Temat: „Osobowość narcystyczna”
Osobowość narcystyczna cechuje się „życiem w iluzji”, osoby te uważają że są najsprytniejsze, najbardziej utalentowane i pod każdym względem należą do najlepszych na świecie. Nie tyle myślą o sobie, że są lepsze od innych, ile w ogóle nie myślą o innych ludziach. Ludzie posiadający tą osobowość we własnej wyobraźni są żywymi legendami i oczywiście nie mają zamiaru stosować się do tych samych reguł co zwykli śmiertelnicy.
Osobowość ta kształtuje się około 15-18 roku życia, kiedy dziecko zaczyna mieć wpływ na otoczenie i uzyskuje nad nim kontrolę. Na narcystyczne zaburzenie osobowości cierpi mniej niż 0,5% ludzi. Osobowość narcystyczna powstaje na skutek odniesienia rany narcystycznej w fazie ponownego zbliżenia (ponowne zbliżenie z matką, aby `uzyskać pocieszenie', kiedy nie wszystko się udaje), kiedy nie pozwala się dziecku na bycie słabym i popełnianie błędów, kiedy nie kocha się go w tej swojej dziecięcej bezradności oraz gdy rodzice realizują swoje ambicje i niezrealizowane cele poprzez dziecko, wymagając od niego rzeczy, których ono może po prostu nie umieć robić… W uproszczeniu można powiedzieć, że jeśli dziecko nie było kochane takim jakie jest, jeśli było wykorzystane do realizacji marzeń rodziców lub otrzymało przekaz: “musisz być kimś lepszym” to przez resztę życia będzie mu trudno być sobą lub będzie to w ogóle niemożliwe.
Sytuacje w których dziecko jest słabe i bezradne, poprawna reakcja matki to uświadomienie, że bezradność i słabość nie jest niczym złym, że zdarza się każdemu, że dziecko poradzi sobie mimo tego. Nieprawidłowa reakcja, to wmówienie dziecku, że nie wolno być słabym i bezradnym. Powoduje to powstanie fasady `zawsze będę silny, nie wolno być słabym i bezradnym'.
Gdy w chwili słabości dziecko potrzebuje mamy, powinna ona uświadomić mu, że właśnie po to dla niego jest, że zawsze może przyjść do niej po pocieszenie. Nieprawidłową reakcją jest mówienie dziecku, że zawsze musi radzić sobie samo. Powoduje to powstanie fasady “zawsze radzę sobie sam, nikogo nie potrzebuję”.
Kiedy dziecko wścieka się, gdy coś mu się nie udaje, należy pozwolić mu na gniew, wytrzymać, uświadomić, że nic złego się nie dzieje, dziecko z czasem nauczy się kontroli nad wściekłością. Nieprawidłową reakcją jest zabronienie dziecku denerwowania się, kiedy coś mu nie wychodzi i mówienie “nie masz prawa się wściekać”.
Wiele osób, które spełniły się zawodowo, osiągnęły szczyt kariery i stały się majętnymi osobami, nagle w kwiecie wieku stwierdzają, że `coś tu jest nie tak', że `czegoś brakuje'. Osobom takim trudno być w relacjach z innymi ludźmi i innym ludziom trudno być w relacjach z osobami z narcystycznym zaburzeniem osobowości. Osoby narcystyczne nigdy same nie zdadzą sobie sprawy z tego, że cierpią na to zaburzenie.
Chorobliwe uwielbienie własnej osoby przeradza się u Narcyzów w obsesję poczucia wszechwiedzy i wszechmocy. W związku z tym, że Narcyzi mają bardzo duże aspiracje i potrzeby osiągania sukcesu, w życiu zawodowym radzą sobie niezwykle dobrze. W pracy są niebywale zaangażowani, bezkompromisowo dążą do celu, charakteryzują się ponadprzeciętną siłą przebicia, bez skrupułów potrafi wykorzystywać wszystko i wszystkich w imię tzw. sukcesu. Podwładny z osobowością narcystyczną (przynajmniej na początku) wydaje się być dla kierownictwa cennym pracownikiem.
Szefowie Narcyzi nigdy nie staną się skutecznymi przywódcami i liderami. Szacuje się, że ponad 35% nietrafionych decyzji menedżerskich obciążonych jest właśnie błędami wynikającymi z narcystycznego sposobu zarządzania. Kierownik Narcyz niechętnie uczy się od innych, jest głuchy na krytyczne uwagi, nie potrafi wczuć się w sytuację swoich współpracowników. Gdy ponosi porażki - reaguje niekontrolowanymi atakami złości a kreatywnych podwładnych hamuje tak, by nie okazali się oni lepsi od niego.
Narcyzów w świecie biznesu nie da się nie zauważyć. Ich zachowania mogą wydawać się z pozoru śmieszne jednak w perspektywie rodzą negatywne i przykre konsekwencje dla innych osób. Żeby być podziwianymi, ludzie ci gotowi są zrobić naprawdę bardzo dużo. Założyciel firmy Oracle, po zwycięstwie w regatach, wsiadł do swojego prywatnego samolotu i z impetem przeleciał nad głowami żeglarzy, którzy z nim przegrali. A wszystko po to, aby jeszcze bardziej ich upokorzyć. Prezes pewnej amerykańskiej firmy - postrzegany przez wszystkich jako typowy narcyz, porzucając rodzinę dla atrakcyjnej kochanki, na pytanie żony: "Dlaczego?", odpowiedział: „Bo jesteś już za mało reprezentacyjna".
Narcystyczne tendencje w zachowaniach wielu osób, które mają władzę zahaczają nawet o mobbing. Narcyz - mobber skutecznie używa środków takich jak nagminne ignorowanie, obniżanie poczucia własnej wartości, poniżanie. Żywi w sobie przekonanie, że jest kreatorem, stwórcą a jego podwładni są nic nie warci bez niego.
Narcyzm stał się zjawiskiem epidemicznym i niemałą rolę odgrywają tu media. To właśnie one udostępniają największą możliwą widownię dla próżnych Narcyzów. Od niepamiętnych już czasów człowiek miał tendencję do „popularyzowania" swojej osobowości. Kazał malować portrety, wybijał na monetach swoją twarz i stawiał posągi. Obecnie media stwarzają znakomite warunki, aby Narcyz mógł zaistnieć w świadomości całego społeczeństwa. Współcześni politycy, dziennikarze czy aktorzy to ogromna grupa społeczeństwa z niepohamowanymi tendencjami do promowania własnej osoby. Można by zaryzykować stwierdzeniem, że większość gwiazd show-biznesu charakteryzuje się zaburzeniem narcystycznej osobowości.
Osoby narcystyczne stawiają nas przed trudnym dylematem. Bo chociaż jest mnóstwo narcyzmu bez prawdziwej wielkości, to nie ma prawdziwej wielkości bez narcyzmu. Bez tych ludzi nie byłoby nikogo, kto miałby dość odwagi, żeby przewodzić. „Narcyz” bez względu na to co mówi, rzadko robi cokolwiek, co nie służyłoby jego interesom. I dopóki jesteśmy w stanie łączyć swoje interesy z ich interesami, będą myśleli, że jesteśmy prawie tak doskonali jak on.
Literatura:
1. A. J. Bernstein „Emocjonalne wampiry”
2. Artykuł Katarzyny Witak „Epidemia samomiłości”
3. Hall C.S., Lindzey G., Campbell J.B., „Teorie osobowości”