UMASZCZENIA KONI

Konie charakteryzują się różnorodnością umaszczenia, uzależnioną genetycznie.Ogólnie maści konia dzieli się na jednolite, złożone i mieszane. Wśród jednolitychtych można wyróżnić maść: siwą,izabelowatą,bułaną,kasztanowatą,gniadą,karą,karodereszowatą,białą(zwanaAlbino).Natomiast do umaszczeń złożonych należą: srokata, gniadosrokata bądź karosrokata raz maść tarantowata

Maść mieszana z kolei to maść dereszowata .

Oprócz maści konia, występują także bardzo ważne przy identyfikowaniu koni - odmiany, czyli białe plamy na ciemnej maści występujące na głowie, pysku, nogach konia. Natomiast białe włosy, pojawiające się w wyniku otarć naskórka, oraz piętna wypalane lub wymrażane na skórze, nazywane są odznakami nabytymi.

Maść kara

Maść kara jest jedną z dwóch (obok kasztanowatej)genetycznie podstawowych maści.U koni karych sierść,grzywa i ogon są barwy jednolicie czarnej.Głęboko czarne umaszczenie pozbawione domieszki brazowego wystepuje jednak rzadko.Większość konikarych posiada także pigment brązowy.nadaje on zwłaszcza w końcu,efekt wyblaknięcia,którego nasilenie zależy także od pory roku(zimą umaszczenie ciemniejsze,latem nieco bardziej brazowe).niektóre kare konie przychodzą na świat w odcieniu szarym czy nawet bułanym i ciemnieją z czasem.

W maści karej wyróżniamy dwa odcienie:

• wroni -popielaty bez połysku

• kruczy -granatowy z połyskiem

Maść kasztanowata

Maść kasztanowata jest drugą (obok karej)genetycznie podstawową mascią.

Maść kasztanowatą charakteryzują różne odcienie brazowej sierści oraz grzywa i ogon w tej samej bądź jaśniejszej barwie.

Rozróżniamy nastepujące odcienie:

• jasnokasztanowata -jasnoruda,żółtawa sierść,grzywa i ogon jaśniejsze

• złotokasztanowata - rudożółta sierść o zlotym połysku,głowa i ogon tej samej bądź jasniejszej barwy

• kasztanowata -sierść w różnych odcieniach barwy rudej,morelowej bądź miedzianej,grzywa i ognon identyczne lub jaśniejsze

• brunatnokasztanowata -sierść w odcieniu ciemnobrunatnym lub czekoladowym,ogon i grzywa jaśniejsze

• ciemnokasztanowata -sierść,grzywa i ogon tej samej ciemnobrązowej lub czekoladowej barwy

Maść siwa

Konie nie rodzą się siwe. O przyszłej maści źrebaka sądzić mogą czasem jedynie pojedyncze białe wlosy na powiekach i wokół oczu. Proces utraty pigmentów może dotyczyć wszystkich masci jednolitych ,a także maści dereszowatej,tarantowatej i srokatej.Proces ten u koni jest bardzo zróżnicowany,czasem źrebak już przy pierwszej zmianie sierści staje się jaśniejszy,a czasem pierwsze zmiany umaszczenia pojawiają się dopiero po wielu latch. Często jednak już ok 10 roku życia depigmentacja doprowadza do całkowitej białości. Zdarza się także iż konie siwe dostają z wiekiem hreczki czyli brunatnych plamek na białej sierści. U koni siwych skóra jest ciemna a włosy białe z domieszką włosów barwnych(w bardzo zróżnicowanym kolorze i proporcji).Sierść może więc przyjmować barwę od burej przez rudawą,ciemnoszarą ,białą z przyciemnieniami do całkowitej białej. Grzywa i ogon mogą być zarówno białe jak i szare czy nawet czarne. Odcienie maści siwej najłatwiej jest sklasyfikować ze względu na barwę maści wyjściowej,traconej na skutek depigmentacji oraz na aktualny stopień osiwienia.

Rozróżniamy:

• ciemnosiwą -bura,miejscami o wręcz ciemnoszarej i czarnej sierści

• szpakowatą(siwą jabłkowitą)białą-ciemnoszarą w jaśniejsze plamki

• rudawojabłkowitą -w odcieniu rdzawobiałym(szpak miodowy)wynikającym z siwienia masci kasztanowatej ,bądź w odcieniu brunatnobiałym9szpak różany)przy siwieniu maści gniadej

• jasnosiwa -biała z przyciemnieniami jedynie na zadzie i nogach

• mlecznosiwa -zupelnie biała

• dropiata -sierść biała przysypana rudymi bądź czarnymi plamkami

Maść biała

Maść biała jest bardzo rzadko spotykana. Powstaje ona w wyniku wpływu dominującego genu white,który hamuje działanie genów odpowiedzialnych za pigmentację skóry i włosów.Źrebięta tej maści rodzą się całkowicie białe, ich skóra jest jasna ,różowa,oczy niebieskie,orzechowe badź brązowe a kopyta jasnożółte.

Maść gniada

Umaszczenie gniade jest najczęściej spotykanym na swiecie umaszczeniem koni.Maść gniada charakteryzuje się sieścią o bardzo zróżnicowanych odcieniach brązu (od bardzo jasnego do przwie czarnego),grzywa i ogon są jednak zawsze czarne,podobnie jak kończyny od stawów nadgarstkowych i skokowych w dół.

Rozróżniamy następujące odcienie maści gniadej:

• jasnogniada -sierść jasnobrazowa bądź nawet żółtawa,jasniejsza zwłaszcza w okolicach brzucha i pachwin.Kończyny często nie są znacznie ciemniejsze,choć zdarzają się konie nawet o szarozielonym zabarwieniu kończyn tzw. gniady zielonogi.

• Gniada -sierśc barwy brązowej,czasem wiśniowej

• ciemnogniada -sierść ciemnobrązowa ,często pokryta jeszcze ciemniejszymi jabłkami

• skarogniada -sierść prawie czarna ,czesto w zalezności od pory roku, ciemnobrązowa,grafitowa lub granatowa.W odróżnieniu od koni karych ten odcień gniadego charakteryzuje się tzw. podpalaniem,czyli jaśniejszą ,zwykle brunatną bądź żółtawą sierścią w okolicy pachwin ,podbrzusza na wewnętrznej stronie kończyn oraz na chrapach.

Maść myszata

Maść myszata powstaje w wyniku rozjaśnienia czarnego pigmentu w sierści konia genetycznie karego.Odpowiedzialny jest za to gen dilution ,którego działanie nie obejmuje jednak grzywy ,ogona ani pręgi grzbietowej.W efekcie zabarwienie sierści przechodzi od popielatego do ziemistego ,a ogon i i grzywa pozostają ciemniejsze.Często również na kończynach pojawia się pręgowanie.

Maść izabelowata

Maść izabelowata okreslana jest z angielskiego także jako palomino.,pod względem genetycznym jest umaszczeniem kasztanowatym rozjaśnionym przez gen kremowy C. Układ tego genu przynosi rozjaśnienie pigmentu brązowego w sierści ,ale nie w skórze ani w oczach .I choć niektóre izabelowate źrebięta rodza się z niebieskimi oczami i jasną skórą,to z wiekiem ciemnieją.

Umaszczenie izabelowate charakteryzuje się barwą przypominającą najczęściej słabo wypieczoną bułeczkę obejmuje też odcien zółtawy ,złotyi jasnorudy.

Wyróżniamy odcienie:

• palomino -najcześciej spotykany ,o sierści barwy od jasnożółtej do ciemnozlocistej,grzywa i ogon zwykle dużo jaśniejsze ,bądź wręcz białe

• masłowaty -o sierści jasnożółtej ,a grzywie i ogonie zwykle jeszcze jaśniejszym

• złotoizabelowaty -sierść,grzywa i ogon w podobnym,złotożółtym odcieniu

Maść bułana

Maść bułana jest wynikem działania genu D,gen ten prowadzi do rozjaśnienia pigmentu sierści,swym działniem nie obejmuje jednak grzywy,ogona,kończyn ani pręgi grzbietowej.rozjasniona sierść przyjmuje odcień żółto-beżowo-brązowy,ogon,grzywa i kończyn powyżej stawów pęcinowych pozostają czarne.U koni bułanów często zewnętrzne włosy grzywy i nasada ogona przyjmują dużo jasniejszą ,nawet kremową barwę.

Działanie genu Dilution na maść zasadniczą kasztanowatą,powoduje rozjaśnienie sierści do barwy beżowo-rudej.Grzywa i ogon pozostają barwy zasadniczej.Uzyskana tak maść czerwonobułana,choć odcieniem bardzo przypomina jasnokasztanowatą ,dzięki rudobrązowej prędze grzbietowej i kończynom ciemniejszym od reszty ciała,nie powinna być z nią mylona.

Maść dereszowata

Maść dereszowata charakteryzuje się pojawieniem na tle masci zasadniczej włosów bialych w zróżnicowanych proporcjach(najczęściej pół na pół).Podstawowy wariant umaszczenia dereszowatego wynika z wplywu dominującego genu roan(Rn).Ten wzór maści dereszowatej przedstawia konia z maścistą głową i kończynami oraz tułowiem wyraźnie jasniejszym wynikającym z przewagi włosów białych. Grzywa i ogon pozostają ciemnomastne bądź posiadają również domieszkę włosów białych.

W zależności od maści zasadniczej wyróżniamy maść:

• gniadodereszowatą

• kasztanowatodereszowatą

• karodereszowatą

Ze względu jednak na mnogość odcieni wynikających ze zróżnicowanych proporcji włosów białych do maścistych możemy mówić także o maści izabelowato-,bułano- czy jeleniodereszowatej.Źrebięta rodzą się ciemniejsze,a dereszowatość występuje u nich wyraźnie po pierwszym linieniu,to pozostaje ona przez całe życie i nie ulega już większym zmianom barwy.

Maść srokata

Maść srokatą charakteryzują białe plamy pojawiające się na dowolnej maści zasadniczej (również dereszowatej i tarantowatej).Plamy te mogą zajmować obszary od bardzo małych do obejmujących nawet wiekszą część ciała. Pewne jest jednak iż pod sierścią białą skóra jest zawsze jasna,niepigmentowana,pod mascistą natomiast ciemna.Grzywa i ogon mogą być zarówno białe jak i maści zasadniczej.

Ze względu na barwę ciemnych płatów przedzielających obszary białej sierści możemy wyróżnić maści:

• gniadosrokate

• karosrokate

• kasztanowatosrokate

Maść tarantowata

Za powstanie maści tarantowatej odpowiedzialny jest gen Leopard Complex (Lp),który powoduje pojawienie się na sierści podstawowej,jednolitej badź dereszowatej białej plamy tzw.derki(obejmującej zazwyczaj zad i grzbiet) i/lub owalnych plamek wielkości od kilku do kilkunastu centymetrów. Pojawiające się w ten sposób wzory mogą się znacząco różnić pod względem wielkości,zagęszczenia i barwy.

Nakrapianie pojawiające się na białym tle przyjmuje zwykle odcień maści zasadniczej i dlatego wyróżniamy maść:

• gniadotarantowatą

• karotarantowatą

• kasztanowatotarantowatą

Gdy na ciemnej sierści pojawiają się jasne plamki mówimy o maści:

• tarantowatogniadej

• tarantowatokarej

• tarantowatokasztanowej

Zdażają się również konie tarantowate bez plamek.Wśród cech maści tarantowatej wymienić więc należy również nakrapianie na pysku,w okolicy zewnetrznych narządów płciowych oraz ud,widoczną białą twardówkę oraz pręgowany róg kopyta.

Wśród najczęściej występujących wzorów masci tarantowatej wyróżnić możemy:

• leopard -na tle bialej sierści obejmującej przeważnie całe ciało,rozsiane są cętki i plamki w zróżnicowanym zagęszczeniu i wielkości

• werniksowy -przypomina wzór leoparda,nie posiada jednak cętkowania-biala sierść obejmuje większy obszar ciała,ale głowa,szyja,boki ,brzuch i pachwiny mają masc zasadniczą bądź mieszaną,pojawić się mogą dodatkowo jeszcze ciemniejsze plamy zwane werniksowymi

• derka -na maści zasadniczej pojawia się nieregularna biała plama obejmująca głównie zad,czasami także boki konia i grzbiet aż do kłębu.

• derka z plamkami -na derce w zróżnicowanym zagęszczeniu rozsiane są cętki maści zasadniczej

• płatki śniegu -na maści zasadniczej pojawiają się plamki barwy bialej

• cętkowany -jest odwrotnoscią wzoru płatków śniegu-na bialym tle pojawuają się ciemne cętki

• oszroniony -szczególnie w okolicy zadu i lędźwi mieszają się barwa zasadnicza i biała

---