Co to jest kinezjologia?
Kinema - ruch
Logos - nauka
Kinezjologia - wyjaśnia mechanizmy sterowania ruchem
Jest uzupełnieniem anatomii opisowej. Zajmuje się analizami
czynnościowymi ruchów prostych i złożonych.
Cele kinezjologii
Główne cele kinezjologii to:
Zrozumienie psychologicznych i fizjologicznych reakcji ludzkiego organizmu na krótkotrwały i bardzo intensywny wysiłek fizyczny
poznanie różnych form adaptacji
organizmu ludzkiego na chroniczną
lub długotrwałą aktywność fizyczna
zrozumienie mechaniki ruchu i opisanie jej cech
badanie procesów kontrolujących ruch
i czynników wpływających na
nabywanie zdolności motorycznych
wyjaśnienie psychologicznych efektów fizycznej aktywności na ludzkie zachowanie.
Co to jest aktywność?
Aktywność
Skłonność, zdolność do intensywnego
działania, do podejmowania inicjatywy,
czynny udział w czymś
Co to jest aktywność ruchowa?
Aktywność ruchowa
Całokształt zachowań, możliwości i
właściwości ruchowych ciała ludzkiego, osiągniętego
w ontogenezie, poziom zaradności
i samodzielności motorycznych
sprawdzającego w różnych sytuacjach.
Aktywność ruchowa jest to możliwość
adaptacji człowieka do środowiska
biogeograficznego i społeczno - kulturalnego.
Rodzaje aktywności ruchowej?
Rodzaje aktywności ruchowej:
a) Osobnicza - dotyczy każdej jednostki oddzielnie, przekształca się w miarę postępu, wzorzec ruchowy każdego człowieka;
b) Populacyjna - suma osobniczych aktów ruchowych prowadząca do mobilności ludzkich grup;
c) Osobista - szeroko rozumiane czynności higieniczne i inne związane z samoobsługą;
d) Zawodowa - zabezpieczenie materialne warunków bytu;
e) Rekreacyjna - odczuwanie sił biologicznych i twórczych zdolności;
f) Rehabilitacyjna - zabiegi ruchowe (naprawianie szkód) powstałych w trakcie rozwoju ontologicznego człowieka;
g) Sportowa - właściwa dla różnych dyscyplin sportowych - czasami powiązana z zawodową.
Co to jest Homeostat?
Homeostat
(gr. homoíos - podobny, równy i stásis - trwanie)
stan równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych. Pojęcie homeostazy wprowadził Walter Cannon w 1939 roku na podstawie założeń Claude Bernarda (1857) nt. stabilności środowiska wewnętrznego. Homeostaza jest podstawowym pojęciem w fizjologii. Pojęcie to jest także stosowane w psychologii zdrowia dla określenia mechanizmu adaptacyjnego.
Homeostat
- zdolność organizmu do utrzymania aktualnych potrzeb fizykochemicznych, charakteru środowiska wewnętrznego
- układ złożony z szeregu regulatorów odwzorowujący homeostazę, zdolny do samoregulacji zachowującej stałą równowagę
Funkcje
Homeostat działa na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego:
Samoregulacja swego stanu wewnętrznego (temp.,ciśn.)
Możliwość adaptacji do zmiennych warunków środowiska zewnętrznego
Zdolność do kompensacji zaburzonej równowagi działania (procesy patologiczne)
Zdolność do artykułowania mowy
Zdolność do poruszania się
Charakterystyczne zachowanie
Osobowość
Indywidualność
Płaszczyzny ciała
Ruchy zachodzące w stawach mogą odbywać się w trzech płaszczyznach:
strzałkowej
czołowej
poprzecznej
płaszczyzna strzałkowa -wyznaczona przez osie pionowe i strzałkowe; płaszczyzna szwu strzałkowego
płaszczyzna czołowa -wyznaczona przez osie pionowe i poziome; płaszczyzna szwu wieńcowego
płaszczyzna pozioma czyli poprzeczna -wyznaczona przez osie poziome i strzałkowe.
Ruchy zachodzące w płaszczyznach ciała.
W płaszczyźnie czołowej (F)
* odwodzenie
* przywodzenie
* skłon boczny
W płaszczyźnie strzałkowej (S)
* zgięcie
* wyprost
* wysuwanie
* cofanie
W płaszczyźnie poprzecznej (T)
* rotacja zewnętrzna
* rotacja wewnętrzna
* nawracanie
* odwracanie
wielopłaszczyznowe, złożone
* obwodzenie
Metoda STR.
Sposoby opisywania ruchów:
Ruchy wyprostu i wszystkie ruchy prowadzone od ciała zapisujemy jako pierwsze
Ruchy zgięcia i wszystkie ruchy prowadzone do ciała zapisujemy jako ostatnie
Pozycja wyjściowa, która z reguły jest pozycją O°, zapisywana jest w środku
Pozycja wyjściowa o innej niż O° wielkości badanego stawu - patologia!!! Np. przykurcz zgięciowy.
Skłony oraz skręty głowy i kręgosłupa w lewa stronę zapisywane są jako pierwsze, natomiast w prawo jako ostatnie
Rotacja zewnętrzna kończyn zapisywana jest jako pierwsza, a wewnętrzna jako ostatnia
Osie
oś pozioma czyli poprzeczna- biegnąca z lewa na prawo
oś pionowa czyli długa- biegnąca z dołu do góry
oś strzałkowa- biegnąca od przodu ku tyłowi
Typy stawów
Jednoosiowe
Zawiasowy (np. stawy międzypaliczkowe)
Obrotowy (np. skokowo - piętowy)
2. Dwuosiowe
Kłykciowy (np. promieniowo - nadgarstkowe)
Siodełkowy (np. nadgarstkowo - śródręczny kciuka)
3. Wieloosiowe
Kulisty (np. ramienny)
Panewkowy (np. biodrowy)
Budowa istoty zbitej i gąbczastej
Istota gąbczasta w kościach długich występuje w nasadach a w kościach płaskich jest położona między dwoma blaszkami istoty zbitej.
Mimo, że istota zbita i gąbczasta występuje w odmiennych postaciach nie różnią się ani budową ani czynnością.
Istota zbita jest zagęszczona istotą gąbczastą.
Z czego składa się kręgosłup? (kości kręgosłupa)
- Kręgów.
Kości kończyny górnej
- obręcz kończyny górnej
→ obojczyk
→ łopatka
- kości kończyny górnej wolnej
→ kość ramienna
→ kości przedramienia:
× kość promieniowa
× kość łokciowa
→ kości ręki:
× kości nadgarstka
× kości śródręcza
× kości palców rąk
16. Kości kończyny dolnej
- obręcz kończyny dolnej
→ kość miedniczna
→ kość biodrowa
→ kość kulszowa
→ kość łonowa
- kości kończyny dolnej wolnej
→ kość udowa
→ rzepka
→ kości podudzia (goleni):
× kość piszczelowa
× kość strzałkowa
→ kości stopy:
× kości stępu
× kości śródstopia
× kości palców stopy
17. Czym różni się tkanka mięśniowa od innych?
Układ mięśniowy
Cechą odróżniającą tkankę mięśniową od innych tkanek jest jej kurczliwość.
Mięsień kurcząc się zmniejsza swoją długość, ale zwiększa tym samym swoją grubość (przekrój poprzeczny).
18. Mięśnie poprzecznie prążkowane
- szkieletowe, zbudowane z włókien poprzecznie prążkowanych, powodują ruchy kośćca lub ustalenie położenia jednych kości w stosunku do drugich, czynność ich zależy od naszej woli.
Mięsień poprzecznie prążkowany (szkieletowy) zbudowany jest z wielu tysięcy komórek mięśniowych.
Jednostką strukturalną tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej jest miocyt.
19. Co to jest akton?
Akton
Część mięśnia lub cała wiązka, która działa w jednym kierunku.
Mięsień jednoaktonowy - jednostawowy, dwuprzyczepowy, o równoległej wiązce, np. m. wrzecionowaty (m. naprężacz powięzi szerokiej)
Mięsień dwuaktonowy - np. m. dwugłowy ramienia
Mięsień trójaktonowy - np. m. pośladkowy wielki
20. Rodzaje skurczów
Pojedynczy - wywołany przez pojedynczy impuls nerwowy lub elektryczny, trwa od kilku do kilkudziesięciu mili sekund. Po skurczu następuje rozkurcz mięśnia. odstępy miedzy impulsami są duże, większe niż czas trwania całego pojedynczego skurczu.
Izotoniczny - gdy zmienia się długość mięśnia przy stałym poziomie napięcia mięśniowego (wynikiem skurczu jest ruch)
Izometryczny - wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości (wynikiem nie jest ruch ale utrzymanie części ciała w stałym położeniu np. odkręcanie mocno przykręconych śrub, stanie, trzymanie ciężarów)
Auksotoniczny - zmiana długości i napięcia mięśni (np. przy chodzeniu, bieganiu).
21. Czym różni się mięsień poprzecznie prążkowany od mięśnia sercowego?
Mięśnie poprzecznie prążkowane - szkieletowe, zbudowane z włókien poprzecznie prążkowanych, powodują ruchy kośćca lub ustalenie położenia jednych kości w stosunku do drugich, czynność ich zależy od naszej woli.
Mięsień sercowy - zbudowany z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych, włókna te kurczą się bez udziału naszej świadomości.
22. Trzy formy działania mięśni:
Koncentryczne - moment siły mięśniowej jest większy od momentu siły oporu, mięsień lub zespół wykonuje swoją nominalną funkcje (zginacz - zgina, prostownik - prostuje, odwodziciel- odwodzi)
Stabilizujące - moment siły mięśniowej jest równy momentowi siły oporu, nie dochodzi do zmian kątowych w stawach
Ekscentryczne - moment siły mięśniowej jest mniejszy od momentu siły oporu, ruch jest zgodny z kierunkiem działania siły oporu
23. Czynniki ograniczające ruchomość stawu
W świetle biomechanicznego rozumowania, w warunkach prawidłowych są zjawiskiem pożądanym oszczędzającym pracę mięśni a zatem ekonomicznym:
elementy kostne
elementy chrzęstne
elementy więzadłowe
mięśnie
24. Amortyzacja stawowa
Chrząstka szklista (stawowa)
Maź stawowa ( wg. Prawa Pascala - wielokierunkowe rozchodzenie się wektora siły w cieczach).
Więzadła wewnątrz i zewnątrzstawowe oraz torebka pełnią role napiętych taśm elastycznych.
Ważna rolę amortyzatorów spełniają łańcuchy stawowe - zwielokrotnienie wyżej wymienionych właściwości stawu.
25. Amortyzacja mięśniowa
-„Pogotowie ugięciowe” - u kręgowców czworonożnych
Wzmożone napięcie zginaczy sprawia, że łańcuchy stawowe tworzą system kątowych załamań pomiędzy poszczególnymi belkami kostnymi.
- Czynnik łagodzący wstrząsy
26. Amortyzacja anatomiczna
Podłużne i poprzeczne wysklepienie stopy
Układ krzywizn kręgosłupa
27. Rodzaje dźwigni
Dźwignia dwustronna - punkt podparcia znajduje się pomiedzy punktem przyłożenia siły mięśniowej a punktem przyłożenia siły oporu
* dźw. równoramienna (moment siły mięśni = moment siły oporu)
np. staw szczytowo-potyliczny, staw biodrowy
* dźw. szybkościowa (siłowa) (ramię siły mięśni<ramię siły oporu)
np. staw łokciowy
* dźw. oszczędnościowa (ramię siły mięśni>ramię siły oporu)
28. Formy współdziałania mięśni
Agonistyczne - mięśnie, które współdziałają ze sobą
Synergistyczne - mięśnie, których działanie jest od siebie zależne
Antagonistyczne - jest to odwrotne, przeciwne działanie mięśni
Taśmy mięśniowe - mięśnie wielostawowe, biorące udział w ruchach złożonych. Wpływają na lepszą koordynację i płynność wykonywanych ruchów.
Np. m. czworoboczny i m. równoległoboczny/
m. piersiowy mniejszy tworzą taką taśmę.
29. Hipomochliony
Hipomochliony stałe - elementy w układzie kostno-stawowym, które powodują zwiększenie kąta natarcia, poprzez oddalenie mięśnia (lub jego ścięgna) od osi ruchu w stawie, na który mięsień ten działa.
Przykłady:
rzepka stawu kolanowego
trzeszczki w stawie śródręczno-paliczkowym
wyrostki kolczyste i poprzeczne kręgów
rozchylone na boki talerze biodrowe
Hipomochliony warunkowe - występują w stawach, w których wypukła powierzchnia stawowa jest znacznie obszerniejsza od kontaktującej się z nią powierzchni wklęsłej (st. łokciowy, st. śródręczno-palcowe).
W położeniu wyprostnym wypukła część powierzchni stawowej po stronie zginania pełni rolę hipomochlionu.
30. Łańcuch biokinematyczny
Łańcuch kostno stawowy wraz z obudowującym go zespołem wielomięśniowym.
Rozróżnia się łańcuchy:
otwarte
zamknięte
Łańcuch kinematyczny jest otwarty wówczas gdy jego koniec dystalny jest wolny.
Np.
Machanie ręką na pożegnanie
Rzut oszczepem, szermierka (praca ręki)
Łańcuch kinematyczny zamknięty wówczas gdy dystalne odcinki łańcuchów (najczęściej) kończynowych połączą się ze sobą bezpośrednio, albo za pośrednictwem podłoża lub trzymanego przedmiotu.
Rodzaje:
Względny - opór do pokonania
Bezwzględny - opór nie do pokonania
Np.
Trzymanie wioseł oburącz podczas płynięcia kajakiem
Podczas jazdy na rowerze (kończyny dolne i pedały)
31. Zakres czynny i bierny
Zakres czynny to taki, jaki uzyskamy aktywizując momenty sił mięsni działających na staw łokciowy. Zakres bierny uzyskuje się przy wykorzystaniu momentów sił zewnętrznych, przy czym mięśnie zachowują się biernie i nie ograniczają ruchomości.