Chromatografia cienkowarstwowa (TLC - z ang. Thin Layer Chromatography) jest najbardziej popularną metodą szybkiego sprawdzania postępu reakcji chemicznej i czystości produktu. Może być także wykorzystywana do identyfikacji związków zarówno organicznych jak i nieorganicznych. W chromatografii cienkowarstwowej mieszanina substancji jest rozdzielana na poszczególne składniki ze względu na różnice w szybkości ich przemieszczania się na podłożu wykonanym z aktywnego adsorbenta stanowiącego fazę nieruchomą. Poszczególne składniki mieszaniny z różną siła wiążą się z polarnym adsorbentem, a następnie wymywane są z niego rozpuszczalnikiem stanowiącym fazę ruchomą. Im bardziej polarna jest badana substancja, tym silniej wiąże się z fazą stałą i tym trudniej jest wymywana przez eluent. Im bardziej polarny jest eluent, tym więcej polarnych centrów aktywnych fazy stałej jest przez niego blokowane, co zmniejsza „opory” przesuwania się eluowanych substancji. Jako fazy stałe najczęściej stosowany jest żel krzemionkowy, tlenek glinu i sproszkowana celuloza. Podłoże stanowi zazwyczaj szkło, folia aluminiowa lub poliamidowa.
Faza stacjonarna
Żel krzemionkowy
Żel krzemionkowy jest jednym z najbardziej popularnych adsorbentów stosowanych w chromatografii cienkowarstwowej. Jest on otrzymywany przez hydrolizę krzemianu sodu, jego kondensację i polimeryzację w trakcie prażenia. Jego struktura wyglada w przybliżeniu następująco:
Aktywność żelu krzemionkowego zapewniają grupy Si-OH (silanolowe) obecne na jego powierzchni. Wytwórcy kontrolują aktywność na etapie prażenia. Żel stosowany w TLC ma średnicę ziaren w zakresię 5-10 ၭm. Typy żelu krzemionkowego oznaczane są często w sposób następujący:
Żel krzemionkowy G - zawiera 13% gipsu jako czynnika wiążącego
Żel krzemionkowy H bez środka wiążącego
Żel krzemionkowy F254 z fluorescentem
Żel krzemionkowy UV254 z fluorescentem
Jako fluorescent zazwyczaj stosowany jest siarczek cynku.
Żel krzemionkowy ma odczyn lekko kwaśny i może być stosowany do rozdziału sterydów, aminokwasów, węglowodorów, tłuszczów, alkaloidów itp.
Tlenek glinu
Aktywność tlenku glinu związana jest z obecnością zarówno atomów tlenu jak i glinu. Metoda produkcji polega na kondensacji uwodnionego wodorotlenku glinu. Może on być
produkowany w trzech odmianach kwasowości powierzchni: formie kwasowej, zasadowej i obojętnej. Zasadowy tlenek glinu z w/w jest najbardziej popularny. Tlenek glinu jest używany do rozdziału sterydów, barwników, witamin i alkaloidów.