Płukanie żołądka
Płukanie żołądka - jedna z procedur dekontaminacyjnych przewodu pokarmowego, polegająca na powtarzalnym podaniu do żołądka wody i następowym jej usunięciu.
Jest procedurą medyczną dość często stosowaną, jednakże nie udowodniono jej skuteczności (wykazano, że tą drogą można maksymalnie usunąć 10% zażytej trucizny). Można ją wykonać w przypadkach, gdy od momentu dostania się trucizny do organizmu nie upłynęła 1 godzina, bezwzględnie jednak pamiętając o przeciwwskazaniach do stosowania tej metody. Nie ma uzasadnienia wykonania płukania żołądka powyżej 4, maksymalnie 6 godzin od chwili zatrucia.
Celem płukania żołądka w przypadkach zatruć drogą pokarmową jest usunięcie substancji toksycznej z żołądka, zanim przedostanie się ona przez odźwiernik do jelita cienkiego, gdzie głównie zachodzi wchłanianie.
Wskazania:
spożycie dużej ilości substancji wyjątkowo toksycznej
spożycie substancji, która zwalnia perystaltykę przewodu pokarmowego (leki antycholinergiczne lub leki mające takie działanie)
spożycie substancji toksycznej w postaci leków o przedłużonym uwalnianiu
spożycie substancji, które tworzą złogi w przewodzie pokarmowym (salicylany)
Przeciwwskazania:
zatrucia substancjami żrącymi
zatrucie truciznami lotnymi, węglowodorami, detergentami z uwagi na duże ryzyko zachłyśnięcia
ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego
choroby przełyku i żołądka (np. żylaki przełyku, stany po zabiegach operacyjnych)
chory zamroczony, w stanie śpiączki lub z drgawkami
niezaintubowany, nieprzytomny chory
Powikłania:
zaburzenia wodno-elektrolitowe
perforacja przewodu pokarmowego lub gardła
mechaniczne uszkodzenie przełyku i żołądka
zachłystowe zapalenie płuc
aspiracja treści żołądkowej do drug oddechowych
aspiracja węgla aktywowanego do dróg oddechowych
Zestaw do zabiegu:
1. Zgłębniki żołądkowe z bocznymi otworami
2. Żel lidokainowy do zwilżenia końca zgłębnika
3. Strzykawki 20 i 50 ml
4. 0,45% roztwór NaCl
5. Sproszkowany węgiel aktywowany, w torebkach po 5 i 10 g
6. Środek przeczyszczający (np. laktuloza)
7. Dowolne, kalibrowane naczynie, umożliwiające dokładny pomiar objętości podawanej do płukania, jak również pojemnik do zbierania treści odessanej z żołądka
8. Zakręcany pojemnik do zabezpieczenia treści żołądkowej do badań toksykologicznych
9. Nieprzemakalne fartuchy foliowe i rękawiczki gumowe dla personelu
10. Ssak wraz z kompletem cewników do odsysania treści z jamy ustnej i dróg oddechowych
Technika zabiegu:
1. Zanim wprowadzisz zgłębnik do żołądka, rozważ wskazania do intubacji dotchawiczej u chorych zamroczonych, nie współpracujących, nadmiernie pobudzonych; decyzję podejmuje oraz intubuje (rurka intubacyjna z mankietem uszczelniającym!) lekarz anestezjolog.
2. Jeśli podejrzewasz, że żołądek jest pusty, rozważ u chorych współpracujących podanie do wypicia niewielkiej ilości płynu przed wprowadzeniem zgłębnika.
3. Wprowadzaj zgłębnik przez usta
4. Odmierz dokładnie odległość, na jaką powinien zostać wprowadzony zgłębnik:
przy wprowadzaniu przez nos - odległość ucho-nos-wyrostek mieczykowaty,
przy wprowadzaniu przez usta - odległość usta-wyrostek mieczykowaty + 8-10 cm.
Odmierzoną odległość zaznacz wyraźnie na zgłębniku niezmywalnym pisakiem lub plastrem
5. Sprawdź położenie zgłębnika, aspirując treść żołądkową lub wdmuchując ok. 20 ml powietrza i równocześnie osłuchując okolicę żołądka (nadbrzusze środkowe).
6. Zabezpiecz zgłębnik przed wysunięciem, przyklejając go do nosa (przy wprowadzeniu przez nos) lub wargi górnej (przy wprowadzeniu przez usta). Bardzo często konieczne jest jednak przytrzymywanie zgłębnika palcami na wyznaczonej wysokości przez osobę asystującą.
7. Zaaspirowaną treść zabezpiecz do dalszych badań.
8. Przeprowadź płukanie 0,45% roztworem NaCl (0,9% NaCl rozieńczony wodą destylowaną w stosunku 1:1). Całkowita ilość płynu użytego do płukania powinna wynosić ok. 50 ml/kg masy ciała. Można również się kierować zasadą kontynuowania zabiegu aż do chwili uzyskania czystej treści żołądkowej, co jednak niesie ze sobą ryzyko popełnienia błędu ze względu na to, że niektóre spożyte substancje są bezbarwne. W takich przypadkach zaleca się dodanie do pierwszej porcji do płukania kilku gramów węgla aktywowanego i kierowanie się jego zawartością w odsysanej treści.
9. Należy przestrzegać zasady, by temperatura płynu użytego do płukania nie była niższa od temperatury pokojowej; powinna być zbliżona do temperatury ciała. Płukając zbyt zimnym płynem, można spowodować hipotermię.
10. W czasie płukania kilkakrotnie lekko przesuń koniec zgłębnika, aby odessać treść z całego żołądka.
11. Po każdym wprowadzeniu porcji płynu staraj się odzyskać tę samą objętość przez odciągnięcie strzykawką lub zdrenowanie siłą ciężkości przez luźno opuszczony zgłębnik.
12. Do ostatniej porcji płynu do płukania dodaj węgiel aktywowany w ilości 0,5-1 g/kg masy ciała (u młodzieży i dorosłych maks. 60 g). Należy sporządzić roztwór 50 g węgla w 400 ml wody destylowanej i podawać 5-10 ml/kg masy ciała.
13.Do ostatniej porcji płynu do płukania można również dodać środek przeczyszczający (siarczan sodowy lub magnezowy, sorbitol, mannitol lub laktulozę). Porcję tę pozostawia się w żołądku
14.Do ostatniej porcji płynu do płukania można również dodać środek przeczyszczający (siarczan sodowy lub magnezowy, sorbitol, mannitol lub laktulozę). Porcję tę pozostawia się w żołądkuPo zakończeniu zabiegu można usunąć zgłębnik użyty do płukania i zastąpić go innym, o mniejszej średnicy. Postępowanie takie się zaleca, gdy wskazane jest dłuższe utrzymanie zgłębnika w żołądku. Gdy przewiduje się kilkakrotne podawanie węgla, można pozostawić zgłębnik o większej średnicy.
Technika wykonania
badanie wykonuje się u osoby przytomnej w pozycji siedzącej, u osoby zamroczonej w pozycji bocznej ustalonej z głową położoną niżej, a u osoby nieprzytomnej tylko po uprzedniej intubacji
gruby zagłębnik wprowadza się do żołądka po uprzednim posmarowaniu go lidokainą. Należy się upewnić, czy zagłębnik znajduje się w żołądku - odległość od linii zębów do wpustu żołądka wynosi 40 centymetrów. Ponadto należy podjąć próbę odciągnięcia i sprawdzić, czy uzyskana treść jest sokiem żołądkowym. Inną możliwością jest osłuchiwanie okolicy żołądka podczas próby wprowadzenia powietrza przez zagłębnik za pomocą strzykawki "Janeta". Trzecim sposobem jest zanurzenie końcówki zgłębnika do pojemnika z wodą. W przypadku pojawienia się babelków należy niezwłocznie usunąć zgłębnik. Czwartym sposobem jest zdjęcie RTG.
następnie na zagłębniku umieszcza się lejek, przez który wlewa się porcję 200 - 300 mililitrów wody o temperaturze ciała. Istotnym momentem jest, aby opuścić lejek poniżej poziomu żołądka, zanim zniknie z niego woda - uzyskuje się wówczas zwrotny wypływ wody z treścią żołądkową
procedurę powtarza się wielokrotnie, aż do uzyskania czystej treści. Do ostatniej porcji dodaje się 50 - 100 gramów węgla aktywowanego, choć według niektórych autorów węgiel powinien być podawany wielokrotnie.
uzyskanie w trakcie płukania w popłuczynach resztek tabletek lub grzybów, świadczy o skuteczności procedury.