Osobowość Narcystyczna

1) Patologiczna miłość do siebie

* wyższość
* nonszalancja
* skrajna zależność od pochwał (ale brak wdzięczności za nie, pochwały ‘należą się’)
* odnoszenie wszystkiego do siebie (wąskie, jednowymiarowe spektrum pojmowania, wymierzone ‘we mnie’; osoba z narcystycznym zaburzeniem osobowości nie pomyśli, że niepowodzenie koleżanki w pracy może wynikać np. z jej złego samopoczucia, może przytrafiło się coś przykrego, może ma gorączkę)
* tendencje ekshibicjonistyczne (mówienie i prezentowanie siebie, robienie wrażenia)
* dysproporcja pomiędzy tym, co ma a aspiracjami (ciągłe nienasycenie)
* naprzemiennie przeżywane stany poczucia wysokiej i niskiej własnej wartości
* brak poczucia bezpieczeństwa

2) Patologiczna miłość do “obiektu” (praca, pasja, inny człowiek)

* świadoma / nieświadoma zawiść (przykryta czymś innym)
* brak zainteresowania innymi (np. nie czyni refleksji nad innymi)
* pogarda
* złe radzenie sobie w sytuacjach zależności od kogoś
* słaba empatia
* nieumiejętność wczuwania się w sytuację innej osoby, przejęcia jej perspektywy

3) Patologia superego

* poczucie wstydu zamiast poczucia winy (nie naprawiają, nie żałują kogoś, nie wracają do ‘popsutej’ sytuacji)
* moralność Kalego (wstyd wtedy, gdy ktoś zauważy, że zrobił źle)
* wstydzą się, ale nie odczuwają wtedy poczucia winy (poczucie winy pociągnie w dół do jądra depresyjnego)
* dziecinny system wartości (egocentryczny)

Skąd to się bierze? Ujęcie psychodynamiczne.

Kształtuje się około 15-18 roku życia, kiedy dziecko zaczyna mieć wpływ na otoczenie i uzyskuje nad nim kontrolę. Osobowość narcystyczna powstaje na skutek odniesienia rany narcystycznej w fazie ponownego zbliżenia (ponowne zbliżenie z matką, aby ‘uzyskać pocieszenie’, kiedy nie wszystko się udaje), kiedy nie pozwala się dziecku na bycie słabym i popełnianie błędów, kiedy nie kocha się go w tej swojej dziecięcej bezradności oraz gdy rodzice realizują swoje ambicje i niezrealizowane cele poprzez dziecko, wymagając od niego rzeczy, których ono może po prostu nie umieć robić… W uproszczeniu można powiedzieć, że jeśli dziecko nie było kochane takim jakie jest, jeśli było wykorzystane do realizacji marzeń rodziców lub otrzymało przekaz: “musisz być kimś lepszym” to przez resztę życia będzie mu trudno być sobą lub będzie to w ogóle niemożliwe.

Sytuacje w których dziecko jest słabe i bezradne, poprawna reakcja matki to uświadomienie, że bezradność i słabość nie jest niczym złym, że zdarza się każdemu, że dziecko poradzi sobie mimo tego. Nieprawidłowa reakcja, to wmówienie dziecku, że nie wolno być słabym i bezradnym. Powoduje to powstanie fasady ‘zawsze będę silny, nie wolno być słabym i bezradnym’.

Gdy w chwili słabości dziecko potrzebuje mamy, powinna ona uświadomić mu, że właśnie po to dla niego jest, że zawsze może przyjśc do niej po pocieszenie. Nieprawidłową reakcją jest mówienie dziecku, że zawsze musi radzić sobie samo. Powoduje to powstanie fasady “zawsze radzę sobie sam, nikogo nie potrzebuję”.

Kiedy dziecko wścieka się, gdy coś mu się nie udaje, należy pozwolić mu na gniew, wytrzymać, uświadomić, że nic złego się nie dzieje, dziecko z czasem nauczy się kontroli nad wściekłością. Nieprawidłową reakcją jest zabronienie dziecku denerwowania się, kiedy coś mu nie wychodzi i mówienie “nie masz prawa się wściekać”.

Gdy dziecku nie udaje się osiągnąć zamierzonego celu, dewaluuje siebie, a podziwia matkę, należy uświadomić mu, że może być słaby, że może mu się coś nie udać, że i tak mimo tego jest wartościowym człowiekiem. Nieprawidłową reakcją jest potwierdzenie, że dziecko jest bezwartościowe “tak to prawda, ty nic nie znaczysz i nic nie umiesz”.

Wiele osób, które spełniły się zawodowo, osiągnęły szczyt kariery i stali się majętnymi osobami, nagle w kwiecie wieku stwierdzają, że ‘coś tu jest nie tak’, że ‘czegoś brakuje’. Osobom takim trudno być w relacjach z innymi ludźmi i innym ludziom trudno być w relacjach z osobami z narcystycznym zaburzeniem osobowości. Osoby narcystyczne nigdy same nie zdadzą sobie sprawy z tego, że cierpią na to zaburzenie. Do podjęcia terapii zwykle skłania ich nagła, trudna sytuacja życiowa (np. wyrzucenie z domu przez współmałżonka, niepowodzenie w pracy).