Bajki Krasickiego (wybór).
1. Ptaszki w klatce
Bajka opowiada rozmowę dwóch zamkniętych w klatce czyżyków. Pierwszy z nich jest młodszy i urodził się już w niewoli, więc nie wie, co to jest wolność, nie rozumie jej i za nią nie tęskni. Swoje życie w zamkniętej klatce uznaje za coś normalnego, oczywistego i w pełni je akceptuje. Zupełnie przeciwne zdanie wypowiada drugi - starszy czyżyk. On w młodości żył na swobodzie, jednakże siłą został wzięty w niewolę. Do końca swojego życia nie pogodzi się z takim stanem rzeczy i zawsze będzie próbował odzyskać upragnioną wolność. Pragnienie wolności jest problemem uniwersalnym, ważnym właściwie dla wszystkich żywych istot.
2. Malarze
W bajce przedstawiono i skontrastowano dwóch malarzy, którzy zajmują się tworzeniem portretów na zamówienie. Piotr jest dobrym malarzem, ale żyje w biedzie. Jan natomiast maluje kiepsko, ale pławi się w luksusach. Ta dziwna sytuacja wyjaśniona zostaje w puencie. Piotr maluje portretowanych ludzi, takimi, jakimi są naprawdę, a Jan maluje „piękniejsze twarze”. Spragnieni pochwał i pochlebstw ludzie wybierają więc Jana. Wynika z tego ogólna prawda, że w życiu najlepiej być pochlebcą, wtedy to osiągnie się najwięcej.
3. Jagnię i wilcy
Dwa silne, bezwzględne i okrutne wilki napadają na niewinne, naiwne i bezbronne jagnię. Kiedy owieczka próbuje zaprotestować i pyta zwierzęta z jakiego powodu na nią napadły, te bardzo szybko odpowiadają, iż jest „smaczna, słaba i w lesie” i zaraz potem ją zjadają. Bajka przynosi morał: „Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie”.
4. Filozof
Tytułowy filozof to człowiek wykształcony, w pełni przekonany o swojej wszechwiedzy teoretyka. Odrzuca on nawet wiarę w Boga. Jednakże kiedy zapada na ciężką chorobę bardzo szybko nawraca się i znowu zaczyna wierzyć i to nie tylko w Boga, ale również w „upiry” - w duchy i w inne zjawiska, które zaprzeczają zdrowemu rozsądkowi. Widać tutaj, jak ludzie są niepewni w swoich własnych przekonaniach i poglądach. Bardzo często sama wiedza teoretyczna nie jest rzeczą wystarczającą w życiu. Ludzie łatwo popadają ze skrajności w skrajność.
5. Dewotka
Bajka ukazuje kobietę, która jest pobożna jedynie na zewnątrz, na pokaz. W rzeczywistości dewotka jest bezlitosną i złą kobietą. Umie w tej samej chwili modlić się i bić swą służącą. Bajka potępia i wyśmiewa religijny fałsz, obłudę i niską moralność społeczeństwa: „Uchowaj, Panie Boże, takiej pobożności!”.
6. Kruk i lis
Morał tej bajki znajduje się już na samym jej początku: „Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym”. Kruk siedzi na drzewie na skraju lasu i trzyma w dziobie kawałek sera. Podchodzi do niego lis. Zmyślonymi pochwałami pochlebstwami na temat rzekomego piękna jego głosu skłania go do odezwania się. Przez to ptakowi wypada z dzioba kawałek sera. Chytry i przebiegły lis porywa ser i ucieka, zostawiając zdziwionego łatwowiernego kruka samego.
7. Szczur i kot
Pyszny, arogancki i zarozumiały szczur jest przekonany, iż nabożeństwo, w którym bierze udział odbywa się na jego cześć. Pełen dumy opowiada o tym innym szczurom. Dodatkowo jest odurzony zapachem kościelnych kadzideł, które - jak sądzi - palą się, by uczcić jego szczurzą osobę. Podekscytowany nie zauważa nadchodzącego kota. Ten z kolei, wykorzystując słabość szczura, rzuca się na niego, dusi go i zjada. Ta bajka uczy, że bezmyślna pycha, nieumiejętność obiektywnego ocenienia sytuacji, brak dystansu wobec własnej osoby, może prowadzić do klęski.