Kant Prawo moralne

Kant sformułował etykę. Wg Kanta każdy człowiek odczuwa powinność czynienia czegoś. Każdy człowiek wie jak zachować się w danej sytuacji. Podstawą jest obowiązek. Czyny dokonywane ze względu na obowiązek są najbardziej etycznymi. Jeśli dokonujemy czynu, bo powinniśmy, jesteśmy etyczni, bezinteresowni. Bezinteresowność wiąże się z moralnością. Każdy człowiek odkrywa w sobie prawo moralne. To prawo, które poznajemy w sobie Kant nazywa imperatywem kategorycznym. Kant wiąże moralność z motywami, dla których ktoś podejmuje określone działania lub zaniechania. Motywem moralnym jest motyw, który ja mogłabym chcieć uczynić motywem powszechnie obowiązującym każdego, każdą istotę rozumną. Imperatyw kategoryczny przybiera postać imperatywu praktycznego, który nakazuje traktowanie człowieka jako cel sam w sobie, a nie jako środek do celu.

Każde zachowanie człowieka można wyrazić w języku jednego i drugiego imperatywu.

Z etyki kantowskiej wynika zakaz moralny prowadzenia wojen. W czasie każdej wojny człowiek jest traktowany jako środek do celu. Nakaz pokoju wypływa z etyki kantowskiej etyki Kotarbińskiego.

Arystoteles (pr.natury)

Arystoteles ujmował człowieka jako istotę społeczna. Uważał, że człowiek stanowi składową część rodziny. Celem życia człowieka jest szczęście i rozwój intelektualny. Najważniejsze w tym doskonaleniu jest rozwój rozumu, bo pełni on funkcję poznawczą, dzięki niemu osiąga się doskonałość i szczęście. Arystoteles cenił przede wszystkim umiar i wartości pośrednie. Wg niego człowiek powinien zmierzać do doskonałości poprzez rozum. Dzięki temu zyskuje szczęście i cnotę- tę wartość pojmował jako pośrednią. Jako wartość pośrednią pojmował też odwagę.

Eutanazja

Należy odróżniać zabijanie człowieka, samobójstwo oraz eutanazję. Eutanazją nie można nazwać odłączenia pacjenta od aparatury podtrzymującej mu życie . Eutanazję można stosować tylko i wyłącznie w stosunku do osób świadomych. Wykluczona jest eutanazja, jeżeli ktoś jest chory psychicznie, czy w stanie śpiączki. Eutanazję można zastosować w stosunku do kogoś, kto uporczywie pragnie zakończyć swoje życie i jest w pełni świadomy tego, czego się domaga. Eutanazja może być zastosowana zarówno ze względu na ciężkie cierpienia (choroby), jak i ze względu na cierpienia natury psychicznej.. Dyskutując o eutanazji, trzeba brać pod uwagę tych ludzi, którzy nie są w stanie znieść czekania na nieodwołalną śmierć. Pragną ją przyspieszyć, bo zdają sobie sprawę z tego, że nie mogą jej uniknąć, uciec przed nią. Prawne zezwolenie na eutanazję nie powinno nikogo zmusić do jej popełnienia. Jesteśmy istotami wolnymi, więc powinniśmy mieć szacunek dla wolnej, pozbawionej nacisków decyzji każdego człowieka.

Sekta

Sektą jest małe liczebnie wyznanie religijne. Na oczątku swoich dziejów chrześcijanie też byli sektą, czyli tworzyli małą grupę osób wierzących w określony sposób. Niechęć do wyznawców innych religii w Polsce niż katolicyzm spowodowała, że zupełnie nieoczekiwanie pojęciu sekta zostało nadane znaczenie pejoratywne. Często zdarza się, ze niewiedza i zasłyszane opinie kształtują nasz stosunek do innych grup religijnych niż własna. Niebezpieczeństwo fanatyzmu jest powszechnie znane.

Sokrates (absolutyzmu w etyce)

Sokrates głosił intelektualizm etyczny. Sokrates był przekonany, że wiedza jest warunkiem moralności. Wg jego poglądów, jeśli człowiek pozna dobro- stanie się dobry, jeśli pozna sprawiedliwość- będzie sprawiedliwy. Należy powściągać swoje uczucia i namiętności. Człowiek powinien podporządkować sferę swoich namiętności i uczuć nakazom rozumu. Poznając dobro- czynimy dobro. Dla poglądów Sokratesa charakterystyczna jest pewność, że gdy człowiek pozna czym jest dobro, będzie czynił dobro, jeśli pozna czym jest sprawiedliwość to uczyni to człowieka sprawiedliwym. Sokrates podkreślał, że osiągając wiedzę człowiek staje się cnotliwy i zarazem rozumny i szczęśliwy. Sokrates cenił dobro ze względu na dobro, a nie z tego powodu, że może przynieść pożytek. Człowiek powinien doskonalić się duchowo, przeszkodą może być tylko niewiedza.. Sokrates twierdził, że podstawowe wartości są niezmienne. Jako przedstawiciel absolutyzmu, nauczał między innymi, że obywateli łączy z państwem pewien rodzaj milczącej umowy. Mieszkając w określonym państwie zgadamy się, by podlegać jego prawom. Z tego powodu, gdy został skazany na śmierć, nie uciekł z więzienia, ponieważ zaprzeczyłby głoszonym przez siebie poglądom.

Co znaczy:

- teizm - mianem teizmu określa się wyznawców wszelkich możliwych wyznań religijnych

- deizm- - to pogląd, że Bóg istnieje, ale nie ingeruje w ludzki świat. Bóg jest wszechpotężną siłą nie zespolony ze światem- poza światem

- panteizm - pogląd głoszący, że Bóg jest energią, siłą bezosobową przenikającą świat, Bóg i świat stanowią jedność. Panteiści pojmują Boga jako siłę bezosobową, ale Bóg jest siłą zespoloną ze światem naturalnym. Bóg przenika zwierzęta i rośliny. Siła boska przenika każdego człowieka.

- ateizm - pogląd, że bóg nie istnieje. Ateiści twierdzą, że Bóg nie istnieje, że istnieje materia, która jest przesiąknięta, obdarzona pewnymi siłami i nie ma nic poza materialnym światem.

- bezwyznaniowość - osoby bezwyznaniowe nie są ateistami. Osoby bezwyznaniowe przyjmują istnienie Boga, ale nie przyznają się do żadnych wyznań, nie uprawiają kultu Boga w myśl jakiegoś wyznania, nie kultywują etyki żadnych wyznań. Nie szukają koncepcji w 10 przykazaniach etyki.

- agnostycyzm - jest to pogląd głoszący, że człowiek ma ograniczone możliwości poznawcze. Człowiek w jakimś stopniu poznaje świat. Piron głosił agnostycyzm skrajny. Twierdził, ze w ogóle nie jesteśmy zdolni poznać otaczający nas świat. Człowiek w ogóle nie może poznać prawdy. Człowiek może jedynie coś mniemać o świecie. Filozofowie od starożytności do czasów dzisiejszych twierdzą, że człowiek poznaje świat dostosowany dobudowy ludzkich zmysłów. Niektórzy filozofowie twierdzą, że przestrzeń i czas tkwi w naszych zmysłach. Nie wiadomo czy istnieją poza człowiekiem. Demokryt twierdził, że człowiek poznaje jakiś owoc jako gorzki lub słodki, ale jego smak tkwi w atomie, to sposób naszej relacji, zmysłów na kształt tego, co jemy. Agnostycyzm w konsekwencji wiąże się z tolerancją.

Wolność wewnętrzna i zewnętrzna

Wolność wewnętrzną szczególnie cenili stoicy w starożytności. Z tego powodu nie zajmowali się problemem znoszenia niewolnictwa, czyli brakiem wolności zewnętrznej.

Wykazywali, że niejeden właściciel niewolników jest bardziej zniewolony namiętnościami i uczuciami niż niewolnik. Wyrazem wolności jest możliwość dokonywania wyborów. Czasami odzyskujemy wolność wewnętrzną w więzieniu, gdyż mamy czas, możemy czytać dzieła, kształcić się, na co niejednokrotnie nie mamy czasu.

Szczególnie cenione obszary wolności

Szczególnie cenionymi od wieków, obszarami wolności są wolność religijna, wolność światopoglądowa, wolność twórcza artystów i pisarzy, wolność obyczajowa oraz wolność badań naukowych.

Wolność religijna - szczególnie ceniona po wiekach, w których toczono wojny religijne. Bywały krwawe i toczą się do dnia dzisiejszego. Wojny religijne zakończą się wówczas, gdy nastąpi kres instytucji wyznaniowych oraz, gdy znikną kapłani wszystkich wyznań.

Wolność twórcza - napotyka na kary (cenzura). Trudności mają również uczeni, chociaż w swym dążeniu do poznania prawdy gotowi są na restrykcje. Ciekawość uczonych nie może zostać zatrzymana.

Wolność światopoglądowa - państwa totalitarne narzucają obywatelom jeden rodzaj światopoglądu, a więc jeden typ moralności, której podporządkowano prawo i politykę. Państwo demokratyczne charakteryzuje pluralizm światopoglądowy (moralny). Prawo , jeżeli ma być zagwarantowana wolność, nie może być wyrazem żadnego systemu moralnego.

Wolność obyczajowa - pewne ograniczenia wolności obyczajowej stwarzają pozór niemoralności niektórych obyczajów i ciążą negatywnie na życiu tych, którzy mają prawo do szczęścia. Stwarza to pozór, że odstępstwa od obyczajów większości są niemoralne. Prawo i moralność powinny być sferami odrębnymi.

Tolerancja

Tolerancja jest zagadnieniem zespolonym z zagadnieniami etycznymi. Jest to zgoda na funkcjonowanie rozmaitych poglądów, nawet takich, które ktoś ocenia jako zdrożne, gorszące, niemoralne. Jest to zgoda na kultywowanie obyczajów, które ktoś uważa za niewłaściwe. Tolerancja ma jedna granicę- fundamentalna wartość człowieka. Stąd wypływa pewien nakaz. Jeśli jest jakaś grupa, która głosi nietolerancję, trzeba z tą grupą prowadzić polemikę. Czymś innym jest tolerancja, a czymś innym akceptacja. Można akceptować jedno ze stanowisk, ale tolerować wszystkie pozostałe stanowiska.

Tolerancja jest wyrazem mądrości. Obdarzeni nią bywają ludzie wrażliwi, bez uprzedzeń, odznaczający się szerokimi horyzontami myślowymi. Być tolerancyjnym, to znaczy być życzliwym dla poglądów i obyczajów, które nie są powszechnie akceptowane, ponieważ tolerancja wiąże się ze świadomością, że żadnego poglądu, ani sposobu życia nie można uznać za jedynie słuszny i niepodważalny. Głosząc własne przekonania, nie można wykluczać, że inne poglądy zawierają również elementy prawdy. Należy być sprawiedliwym i życzliwym wobec cudzego punktu widzenia oraz zdawać sobie sprawę z tego, że jedynym dopuszczalnym ograniczeniem tolerancji jest niezgoda na nietolerancję.

Podstawą tolerancji jest szacunek dla wartości każdego człowieka, a więc także jego wolności. Tolerancja jest wartością, która powinna być podstawą życia każdego człowieka.

Tolerancja a akceptacja

Czymś innym jest tolerancja a czymś innym akceptacja. Można akceptować jedno ze stanowisk, ale tolerować wszystkie pozostałe stanowiska. Tolerancja jest to zgoda na funkcjonowanie rozmaitych poglądów, nawet takich, które ktoś ocenia negatywnie. Jest wyrazem mądrości. Obdarzeni nią są ludzie wrażliwi, pozbawieni uprzedzeń. Tolerancja ma jedną granicę - fundamentalna wartość życia człowieka. Czymś innym jest tolerancja, a czymś innym akceptacja. Sprzeczne jest, ażeby akceptować wszystkie poglądy etyczne. Akceptuję jedno stanowisko etyczne, a toleruję pozostałe stanowiska.

Kotarbiński

Tadeusz Kotarbiński (filozof XX w.) zdawał sobie sprawę z tego, że są rozliczne rozumienia tego, co jest dobre i złe. Pojęcie dobra i zła straciło swoje znaczenie, słyszymy, że otaczające nas zjawiska są dobre i złe, a rozumienie ich jest różnorodne. Wg Kotarbińskiego zamiast pojęcia dobra i zła należy wprowadzić pojęcie spolegliwego opiekuna. Spolegliwy- jest to termin zaczerpnięty dawnej polszczyzny. Ceniąc wolność człowieka Kotarbiński nie wprowadza katalogu, spisu czynienia czegoś lub nie czynienia. Uważa, że każdy człowiek w stosunku do innych osób powinien zachowywać się jak spolegliwy opiekun. Przywykliśmy używać zwrotu „opiekun” - starszy opiekuje się młodszym. Relacja opieki dotyczy o wiele młodszych do starszych. Rozumując koncepcję Kotarbińskiego mamy mieć na uwadze tylko człowieka i istoty żywe. Nieważny jest wiek człowieka w relacjach opieki. Kotarbiński mówi, że mamy być opiekunami dla żywych. Spolegliwy to lojalny, życzliwy, prawdomówny, słowny, odważny, uczynny, cierpliwy, zachowujący tajemnicę. Nikt nie może nakazywać miłości. Koncepcja Kotarbińskiego obejmuje całość relacji między człowiekiem a człowiekiem. Jeśli ktoś chce być człowiekiem moralnym, nigdy nie wybierze zła.

Kotarbiński uważał, że pojęcie dobra i zła są obciążone wieloma znaczeniami, głosił kult życia godziwego. Wg niego nie wystarczy wyznawać jakieś poglądy, ale należy je wyrażać w czynach. Etyka powinna łączyć ze sobą ludzi o różnych światopoglądach.

Za jedynie prawdziwą postawę Kotarbiński uznaje tolerancję, wysoko ceni wolność, chce by poprzez edukację szkolną kształtować poziom intelektualny, wolę i charakter młodzieży. Troszczy się również o szczęście jednostki i w imię tej troski akceptuje eutanazję opiekuńczą, zwłaszcza dla ludzi nieuleczalnie chorych. Jeśli byśmy nie dali zgody na tego typu eutanazję, zasługujemy na pogardę etyczną, co byłoby gorsze niż nędza, choroba czy brak wolności. Do podstawowych wartości etycznych Kotarbiński zaliczał też prawość.

Etyka a moralność

Etyki nie należy mylić z moralnością.

Moralność to swego rodzaju przykazania, czego nie należy robić, a co trzeba przestrzegać. Można powiedzieć, że to swego rodzaju dekalog - nakazy i zakazy. Moralność to fakt społeczny. Bez moralności nie można żyć. Moralność to pogląd etyczny stosowany u człowieka czyli etyka w działaniu. Rozwój duchowy obejmuje sferę intelektualną, rozwija wrażliwość, troszczy się o nie utracenie wrażliwości, o wzrost poziomu uczuć, troszczy o cechy charakteru. Etyka natomiast to nauka o moralności. Etyka to dział filozofii odnoszący się do wartości dobra i zła.

Pacyfizm

Pacyfizm głosili pierwsi chrześcijanie. Potem zwolennikami pacyfizmu byli myśliciele chrześcijańscy np. Sw. Franciszek z Asyżu. Zwolennikami pacyfizmu są np. arianie, zielonoświątkowcy, świadkowie Jehowy. Pacyfizm jest zespolony z uznaniem bezwzględnej wartości życia każdego człowieka. Obecnie lekceważy się tę ideę, nie jest ona obecna w edukacji szkolnej i wyższej, nie jest szerzona przez kulturę masową. Ocalić ludzkość może jedynie pacyfizm. Należy więc właściwie ukształtować świadomość człowieka. W każdym światopoglądzie powinna funkcjonować wartość pacyfizmu, myśl o trwałym pokoju. Julian Aleksandrowicz, polski myśliciel po II wojnie światowej, uważał, że pacyfizm powinien być jedną z idei wytyczających drogę ludzkości. Jego zdaniem, z pacyfizmem powinny wiązać się w idee ekologiczne (Pokój jest tym dla ludzkości czym zdrowie dla pojedynczego człowieka) W skali masowej hasła pacyfistyczne krzewi niedoceniana muzyka rockowa. Teksty piosenek wyrażają negatywny stosunek do wojen, akcentują wartość istnienia. Nową postacią pacyfizmu jest wegetarianizm. Nie jedzenie mięsa wynika z szacunku do zwierząt, chęci likwidacji przemocy wobec nich, troski, by nie zadawać cierpień innym. Należy szerzyć wartość pacyfizmu poprzez procesy edukacyjne i kulturę fizyczną.

Człowiek jako składnik rozmaitych wspólnot

-jako składnik narodu,

-jako składnik społeczeństwa

-jako jednostka

-jako składnik całej ludzkości

Człowiek jako składnik innych społeczności

Człowiek bywa pojmowany jako jednostka autonomiczna bądź jako składnik rodziny, społeczeństwa, korporacji, narodu, państwa. Jesteśmy cząstką składową całej ludzkości i zarazem kosmosu. Każdy z nas jest indywiduum. Człowiek pojęty jako indywiduum nie przestaje być powiązany z innymi. Poznawanie siebie przez siebie, chcąc realizować ideały, człowiek włączany jest we wspólnotę. Będąc indywiduum, a więc kimś niepowtarzalnym, jesteśmy zarazem cząstką zbiorowości. Człowiek będąc częścią społeczeństwa, jest obywatelem, można powiedzieć obywatelem planety Ziemia oraz całego kosmosu. Istniejemy na swój sposób, ale uwikłani jesteśmy w problemy zbiorowości. Należy więc pojmować człowieka jako indywiduum i zarazem jako obywatela. Filozofowie chrześcijańscy ujmują człowieka jako jednostkę - czyli składnik społeczności, poddany jej prawom oraz jako osobę, która w swoich dążeniach skierowanych ku Bogu wznosi się ponad doczesne dobro zbiorowości.

Konformizm

Jest to pogląd, który najbardziej zagraża człowiekowi. Jest to rezygnacja z własnego światopoglądu wartości moralnych na rzecz deklarowania takiego, który przynosi wymierne korzyści. Tu mieści się degradacja człowieka.

Utylitaryzmu

Twórcami utylitaryzmu są Jeremy Bentham oraz John Stuart Mill. Utylitaryzm formułował zasady etyczne, stwierdzając zarazem, że ludzie właśnie tak postępują. Bentham doszedł do wniosku, że wszyscy ludzie podlegają przeżyciom przykrości i przyjemności. Moralność utożsamia z tym, co jest przyjemne, to co sprawia przykrość jest niemoralne. Wg Benthama najwyższą wartość mają przyjemności dobrobytu. Wynika z tego, że człowiek musi mieć coś na własność, żeby czuć się szczęśliwy .Pozbawienie człowieka własności wywołuje głębokie cierpienia, ponieważ własność jest częścią nas samych.. Wg Benthama przyjemność pobożności, którą przynosi wiara jest pozyskana życzliwość Boga. Bentham ceni Epikura za to, że odkrył źródło moralności. Współcześni utylitaryści uważają, że moralne są czyny jeżeli sprzyjają w osiąganiu upragnionego celu. Działanie jest użyteczne, jeśli przynosi stosowne skutki. Człowiek jest egoistą, więc moralne są czyny człowieka, które prowadzą do korzyści indywidualnych. Dążąc do zaspokojenia własnych przyjemności, zarazem, mimo woli urzeczywistnia się oczekiwania ogółu. Dobro społeczne stanowi sumę dóbr indywidualnych. Nie ma silniejszego impulsu niż motyw własnego interesu. Moralne są czyny, jeśli sprzyjają w osiąganiu upragnionego celu. Działanie jest użyteczne, jeśli przynosi stosowne skutki

Pragmatyzmu.

Pragmatyzm jest to nurt stworzony przez Jamesa.. Głosi on zmienność wartości. James twierdzi, że człowiek ma zmierzać do własnych korzyści, do własnych interesów, osiągnięć. Ten jego osobisty interes, do którego zmierza-to dobro. Może się zdarzyć, że niechcący coś uczynimy dla innych. Dobro to to, co przynosi nam wymierne korzyści. Dobro to to, co jest zgodne z interesem danego człowieka. Pragmatyzm wiąże dobro z tym, co jest dla człowieka użyteczne. Wg Jamesa dla człowieka dobrem jest zmierzanie do własnych korzyści, do osiągnięcia swoich interesów, a przy okazji może się tak zdarzyć, że uczynimy niechcący coś dobrego dla innych

Empatia -zdolność odczuwania stanów psychicznych umysłu innych osób. Wczesna relacja między matką i dzieckiem polega między innymi na nieświadomym procesie przepływu emocji i istnieniu "emocjonalnej pępowiny" między matką i dzieckiem. W pierwszych miesiącach życia emocje matki przechodzą na dziecko, natomiast nastroje dziecka udzielają się matce (wg. Teoria Margaret Mahler)

Odmiany liberalizmu: - ekonomiczny -światopoglądowy -obyczajowy -prawny

Liberalizm- ideologia i kierunek polityczny według którego wolność jest nadrzędną wartością. Liberalizm jest ściśle związany z indywidualizmem, stanowczo odrzuca kolektywizm oraz opowiada się za jak najmniejszym krępowaniem wolności jednostki poprzez prawo. Konsolidując, liberałowie uważają, że kompromis pomiędzy prawem a nieskrępowaną wolnością powinien być jak najmniejszy.

liberalizm ekonomiczny (gospodarczy) - pogląd, który odrzuca wszelkie ograniczenia, które krępują wolny rozwój gospodarczy i wolną konkurencję na rynku, promując „państwo-minimum” tzn. państwo ograniczające swoją działalność do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, zewnętrznego oraz zajmowania się sprawami, którymi nie jest w stanie zająć się prywatny kapitał. Warto zauważyć, że wszystkie środki, które posiada państwo, aby wypełniać funkcje, z którymi - jak wyżej - prywatny kapitał "nie jest w stanie sobie poradzić" pochodzą właśnie z prywatnego kapitału.

liberalizm społeczny (kulturowy, obyczajowy) - skupia się na prawach jednostek do ich sumienia i stylu życia. Liberalizm kulturowy obejmuje takie kwestie jak wolność seksualna, wolność religijna, wolność poznawcza oraz ochronę przed ingerencją państwa w sferę życia prywatnego. O liberalizmie kulturowym pisał John Stuart Mill w swoim dziele O wolności (On Liberty), ostro sprzeciwiając się ingerencji państwa w życie prywatne jednostek, które mają prawo do własnej moralności jak i w skrajności także czynienia szkody samym sobie^[3]. Przykładem liberalizmu kulturowego jest np. sprzeciw wobec państwowych regulacji dotyczących sztuki, gier hazardowych, seksu, prostytucji, aborcji, antykoncepcji, alkoholu i narkotyków.

Liberalizm polityczny - jest przekonaniem, iż jednostki są podstawą prawa i społeczeństwa. Zgodnie z tym przekonaniem społeczeństwo wraz ze swoimi instytucjami powinno chronić wolność pojedynczych jednostek bez faworyzowania tych o wyższej pozycji społecznej. Polityczny liberalizm kładzie nacisk na umowę społeczną, zgodnie, z którą obywatele tworzą prawa ich dotyczące i jednocześnie zgadzają się na ich przestrzeganie. Umowa ta jest oparta na przekonaniu, że obywatele wiedzą najlepiej, co jest najlepsze dla nich. Liberalizm polityczny stał się początkiem liberalnej demokracji.

Liberalizm światopoglądowy- ideologia, która za nadrzędną wartość uważa wolność w wyrażaniu podglądów. Każdy obywatel ma prawo wyrażać swoje poglądy i otwarcie o nich mówić. Światopoglądy są zróżnicowane. Nikt nie ma prawa narzucać określonego, jednego światopoglądu.

2 Grupy Wartości:

-niższe: biologiczne, materialne

-wyższe: równość, wolność, braterstwo, pokój, dobro, miłość…

Wyższe wartości są niezmienne, nie ulegają zmianie.

Są również poglądy ludzi, którzy twierdzą, że wartości ulegają zmianą, dwa stanowiska:

1.relatywizm-wartości podlegają zmianą w zależności od miejsca i czasu

2.indywidualizm-wartości są zmienne ale nie zależy to od czasu i przestrzeni, zależy od cech indywidualnych człowieka.

Wszystkie teorie etyczne możemy zaliczyć do jednej z 2 grup:

Heteronomiczne-wszystkie wartości moralności związane z treściami religijnymi. Źródłem moralności jest ktoś z zewnątrz. Człowiek ma być posłuszny, nakazy moralne przychodzą z zewnątrz.

Autonomiczne-źródłem poglądów moralnych jest człowiek a nie ktoś od niego nadrzędny. Moralność oparta na lęku przed karą jest wątpliwa. Estetyka zastępuje moralność. Etyka wiąże się z wartościami dobra.

G.Radbruk - 4 światy człowieka:

-ś.przyrody-podlega prawą tego świata ponieważ w nim żyje, świat przyrody poniżej wartości, (świat wspólny dla człowieka, zwierząt i roślin)

-ś.kultury- występują sprzeczne rozmaite wartości, oddziaływujące na nas np.: dobro, zło. Człowiek zyjący pozytywnymi a negatywnymi wartościami a to bywa męczące bo ciągle trzeba podejmować decyzję

-ś.religii-Bóg nie funkcjonuje. Ilustruje ja następująco. Świat religii ma być na chwile wytchnienia człowieka, natomiast nie wolno w nim być cały czas. Charakteryzuje się tym, że aprobuje wszystko co istnieje. Nie ma w tym świecie wartości ujemnych, ani dodatnich. Wznosi się ponad rozdarcia np.: dobro-zło, piękno-brzydota, itp.

-ś.ideałów-funkcjonuje w ludzkiej świadomości, składnikiem tego świata jest idea prawa: sprawiedliwość, bezpieczeństwo prawne oraz celowość. Posiada rozmaite idee.

9 rodzajów twórczości kulturowej:

Artystyczna, literacka, naukowa, techniczna, gospodarcza, społeczna, polityczna, religijna, prawna

Osamotnienie- to sytuacja kiedy nie możemy nawiązać bliskiego psychicznego kontaktu z otoczeniem. Jest to stan, na który jesteśmy czasem skazani. Może prowadzić do stanów depresji.

Samotność- jest czymś co człowiek powinien od czasu do czasu wybierać

Pogląd pozytywistyczno prawny-odrzucający istnienie innego prawa niż stanowione przez państwo. Pozytywizm prawa czyni jednostki bezbronnymi wobec przemocy państwa. Każdy przejaw obrony wolności jest nielegalny.

Pogląd prawno naturalny-wskazuje na istotę człowieka jako na źródło prawa naturalnego. W średniowieczu Bóg jako źródło prawa naturalnego w postaci prawa wiecznego. W Xix wskazano na rozum człowieka jako źródło prawa naturalnego, a w połowie XXw na godność.

Petrażycki (prawo natury)-był on twórca teorii o przełomowym znaczeniu. Teoria ta nosi nazwę „teoria prawa natury o zmiennej treści”. Po raz pierwszy w dziejach uznano, że prawo natury ma zmienna treść, bowiem słuszność i sprawiedliwość są wartościami zmiennymi, zależnymi od miejsca i czasu. Petrażycki stanął na gruncie rozdzielenia prawa a moralności. Wprowadził pojęcie impulsja. Impulsje albo od czegoś odpychają albo do czegoś przyciągają, a prawo moralności to rodzaj impulsji. Według myślicieli prawo stanowione jest bardziej doskonałe niż moralność, ponieważ bardziej przystosowuje do życia w społeczeństwie. Impulsie moralne sprowadzają się do przeżycia obowiązków, a impulsie prawne to przeżycie obowiązków oraz uprawnień. Strefa moralności dotyczy tylko mnie, a prawno należy spisać.

Grocjusz- holenderski myśliciel, nadał teorii prawa naturalny charakter, prawa immoralnego co nie znaczy, że sprzecznego z moralnością. Ten myśliciel zdał sobie sprawę, że pojęcia dobra i zła są różnorodnie interpretowane. A więc poglądy religijne i moralne nie prowadzą do pojednania ludzkości, leczą są żarzeniem konfliktów.

Hedonizm- twórcą hedonizmu jest Arystyp z Cyreny (uczeń Sokratesa). Wg tego filozofa dobro, to tyle co wartość upragniona.. Dobro to tyle, co przyjemność. Jedynym złem są przykrości. Hedonizm jest to pogląd w etyce, który sprowadza szczęście do sumy przyjemności, jako cel i sens życia uznaje przeżywanie przyjemności.. Hedonizm rozwinął w starożytności Epikur. Epikur buduje swoją teorię wychodząc z pewnych faktów. Każdy człowiek dąży do przyjemności i unika przykrości. Epikur dokonał podziału przyjemności na duchowe i zmysłowe. Zmysłowe to te, które odczuwamy za pomocą zmysłów. Duchowe to spędzenie czasu w gronie znajomych, czytanie książek. Cechą charakterystyczną przyjemności zmysłowych jest to, że przemijają, są nietrwałe, nie można się nimi nasycić.

Przyjemności duchowe są trwałe, możemy się nimi nasycić ( mamy np. dość słuchania muzyki). Największą przyjemnością wg Epikura jest brak przykrości

Hedonizm sprowadza pojęcie: szczęście to tyle co suma przyjemności.

Przedmiot etyki jest moralność jako pewien fakt społeczny. Przedmiotem etyki w starożytności i średniowieczu było ludzkie postępowanie. Jest to określenie systemu wartości, który wyznaję w wyniku moich przemyśleń, przeżyć, doznań.

Wyróżnik człowieczeństwa:

a) znamieniem człowieka, właściwością nierozerwalnie związaną z człowiekiem jest rozum. Powinniśmy czuć się lepsi od innych istot nie posiadających rozumu. Uczeni , przyrodnicy udowodnili, że rozumnością charakteryzują się zwierzęta. Amerykanie i Rosjanie udowodnili, że inteligencją wyróżniają się rośliny.

b) drugi pogląd został sformułowany w średniowieczu pod wpływem religii chrześcijańskiej. Wskazano na inny wyróżnik człowieka. Tylko człowiek odznacza się duszą nieśmiertelną. To uprawnia do tego, że człowiek może mieć siłę dominującą nad światem zwierząt i roślin.

c) trzeci pogląd na temat znamienia człowieka został sformułowany w połowie XIX w.

Poszukując cechy swoiście człowieczej, w świecie zwierząt nie odnajdujemy żadnych znamion w świecie kultury. Od początku pojawienia się człowieka, człowiek ma wewnętrzną potrzebę tworzyć wartości kulturowe. Jest to pogląd ukazujący, że cechą znamienną człowieka jest kulturowy rozwój. Przyjmuje się, że człowiek tworzy kulturę, jako dalszy ciąg wytwarzania świata przez Boga. Człowiek stwarza świat kultury w odniesieniu do świata ideałów. Świat kultury jest światem urzeczywistnienia świata wyższych wartości. Określają świat ideałów na miarę tęsknot człowieka, jest światem nie urzeczywistnionym d)Czwarty pogląd na temat co jest wyłączną cechą człowieka został sformułowany w połowie XX w. Znamieniem człowieka jest godność jako cecha wyróżniająca nas spośród istot żywych. Bywa przyjmowany również przez niektóre etyki chrześcijańskie. Największym zagrożeniem jest fanatyzm. Terroryzm jest skrajną postacią fanatyzmu. W warunkach państwa demokratycznego powinno funkcjonować wiele wartości, w tym etycznych. Jednym z nich jest tolerancja.

.

---