Metody oddziaływań indywidualnych:
4. METODA NAGRADZANIA (WZMOCNIENIA POZYTYWNEGO)
Promowanie zachowań pożądanych z wychowawczego punktu widzenia za pomocą udzielania pochwał lub przyznawania nagród.
Bardziej skuteczna przy stosowaniu zgodnie z upragnionymi przez dzieci i młodzież rodzajami wzmocnień pozytywnych.
Ważne jest ustalenie rodzaju gratyfikacji. (materialna/niematerialna)
Spełnia przeważnie dwie funkcje: wychowanek dowiaduje się o zgodnym z oczekiwaniami dorosłych wykonaniu określonych poleceń i nagrody motywują do działań społecznie i moralnie pożądanych.
Zasady nagradzania wychowawczego - wg Wlkera i Shea'a
Wzmacniaj jedynie zachowania pożądane celowo i świadomie unikaj wzmocnień zachowań destruktywnych.
Wzmacniaj pożądane zachowanie bezpośrednio po jego wystąpieniu nie jest wskazane nagradzanie dopiero po upływie jakiegoś czasu, ponieważ istnieje zagrożenie, że między zachowaniem pożądanym, a próbą wzmocnienia nastąpi inne zachowanie niegodne wzmocnienia, a wzmocnione zostanie.
Podczas wstępnych wzmocnień określonych zachowań wzmacniaj je za każdym razem, gdy tylko się pojawią.
Gdy wzmacniane zachowanie pojawia się coraz częściej i w stopniu zadowalającym - wzmacniaj w sposób przerywany a nie ciągły.
Wzmacnianie materialne łącz ze wzmacnianiem w formie różnego rodzaju pochwał chodzi o to, byś z biegiem czasu mógł zrezygnować z nagradzania materialnego na rzecz wzmocnień wyłącznie w postaci pochwał.
Użyteczność metody nagradzania:
Metoda powszechnie uznawana przez pedagogów i wychowawców.
Badania empiryczne, skuteczna w uczeniu altruizmu.
Szczególna rola dla dzieci z zaburzeniami w nauce i zachowaniu.
Następstwa metody nagradzania: zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zachowania, pozytywnie motywuje, wpływa na aktywność i kreatywność, umacnia poczucie własnej godności i wartości.
Słabe strony:
Przy zbyt częstym nagradzaniu dziecko może przyjąć postawę roszczeniową.
Uczy się zachowań interesownych, oczekuje gratyfikacji.
Stosuje się ją wybiórczo dla różnych grup np. unika się jej stosowania wobec dzieci niedostosowanych i nieprzystosowanych.
Zdarza się że najwięcej pochwał otrzymują Ci którzy najmniej ich potrzebują. - Osłabienie wspaniałomyślności i bezinteresowności.
Gratyfikacja nie zawsze jest trafnie dobrana do wychowanków.
Niedosyt systematycznego lub nadgorliwego stosowania.
Często stosowana w zależności od „widzi mi się” wychowawcy.
Nie gwarantuje natychmiastowego sukcesu pedagogicznego.
Szczególnie przydatna jest dla małych dzieci i tych z trudnościami, wymaga konsekwentnego stosowania i rezygnacji z niej w miarę upływu czasu.
Jedną ze słabych stron metody nagradzania jest również jej pochopne stosowanie. Często udzielane pochwały i przyznawane nagrody nie wywierają żadnego wpływu wychowawczego na wychowanków. Nie pełnią one funkcji zadośćuczynienia za określone zachowanie. W odczuciu dzieci i młodzieży nie zaspokajają potrzeby uznania i szacunku, jaką wiążą z nimi rodzice, wychowawcy, nauczyciele. Inną ujemną stroną metody nagradzania jest pewien niedosyt jej systematycznego lub nadgorliwego stosowania. W pierwszym przypadku uważa się, że jednorazowa lub okazjonalna pochwała lub nagroda w mniejszym stopniu motywuje dzieci i młodzież do zachowań pożądanych z wychowawczego punktu widzenia niż w sytuacji systematycznego stosowania wzmocnień pozytywnych. W drugim przypadku natomiast może pojawić się niebezpieczeństwo uniewrażliwienia się na udzielane przez dłuższy czas pochwały i nagrody albo do przejawiania postawy roszczeniowej. Metodę nagradzania stosuje się niekiedy nie w zależności od zaistniałej sytuacji wychowawczej, ale np. w zależności od humoru rodzica, nauczyciela czy wychowawcy. Jest to jeden z powodów, dla których nagradza się dzieci i młodzież nie bezpośrednio po ich zasługującym na pochwałe zachowaniu, ale dopiero po upływie dłuższego czasu od chwili jego zaistnienia. Jeszcze jedną słabą stroną metody nagradzania jest to, że nie gwarantuje ona natychmiastowego sukcesu pedagogicznego. Jej korzystny wpływ widoczny jest dopiero po jakimś czasie.
Pomimo słabych stron metody nagradzania, często okazuje się ona jedynym skutecznym sposobem oddziaływania wychowawczego.