1. Równowaga ekonomiczna
równowagi: ogólna, cząstkowa. wewnętrzna, zewnętrzna
kryzysy nadprodukcji, wahania cyklu koniunkturalnego
2. Wzrost gospodarczy
wzorst gospodarczy - zwiększenie ilości dóbr i usług konsumpcyjnych - miernik - stopa wzrostu PKB/rok
rozwój ekonomiczny - wzrost (ilościowe) + jakościowe - pociąga to za sobą rozwój społeczny
Podział mierników: obiektywne i subiektywne
obiektywne - jedno i wielowymiarowe (HDI)
subiektywne - indywidualne oceny
Podział mierników: ze względu na agregację danych
Mierniki syntetyczne - ogólnie
wskaźniki szczegółowe - dziedziny
wskaźniki symptomatyczne - dziedzina do całości rozwoju np. wskaźnik zużycia energii
3. Czynniki wzrostu gospodarczego
Czynniki wzrostu gospodarczego:
ekstensywne (ilościowe) /intensywne (jakościowe)
bezpośrednie/pośrednie
osobowe/rzeczowe
wzrost zatrudnienia: czynniki demograficzne, ekonomiczne, społeczne
wydajność
wielkość majątku produkcyjnego
efektywność jego wykorzystania
cykl inwestycyjny
poziom inwestycji - inwestycje pośrednie i bezpośrednie, autonomiczne i pobudzone
efektywność inwestycji: współczynnik efektywności i kapitałochłonności
ocena efektywności gospodarki - 2 wskaźniki:
stopa inwestycji: procent inwestycji w dochodzie narodowym
stopa konsumpcji - procent konsumpcji w dochodzie narodowym
suma funduszu inwestycji i konsumpcji: DN
Proporcje 30 - 70 na korzyść konsumpcji - naruszenie tej proporcji powoduje barierę konsumpcyjną lub inwestycyjną
wzrost może być bezinwestycyjny - np. usprawnienia
4. Modele wzrostu
model Harroda, Domara, Solowa (wzrost nakładów pracy, nie inwestycje)
5. Bariery wzrostu gospodarczego
Instytucjonalne - zacofane ustawodawstwo itp.
Strukturalne - zacofany poziom technologii i infrastruktury itp.
Brak siły roboczej
Bariera surowcowa
Bariera handlu zagranicznego
Bariera konsumpcyjna - niezadowolenie, spadek wydajności pracy
6. Rodzaje wahań gospodarczych
Wahania:
Trend - Systematyczne i regularne zmiany poziomu danego zjawiska
Cykle koniunkturalne - regularne średniookresowe zmiany aktywności gospodarczej
Wahania sezonowe
Wahania przypadkowe - losowe np. wojny
Cykle polityczne - kadencja władz
Cykle mogą mieć charakter lokalny, krajowy lub globalny. Są też cykle specjalne - związane z konkretnymi dobrami i usługami
7. Cykl koniunkturalny
Zróżnicowanie:
zawsze to kilka nakładających się cykli
krótkie - Kitchina - 3-4 lata
średnie - Juglara - 8-10 lat
- Kuznetsa - 20 lat
długie - Kondratieva - 50-60 lat
superdługie - van Ewijka - 150 lat
wzajemne zależności przedstawił J. Schumpeter
Fazy cyklu: (klasycznego - 8-10 lat)
kryzys, ożywienie, rozkwit, recesja
impulsy popytowe - nakładanie się ich prowadzi do ożywienia
współcześnie 2 fazy: załamanie i ożywienie - spłaszczenie - łagodny przebieg (4-5 lat)
8. Teorie cyklu koniunkturalnego
1. Egzogenne
2. Endogenne
ad. 1 - czynniki zewnętrzne - przyrodnicze - Jevonsowie (plamy), czynniki atmosferyczne, koncepcje psychologiczne - skutek błędów lub pesymizmu konsumentów
ad. 2 - sama gospodarka - teoria niedokonsumpcji - Atkinson Hobson - zbyt wielkie oszczędności spowodowane nierównym podziałem - Bogaci oszczędzają miast konsumować - związek z Ricardo i Sayem (kryzys nadprodukcji nie był wdg nich możliwy (ogólny, cząstkowe możliwe) - związek z prawem rynków)
Keynes odwrotnie - popyt tworzy podaż - psychologiczne zachowanie konsumentów - za mało wydają
teorie pieniężne - R.G. Hawtey/ A. Krzyżanowski - wielkość obiegu pieniężnego i kredytu jako czynniki cyklu - Keynesizm więcej racji, nie tylko stopa procentowa decyduje o zachowaniu podmiotów
Friedman - podaż pieniądza istotna
Teorie innowacyjne: wpływ wynalazków, poziomu innowacji - J. Schumpeter
9. Narzędzia polityki antycyklicznej państwa
Automatyczne stabilizatory koniunktury: progresywne opodatkowanie, zasiłki dla bezrobotnych i inne transfery bezpośrednie z budżetu państwa
inne: wymiana międzynarodowa, wydatki na badania naukowe, wyższe zatrudnienie w usługach
Instrumenty uznaniowe:
- zmiana stóp i inne instrumenty monetarne
- zmiana stawki podatkowej
- zamówienia publiczne
- kreowanie popytu przez ulgi podatkowe, wolne kwoty od opodatkowania i amortyzacji
- interwencje na rynku
- dotacje itp.