ZGŁĘBNIKOWANIE ŻOŁĄDKA

Nazwa zwyczajowa: Sonda żołądkowa

Ryc.2-23

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie polega na wprowadzeniu (przez usta lub nos) specjalnego zgłębnika i pobraniu soku żołądkowego (przez zassanie) (Ryc.2-23). Pobrany materiał można poddać analizie biochemicznej, cytologicznej (ocena jakościowa i ilościowa komórek) oraz bakteriologicznej. CZEMU SŁUŻY BADANIE? Zgłębnikowanie żołądka służy przede wszystkim ocenie jego czynności wydzielniczej, która wyraża się między innymi produkcją kwasu solnego. W badaniu określane są: podstawowe wydzielanie kwasu solnego - BAO (z angielskiego Basal Acid Output), maksymalne i ewentualnie szczytowe wydzielanie kwasu solnego - MAO i PAO (z angielskiego Maximal Acid Output i Peak Acid Output). MAO i PAO ocenia się po wstrzyknięciu substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oporna na leczenie farmakologiczne. Ocena skuteczności chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej, polegającego na przecięciu gałęzi nerwu błędnego unerwiającej żołądek. Diagnostyka zatruć drogą doustną (z wyjątkiem podejrzenia zatrucia środkami żrącymi) - z reguły badanie łączy się z płukaniem żołądka (w celu eliminacji substancji toksycznej).

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Zwykle pacjent ma wykonane badanie gastroskopowe,, ewentualnie badanie radiologiczne górnego odcinka przewodu pokarmowego.

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Pacjent powinien być na czczo. Na 48 godzin przed badaniem nie powinien zażywać żadnych leków (w przypadkach wątpliwych decyduje lekarz prowadzący).
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym

OPIS BADANIA

Pacjent do badania przyjmuje pozycję siedzącą. Badający znieczula gardło pacjenta środkiem znieczulającym w postaci aerozolu w celu zniesienia odruchu wymiotnego. Po kilku minutach badający wprowadza zgłębnik (zależnie od typu zgłębnika i warunków anatomicznych) przez usta albo przez nos do żołądka. Po opróżnieniu żołądka z zalegającej treści zbiera się sok żołądkowy produkowany w ciągu godziny (przez odessanie) - ta porcja służy do określenia BAO. Następnie, po wstrzyknięciu jednego z następujących preparatów: 1) histaminy lub histamolu (podskórnie), 2) pentagastryny (podskórnie lub domięśniowo), 3) insuliny (podskórnie albo dożylnie), zbiera się sok przez godzinę w czterech 15-minutowych porcjach - te porcje służą do określania MAO i PAO.
MAO oblicza się przez zsumowanie całkowitej ilości kwasu (objętość odessanego soku żołądkowego razy stężenie kwasu solnego) jaka została wydzielona w ciągu 1 godziny po wstrzyknięciu środka wydzielniczego. Wskaźnik ten wyraża się w mEq/godz. PAO oblicza się przez zsumowanie ilości kwasów wydzielonych w ciągu dwóch 10 minutowych okresów i pomnożeniu wartości wyrażonej w mEq/godz przez 3, lub można wziąć pod uwagę okres 15 minutowy, ale uzyskaną z zsumowania wartość trzeba pomnożyć przez 2. Bierze się pod uwagę okresy, w których stężenie kwasu solnego było najwyższe.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu (z podanymi wartościami liczbowymi BAO (MAO i ewentualnie PAO).

CZAS
Badanie trwa zwykle do 2,5 godziny

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem

 Ciąża.

 Uczulenie na środki znieczulające (np. lignokainę).

 Choroby alergiczne (astma oskrzelowa, spastyczne zapalenie oskrzeli).

 Choroby układu krążenia (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze).

 Cukrzyca.
W czasie badania

 Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból, duszność, swędzenie skóry).

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU

Samo badanie jest badaniem dość bezpiecznym. Po podaniu histaminy (ewentualnie histalogu) może pojawić się: uczucie osłabienia, uderzenie krwi do głowy, ból głowy, osłabienie zależne od spadku ciśnienia tętniczego, skurcz oskrzeli wyrażający się dusznością. Po podaniu insuliny może wystąpić: niepokój, drżenie rąk (kończyn), uczucie głodu, wzmożona potliwość. Powyższe objawy są przemijające. Sporadycznie może zaistnieć potrzeba podania leków, które zlikwidowałyby niektóre objawy (np. skurcz oskrzeli, nadmierny spadek ciśnienia tętniczego krwi).
Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku. Może być wykonywane u kobiet w ciąży, ale bez podawania substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

---