PWI

Wykład 6

2012-11-08

Podmiot praw autorskich

Twórca:

• Autorskie prawa osobiste powstają zawsze na rzecz twórcy, autorskie prawa majątkowe stosownie do art. 8 ust. 1 pr. aut. - z reguły na jego rzecz.

• Tylko w nielicznych przypadkach ustawa przewiduje inaczej

• Status twórcy (współtwórcy) to kwestia faktu.

• Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko jako twórcy uwidoczniono na egzemplarzach utworu, lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości
  w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.

• Słowo „twórca” jest używane w ustawie w różnym znaczeniu.

Współautorstwo:

• Art. 9 pr. aut.

• 4 przesłanki:

• Możliwe do oznaczenia wkłady osób współtworzących - muszą mieć charakter twórczy

• Wkłady te musza tworzyć jedno dzieło

• Musi być jakaś współpraca autorów - istnieje jeżeli autorzy ustalili
  i zaakceptowali swoje wkłady twórcze

• Dzieło współautorskie istnieje tylko wtedy jeżeli są w nim możliwe do wydzielenia wkłady współautorów.

• Współautorstwo przez wykreślenie:

• Wyrok SN z 25 maja 2011 r. II CSK 527/10

• Wkład twórczy uzasadniający współautorstwo może polegać na usunięciu fragmentów pozostających w sprzeczności z wiedzą medyczną której „główna autorska”

• To orzeczenie jest błędne (przynajmniej wg Ryśka)

• Wspólność prawa:

• Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe.

• Przedmiotem wspólności są jedynie autorskie prawa majątkowe, zaś prawa osobiste jej nie podlegają.

• Istnieje nie tylko w wypadku współtwórczości, ale także np. poprzez dziedziczenie czy przeniesienie prawa.

• Wykonywanie wspólnego prawa - art. 9 pr. aut.

• Wspólność ta jest niewygodna dla autorów

• Do wykonywania prawa do całego utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. Wobec jej braku każdy ze współtwórców może zażądać rozstrzygnięcia spornej kwestii przez sąd.

Utwory pracownicze

• Art. 12 ust. 1: Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

• Art. 14 dotyczy utworów naukowych tworzonych w instytucji naukowej w ramach wykonywania obowiązków ze stosunku pracy ogranicza uprawnienia pracodawcy do:

• Pierwszeństwa publikacji (z zastrzeżeniem dodatkowego wynagrodzenia dla autora.

• Korzystania z materiału naukowego zawartego w utworze

• Udostępniania dzieła osobom trzecim w granicach wynikających
  z okoliczności tworzenia dzieła.

• Umowy z art. 12 i 14 pr. aut. a art. 18 pr. pracy - postanowienia umów o pracę czy regulaminów pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

Dzieła zbiorowe:

• Prawa majątkowe przysługują producentowi lub wydawcy, zaś możliwe do wyodrębnienia części w tym dziele podlegają odrębnej ochronie.

• Producentowi lub wydawcy przysługuje też prawo do tytułu.

Następcy prawni:

• Autorskie prawa majątkowe mogą Stanowic przedmiot obrotu prawnego inter vivos
  i mortis causa. Podlegają dziedziczeniu na podstawie księgi IV KC.

• Prawa te mogą być przedmiotem dziedziczenia zarówno ustawowego jak
  i testamentowego.

Dzieła osierocone:

• Nie jesteśmy powiedzieć czy są chronione przez prawa autorskie

• Są to też takie utwory, o których wiemy że podlegają ochronie, lecz nie potrafimy określić podmiotu tego prawa.

• Dyrektywa: Utwór osierocony to taki, którego właściciel nie jest znany, nawet w wyniku starannego poszukiwania podmiotu prawa.

• Dyrektywa przewiduje zapłatę stosownego wynagrodzenia twórcy, jeśli zostanie zidentyfikowany.

Dzieła naukowe

• Oznaczanie współautorstwa dzieł naukowych - oznaczaniu jako autorów dzieł naukowych nie tylko ich twórców w rozumieniu pr. aut. lecz także osób współuczestniczących w uzyskiwaniu wyniku naukowego (danych, odkrycia)

Autorskie prawa osobiste

Miejsce autorskich dóbr osobistych w systemie prawa cywilnego:

• Można je traktować jako szczególne prawa osobiste powszechnego prawa cywilnego.

• Można je także trakowa jako dobra odrębne od powszechnego prawa cywilnego.

• W polskim modelu ochrony autorskich dóbr osobistych ustanowiona została ich podwójna ochrona: w ramach powszechnych dóbr osobistych na podstawie kc oraz jako odrębnych dóbr na podstawie pr. aut.

Autorskie prawa osobiste są bezterminowe (czas ich trwania jest nieograniczony) i w sposób trwały związane z twórcą.

W art. 16 pr. aut. wymieniono najważniejsze uprawnienia do:

1) autorstwa utworu;

2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania

go anonimowo;

3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Czy formalne naruszenie art. 16 jest już dostateczne, by uznać, że doszło do wkroczenia
w autorskie dobra osobiste, czy też niezbędne jest nadto, by tego rodzaju działanie rzeczywiście w konkretnym przypadku zakłóciło „więź twórcy z utworem”?

Ogólne problemy

• Ochrona po śmierci (podmiotem ochrony jest zmarły, ochrona zawężona do atrybucji)

• Dobra osobiste nie mogą być objęte konstrukcją wspólności praw

• Dopuszczalność umów dotyczących autorskich praw osobistych - umowy
  o zrzeczenie się autorskich praw osobistych są niedopuszczalne.