LEKI PRZECIWHISTAMINOWE-word, III rok, Farmakologia

LEKI PRZECIWHISTAMINOWE

Grupy leków przeciwuczuleniowych:

leki przeciwhistaminowe blokujące receptor H1
glikokortykosteroidy
leki zmniejszające wrażliwość na alergeny
środki uzupełniające - preparaty kwasu askorbinowego, wapnia, rutyny

HISTAMINA

neuroprzekaźnik
neuromodulator
amina biogenna
autakoid

RECEPTORY HISTAMINOWE

H1 , H2 - receptory obwodowe, postsynaptyczne, metabotropowe

H3 - receptor ośrodkowy, presynaptyczny (jego pobudzenie powoduje zahamowanie wydzielania histaminy)

Receptor

umiejscowienie

mięśnie gładkie oskrzeli, p.pok., macicy, naczyń krw.

komórki okładzinowe żołądka,

przedsionek serca

efekty pobudzenia

skurcz m. gładkich, działanie wazodilatacyjne,

wzrost przepuszczalności komórek śródbłonka

wpływ na błędnik,

wzbudzenie aktywności elektrofizjologicznej neuronów mózgowych

wzrost wydzielania HCl,

rozkurcz mięśni gładkich,

tachykardia (słaby efekt)

Działanie histaminy

na mięśnie gładkie - działając na receptory H1 powoduje skurcz mięśni gładkich jelita, oskrzeli i macicy. Jest jednym z głównych przekaźników odpowiedzialnych za zmniejszenie przepływu powietrza w pierwszej fazie astmy oskrzelowej
na serce i naczynia - powoduje rozkurcz naczyń krwionośnych i zwiększa przepuszczalność naczyń żylnych zawłosowatych, poprzez działanie na receptory H1. Przyspiesza tętno i zwiększa wydajność serca poprzez działanie na receptory H2
na OUN - neuroprzekaźnik
żołądkowe - pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego poprzez działanie na receptory H2. Jej działanie jest związane z choroba wrzodowa żołądka

Główne patofizjologiczne działania histaminy:

Jako przekaźnik w typie I nadwrażliwości np. pokrzywki i katar sienny (leczone antagonistami H1)
Pobudzanie wydzielania kwasu żołądkowego (leczone antagonistami H2)

Objawy alergii

spadek ciśnienia - bladość powłok skórnych
duszność wdechowa - skurcz oskrzeli
obrzęk - wzrost przepuszczalności naczyń - bąbel histaminowy
zaczerwienienie - rozszerzenie naczyń
wzrost temperatury - wzmożony przepływ krwi
świąd skóry, ból

Leki blokują receptor H1 w sposób konkurencyjny dla histaminy, odwracalny

COMPARISON OF ANTIHISTAMINES

	"first-generation„ drugs classical H1 receptor antagonist	„second-generation„ drugs
crossing the blood-brain barrier	readily	not so readily
sedation	induce	less common
route of administration	p.o., i.m., i.v.	p.o.
plasma half-life	shorter	longer
specifity	low (interact with muscarinic cholinergic receptors, α-adrenergic receptors, serotonin receptors)	high (bind to H1)
sides effect	sedation anticholinergic effects (dry mouth, tachycardia, urinary retention, dilated pupils)	(dangerous arrythmias)
additional properties		ceterizine - anti-inflammatory action

Leki przeciwhistaminowe I generacji

bardzo liczna grupa leków
zróżnicowana budowa chemiczna
zbliżona siła działania blokującego receptor H1
!!! nieselektywne, blokują także receptory cholinergiczne, serotoninergiczne, dopaminergiczne i adrenergiczne

FK: dobrze się wchłaniają z przewodu pokarmowego
FK: działanie rozpoczyna się po 15 minutach od podania pozajelitowego (po 30 minutach od podania doustnego)
FK: szczyt działania po 1 godzinie
FK: okres półtrwania ok. 3 h, wymagają zatem częstego podawania (co 4 - 6 h); wyjątek - klemastyna - okres półtrwania 10 h
FK: biotransformacja w wątrobie
FK: dobrze przechodzą do OUN

hamują OUN (senność, otępienie i zaburzenia koordynacji ruchowej) - nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych !!!
działanie cholinolityczne - suchość w ustach, zaburzenia widzenia, trudności w oddawaniu moczu
działanie na serce - mogą wywoływać zaburzenia rytmu (antazolina jest lekiem przeciwarytmicznym)
skórne objawy uczuleniowe
zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
drżenia mięśniowe
zawroty głowy
szumy w uszach
uszkodzenie szpiku

WYKAZUJĄ DZIAŁANIA

p/uczuleniowe

p/świądowe

p/wymiotne

WSKAZANIA DO STOSOWANIA

reakcje alergiczne przebiegające gwałtownie, wymagające podawania leków pozajelitowo
choroby alergiczne przebiegające z dużym świądem (przenikanie leków do OUN i działanie hamujące jest korzystne)

ukąszenia owdów
pyłkowice
alergie pokarmowe
alergie kontaktowe
katar sienny, pokrzywki, dermatozy

profilaktycznie przy przetaczaniu krwi
stany nerwicowe z reakcjami alergicznymi (hydroksyzyna)
przeciwkaszlowo przy suchym kaszlu (prometazyna-Diphergan)
niektóre w hamowaniu objawów uszkodzenia błędnika

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

senność
zaburzenia koncentracji
wzrost apetytu - zwiększenie masy ciała
działanie atropinopodobne: suchość błon śluzowych, zaburzenia akomodacji, zatrzymanie moczu
zaburzenia rytmu serca
uszkodzenia szpiku
hamowanie ośrodka kaszlu w kaszlu mokrym powoduje zaleganie śluzowej wydzieliny i zakażanie płuc
zaburzenia ze strony p. pok. (biegunki)
stany splątania

PRZECIWWSKAZANIA

jaskra
przerost gruczołu krokowego
nadwrażliwość na leki
uszkodzenia szpiku

PREPARATY - I generacja

prometazyna Diphergan - silnie p.kaszlowo, p/wymiotnie i uspokajająco, poraża alfa1, obniża ciśnienie, w post amp (wstrząs)
klemastyna Clemastinum - tabl., syrop, amp., domięśniowo lub dożylnie co umożliwia wstrzykiwanie we wstrząsie
dimetinden Fenistil - p/świądowo
cyproheptadyna Peritol - choroby z dużym świądem, w przypadku braku odp. na inne leki I generacji, b. silnie pobudza apetyt (silny bloker rec. 5-HT)
hydroksyzyna Hydroxyzinum - dz. anksjolityczne
dimenhydrinat Aviomarin - choroba lokomocyjna

Leki przeciwhistaminowe II generacji

1. Leki długo działające stosowane doustnie

Czyści jako antagoniści receptora H1 - ebastyna
Wykazujące dodatkowe działanie na komórki zapalenia alergicznego - cetirizyna, loratadyna, terfenadyna, azelastyna

2. Leki podawane miejscowo na skórę i błony śluzowe - lewokabastyna, azelastyna

3. Leki o krótkim działaniu - akriwastyna

FARMAKOKINETYKA

dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego. metabolizowane w wątrobie z wytworzeniem czynnych metabolitów (wyjątek - cetirizyna - w 60-70% wydalana z moczem w postaci niezmienionej)

nie są podawane pozajelitowo, a ich działanie pojawia się później niż po lekach I generacji (najszybciej działa cetirizyna, najwolniej astemizol - pełny efekt po 3-5 dniach)

odczyny skórne na histaminę i alergeny (skórne testy alergiczne) ulęgają zahamowaniu na czas 7 dni w przypadku cetiryzyny i loratydyny

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

objawy z OUN wywołują rzadko (!! duże różnice osobnicze)
wzrost apetytu (cetyryzyna)
działanie kardiotoksyczne: terfenadyna, astemizol, ebastyna, loratydyna

INTERAKCJE

ketokonazol i itrakonazol oraz erytromycyna i sok z grejpfruta (w mniejszym stopniu leki przeciwarytmiczne, flukonazol, metronidazol, SSRI, TLPD) hamują metabolizm terfenadyny, astemizolu, ebastyny, loratadyny

PREPARATY - II generacja