mysl lewicowa, Filozofia&Varia


MYŚL LEWICOWA:

- klasyczny marksizm

- szkoła frankfurdzka

- socjaldemokracja

MARKSIZM główny nirt filozofii lewicowej

KAROL MARKS (1818 - 1883) i FRYDERYK ENGELS (1820 - 1895)

MARKS:

pośrednio - liberalizm

GŁÓWNE IDEE:

- filozofia materialistyczna:

- punkt wyjścia: człowiek - organizm:

przedmioty + środki pracy = środki produkcji

- środki produkcji ( środki pracy + przedmioty pracy)

- zdolności do pracy

- umiejętności organizacyjne, doświadczenie, umiejętności itd.

Człowiek na bazie zaspakajania potrzeb materialnych wyrabia w sobie nawyk ułatwiający mu przetrwanie.

STOSUNKÓW PRODUKCJI (baza ekonomiczna) - stosunki zachodzące między ludźmi w procesie produkcji, powstają w nim i są niezbędne dla utrzymania danego sposobu produkcji.

Najważniejszy: stosunek własności - dzieli społeczeństwo na klasy społeczne:

  1. posiadających środki produkcji oraz produkty (kapitaliści) - wyzyskują biednych

  2. pozbawieni własności, pracujący (robotnicy) - biedni, wyzyskiwani

[3) warstwy pośrednie: pracujący w rodzinie itp.]

wyzysk - przyswajanie wartości dodatkowej, czyli dóbr wytworzonych przez robotników ich pracą powyżej niezbędnego minimum utrzymania ich siły roboczej, pracownik nie otrzymuje ekwiwalentu za swoją pracę - jest opłacana siła robocza

4,00zł + 0,50gr = 4,50

(składniki (praca) ale!

hamburgera) cena w sklepie: 6zł

1,5 zł zysk

C + V + m przywłaszczane przez właściciela, choć powinno być

dla robotników, jest to wyzysk, bo ten, co wytwarza

wartość dodatkową nie otrzymuje całości, tylko taką

część, by mógł przeżyć

( sposób produkcji, st. produkcji muszą

być dopasowane do sił wytwórczych,

aby ich nie hamować)

NADBUDOWA :

  1. instytucje prawne i policyjne - prawo, państwo, itd.

  2. ideologie rozumiane jako idee ogólne - opisują, wyjaśniają i uzasadniają ustroje społeczno - polityczne z klasowego punktu widzenia

  3. świadomość społeczna - niezbędna dla istnienia danego sposobu produkcji

Nadbudowa musi być przystosowana do bazy. Tak więc np. instytucje, ideologie i świadomość publiczna panujące w systemach, w których występuje wielka własność prywatna, muszą reprezent. Interesy właścicieli oraz regulować stosunki społeczne, polityczne i ekonomiczne w taki sposób, by zapewnić rozwój sił wytwórczych i stosunków produkcji. Bez tej odpowiedniości dojdzie do zahamowania rozwoju gospodarczego oraz będą powstawać konflikty i walki.

I Teza o postępującym rozwoju sił wytwórczych

Jak kształtują się stosunki kapitalistyczne?

Zatrudniony musi być wolny i zainteresowany pracą gdyż maszyny są za drogie, żeby głupi robotnik je zniszczył. Nadbudowa musi odpowiadać panującym stosunkom produkcji, odpowiada interesom klas. Stosunki produkcji muszą natomiast odpowiadać siłom wytwórczym, gdyż jeżeli tak nie jest hamują ich rozwój. Podobnie nadbudowa, jeżeli nie odpowiada stosunkom produkcji hamuje ich rozwój.

II Teza:

Jeśli nie ma równowagi między nadbudową a stosunkami produkcji może dojść do REWOLUCJI, bądź co najmniej do dążeń groźnych dla panujących.

Jeśli klasy krytykują nadbudowę lub stosunki produkcji oznacza to, że są przestarzałe.

Polityka jest częścią składową nadbudowy i ma charakter klasowy. Grupy rządzące służą bowiem interesom klas panujących. Państwo, prawo, ideologie dominujące to narzędzie w ich ręku do utrzymania danego istniejącego sposobu produkcji i podziału dóbr. W nowożytności społeczeństwo burżuazyjne podporządkowało sobie sferę polityczną. Prawa człowieka i obywatela służą zapewnieniu wolności eksploatacji pracowników najemnych. Państwo spełnia również pewne funkcje uniwersalne, ale jego istotna funkcja jest klasowa. Często jednak członkowie klasy uciskanej , a także i uciskającej nie zdają sobie z tego sprawy. Mają bowiem fałszywą świadomość - przyjmują pod wpływem propagandy ideologię klas panujących. Nie widzą tego, iż każda ideologia jednostronnie interpretuje stosunki produkcji i popiera tylko jedną klasę.

Dopiero kiedy klasa w sobie (obiektywnie patrząc posiada wspólne interesy, ale nie ma świadomości tej wspólnoty interesów, nie potrfi stworzyć własnej ideologii) zamienia się w klasę dla siebie (klasa, która uzyskała świadomość, stworzyła własną ideologię) może podjąć walkę.

Ale! Ideologia klas niższych może być wniesiona tylko z zewnątrz ( pod warunkiem, że ktoś z klasy wyższej przejdzie do klasy niższej).

Między podstawowymi klasami występuje ciągła walka klasowa:

ideologiczna, polityczna, ekonomiczna, nawet zbrojna

Polityka jest więc z jednej strony formą utrzymania za pomocą siły fizycznej (militarnej, policyjnej) i ideologicznej istniejącego porządku gospodarczego i politycznego, z drugiej strony jest płaszczyzną walki o władzę.

Marks głosił, że cały rozwój mający motor w siłach wytwórczych zmierza do SYSTEMU KOMUNISTYCZNEGO:

- do czasów komunizmu żyjemy w prehistorii, nie panujemy nad działaniami, wojny itd.

- od czasów komunizmu - historia

- pewne zjawiska przybierają funkcje przeciwstawne do tych, które powinny im przysługiwać z definicji,

np. alienacja przedmiotów pracy - towarów - my nie panujemy nad produktem, produkujemy samochody, ale nas nas nie nie stać, na rynku staje się on zupełnie nam obcy, niedostępny, podporządkowuje nas sobie

np. alienacja pracy - człowiek homo faber, tymczasem ma obrzydzenie do swojej pracy

np. alienacja stosunków międzyludzkich - zmiast widzieć przyjaciól braci itd. widzimy konkurentów, rywali

Lenin próbował zastosować teorie Marksa w praktyce, w dziele „ Państwo i rewolucja” rozwinął tezę o umieraniu państwa

Państwo - organ ucisku i wyzysku, wraz z rozwojem społecznym państwa będą coraz bardziej słabsze aż dojdzie do państwowego ustroju ogólnoświatowego - komunistycznego

Różnice między Marksem a rosyjskimi rewolucjonistami:

Marks - motorem budowy komunizmu - społeczeństwa najbogatszych krajów

Rosyjscy rewolucjoniści - właśnie w krajach najbiedniejszych da się zacząć tę globalizację komunistyczną.

Marks i Engels się zgodzili. Lenin zaczął w 1917 r. Ale! Okazało się, że dopóki komunizm nie jest światowy zamienia się w dyktaturę proletariatu.

SZKOŁA FRANKFURDZKA

MAX HORKHEIMER (1895 - 1973)

THEODOR WIESENGRUND ADORNO (1903 - 1969)

HERBERT MARCUSE (1898 - 1979)

Rozwijali idee Marksa - marksizm jako naukowa metoda badań nad świadomością społeczną oraz narzędzie krytyki sprzeczności występujących w kapitalistycznym społeczeństwie.

Porzucili kategorie Marksa. Przyjęli kategorie ROZUMU i NATURY i za ich pomocą dokonywali owej krytyki całego społeczeństwa zachodniego. Porzucając marksizm oparli się na freudowskiej kategorii psychoanalizy.

TEORIA DWÓCH ROZUMÓW:

Państwo stało się autorytarne. Człowiek w imię dobrobytu, środków produkcji, opanowuje swoją naturę, dyscyplinuje ją (wstaje rano, pracuje na 3 etatach), aby mieć więcej, w związku z tym natura dokonuje zemsty i czyni człowieka agresywną istotą. Człowiek podporządkowuje się rozumowi instrumentalnemu, ale i innych, którzy nie chcą się podporządkowywać i czyni z siebie istotę totalitarną.

Szkoła frankfurdzka jest szkołą o charakterze kulturowym

ADORNO:

- krytyka kultury masowej - ogłupia, czyni podatnym na manipulację polityczną

- wyalienowanie kultury wysokiej w imię kultury masowej

2 idee:

1) filozofia oświeca silne indywidua i emancypuje od fałszywej świadomości

2) kultura wysoka umożliwi przebywanie przy przedmiocie bez opanowywania go

W „Dialektyce negatywnej” formułuje program uwolnienia się od stosunków panowania i ucisku dzięki unikaniu ideologii, ogólności, syntez, tworzenia całości oraz dopuszczenia do głosu tego, co konkretne, jednostkowe. Zwłaszcza cierpienie wskazuje na negatywny uciskający charakter rzeczywistości. Nie trzeba dążyć do likwidacji sprzeczności, różnorodności, lecz pozostawić je. Tylko wtedy można zachować wolność i uwolnić się od panowania zniewalającego, totalnego.

Herbert MARCUSE

- człowiek posiada naturę dążącą do wolności, szczęścia, potrzeb - współczesne warunki nie pozwalająca taki rozwój, uciskają

- kapitalizm czyni człowieka jednowymiarowym - nastawia się na dobra materialne

- homogenizacja obyczajowa, aksjologiczna, mentalna, kulturowa, pracy

- nadzieję na rewolucję i stworzenie społeczeństwa wolności wiązał z wyzwoleniem sił libidalnych (miłości, erosa, popędów). One przestały być groźne (wbrew Freudowi), trzeba im zaufac.

TEORIA KRYTYCZNA (czyli ideologia szkoły frankfurdzkiej) do połowy XX wieku wniosła mało nowych pozytywnych idei do filozofii polityki. Głownie ujawniała i krytykowała wszelkie formy panowania i ucisku w społeczeństwach, ale w sposób uproszczony utożsamiała wszelkie formy władzy z panowaniem totalitarnym, zniewalającym. Ponadto nie można w tej teorii odróżnić sfery polityki jako sfery polityczności jako osobnych przedmiotów badań. Władza polityczna zlewa się z władzą w ogóle.

JURGEN HABERMAS (ur. 1929) - dokonał bardziej interesującej analizy problemów władzy politycznej.

- nie był w szkole frankfurdzkiej mile widziany, nie robił doktoratu we Frankfurcie, bo go tam nie chcieli

- jest jednak przedstawicielem późnego okresu szkoły frankfurdzkiej

- krytykuje utylitaryzm, liberalizm, instrumentalne traktowanie polityki, akceptuje za to liberalne wolności, prawa człowieka, uniwersalne zasady sprawiedliwości

IDEE:

- 4 podstawowe rodzaje działań:

1)celowo - racjonalne (teleologiczne):

Własne ego, zaspokojenie własnych potrzeb, abstrahujemy od moralności, etyki, priorytetem jest osiągnięcie obranego przez nas celu, za pomocą wszelkich możliwych środków, moralność o tyle rozważana, o ile korzystna, drugiego człowieka traktujemy przedmiotowo, jako środek, ale musimy się liczyć z jego celami i mocami, istnieją dwie odmiany: instrumentalne(podporządkowanie przyrody) i strategiczne(podporządkowanie drugiego człowieka)

2)deontologiczne:

Regulowane przez normy moralne(obyczajowe) i reguły społeczne - przestrzegany by podtrzymać te normy, po prostu uważamy, że to jest słuszne

3) dramaturgiczne:

Aktorskie, udajemy, by uzyskać odpowiedni wizerunek w społeczeństwie, udajemy, że jesteśmy piękniejsi, mądrzejsi

4) komunikacyjne:

Wzajemne zrozumienie i porozumienie w celu osiągnięcia zgody i współdziałania, abstrahujemy w nich od naszych korzyści, celów utylitarnych

Działania komunikacyjne winny dominować w polityce, są bowiem konsensualne - nastawione na osiągnięcie wolnego od przymusu porozumienia z innymi i współpracy w dziedzinach: prawdy, szczerości, słuszności.

Działania komunikacyjne dzielą się na:

Działania komunikacyjne są nastawione na innego, zawsze bezinteresowne, związane są z nimi pewne roszczenia do tego, by wszyscy akceptowali je i działali w oparciu o nie.

Rodzaje roszczeń:

  1. opisowe - roszczenie do prawdziwości(zakładam, że ktoś mówi prawdę)

  2. normatywne - do słuszności

  3. oceniające - ?

Gdy roszczenia są kwestionowane przez partnerów, wtedy działanie komunikacyjne wkracza na metapoziom i przekształca się w dyskurs. Wtedy koncentrujemy się na prawdziwości, a nie na treści.

Dyskurs - racjonalna dyskusja na temat prawomocności zakładanych roszczeń. Partnerzy wysuwają argumenty na rzecz lub przeciw adekwatności, słuszności lub szczerości wysuwanych komunikacji sądów działań, by dojść do zgody na temat, jak się rzeczy mają lub co należy czynić, jakie normy i sposoby postępowania są słuszne. W działaniu komunikacyjnym nie chodzi o własny sukces uczestników, ale o dojście do porozumienia i zgody, przy zachowaniu w postępowaniu pewnych zasad etycznych.

Polityka:

- sfera moralno - praktyczna działań komunikacyjnych, ma służyć polepszeniu komunikacji, wyłuszczeniu zakłóceń itd.

- należy do sfery etycznej

- podstawy komunikacji - etyczne, polityki - też etyczne

Polityka:

- nie jest to organ przemocy, ani umowy, ale system pewnych zasad, współpracy między ludzkiej,

- stosowanie politycznej argumentacji, a nie siły, czy manipulacji

Komunikacja i argumentacja wyklucza siłę - Habermas chce odnowić fronesis - zagubioną mądrość praktyczną i moralną, aby zaprzestać procesowi instrumentalizacji.

W nowożytności odbywały się dwa procesy racjonalizacji:

- racjonalizacja instrumentalna - doskonalenie techniczne i organizacyjne - proces, który zadecydował o osiągnięciu stanu dobrobytu ekonomicznego, sprawności organizacyjnej, o stanie techniki (czego Horkheimer i Dorno nie zauważyli)

- drugi proces - tworzenie się sfery publicznej, społeczeństwa obywatelskiego, instytucji demokratycznych, praw, kultury politycznej oraz idei demokratycznej polityki. Isnieje jednak dzisiaj niebezpieczeństwo, wywołane procesami kolonizacji świata życia.

Konflikt między światem życia a systemem społeczno - politycznym., istnieje ryzyko zburzenia świata życia i spontaniczności komunikacji bezinteresownych.

Podstawowy konflikt społeczny nie jest konfliktem klasowym, ale występuje między dwoma rodzajami racjonalności: komunikacyjną oraz celowo - racjonalną.

Polityka - konsensus, a nie kompromis.

Kompromis - zawierany między podmiotami działającymi celowo - instrumentalnie

W polityce konsensusy powinny być:

- porozumieniem między stronami opartym na argumentach

- to w ich wyniku powinny być ustanawiane w polityce wartości - siła militarna czy fizyczna nie ma tu znaczenia

Dyskurs, komunikacja polityczne - stosujemy w nim autocenzurę:

- podmioty są podmiotami racjonalnymi

- jeżeli tylko bierzesz udział w dyskusie politycznym musisz od razu wyeliminować irracjonalne postawy

- czysto prywatne poglądy automatycznie eliminowane

Habermas nazywa swój model polityki deliberującym - demokracja deliberacyjna lub proceduralna

4 rodzaje konfliktów społecznych:

Porozumienie - jedynie dzięki zmianie podstawowych ram debaty, nowe podstawy dla dyskusji, nowe procedury, nie dąży się przy tym do osiągnięcia jedności poglądów we wszystkich sprawach będących przedmiotem konfliktu - nie jest to rozwiązanie ponadpartyjne, ale konkretne - międzypartyjne tolerujące wielość i różnorodność sfery publicznej przy zachowaniu stanu pokoju i moralności uniwersalnej.

Podsumowując, w ujęciu Habermasa polityka nie opiera się na preferencjach, ale na sądach, normach i procedurach. Nie może być sprowadzona do działań agregujących jednostkowe preferencje. Nie może się też ograniczać do bycia narzędziem wspólnotowych wartości. Ma realizować to, co słuszne i prawdziwe, a więc to , co rozumne komunikacyjnie (a nie to, czego chce większość), ale przy uwzględnieniu różnorodności racjonalności.

Zarzuty:

- deliberacyjna, proceduralna demokracja, ale równie dobrze można ją nazwać partycypacyjną

- w polityce faktycznie, takie sytuacje o których mówi Habermas występują niezmiernie rzadko ( chodzi o idealne warunki komutacji) - partnerzy nigdy nie są równi w jeden zawsze przeważa w argumentacji

- teoria Habermasa - teorią totalitarną, bo tworzy przymus deliberacji , przymus komunikacji związany z ograniczeniem wolności



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poezja współczesna, Filozofia&Varia
Praca nt. Rafała Wojaczka, Filozofia&Varia
Praca nt. Rafała Wojaczka, Filozofia&Varia
A milczenie nie jest milczeniem, Filozofia&Varia
Praca nt. Rafała Wojaczka, Filozofia&Varia
Praca nt. Rafała Wojaczka, Filozofia&Varia
Praca nt. Rafała Wojaczka, Filozofia&Varia
Poezja współczesna, Filozofia&Varia
Poezja współczesna, Filozofia&Varia
Poezja współczesna, Filozofia&Varia
Filipowicz - spis zawartosci tomów i rodziałów, filozofia, myśl polityczna, doktryny
myśl wczesnochrześcijańska i katolicka wobec ciała, CZESC I Rozdział I Helleńskie, Rozdział I Helle
Mysl filozoficzna w sredniowieczu
Myśl wczesnochrześcijańska i katolicka...Icz, filozofia AWF
Filozofia - Odpowiedzi[1], filozofia, myśl polityczna, doktryny

więcej podobnych podstron