Wykład nr1. Tytuł: Nieznany :P

Lata 40-te XXwieku ANTU- warfaryna, 1,2-dichloropropen, bromek metylu.

50-te: pochodne fenylom ocznika, chlorofenoksykwasy, fungicydy: kaptan, fol pet.

60-te: tiazyny, chloroacetamidy, parakwat, fungicydy, ditiokarbaminiany.

Połowa 70tych: glifosat.

Wg WHO notuje się na całym świecie ok. 1mln zatruc rocznie i ok. 220 000 zgonów.

Zarejstrowano ponad 60tyś. preparatów, a w nich ponad 1000 substancji aktywnych.

-Zwalczanie chorób i zapobieganie epidemiom- insektycydy

-Wzrost produktywności w rolnictwie i leśnictwie- insektycydy, herbicydy, fungicydy.

-Ochrona płodów rolnych i innych produktów w trakcie przechowywania- insektycydy, rodentycydy, fungicydy.

-Utrzymanie zieleni (ogrody, zieleń miejsca)- herbicydy.

Ok. 5% trafia na szkodniki- reszta na gatunki pożyteczne i środowisko.

1/wyginięcie pożytecznych gatunków (owady, ryby, ptaki, ssaki leśne)

2/rozwój gatunków szkodliwych (przerwanie łańcucha pokarmowego)

3/niekorzystny wpływ na rośliny

4/długotrwałe skażenie gleby, wód, powietrza.

Korzyści i straty:

-DDT- Mueller 1948- Nobel w zakresie Medycyny

-Większośc krajów- zakaz stosowania od lat 70-tych XXw.

-Płd. Afryka 1996 (zwalczanie malarii)

Zużycie pestycydów:

-Wydatki na pestycydy coraz wyższe (koszty RD, kosztowna synteza nowych związków)

-Stały wzrost w latach 1950-1980, obecnie stały poziom

-wzrost efektywności preparatów (synergizm etc)

LD₅₀DDT= 250mg/kg

LD₅₀synergetyk= 1,000mg/kg

LD₅₀DDT+synergetyk= 50mg/kg

-Zintegrowany system zabiegów agrotechnicznych

-Rolnictwo ekologiczne

Aktualne tendencje w produkcji pestycydów:

1. poszukiwanie nowych środków (opornośc szkodników)

2. poszukiwanie idealnego pestycydu (selektywnośc, szybkośc, silne lecz krótkotrwałe działanie, niska toksycznośc dla ludzi i zwierząt stałocieplnych)

Podział ze względu na kierunek działania:

ZOOCYDY- środki do zwalczania szkodników zwierzęcych:

1. Insektycydy- do zwalczania owadów

2. Akarycydy- do zwalczania roztoczy

3. Nematocydy- do zwalczania nicieni

4. Aficydy- do zwalczania mszyc

5. Moluskocydy- do zwalczania ślimaków

6. Rodentycydy- do zwalczania gryzoni

7. Atraktanty- środki zwabiające

8. Repelenty- środki odstraszające

BAKTERIOCYDY- środki do zwalczania bakterii

HERBICYDY- środki do zwalczania chwastów

1. Totalne- niszczące wszystkie rośliny

2. Wybiórcze- niszczące określone gatunki roślin

3. Regulatory wzrostu: inhibitory, stymulatory

FUNGICYDY- środki do zwalczania grzybów

Odmienne sposoby działania:

1. Środki kontaktowe- wchłaniane przez powłoki ciała

2. Środki żołądkowe- wchłaniane przez przewód pokarmowy

3. Środki duszące- wchłaniane przez drogi oddechowe

Podział chemiczny pestycydów:

1. estry kwasów fosforowych

2. alifatyczne i aromatyczne połączenia chloru (DDT)

3. związki organiczne rtęci, cyny, miedzi

4. pochodne mocznika

5. pochodne meta fenolu

6. pochodne kwasów aryloalkanokarboksylowych

7. pochodne syntetyczne

8. inne związki

Toksycznośc pestycydów:

Uwzględnia średnią, ostrą toksycznośc związków wyrażoną LD₅₀ w mg/kg mc zwierzęcia doświadczalnego- najczęściej szczura.

Bezpieczeństwo stosowania:

Prewencja- okres, w ciągu którego ludzie i zwierzęta nie powinni stykac się z roślinami, na których stosowano środki ochrony roślin, oraz przebywac wśród roślin i w obiektach, w których stosowano te środki.

Karencja- okres, który powinien upłynąc między ostatnim dopuszczalnym termiem stosowania środka ochrony roslin a zbiorem rośliny uprawnej.

UMIESZCZONE na opakowania preparatu!!!

Narażenie człowieka na toksyczne działąnie pestycydów:

1/ produkcja i konfekcja

-hermetyzacja i mechanizacja, praca ze znaną substancją, badania lekarskie, świadomośc pracowników

-skutki ostre (awarie), skutki odległe (mutagenne, rakotwórcze, teratogenne)

2/stosowane w rolnictwie, ogrodnictwie, leśnictwie:

-nieprzygotowanie społeczeństwa do kontaktu z chemikaliami

-lekceważenie podstawowych zasad higieny (mycie rąk)

-ręczne stosowanie pestycydów

-ubiór ochronny

-zatrudnianie kobiet i dzieci

-synergistyczne działanie alkoholu

-picie mleka, mycie rąk naftą

-uwarunkowania genetyczne

3/przypadkowe

-niewłaściwe przechowywanie i oznakowanie

-wykorzystanie opakowań

-dostępnośc dla dzieci

-lekkomyślne spożycie świeżo spryskanych owoców

4/rozmyślne

-łatwa dostępnośc

-duża toksycznośc

-brak cech organoleptycznych

5/pozostałości w artykułach spożywczych

-ograniczenie stosowania pestycydów do niezbędnego z agrotechnicznego punktu widzenia minimum.

Mechanizm działania:

-zaburzenia w przewodzeniu K- spadek przepuszczalności przez błony

-spowolnienie zamykania otwartych kanałów sodowych- zaburzenia repolaryzacji

-DDT hamuje aktywnośc neuronalnych ATP-az Na, K oraz Ca

-DDT hamuje zdolnośc kalmoduliny do transportu jonów wapnia

Insektycydy- neurotoksyny

-substancje stosowane do niszczenia owadów lub ograniczenia ich rozwoju

1/insektycydy naturalne

-znaczenie historyczne

-2000 gatunków roślin zawiera substancje toksyczne dla owadów

-duży koszt produkcji, brak odpowiedniej ilości surowca

-ostatnio stosowane jako substancje synergistyczne z innymi

2/insektycydy nieorganiczne

-związki As, Pb, F prawie całkowicie wycofane z użytku

-duża toksycznośc dla ludzi, zwierząt stałocieplnych, trwałośc w środowisku

3/insektycydy organiczne

-polichlorowe

-fosforoorganiczne

-karb…

-pire…

Insektycydy polichlorowe- związki chloro organiczne-tylko historia?

DDT po raz pierwszy zsyntetyzowano w 1874r, natomiast jego właściwości owadobójcze odkryto dopiero w 1939roku.

3klasy chemiczne, pochodne

1/ chloroetanu- DDT, Metoksychlor

2/ chlorowane cyklodienowe- Aldryna, Diektryna

3/ chlorowane benzenu i cykloheksanu- Lindan

Właściwości:

1. nierozpuszczalne w wodzie, dobrze w tłuszczach, woskach i niepolarnych rozpuszczalnikach

2. wchłaniane wszystkimi drogami

3. trudno ulegają biotransformacji

4. wydalane wolno z kałem, moczem, mlekiem

5. kumulacja w tkance tłuszczowej i innej bogatej w lipidy (OUN)

6. przechodzą przez bariery ustrojowe

7. uwalniane z depozytów podczas ciąży, gorączki, głodu

8. odporne na działanie czynników atmosferycznych i klimatycznych

9. zalegają w glebie.

GRUPA TRWAŁOŚC w środ. Mieś.

Trwałe powyżej 18

Nietrwałe do 6

Szybko zanikające do 3

ZWIĄZEK Czas rozkładu w 95%(lata)

DDT 4-30

Lindan 3-10

Aldryna 1-6

Dieldryna 5-25

Heptachlor 3-5

Biomagnifikacja- procesy zachodzące w……

Biokoncentracja= biokumulacja

Historia:

1000lat p.n.e- Chiny, siarka do zwalczania bakterii i grzybów. Do dziś stosowana do konserwacji beczek do wina jak i samego wina.

-1690- nikotyna- ekstrakt wodny z liści tytoniu stosowany jako insektycyd

-1700-strychnina- ekstrakt roślinny- p/gryzoniom

-1761-CuSO₄ - zaprawianie ziaren pszenicy

-1800- Arszenik- trucizna- p/gryzoniom

-połowa XIXw. zastosowanie sproszkowanego korzenia Derris Eliptica zawierającego rotenon

-1885- ciecz bordoska- CuSO₄ + mleko wapienne

Działanie estrogenopodobne:

Ptaki- zaburzenia metabolizmu hormonów steroidowych niewystarczająca ilośc uwolnionego wapnia do budowy skorupek jaj wnikanie bakterii do wnętrza i obumarcie zarodka.

Objawy zatrucia:

Zatrucie ostre- duże dawki;

-parestesja języka, ust, twarzy

-nadpobudliwośc na bodźce zewnętrzne, światło, dźwięk, dotyk

-drażliwośc, zawroty głowy, drgawki toniczno-kloniczne z następczą śpiączką (ostre zatrucie, zgon przez porażenie ośrodka oddechowego lub migotanie komór)

Objawy zatrucia przewlekłego:

-zapalenie wielonerwowe (zaburzenie czucia, mrowienie, brak odruchów)

-zmiany w EKG

-zwyrodnienie miąższu wątroby

-uszkodzenie kanalików nerkowych

-zmiany w szpiku kostnym

Leczenie:

-usunięcie trucizny niezresorbowanej (do godziny od połknięcia- płukanie żołądka, po godzinie- podanie węgla aktywnego)

-leczenie objawowe:

+p/drgawkowe i usypiające (diazepan, fenobarbital i pentobarbital do wprowadzenia w śpiączkę)

tlen+ monitoring ukł.oddechowego i krążenia

leki osłaniające narządy miąższowe (metionina)

solne środki przeczyszczające (siarczan sodowy)

Cholestyramina

Przeciwwskazane: alkohol,tłuszcze roślinne i zwierzęce, mleko i olej rycynowy- zwiększają wchłanianie z ukł. Pokarmowego.

Insektycydy fosforoorganiczne:

Bud. Chemiczna: pochodne kwasu fosforowego, tiofosforowego, pirofosforowego lub fosfonowego.

Pochodne gazów bojowych (soman, tabun)

Właściwości:

1. Wchłaniane łatwo wszystkimi drogami- wysoka lipofilnośc

2. Budowa estrowa determinuje ich małą trwałość- łatwośc hydrolitycznego rozpadu

3. Tiopochodne ulegają w organizmie aktywacji metabolicznej do tlenowej pochodnej- odpowiedzialna za toksyczne działanie.

4. Po reakcjach utlenienia (oksydatywna desulfuracja) i hydrolizy, nieaktywne metabolity są wydalane z moczem- szybko- nie kumulują się.

Mechanizm toksycznego działania:

Na poziomie molekularnym dochodzi do blokowania centrum aktywnego esteraz- głównie esteraz cholinowych.

Fizjologiczną ich rolą jest hydroliza acetylocholiny w przestrzeniach synaptycznych do choliny i kwasu octowego.

Proces nieodwracalny, inhibicja prowadząca do zatrucia endogenna acetylocholiną.

Odmiany esteraz cholinowych;

Kręgowce: AChE, BuChe

Drosophila: tylko AChe

Właściwa AChe- lokalizacja- OUN, erytrocyty; funkcja- hydroliza acetylocholiny.

Pseudocholinesteraza BuChe- lokalizacja- osocze; funkcja- udział w hydrolizie kokainy, nie w pełni poznana.

Znaczenie w diagnostyce zatruc ZFO i karba….

AChE- reaguje szybciej na obecnośc ZFO i szybciej powraca do wartości fizjologicznych- nawet przy braku objawów klinicznych.

BuChE- reaguje z opóźnieniem i znacznie wolniej aktywnośc po zatruciu wraca do wartości fizjologicznych- 1-3miesiące.

Objawy zatrucia:

1. muskarynowe- efekt pobudzenia pozazwojowych nerwów cholinergicznych w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym, sercu, nerkach, gruczołach ślinowych, mięśniach;

1. obfite ślinienie, pocenie, łzawienie

2. nudności, wymioty, biegunki

3. wzrost wydzieliny z nosa, oskrzeli

4. zwężenie oskrzeli

5. zwężenie źrenic

2. objawy nikotynowe; dotyczą pobudzenia zwojów autonomicznych oraz płytek motorycznych mięśni poprzecznie prążkowanych:

1. drżenie włókienkowe mięśni

2. drgawki toniczno-kloniczne

3. objawy ośrodkowe; wynikające z nagromadzenia acetylocholiny w OUN i oddziaływania na receptory cholinergiczne:

1. lęk, niepokój, bezsennośc, bóle głowy

2. utrata przytomności

3. zgon wskutek porażenia ośrodka oddechowego lub mięśni oddechowych.

Postępowanie w zatruciach:

W leczeniu zatruc ostrych obowiązują zasady pierwszej pomocy, leczenie objawowe i podtrzymujące oraz zastosowanie odtrutek.

Stosuje się:

1. atropinę- farmakologicznego antagonistę acetylocholiny. Znosi objawy muskarynowe. Nie pomaga wobec pobudzenia nerwowo-mięśniowego, ani tez nie hamuje rozwoju opóźnionego działania neurotoksycznego.

2. reaktywatory AChE- silne, nukleofilowe właściwości IV-rzędowego ugrupowania amoniowego pochodnych oksymów powodują reaktywację ufosforylowanego enzymu- powstaje w tej reakcji kompleks oksym-reszta fosforanowa, który odłącza się od enzymu.

Związki z grupy oksymów mono- i bispirydyniowych:

- pralidoksym

- obidoksym

Reaktywacja nieskuteczna gdy doszło do „starzenia” kompleksu enzym-inhibitor.

Przy podejrzeniu zatrucia podaje się niezwłocznie kombinację atropina-oksym.

Środki te podane osobno działają 50x słabiej niż ich wzajemna kombinacja.

Siarczan atropiny i.m 2mg, powtarzając co 5-10min. do pełnej atropinizacji.

Niekiedy całkowita dawka dobowa w leczeniu zatruc insektycydami fosfoorganicznymi dochodzi do 200mg.

Reaktywatory AChe podaje się dożylnie do 4,0g/24h

NIE PODAJE SIĘ ŚRODKÓW działających depresyjnie na ośrodek oddechowy, a także aminofiliny i neuroleptyków.

STOSUJE się natomiast leki p/drgawkowe: diazepam (5-10mg) i bromek suksametonium (10-50mg)

Dostępny jest również preparat Serum Cholinesterase - skoncentrowany, liofilizowany, wysokooczyszczony ludzki enzym, 45mg suchego koncentratu posiada aktywnośc jaką wykazuje 500ml ludzkiego osocza.

Skutki odległe zatruc ZFO:

Gulf War syndrome - zespół objawów toksycznych, które po raz pierwszy obserwowano u weteranów wojny w Zatoce Perskiej.

OPIDN- opóźnione działanie neurotoksyczne.

Neuropatia obwodowa- porażenie kończyn dolnych, niezbornośc, zaburzenia czuciowe i porażenia ogólne. Objawy te pojawiają się zazwyczaj po ostrym zatruciu, kiedy cholinergiczne efekty działania zanikają (8-14dni)

Obraz histologiczny: zwyrodnienie nerwów długich części dystalnej z wtórnym zniszczeniem osłonek mielinowych.

Mechanizm powstawania OPIDN nie jest do końca poznany- przypuszcza się, że odpowiedzialna jest esteraza neuropatycza (NTE)- integralne białko błonowe, obecne w neuronach kręgowców, której stopień zahamowania jest proporcjonalny do nasilenia objawów neurotoksycznych. Mechanizm hamowania podobny do ChE, nie tylko związki, które powodują fosforylację seryny i mogące ulec procesowi „starzenia kompleksu”- powodują powstawanie OPIDN.

Obecnie każdy ZFO przed rejestracja musi być testowany na opóźnioną neurotoksycznośc.

Insektycydy karbaminianowe:

Pochodne kwasu N-metylokarbaminianowego.

-ALDICARB

-Karbaryl

-Carbofuran

Szeroko stosowane w rolnictwie, ogrodnictwie i gospodarstwach domowych.

Charakterystyka:

1. bezpośredni inhibitory ChE, nie wymagają aktywacji metabolicznej jak ZFO

2. nie dochodzi do „starzenia się kompleksu”

3. mogą hamowac NTE, ale nie powodują OPIDN

4. nie są mutagenne, kancerogenne

5. embriotoksyczne i fitotoksyczne tylko w dużych dawkach

Mechanizm działania polega na hamowaniu AChE przez odwracalną KARBAMYLACJĘ centrum aktywnego- stąd objawy są podobne do tych w zatruciach ZFO, lecz łatwiejsze do leczenia (często ustępują samoistnie).

Odwracalna inhibicja skutkuje:

1. ograniczeniem czasu inaktywacji enzymu, zdolnego do samoistnej reaktywacji

2. większa rozpiętośc w przeciwieństwie do ZFO pomiędzy dawkami śmiertelnymi, a toksycznymi

3. oznaczenie aktywności ChE nie obrazuje stanu chorego- zazwyczaj dochodzi do samoistnej reaktywacji In vitro w czasie wykonywania oznaczeń (nawet w efekcie rozcieńczania osocza)

Drogi wchłaniania: INHALACYJNA>doustna>>>dermalna

Metabolizm; utleniania, hydroliza, metabolity efektywne wydalane z moczem.

Metabolity w większości przypadków pozbawione aktywności antyChE z wyjątkiem aldicarbu.

Leczenie sprowadza się do stosowania leczenia objawowego (podtrzymanie akcji serca i oddychania, a także zatrzymanie wzmożonej sekrecji- atropina). Nie podaje się zazwyczaj oksymów, chyba że są wskazane na zatrucie mieszane ze związkami fosfoorganicznymi.

Piretryny i piretroidy.

Najnowsza grupa insektycydów, wywodząca się z naturalnych piretryn, obecnych w ekstrakcie z koszyczków Chrysanthemum cinera…z rodzaju Pyrethrum- uważa się, że wykorzystano właściwości owadobójcze ekstraktu już w Iw. n.e. w Chinach.

Budowa chemiczna- estry kwasu chryzantemowego i alkoholu.

Cechy naturalnych piretryn; duża wybiórczośc działania, niska trwałośc, problematyczne pozyskiwanie na skale przemysłowa.

Lata 70-80te XXw- prace nad modyfikacją naturalnych piretryn- poprawa właściwości- uzyskano cypermetryne, deltametryne, cyhalotryne, fenwalerat.

Obecnie ok. 25% całego rynku insektycydów.

Naturalne piretryny i pierwsze syntetyczne piretroidy działały głównie jak trucizny kontaktowe, natomiast pozostałe jako żołądkowe.

Zastosowanie: uprawa roślin, hodowla zwierząt, ale także p/wszawicze szampony i preparaty do stosowania powierzchniowego u ludzi i zwierząt domowych (świerzb, wszawica), impregnacji tkanin, siatek ochronnych przed owadami, moskitier.

Alfa-cypermetryna:

Mieszanina racemiczna cis izomerów

(1RS, 3RS,3-(2,2dichlorowinylo)-2,2-dimetylocyklopropanokarboksylan(RS)-alfa-cyjano-3-fenoksybenzylu (kto to wymyślił :P)

Wpływ izomeru na aktywnośc biologiczną:

Cis > trans chodzi o większą śmiertelnośc!!

Owady i ssaki- metabolizm (działanie esteraz- karboksyloesteraz i oksydaz związanych z CYP-450) u ssaków znacznie wydajniejszy- wybiórczośc działania.

Synergistyczne działanie ZFO i piretroidów (hamowanie esteraz odpowiedzialnych za hydrolityczny rozpad), spowolnienie metabolizmu, wydłużenie czasu półtrwania- zwiększenie skuteczności piretroidów- możliwośc obniżenia stosowanych dawek, przy zachowaniu tej samej skuteczności.

Piperonylobutoksyd- synegretyk, hamuje przemiany metaboliczne (CYP450) piretroidów, rotenonu, insektycydów karbaminowych, sam wykazuje małą toksycznośc.

Mechanizm działania piretroidów:

-hamują Ca, Mg ATPazę

1. oddziałują z receptorem GABA-Cl

2. hamują działanie kalmoduliny, zwiększając poziom wolnego wapnia w zakończeniach nerwowych, zwiększając wydzielanie neurotransmiterów.

U zwierząt laboratoryjnych piretryny i piretroidy wywołują dwa charakterystyczne zespoły objawów:

1. TYP 1- zespół T- (tremor-drgawki)- związki nie posiadające w swojej cząsteczce grupy-CN w położeniu alfa oraz naturalne piretryny. U owadów brak koordynacji, paraliż, natomiast u szczura-agresywne zachowanie, drgawki całego ciała, nadwrażliwośc na bodźce (alletryna, resmetryna)

2. TYP 2- zespół-CS- (choreoathethosis and salivation)- związki posiadające w swej strukturze ugrupowanie CN- w położeniu alfa- (fenwalerat, cyhalotryna, cypermetryna)

W działaniu kontaktowym piretroidy mają słabe właściwiości uczulające w porównaniu z naturalnymi piretrynami.

ZATRUCIA:

Spotyka się rzadko- wydajny metabolizm u człowieka.

Bardzo wrażliwe- ryby

Umiarkowanie wrażliwe- ptaki

Częściej obserwuje się zanikające odczyny alergiczne, zarówno po piretrynach naturalnych jak i syntetycznych piretroidach, niż charakterystyczne zespoły objawów zatrucia wskutek działania na układ nerwowy.

W wyjątkowo silnych zatruciach objawy często mylono (wzrost sekrecji wydalania z nosa, ślinienie) z ZFO i podajając duże dawki atropiny doprowadzano do zgonów.

W zatruciach ostrych z objawami neurologicznymi stosuje się leczenie objawowe- podtrzymanie pracy serca i układu oddechowego, znoszenie drgawek.

Stosuje się olejowe preparaty witaminy E w łagodzeniu parestezji.

REPELENTY!!

DEET- N,N-dietylo-meta-toluamid

1946- armia USA

1957- do użytku publicznego

Obecnie tylko w USA 140 produktów, 4-100% stężenie DEET

Biotransformacja- utlenienie CYP450, metabolity wydalane głównie z moczem.

LD 50, szczur- ok. 2000mg/kg/ m.c

Jedyne oznaki neurotoksyczności notowano u dzieci stąd kanadyjski urząd regulacji stosowania pestycydów zaleca stosowanie preparatów <10% u dzieci poniżej 12roku życia.

HERBICYDY

Substancje stosowane w zwalczaniu chwastów, zbędnych roślin, masy zielonej- niektóre mają zdolnośc do pobudzania wzrostu roślin- regulatory.

Najbardziej rozwijająca się klasa główna pestycydów- duże zapotrzebowanie na selektywne herbicydy do stosowania w monokulturach i rozwój mechanizacji.

1. chlorofenoksykwasy

Preparaty do sporządzania roztworów wodnych, zawierają sole sodowe, potasowe, alkiloaminowe. Estry natomiast słabo rozpuszczalne w wodzie, tworzą emulsje.

2,4-D- kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy

2,4,5-T- kwas 2,4,5-trichlorofenoksyoctowy.

Wchłanianie: układ pokarmowy > płuca >>> skóra

Wydalanie z moczem, sprzęganie jako główna przemiana metaboliczna- wzrost wydalania przez alkalizację moczu.

Silnie wiążą się z białkami.

Mechanizm toksycznego działania: niszczenie błon komórkowych, słabe rozkojarzacze fosforylacji- przy dużych dawkach może wystąpić hipertermia.

2,4-D- duża dawka- śmierc wskutek migotania komór.

Niewielka zdolnośc do kumulacji.

…….- mieszanina 2,4-D i 2,4,5-T stosowana jako defoliant w Wietnamie (1962-1970), zanieczyszczona TCDD

2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-diokaryna- najbardziej toksyczna z dioksan, powstaje w procesie produkcyjnym 2,4,5-T. Poziom zagrożenia dioksynami wyraża się obecnie za pomocą równoważnika TOKSYCZNEGO (TEF), który przyjmuje wartości 0-1, przy czym jednośc odpowiada toksyczności 2,3,7,8 TCDD.

Dioksyny są wyjątkowo teratogenne dla młodych ssaków, nie potwierdza się to u człowieka.

2) pochodne dinitroalkilofenoli

DNOK- di nitrokrezol

Właściwości:

1. bardzo łatwo wchłaniają się wszystkimi drogami- zwłaszcza w podwyższonej temperaturze toczenia. (25C)

2. łącza się z białkami osocza (dośc trwałe)

3. biotransformacja- redukcja 1 lub 2 grup nitrowych

4. wydalanie w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym

Działanie:

1. rozkojarzenie fosforylacji oksydacyjnej

2. przyspieszenie przemiany materii do (400%)

3. wzrost ciepłoty ciała (do41C)

4. wzrost zużycia tlenu

5. pobudzenie glikolizy, zanik glikogenu w wątrobie i mięśniach

6. kwasice, zanik tkanki tłuszczowej (kuracje odchudzające)

7. met hemoglobinemia

3) pochodne bipirydylu- PARAKWAT, DIKWAT

- mechanizm rodnikowy- zaburza fotosyntezę roślin

- u ludzi wywołuję peroksydację lipidów tkanki płucnej obrzęk płuc zwłóknienie martwica pęcherzyków płucnych.

- bez względu na drogę podania przedostaje się dotłuc

-leczenie mało skuteczne (hemoperfuzja)

INNE HERBICYDY

Triazyny- atriazyna, simazyna, propazyna, przedwschodowe zwalczanie chwastów, niska toksycznośc, skażenie wód.

Glifosat, glifosynat- nieselektywne herbicydy, mimo że posiadają ugrupowanie P=O nie hamuję AChE, mechanizm: inhibitor szlaku metaboli tycznego roślinnego- nieobecnego u zwierząt LD50> 5000mg/kg m.c.

FUNGICYDY

1/ związki organiczne rtęci

-związki alkilortęciowe R-Hg-X

-związki alkoksyrtęciowe RO-Hg-X (nietrwała)

-związki arylortęciowe Ar-Hg-X (rozpad do Hg2+)

I i II klasa toksyczności

- do zaprawiania ziarna siewnego

-wchłanianie: łatwo wszystkimi drogami

-rozpuszczalne w lipidach

-kumulacja w OUN

-wydalanie- powolne z żółcią

-działanie- nieodwracalne uszkodzenie OUN, niszczą nerki

Zatrucie: spożywanie mięsa lub ziarna skażonego

-toksykozy (zatrucie w latach 1972- 4tyś osób- ziarno siewne)

-barwienie ziarna zaprawionego

Objawy zatrucia:

1. długi okres utajenia

2. parestezje (język, warga, palce rak i nóg)

3. zaburzenia koordynacji ruchów

4. mowa skandowana

5. koncentryczne ograniczenia pola widzenia, utrata wzroku

6. halucynacje, psychozy

7. bezwład ruchowy

Cześc metylortęci rozpada się do połączeń nieorganicznych:

-uszkodzenie nerek, wątroby, martwicze zapalenie jelit

Leczenie: żywice politiolowe (cykl enterohepatyczny)

-kuprerul

-mało skuteczne

Związki metylortęciowe tworzą się także w wyniku biometylacji (drobnoustroje, wątroba ryb)

Rtęci nieorganicznej zwłaszcza w środowisku wodnym- 1956, 1959 w Japonii- masowe zatrucia w Zatoce Mamata (uszkodzenie OUN i działanie teratogenne) ze spożytych ryb i skorupiaków.

2/ pochodne kwasu ditiokarbaminianowego

Zaprawy nasienne:

Izotiocyjaniany i pochodne etylenomocznika (pochodne) bardziej toksyczne od związku macierzystego.

Tiokarbaminiany chelatują metale.

Tiuram (pochodna metylowa)

-nowotwory tarczycy (odpowiedzialny metabolit etylenomocznika)

-inhibitor AIDH- objawy jak po antikolu- pochodna etylowa

INNE: Zineb (Zn), Maneb (Mn), Mancozeb (Mn, Zn)

RODENTYCYDY

-różna budowa chemiczna

1. Zn₃P₂ („ziarno zatrute”)

-w żołądku pod wpływem HCl powstaje PH₃, silnie drażni przewód pokarmowy, niszczy wątrobę, obrzęk płuc.

2. Coder- wyciąg z czerwonej cebuli morskiej- selektywny dla szczurów- brak odruchów wymiotnych

3. Kumader- wrafaryna- antagonista Wit. K- działa antykoagulacyjnie- niszczy protrombinę, uszkadza naczynia włosowate- wykrwawienie gryzoni- koniecznośc kilkukrotnego spożycia

4. ANTU- alfa-natylotiomocznik- hamuje syntezę tyroksyny, obrzęk płuc, działa selektywnie na szczura norweskiego

5. Fluorooctan sodu- niezwykle toksyczny dla człowieka i gryzoni, inhibitor akonitazy, zahamowanie cyklu Krebsa- synteza letalna!

---