dwóch tętnic podudzia, bóle wysiłkowe i spoczynkowe, nie ma tętna na tętnicach grzbietowych stopy.
Rzadko dochodzi do zamknięcia tętnicy udowej wspólnej.
Zamkniecie obwodowe
Dotyczy tętnic podudzi (t. piszczelowa i podkolanowa) i tętnic przedramion (t. promieniowa lub łokciowa), czyli tętnic obwodowych. Bóle w dystalnych częściach: palców, dłoni, stopy. Temu typowi zamknięcia często towarzyszy cukrzyca i hipercholestreolemia.
Zamknięcie typu barkowego
Dotyczy tętnic: podobojczykowej lewej, szyjnej wspólnej lewej
i bezimiennej. Bóle w kończynach górnych
Zamkniecie typu szyjnego
Dotycz tętnic kręgowych i szyjnych. Prowadzi do zaburzeń świadomości, widzenia, bólów głowy, utraty przytomności.
Zamknięcie typu wielopoziomowego
Na tym samym odcinku pojawiają się dwie niedrożności.
Zespół podkradania podobojczykowego (dotyczy typu barkowego i obwodowego)
Zmiany miażdżycowe pojawiające się w początkowym odcinku tętnicy podobojczykowej powodują zaburzenie ukrwienia KG. W dystalnym odcinku tętnicy podobojczykowej dochodzi do wytworzenia ujemnego ciśnienia, w wyniku czego dochodzi do zmiany kierunku przepływu krwi. Krew z tętnicy kręgowej płynie do dystalnego odcinka tętnicy podobojczykowej i prowadzi to do zespołu podkradania z tętnicy kręgowej lub tętnic podstawy mózgu. W efekcie poprawia się ukrwienie KG, ale pojawia się niedokrwienie OUN.
W przypadku niedrożności tętnicy biodrowej wspólnej lub tętnicy biodrowej zewnętrznej dochodzi do zjawiska podkradania przez tętnice udową powierzchowną z tętnicy biodrowej wewnętrznej strony przeciwnej (z miednicy małej ). Objawy: nietrzymanie moczu, stolca, problemy ze wzwodem u mężczyzn.
Choroba Buergera (TO - tromboangitis obliteras)
Tło choroby - zakrzepowe
Angioneuropatie
choroba Raynaud'a
dochodzi do zmian naczynioruchowych
Badanie przedmiotowe i podmiotowe
badanie przedmiotowe
ocena objawów choroby
oględziny stóp (kolor, przebarwienia)
sprawdzanie temperatury kończyn przez dotyk (chwytamy za golenie)
badanie tętna na tętnicy: pachwinowej, podkolanowej, grzbietowej stopy
czy są obrzęki (dotykiem; obrzęk - ciastowaty, wolno się odkształca)
klasyfikacja według Fontaine'a
I okres - zwiastun - pierwsze objawy choroby, mrowienie, drętwienie kończyn, zmiana kolorytu skóry
II okres - niewydolności wysiłkowej - pacjent odczuwa ból po wysiłku, po przejściu pewnego dystansu. Ból pojawia się w okolicy m. pośladkowego, czworogłowego uda, trójgłowego łydki. Wyróżniamy tu:
chromanie względne - pierwszy ból w czasie wysiłku, w danym rejonie ciała
chromanie bezwzględne - wysiłek na narastającym bólu aż do przerwania wysiłku
w związku z tym dzielimy okres II na:
II a - pacjent przejdzie > 200m
II b - pacjent przejdzie < 200m
III okres - niewydolności spoczynkowej - pacjent odczuwa ból w spoczynku, często ból pojawia się w nocy. Ulgę przynosi pozycja siedząca. Pacjenci przyjmują środki przeciwbólowe.
IV okres - zmian troficznych - dochodzi do powstawania zmian troficznych 1, 3, 5 palca KKD, pojawiają się trudnogojące się owrzodzenia. Wyróżniamy tu dwa typy:
IVa - zmiany troficzne rokują na wyleczenie
IVb - zmiany troficzne nie rokują na wyleczenie (amputacja kończyny lub jej części)
Usprawnia się pacjentów z okresu I i II, na wyraźne zlecenie lekarza także z III.
Metody subiektywne oceny stanu pacjenta:
dystans chromania
spacer w określonym tempie:
< 60 lat - 120 kroków na min.
> 60 lat - 60 kroków na min.
Dobór tempa zależy również od stanu pacjenta. Liczy się kroki, aby wiedzieć kiedy pacjent odczuwa pierwszy ból, przelicza się na metry.
Kobiety: długość kroku ok. 0,5m
Mężczyźni: długość kroku ok. 0,5-0,7m
współczynnik kostka - ramię
mierzy się ciśnienie skurczowe na kostce i na ramieniu i dzieli przez siebie
kostka/ramie = a
a = 1 - zdrowy
a = 1,3 - zwapnienie ścian tt. ramiennych
a = 0,85:0,7 - okres II a wg. Fontaine'a
a = 0,7:0,45 - okres II b wg. Fontaine'a
a = 0,45:0,2 - okres III wg. Fontaine'a
a = 0,2:0 - okres IV wg. Fontaine'a
wskaźnik udo - goleń, udo - kostka
próba Ratschobua
układamy pacjenta horyzontalnie, pacjent robi krzesełko i macha stopami przez 30sek. Po 30sek. siada ze spuszczonymi nogami i obserwujemy wypełnienie naczyń; bledsza kończyna - chora.
zmodyfikowana próba Ratschobua
pacjent rusza stopami do pojawienia się pierwszego bólu, reszta jw.
próby na bieżni
pacjent idzie po bieżni nachylonej pod kątem 100, z prędkością 3,5km/h, w czasie próby informuje czy i gdzie zaczęło boleć.
Metody obiektywne to: metoda dopplerowska (im przepływ wolniejszy tym naczynie gorsze, prawidłowy przepływ w t. udowej wynosi 100-140 cm/sek.), arteriografia(wkłucie się do tętnicy pachwinowej i wstrzyknięcie kontrastu), ultradźwięki.
badanie podmiotowe
Jest to wywiad z pacjentem dotyczący wieku, płci, pobytu w szpitalu (czy pierwszy raz), kiedy pojawiły się pierwsze objawy, jakie choroby towarzyszące, jakie objawy po wysiłku, jaki tryb życia, czy w rodzinie była choroba, czy pali papierosy, jakie leki przyjmuje.
Rehabilitacja
Tworzenie krążenia obocznego
Rehabilitacja typu wysokiego
DOTYCZY TEŻ TYPU WIELOPOZIOMOWEGO
Pacjent w pozycji horyzontalnej - ćwiczenia przeciwzakrzepowe KKG i KKD (kręcenie nadgarstkami i stopami)
Ćwiczenia ogólnousprawniające KKG i KKD w leżeniu
Ćwiczenia w staniu (5-10 razy) - pacjent twarzą do barierki, trzyma się
dreptanie w miejscu
wspięcie na palce i opad
wspięcie na palce, półprzysiad, wspięcie na palce, opad
wypad w przód na nogę objętą procesem chorobowym
leżenie w łóżku - ćwiczenia izometryczne (7 - 10 razy)
m. trójgłowy łydki - zgięcie podeszwowe stopy, oporujemy ręką (liczymy do 6, odpoczynek do 8)
m. czworogłowy uda - wciskanie kolana w materac, wciskanie piety w materac
m. pośladkowy - napięcie pośladków
wszystkie ćwiczenia przeplatamy ćwiczeniami oddechowymi, przerywamy ćwiczenie gdy boli, odpoczynek i kontynuacja od tego samego, nie ćwiczymy, gdy pacjent ma wysokie ciśnienie, jest w 3 lub 4 okresie Fontain'a, ma niewydolność wieńcową oraz żylną.
Rehabilitacja typu niskiego
DOTYCZY TAKŻE TYPU OBWODOWEGO KKD
Zmodyfikowana próba Ratschouba (niedokrwienie, przekrwienie, odpoczynek)
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe w leżeniu tyłem
Ćwiczenia ogólnousprawniające
Ćwiczenia Burgera - Ratschouba (wykonujemy 3-4 razy, przez czas równy 2/3 tego co wyszło z próby Ratschouba, przerwa 1-2min)
Ćwiczenia izometryczne
Trening interwałowy (z przerwami) - z dystansu chromania względnego bierzmy 2/3 dystansu, pacjent spaceruje przez określoną tal ilość kroków i przerwa, powtórzenie kilka razy; trening ten może być przeprowadzany na schodach.
Usprawnianie KKG
Próba Allena (próba Ratschouba dla KKG ) - ramiona w górę i machamy dłońmi
Pozycja siedząca
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe KKG
Ćwiczenia ogólnousprawniające KKG
Ćwiczenia Allena (2/3 z próby Allena, powtórka 3-4 razy)
Ćwiczenia izometryczne (każdego palca - wciskanie palców lub całej ręki w udo, powtarzamy 7 - 10 razy, 6 na 8)
Leczenie
Leczenie farmakologiczne
Leki przeciwmiażdżycowe, obniżające krzepliwość krwi, rozkurczające naczynia, poprawiające krążenie oboczne, odżywiające i utleniające tkanki.
Leczenie operacyjne
Przepychania światła naczynia
Obwodnice powyżej i poniżej zamknięcia, z własnej żyły lub naczynie z tworzywa sztucznego.
Leczenie zachowawcze
Unikanie zbędnych tłuszczów
Odpowiednia dieta
Aktywność fizyczna
Ograniczenie stresu
Rezygnacja z palenia papierosów
Higiena KKD
Unikanie długiego stania
Wygodne buty i skarpety
Zabiegi fizykoterapeutyczne
Wykonuje się po 6 miesiącach od remisji choroby. Stosować można wszystkie zabiegi powodujące przekrwienie: lasery, światło, diadynamik, jonoforeza z histaminy i rodaminy, ultradźwieki, prądy interferencyjne.
Zawijania borowinowe, kąpiele solankowe, masaż podwodny.