OSOBOWOŚĆ NARCYSTYCZNA

Osobowość narcystyczna, ( u dzieci rozwija się między 3 a 5 rokiem życia) jest to zaburzenie osobowości, w którym występuje wzorzec zachowań zdominowany nastawieniem wielkościowym (w wyobraźni lub na jawie), potrzebą bycia podziwianym, brakiem empatii i niezdolnością do przyjęcia perspektywy innych osób. Najbardziej charakterystycznym “wskaźnikiem” narcystycznego zaburzenia osobowości jest wielkościowe poczucie własnej wartości, co przejawia się silną tendencją do przeceniania własnych umiejętności i osiągnięć, przy jednoczesnym niedocenianiu zdolności i dokonań innych. Osoby te często są pochłonięte fantazjami o nieograniczonych sukcesach, władzy, błyskotliwości, “piękności” lub idealnej miłości. Ponieważ wierzą w swą wyjątkowość, uważają, że zrozumieć ich mogą tylko osoby równie wyjątkowi jak oni sami. Bark im umiejętności przyjmowania innego niż ich samych punktu widzenia, innej niż ich perspektywy. Często mają poczucie, iż niemal wszystko im się należy. Rzadko przejawiają empatię, niechętnie rozpoznają czy identyfikują się z potrzebami czy uczuciami innych osób, często wykorzystując je do swych własnych celów. Większość badaczy i klinicystów uważa, że osoby z narcystyczną osobowością mają w gruncie rzeczy zachwiane poczucie własnej wartości. Jest to powód ich nadmiernego poświęcania uwagi własnej osobie, tego co inni o nich myślą, potrzebując tak częstej i intensywnej uwagi i podziwu. Nic więc dziwnego, że są równocześnie niezwykle wrażliwi na krytykę, która wywołuje w nich uczucie upokorzenia, pustki lub wściekłości.

Osoba taka:

• szybko otrząsa się z porażki

• ma dobre samopoczucie

• ze sobą czuje się dobrze

• chwali samego siebie

• nie jest empatyczna

• jest stereotypowa

• depresjonuje, poniża innych

• rzadko jest do czegoś profesjonalnie przygotowana

Kryteria diagnostyczne DSM-IV

1.     pretensjonalne poczucie własnego znaczenia (np. wyolbrzymianie osiągnięć i talentów, oczekiwanie bycia uznanym za lepszego bez współmiernych osiągnięć)

2.     zaabsorbowanie fantazjami o nieograniczonych sukcesach, władzy, błyskotliwości, pięknie lub idealnej miłości

3.     wiara, że jest się kimś „szczególnym” oraz wyjątkowym i że można być w pełni zrozumianym tylko przez innych „szczególnych” ludzi

4.     przekonanie, że powinno się zadawać jedynie z ludźmi czy instytucjami o szczególnym bądź wysokim statusie

5.     wymaganie nadmiernego podziwu

6.     poczucie wyjątkowych uprawnień (entitlement), czyli wygórowane oczekiwania co do szczególnie przychylnego traktowania lub automatycznego podporządkowania się przez innych narzucanym im oczekiwaniom

7.     eksploatowanie innych, czyli wykorzystywanie ich do osiągnięcia swych celów

8.     brak empatii: niechęć do honorowania lub utożsamiania się z uczuciami i potrzebami innych

9.     częsta zazdrość o innych lub przekonanie, że inni są zazdrośni o nas lub zazdroszczą nam

10. okazywanie arogancji i wyniosłych zachowań lub postaw

Rana narcystyczna powstaje gdy opiekunowie wymagają od dziecka aby było pod jakimś względem inne niż jest w rzeczywistości. Rodzice nie odzwierciedlają dziecka, nie są empatyczni i nie zachowują zdrowych granic między sobą a dzieckiem, nie pozwalając w ten sposób na prawidłowy rozwój dopiero wyłaniającej się osobowości - na kształtowanie się prawdziwego “ja”.

Przekaz środowiska brzmi: Jeśli przestaniesz być sobą i będziesz tym kim ja chcę abyś był, będę cię kochał.

Rodzice idealizują dziecko, wymuszając na nim stworzenie obronnego, kompensacyjnego fałszywego “ja”, które ma zapewnić dziecku bezpieczeństwo związane z zaspokojeniem podstawowych potrzeb. Idealizacja dziecka wiąże się z nieakceptowaniem jego słabości i ograniczeń oraz wyjątkowej w tym okresie podatności na zranienie. Powstałe w wyniku tak głębokiego zranienia fałszywe self będzie zaprzęgało ogromną część energii organizmu w celu osiągnięcia wielkości, bez której osoba ta czuje się skrajnie bezwartościowa lub doznaje dojmującej pustki - uczucia pochodzącego z prawdziwego “ja”, towarzyszącego refleksji, że żyło się nie swoim życiem, w krainie iluzji o swojej omnipotencji.

Jeśli dziecko nie było kochane takim jakie jest, jeśli było wykorzystane do realizacji marzeń rodziców lub otrzymało przekaz: “musisz być kimś lepszym” to przez resztę życia będzie mu trudno być sobą lub będzie to w ogóle niemożliwe.

OSOBOWOŚĆ INFANTYLNA

Inaczej nazywana osobowością niedojrzałą. Ludzi z taką osobowością cechuje:
infantylizm (dziecinność), dążenie do natychmiastowego uzyskania przyjemności,
przewaga emocjonalnych aspektów przeżywania i poczucie uprawnienia do ich otwartego wyrażania,
skłonność do fantazjowania,
brak kontroli nad sobą i poczucia odpowiedzialności za siebie.
Osobowość niedojrzałą cechują zachowania, jakich już nie oczekujemy ze względu na wiek biologiczny, są to zachowania charakterystyczne dla wcześniejszego wieku. U osób niedojrzałych badanie EEG często ujawnia istnienie jakichś zaburzeń w czynności bioelektrycznej mózgu.

Infantylizm jest to zaburzenie rozwojowe. Dotyczy ono zahamowania rozwoju, nie tylko intelektualnego, ale także charakteru na poziomie przypominającym psychikę dziecka. U tych osób rozpoznaje się wzmożoną chwiejność uczuć i woli, brak stabilności w dążeniu do celów życiowych, jak na przykład wytrwałości w nauce i pracy zawodowej, W sferze erotycznej i seksualnej dominuje marzycielstwo, częste zmiany obiektu zainteresowań. Są to na ogół osoby mało samodzielne, łatwo ulegają sugestii, szukające oparcia w osobach silnych charakterologicznie. Pod względem intelektualnym wykazują tzw. ociężałość umysłową.  Na poziomie somatycznym przyczyną infantylizmu jest wywołana np. chorobą genetyczną niedoczynność przysadki w okresie dzieciństwa i idące za tym niedobór hormonu wzrostu oraz wtórna niedoczynność gruczołów płciowych. Zarówno u osobników dorosłych jak i młodocianych infantylizm objawia się dziecięcymi proporcjami ciała, niskim wzrostem, brakiem oznak dojrzewania płciowego.

Na poziomie psychicznym zespół cech infantylizmu może objawić się po długotrwałym zażywaniu niektórych środków psychoaktywnych (alkoholu, narkotyków, leków), po przebytych chorobach lub urazach.