Pedagogika ogólna, prof. M. Kujawska 17.11.2012r.

Wykład 1

1. PEDAGOGIKA - należąca do nauk społecznych nauka o wychowaniu. Zajmuje się ona formułowaniem teorii, celów, treści, metod, środków i form procesu wychowania a także stanowi zasób wiedzy praktycznej na ten temat.

• Według Nowego Słownika Pedagogicznego: pedagogika to nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa w wiedzę, sprawności, zainteresowania, systemy wartości, postawy, przekonania oraz wdrożenie do samorozwoju.

2. DEFINICJA PEDAGOGIKI OGÓLNEJ:

• Nazwa pochodzi od greckiego paidagogios

• Pais - chłopiec, agos - prowadzę

• W starożytnej Grecji oznaczało to niewolnika prowadzącego syna swojego pana do szkoły;

• W starożytnym Rzymie niewolnicy byli zarazem wychowawcami i nauczycielami dzieci obywateli rzymskich

• Według Nowego Słownika Pedagogicznego: pedagogika ogólna to dyscyplina naukowa zajmująca się podstawami wychowania, jego strukturą i celami oraz metodologią badań i filozoficznymi podstawami edukacji.

3. PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ PEDAGOGIKI OGÓLNEJ:

• Początkowo - proces wychowania dziecka

• Obecnie - socjalizacja, wychowanie, kształcenie i rozwój człowieka przez całe życie

• Funkcjonowanie systemów szkolnych i oświatowych

PEDAGOGIKA:

• Ukazuje rolę i znaczenie wychowania i kształcenie w procesie tworzenia się osobowości człowieka

• Określa uwarunkowania procesów wychowania i kształcenia

• Dostarcza wiedzę umożliwiającą realizację celów wychowania

4. SOCJALIZACJA - proces przekazywania innym pokoleniom dorobku kulturalnego oraz systemu wartości, norm, wzorców zachowań obowiązujących w danym społeczeństwie. Socjalizacja przyczynia się do rozwoju społecznego człowieka, kształtowania jego osobowości oraz umiejętności niezbędnych w samodzielnym życiu.

• SOCJALIZACJA to: złożony proces uczenia się, dzięki któremu człowiek, istota biologiczna, staje się istotą społeczną, członkiem określonego społeczeństwa i reprezentantem danej kultury. Jest to proces stawania się takim, jakim chce nas mieć nasze otoczenie społeczne (Malewska 1973).

5. WYCHOWANIE - całość wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie. To ciąg sytuacji wychowawczych organizowanych przez wychowawcę ze względu na cele wychowawcze. Jądrem sytuacji wychowawczych są interakcje zachodzące między wychowawcą a wychowankiem, efektem wychowania jest doświadczenie, które zdobędzie wychowanek. Wychowanie to świadomie organizowana działalność społeczna oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka.

6. ZMIANY WYCHOWAWCZE OBEJMUJĄ:

• Sferę poznawczo - instrumentalną związaną z poznawaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią,

• Sferę emocjonalno - motywacyjną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi,

• System wartości

7. SAMOWYCHOWANIE: ustosunkowanie się podmiotu do swojego rozwoju. To samorzutna praca człowieka nad ukształtowaniem własnego poglądu na świat, własnych postaw, cech charakteru i własnej osobowości odpowiednio do założonych kryteriów, wzorów oraz ideałów.

8. OSOBOWOŚC:

• Zespół stałych właściwości i procesów psychofizycznych odróżniających daną jednostkę od innych,

• Osobowość wpływa na organizację i determinuje stałość w postrzeganiu i rozumieniu świata,

9. KSZTAŁCENIE: złożony układ czynności nauczyciela i uczniów ukierunkowany na zmiany w osobowości uczniów, ich sferze emocjonalnej, intelektualnej i sferze działania praktycznego.

10. PROCES NAUCZANIA - UCZENIA SIĘ: świadome rozwijanie cech instrumentalnych osobowości człowieka takich jak wiedza, umiejętności, sprawności, inteligencja czy działanie.

11. ŚRODOWISKO: całość procesów ekologicznych, ekonomicznych, politycznych, społecznych, kulturalno - oświatowych i instytucjonalnych w ich wzajemnych związkach i zależnościach. Środowisko jest przestrzenią, w której społeczeństwo realizuje rózne formy działalności, tworząc w ten sposób warunki własnego życia oraz zaspokajania materialnych i duchowych potrzeb.

12. KULTURA: ogół stworzonych przez ludzi wytworów: naukowych, społecznych, artystycznych i technicznych oraz procesy ich tworzenia.

• Kultura Dychowa: wierzenia, wiedza, literatura, piśmiennictwo,

• Sztuka: malarstwo, muzyka, teatr, film, moda, wszystko, co należy do wytworów umysłu,

• Kultura społeczna,

• Kultura języka,

• Kultura polityczna,

• Kultura fizyczna

13. CZAS WOLNY: czas do dyspozycji jednostki po wykonaniu przez nią zadań obowiązkowych związanych np. z pracą zawodową.

• FUNKCJE CZASU WOLNEGO:

• Regeneracja sił fizycznych i psychicznych,

• Podniesienie poziomu motywacji do nauki i pracy,

• Zwiększenie wydajności i efektywności życiowej,

• Dokształcenie i doskonalenie osobowości niezwiązanej z nauką i pracą,

• Rozwój zdolności i zainteresowań,

14. RODZINA: jedna z najważniejszych społecznych grup pierwotnych, oparta na związkach krwi, małżeństwa, adopcji, związkach prawno - ekonomicznych. Rodzina to mała grupa społeczna składająca się z rodziców, ich dzieci i krewnych.

• FUNKCJE RODZINY:

• Prokreacyjna,

• Przygotowanie dzieci do wejścia w życie społeczne,

• Wychowanie dzieci oraz zapewnienie im odpowiedniego startu życiowego,

• Prowadzenie gospodarstwa domowego zaspokajającego potrzeby wszystkich członków rodziny,

• Sprawowanie pieczy nas życiem wszystkich członków rodziny, ich zachowaniem, kulturą, zdrowiem, trudnościami życiowymi

15. PEDAGIGIKA SPOŁECZNA: dyscyplina pedagogiczna zajmująca się badaniem warunków środowiskowych, w jakich przebiegają procesy wychowawczo - opiekuńcze człowieka od jego urodzenia do końca życia. W badaniach tych uwzględnia się warunki społeczne, kulturowe, przyrodnicze i biopsychiczne.

16. PEDAGOGIKA SPECJALNA: pedagogika rewalidacyjna, pedagogika lecznicza, dyscyplina pedagogiczna zajmująca się teorią oraz praktyką kształcenia i wychowania osób z odchyleniami od normy. W zależności od rodzajów badanych braków rozwojowych wyróżnia się kilka działów pedagogiki specjalnej:

• Logopedię,

• Oligofrenopedagogikę,

• Surdopedagogikę,

• Tyflopedagogikę,

• Defektologię,

• Pedagogikę resocjalizacyjną.

1

---