TEMAT 1+2 - Zarządzanie produkcją w gospodarce rynkowej + system ZP

    * Opisz z punktu widzenia logistycznego podstawowe rodzaje działalności gospodarczych.

1. Przedsiębiorstwa wytwórcze - rzeczowy strumień dóbr to: materiały podstawowe (czyli surowce, elementy i zespoły kooperacyjne), materiały pomocnicze, nabywane na rynku dóbr przemysłowych. W wyniku realizacji procesów logistycznych i przetwórczych powstają wyroby gotowe, wypełniające kanały sprzedaży. Wyroby te są na ogół przedmiotem dystrybucji na rynki dóbr konsumpcyjnych lub przemysłowych.

2. Przedsiębiorstwa handlowe - są zasilane towarami (które odsprzedają swoim odbiorcom) oraz materiałami pomocniczymi. Odbiorcami mogą być: odbiorcy końcowi (klienci na rynku dóbr konsumpcyjnych) lub inne przedsiębiorstwa produkcyjne.

3. Przedsiębiorstwa usługowe - rzeczowy strumień dostaw to: tylko materiały pomocnicze. Produktem sprzedaży są szeroko pojmowane usługi niematerialne.

    * Co to jest produkcja (operacje, działalność operacyjna)?

Produkcja - jedna z 3 podstawowych dziedzin zarządzania przedsiębiorstwem. Stanowi proces, w którym zasoby kapitałowe, rzeczowe (maszyny, urządzenia, materiały) i osobowe (nakłady) są łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytworzenia produktów (efekty) czyli wyroby i/lub usługi.

    * Opisz nakłady i efekty końcowe działalności produkcyjnej.

Nakłady są to zasoby rzeczowe, kapitałowe, osobowe, łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytworzenia produktów (efektów), obejmujących wyroby i/lub usługi.

    * Na jakie dwie grupy dzielą się nakłady (zasoby) leżące w gestii zarządzającego produkcją?

Nakłady na wytworzenie pożądanych efektów mogą być zasobami:

• Obiektowymi - związane z systemem wytwórczym, zalicza się do nich środki pracy (obiekty, maszyny, urządzenia, wyposażenie), zasoby pracownicze, tworzą razem zdolność produkcyjna przedsiębiorstwa. Ich wykorzystanie wiąże się z angażowaniem kapitału trwałego przedsiębiorstwa;

• Zasileniowymi - zalicza się do nich przedmioty pracy (materiały podstawowe i pomocnicze), wiąże się z tym angażowanie i przepływ kapitału obrotowego przedsiębiorstwa.

    * Podaj definicję zarządzania produkcją.

Zarządzanie produkcją - to proces podejmowania decyzji w zakresie nabywania i efektywnego wykorzystywania zasobów produkcyjnych celem wytworzenia pożądanych efektów.

    * Co to jest skuteczność, sprawność, efektywność i produktywność systemu produkcyjnego?

1. Skuteczność rynkowa (effectivness) - to stopień osiągnięcia przez system założonego celu, mierzony stosunkiem efektu osiągniętego do założonego.

2. Sprawność - to stopień w jakim system wykorzystuje zasoby celem osiągnięcia pożądanych efektów, czyli stosunek nakładów planowanych do nakładów rzeczywistych.

3. Efektywność ekonomiczna (efficiency) - to iloraz efektów użytkowych i nakładów poniesionych na ich uzyskanie. Określany na ogół w kategoriach wartościowych.

4. Produktywność - to kluczowy wskaźnik efektywności, mierzona ogólnie stosunkiem wielkości produkcji wytworzonej i sprzedanej w danym okresie do ilości zużytych w tym celu zasobów wejściowych.

* Opisz charakter powiązań między trzema kluczowymi obszarami funkcjonalnymi przedsiębiorstwa: marketingiem, produkcją i finansami.

Związki pomiędzy produkcją, marketingiem i finansami:

Obszar marketingu dostarcza informacji o rynku (co, ile, kiedy będziemy sprzedawać)  obszar produkcji planuje i uruchamia przepływy materiałowe w celu zaspokojenia potrzeb rynku (co, ile, gdzie i kiedy będziemy wytwarzać)  obszar finansów planuje i uruchamia przepływy kapitałowe (jak będziemy finansować przewidywana działalność wytwórczą).

* Scharakteryzuj produkcję masową, seryjną i jednostkową.

1. Produkcja masowa - opiera się na równomiernym i wysokim popycie na produkt. Cechuje ją: wytwarzanie w dłuższych okresach dużej liczby tych samych produktów przy niewielkim i stałym ich zróżnicowaniu asortymentowym, bardzo mała częstotliwość zmian wytwarzanych produktów. W produkcji charakterystyczne jest grupowanie współpracujących stanowisk wg kryterium przedmiotowego w linie produkcyjne lub montażowe. Wykorzystanie efektu skali powoduje, że jednostkowe koszty produkcji są niskie.

2. Produkcja seryjna - szczególnie przydatna przy średnich rozmiarach produkcji, gdy przewidywane potrzeby rynku są znane z wyprzedzeniem. Zakłada wytwarzanie mniej lub bardziej ustalonego asortymentu wyrobów w określonych ilościach (seriach) i składowanie ich w magazynach, do czasu aż wystąpi zapotrzebowanie. Wielkość serii, szerokość asortymentu częstotliwość jego zmiany zależy od potrzeb rynku oraz profilu działalności przedsiębiorstwa i jego polityki ekonomicznej. Stąd produkcja może być: mało-, średnio-, wielkoseryjna. Koszty jednostkowe i koszty przestawiania produkcji zmieniają się wraz z wielkością produkcji (mniejszeprodukcja wielkoseryjna, większeprodukcja małoseryjna).

3. Produkcja jednostkowa - wytwarzanie jednego lub niewielkiej liczby różnorodnych wyrobów przy szerokim ich asortymencie. Proces wytwarzania jest na ogół niepowtarzalny, charakterystyczne jest grupowanie stanowisk pracy wg kryterium technologicznego. Występują wysokie koszty jednostkowe, wynikające z dużej zmienności asortymentowej, częstego przestawiania produkcji i dużej elastyczności.

    * Scharakteryzuj środowiska produkcyjne PNM, PNZ, MNZ, KNZ.

1. Produkcja na magazyn PNM (Make to Stock - MTS) - przepływ materiałów jest uruchamiany w oparciu o prognozę popytu, sfinalizowany z wyprzedzeniem przed otrzymaniem zamówienia od klienta, w postaci zapasu wyrobów gotowych w magazynie (spełnia role bufora, zabezpieczającego przed zmianami popytu rynku). Rezultatem jest brak wpływu klienta na postać produktu. Środowisko PNM jest charakterystyczne dla produkcji ustabilizowanej (masowej, wielkoseryjnej). Funkcjonuje w oparciu o w miarę stabilny i możliwy do przewidzenia popyt na standardowe wyroby, przy dużej skali produkcji przy małym jej zróżnicowaniu.

2. Produkcja na zamówienie PNZ (Make to Order - MTO) - uruchamiany w oparciu o prognozy zużycia przepływu materiałów, produkcja rozpoczyna się po przyjęciu zamówienia i ustaleniu specyfikacji produktu oraz parametrów odbioru (termin, cena itp.). Klient ma duży wpływ na ostateczna postać produktu (wytwarzanie tego, co już się formalnie sprzedało). Charakterystyczne dla produkcji nieustabilizowanej (jednostkowej, małoseryjnej), jest zorientowane na indywidualne potrzeby rynku - wytwarzanie małych ilości produktu przy dużym ich zróżnicowaniu.

3. Konstrukcja na zamówienie KNZ (Engineering to Order - ETO) - stanowi rozwinięcie środowiska produkcji na zamówienie. Opracowanie konstrukcji i technologii wykonania wyrobu rozpoczyna się po przyjęciu zamówienia, a następnie zamawiane SA materiały oraz wytwarzany i montowany wyrób. Klient ma tu największy wpływ na ostateczny produkt. To środowisko jest charakterystyczne dla produkcji jednostkowej.

4. Montaż na zamówienie MNZ (Assemble to ORDER - ATO) - jest to rozwiązanie pośrednie pomiędzy produkcja na magazyn i na zamówienie. Uruchomiony przepływ materiałowy (w oparciu o prognozy zużycia) jest zakończony na poziomie komponentów wyższych rzędów montażowych. Klient ma średni zakres wpływu na ostateczna postać produktu. Najczęściej stosowane przy produkcji średnioseryjnej.

5. Wykończenie na zamówienie WNZ (Finisz to Order - FTO) - środowisko pośrednie pomiędzy produkcja na magazyn a montażem na zamówienie. Przepływ materiałowy (uruchomiony w oparciu o prognozy zużycia) jest sfinalizowany do zapasów bazowych wyrobów gotowych, bez fazy wykończeniowej, która realizowana jest na konkretne zamówienie klienta. Klient ma ograniczony zakres wpływu na ostateczną postać produktu. To środowisko jest charakterystyczne dla produkcji wielkoseryjnej.

    * Co to jest w środowisku produkcyjnym „punkt oddzielenia zamówienia klienta”

Punkt oddzielenia zamówienia klienta (Customer Order Decoupling Point) - można określic jako punkt ingerencji klienta w konfiguracje wyrobu.

    * Podaj kluczowe atrybuty (kryteria) i kierunki konkurencji przedsiębiorstwa.

Wymagania rynku - za pomocą kryteriów (atrybutów) konkurowania związanych z poziomem obsługi klienta:

• Jakość dostaw - przewaga w prawidłowości;

• Ilościowo - terminowa niezawodność dostaw - przewaga w pewności;

• Elastyczność dostaw - przewaga w zmienności;

• Szybkość dostaw - przewaga w dostępności;

• Cena - przewaga w efektywności (produktywności)

    * Podaj cechy środowisk produkcyjnych PNM, PNZ, MNZ, KNZ ze względu na elastyczność i szybkość dostaw oraz jednostkowe koszty produkcji.

PNM: mała elastyczność (produkcja masowa); duża szybkość dostaw (zapas wyrobów gotowych w magazynie); niskie koszty.

PNZ: duża elastyczność (indywidualne traktowanie zamówienia); niska szybkość dostaw (produkcja uruchamiana po przyjęciu zamówienia); wysokie koszty jednostkowe.

MNZ: średnia (ograniczona elastyczność (gotowe komponenty); krótki czas; średnie koszty.

KNZ: bardzo duża elastyczność (zakup materiałów dopiero po przyjęciu zamówienia, następnie wytwarzanie); długi czas oczekiwania; wysokie koszty (urządzenia przemysłowe, statki itp.)

    * W jakich sprzecznych orientacjach funkcjonuje współczesne przedsiębiorstwo?

Sprzeczność występuje między orientacją rynkową, a orientacją efektywnościową. Polega to na tym, że z jednej strony przedsiębiorstwo dąży do wysokiego poziomu obsługi klienta (skuteczności), a co za tym idzie wyższymi kosztami. Z drugiej natomiast chce utrzymać wysoką rentowność (efektywność), która prowadzi do zmniejszania kosztów.

    * Opisz cele zarządzania działalnością operacyjną.

Planowane, uruchamianie i efektywne wykorzystanie zasobów celem wytworzenia pożądanych produktów.

    * Opisz funkcje zarządzania produkcją.

1. Planowanie - ustalanie celów i zadań produkcyjnych oraz sposobów ich realizacji;

2. Organizowanie - łączenie zasobów kapitałowych, rzeczowych i osobowych celem realizacji planowanych zadań;

3. Kierowanie - realizacja planów;

4. Kontrolowanie - ocena wykonania zadań i ewentualne podejmowanie działań korekcyjnych.

    * Przedstaw hierarchię systemu zarządzania produkcją.

Trójpoziomowa hierarchia systemu planowania produkcji:

• Planowanie strategiczne (długookresowe);

• Planowanie taktyczne (średniookresowe);

• Operatywne/wykonawcze (krótkookresowe)

    * Opisz charakter i obszary decyzji strategicznych w zarządzaniu produkcją.

Decyzje strategiczne - przypadają naczelnemu kierownictwu, mają charakter projektowy, przygotowują działanie kierownictwa operacyjnego, skoncentrowane na osiągnięciu skuteczności rynkowej przedsiębiorstwa. Ich zakres obejmuje 6 obszarów decyzji długoterminowych:

1. Wybór i projektowanie produktu/domen działania;

2. Planowanie zdolności produkcyjnej;

3. Wybór i projektowanie procesu produkcyjnego;

4. Wybór lokalizacji - aspekt zewnętrzny;

5. Projektowanie rozmieszczenia - aspekt wewnętrzny;

Projektowanie pracy
 

  * Opisz charakter i poziomy decyzji operacyjnych w zarządzaniu produkcją.

Decyzje operacyjne (planistyczno-sterujące) - przypadają średniemu i niższemu kierownictwu przedsiębiorstwa, mają charakter wykonawczy, skoncentrowane na osiągnięciu efektywności operacyjnej przedsiębiorstwa. Związane z są z planowaniem, uruchamianiem i sprawnym wykorzystywaniem zasobów produkcyjnych celem osiąganie zamierzonych skutków w sposób efektywny. Obejmują obszary decyzji średnio- i krótkoterminowe, podejmowane dla trzech poziomów struktury produktu: wyrobów, składników i operacji.

1. Planowanie produkcji (średniookresowe)

2. Harmonogramowanie spływu produkcji (krótkookresowe)

3. Planowanie potrzeb materiałowych (krótkookresowe)

4. Sterowanie zapotrzebowaniem

5. Sterowanie produkcją.

 

  * Wymień fazy realizacji decyzji operacyjnych zarządzania produkcją i podaj, jak zwykle określa się system je realizujący.

• Faza planowania - realizowana przed rozpoczęciem działania (ustalania celów, zadań i sposobów ich efektywnej realizacji);

• Faza sterownia - realizowana w trakcie działania (uruchamianie zadań, koordynacja i kontrola ich wykonania).

    * Scharakteryzuj przekroje i parametry planowania produkcji w przedsiębiorstwie.

W hierarchicznym planowaniu produkcji w przedsiębiorstwie parametry przepływów materiałowych z tym zadań określone są w trzech przekrojach:

1. Przekrój przedmiotowy - ustalanie obiektu planowania;

2. Przekrój podmiotowy - ustalanie wykonawcy;

3. Przekrój czasowy - ustalanie terminów, w ustalaniu parametrów funkcjonują dwa pojęcia:

• Horyzont planowania - przedział czasu objęty planowaniem'

Okres planowania - ustalony dla horyzontu planowania odcinek czasu dla potrzeb terminowania zadań i bilansowania obciążenia zdolności produkcyjnych.

TEMAT 3 - Średniookresowe planowanie produkcji

    * Jakie plany obejmuje część techniczna oraz ekonomiczna planu techniczno-ekonomicznego przedsiębiorstwa?

Zakres planowania techniczno-ekonomicznego dotyczy całokształtu działalności przedsiębiorstwa, a jego celem jest opracowanie planów dla poszczególnych obszarów funkcjonalnych, w oparciu o cele i strategie przyjęte na poziomie strategicznym.

• Część techniczna - obejmującą działalność przedsiębiorstwa;

• Cześć ekonomiczna - obejmującą zagadnienia kosztowe i finansowy rezultat działalności przedsiębiorstwa.

    * Dlaczego średniookresowy plan produkcji nosi zamiennie nazwę planu zagregowanego?

 

  * Podaj warunek konieczny i wystarczający bilansowania planu produkcji.

Warunek konieczny realności realizacji planu produkcji - zbilansowanie średniego poziomu popytu w horyzoncie planowania P z poziomem dostępnej zdolności produkcyjnej ZP, czyli doprowadzenie co najmniej do stanu przypadku A.

P ≤ ZP w horyzoncie planowania.

Warunek wystarczający dla realizacji planu produkcji - zbilansowanie średniego poziomu popytu w poszczególnych okresach planowania P z poziomem dostępnej zdolności produkcyjnej ZP.

P ≤ ZP w okresach planowania.

    * Wymień opcje decyzyjne planowania przynależne obszarowi marketingu. Podaj ich wady i zalety.

Opcje decyzyjne planowania średniookresowego leżące w gestii marketingu (ich celem jest zmiana modelu popytu):

• Różnicowanie cen

• Różnicowanie reklamy

• Zaległe zamówienia

• Kształtowanie popytu uzupełniającego

Zalety:

• Niższe koszty w relacji z opcjami produkcji;

• Lepsze (bardziej równomierne) wykorzystanie zdolności produkcyjnej.

Wady:

• Utrata potencjalnych zysków w „szczytowych” okresach popytu;

• Spadek poziomu obsługi (utrata prestiżu firmy w „szczytowych” okresach popytu)

    * Wymień opcje decyzyjne planowania przynależne obszarowi produkcji. Podaj ich wady i zalety.

Opcje decyzyjne planowania średniookresowego leżące w gestii produkcji (ich celem jest zmiana zdolności produkcyjnej):

• Zmiana zdolności produkcyjnej drogą zatrudniania lub zwalniania pracowników,

• Zmiana zdolności produkcyjnej drogą wykorzystania nadgodzin lub stosowania skróconego czasu pracy,

• Powiększenie zdolności produkcyjnej poprzez zatrudnianie pracowników sezonowych'

• Produkcja na zapas dla zrównoważenia popytu w późniejszych okresach planowania'

• Wykorzystanie podzlecenia (podwykonawstwa) przeciążonych faz procesu produkcyjnego.

Zalety:

• Wzrost poziomu obsługi w „szczytowych” okresach popytu'

• Dodatkowe zyski w „szczytowych” okresach popytu

Wady:

• Wyższe koszty w relacji z opcjami marketingowymi'

• Gorsze (nierównomierne) wykorzystanie zdolności produkcyjnej.

 

  * Co to jest strategia aktywna i pasywna oraz czysta i mieszana planowania zagregowanego?

• Strategie aktywne (Active Strategies) - wykorzystują opcje zmian modelu popytu (sfera marketingu);

• Strategie pasywne (Passive Strategies) - opcje zmian zdolności produkcyjnej zdolności produkcyjnej (sfera produkcji).

Strategie te mogą przyjąć formę:

• Czystej strategii (Pure Strategy) - wykorzystuje dla zrównoważenia zmian w popycie tylko jedną opcje decyzyjną;

• Mieszanej strategii (Mixed Strategy) - tworzy kombinacje kilu opcji decyzyjnych.

    * Wymień i opisz klasyczne czyste strategie pasywne średniookresowego planowania produkcji.

1. Produkcja równomierna (Smooth Production) - polega na utrzymaniu stałego zatrudnienia i wykorzystania zapasów dla zrównoważenia zmian popytu - plan produkcji (PP) nie jest równorzędny z planem przewidywanej sprzedaży (PS): PP≠PS. Wielkość produkcji jest stała w kolejnych okresach planowania, dostosowana do poziomu nominalnych możliwości wytwórczych, osiąga się przez to pełne równomierne wykorzystanie zdolności produkcyjnej, tworząc w określonych okresach planowania zapasy produktów końcowych. Stosowana w przedsiębiorstwach funkcjonujących przy stałym pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnej z niskimi kosztami utrzymania zapasów.

2. Produkcja zmienna (Production Rate Changes) - polega na utrzymaniu stałego zatrudnienia i zmianie jego wykorzystania (nadgodziny/skrócony czas pracy) dla zrównoważenia zmian popytu, w przypadku niewystarczającej liczby nadgodzin dołącza się możliwość wykorzystania podzlecenia. Plan produkcji jest równorzędny z planem przewidywanej sprzedaży: PP = PS. Wielkość produkcji jest zmienna w kolejnych okresach planowania, dostosowana do zmiennych potrzeb rynku, daje to w efekcie nierównomierne wykorzystanie zdolności produkcyjnej, z założenia nie tworząc zapasów produktów końcowych. Wykorzystywana w przedsiębiorstwach, w których kwalifikacje pracowników i koszty utrzymania zapasów są wysokie.

3. Produkcja dla popytu (Produce to Demand) - polega na zmianie zatrudnienia dla zrównoważenia zmian popytu. Plan produkcji jest równorzędny z planem przewidywanej sprzedaży: PP = PS. Wielkość produkcji jest zmienna w kolejnych okresach planowania - dostosowana do zmiennych potrzeb rynku, w efekcie występuje pełne wykorzystanie zmiennej (w kolejnych okresach) nominalnej zdolności produkcyjnej, z założenia nie tworząc zapasów produktów końcowych. Wykorzystywana w przedsiębiorstwach, w których koszty utrzymania zapasów są wyższe niż koszty zatrudniania lub zwalniania.

    * Jakie metody i które powszechniej wykorzystuje się przy ustalaniu zagregowanego planu produkcji?

1. Metody nieformalne (manualne) - proces planowania jest realizowany metodą „prób i błędów” - polega na budowie wielu wariantów planu i ostatecznym wyborze najlepszego rozwiązania kompromisowego pomiędzy potrzebami rynku a efektywnością produkcji. Procedura obejmuje następujące fazy:

1. Ustalenie popytu i zdolności produkcyjnej (podaży) w okresach planowania;

2. Ustalenie dostępnych opcji decyzyjnych i ich kosztów jednostkowych;

3. Opracowanie alternatywnych planów produkcji i ich ocena kosztowa;

4. Wybór planu najodpowiedniejszego (jeśli brak to powrót do fazy 3).

2. Metody formalne (matematyczne) - sformalizowane metody (techniki) matematyczne, gwarantują uzyskanie rozwiązania optymalnego przy przyjętym kryterium optymalizacji. Charakteryzują się:

• Złożonością oferowanych algorytmów wymagających wysokich kwalifikacji użytkowników;

• Dużą pracochłonnością obliczeń;

• Ograniczeniami i uproszczeniem przyjmowanych założeń

Cechy te powodują, że metody te nie są często stosowane w praktyce przemysłowej.

TEMAT 4 - Krótkookresowe planowanie produkcji

    * Podaj parametry przepływu materiałowego w przedsiębiorstwie.

• Parametr ilościowy (wielkość przepływu) - wielkość zamrożonego w zapasach kapitału obrotowego przedsiębiorstwa;

• Parametr czasowy (szybkość przepływu) - czas zamrożenia w zapasach kapitały obrotowego przedsiębiorstwa;

    * Co to jest seria produkcyjna i partia (produkcyjna i zakupu)?

Seria produkcyjna - stanowi liczbę jednakowych wyrobów finalnych wspólnie uruchamianych i wytwarzanych w sposób ciągły.

Partia - to liczba jednakowych elementów wyrobów finalnych wspólnie realizowanych. Partia może przyjmować dwie postacie:

• Partia produkcyjna - liczba jednakowych elementów wyrobów finalnych jednorazowo wspólnie produkowanych,

• Partia zakupu - liczba jednakowych elementów wyrobów finalnych jednorazowo wspólnie kupowanych.

    * Co to jest czas realizacji zamówienia oraz realizacji zleceń?

Czas realizacji zamówienia - jest okresem czasu między złożeniem przez klienta zamówienia, a otrzymaniem przez niego gotowych produktów (inaczej czas dostawy).

Czas realizacji zlecenia - jest okresem czasu między rozpoczęciem a zakończeniem realizacji serii lub partii. Przyjmuje dwie postacie:

• Cykl produkcji - okres czasu od rozpoczęcia do zakończenia realizacji partii produkcyjnej (czas realizacji zleceń wewnętrznych);

• Cykl zaopatrzenia - okres czasu od złożenia zamówienia do przyjęcia dostawy partii zakupu (czas realizacji zleceń/zamówień zewnętrznych).

    * Podaj procedury planowania wykonawczego.

• Planowanie zadań (zleceń);

• Planowanie w czasie (terminowanie);

• Planowanie obciążeń (bilansowanie).

    * Co to jest zamówienie oraz zlecenie i jakie relacje mogą między nimi wystąpić?

Zamówienie - stanowi formalny dokument specyfikujący potrzeby klienta (asortyment, ilość, terminy dostaw i inne).

Zlecenie - jest dokumentem określającym parametry produkcji serii wyrobów (asortyment, ilość, termin itp.).

Relacje pomiędzy zamówieniem a zleceniem:

1. Zamówienie odpowiada ściśle wystawianemu zleceniu;

2. Zamówienie może tworzyć wiele pozycji planu (wiele zleceń) - występuje w przypadku zamówień na wiele rodzajów wyrobów lub na ten sam wyrób z różnymi terminami dostaw (dot. Najczęściej zamówień długookresowych);

3. Kilka zamówień może tworzyć jedno zleceń (komasacja zamówień) - relacja występująca najczęściej w przypadku indywidualnych zamówień na te same wyroby z jednakowym lub zbliżonym terminami dostaw.

    * Co jest efektem planowania w czasie (terminowania)?

Planowanie w czasie (terminowanie) jest jedna z procedur planowania wykonawczego, kształtująca z kolei czasowe parametry przepływów materiałowych w wewnętrznym łańcuchu logistycznym przedsiębiorstwa, a jej rezultatem jest określenie terminów realizacji ustalonych zadań w kategoriach.

    * Na czym polega terminowanie „w przód”? Podaj wady i zalety.

Terminowanie „w przód” (Forward Scheduling) - zgodnie z kierunkiem czasu i procesu technologicznego, polega na umieszczaniu realizacji zlecenia w czasie począwszy od najwcześniejszego możliwego terminu rozpoczęcia. Zaletą jest zwiększona pewność wykonania zadań w pożądanych terminach końcowych, uzyskiwana przez tworzenie buforów (rezerw) czasowych. Wadą jest zbyt wczesne angażowanie środków obrotowych (spowodowane wcześniejszym, niż to wynika z harmonogramu produkcji, rozpoczynaniem realizacji zleceń) oraz wydłużanie cyklu produkcji wyrobów.

    * Na czym polega terminowanie „wstecz”? Podaj wady i zalety.

Terminowanie „wstecz” (Backward Scheduling) - przeciwnie do kierunku czasu i procesu technologicznego, polega na umieszczeniu realizacji zlecenia w czasie począwszy od najpóźniejszego dopuszczalnego terminu zakończenia. Zaletami są: racjonalne ekonomicznie angażowanie środków obrotowych oraz krótkie cykle produkcyjne wyrobów. Wadą jest zwiększone ryzyko nieterminowego wykonania zadań w przypadku występowania zakłóceń w realizacji procesów (brak rezerw czasowych kompensujących skutki ewentualnych zakłóceń).

   

* Co jest celem planowania obciążeń (bilansowania)?

Celem jest zbilansowanie pracochłonności zleceń z dostępną zdolnością produkcyjną w poszczególnych okresach planowania - czyli uzyskanie warunku wystarczającego realizacji zadań. Procedura bilansowania realizowana jest zwykle iteracyjnie z procedurą terminowania w układzie sprzężenia zwrotnego. Ustalenie terminu zleceń determinują obciążenia zdolności produkcyjnej w określonych terminach planowania. Obciążenie zdolności z kolei determinuje realność ustalanych terminów i ewentualną konieczność ich korekty.

    * Na czym polega obciążanie nieograniczone i ograniczone zdolności produkcyjnej?

1. obciążanie nieograniczone (Infinite Loading) - obciążanie bez uwzględniania dostępnej zdolności produkcyjnej. W tym wyrównywanie obciążeń z poziomem zdolności produkcyjnej (bilansowanie) osiągane jest w dwóch cyklach (fazach obliczeniowych):

• Cykl 1 - ustalanie obciążeń zdolności produkcyjnej pracochłonnością zleceń (uruchomionych i planowanych) w kolejnych okresach planowania;

• Cykl 2 - porównywanie ustalonych obciążeń ze zdolnością produkcyjną i wyrównywanie bilansu (z ewentualną korektą terminów realizacji zadań).

2. obciążanie ograniczone (Finie Loading) - obciążanie z uwzględnieniem dostępnej zdolności produkcyjnej. W tym sposobie zdolność produkcyjna jest obciążana pracochłonnością zleceń do poziomu zdolności nominalnej, z jednoczesnym wyrównywaniem bilansu i korektą terminów realizacji. Procedura realizowana jest w jednym cyklu obliczeniowym i wymaga stosowania złożonych metod (algorytmów) optymalizacyjnych.

    * Opisz sposoby wyrównywania bilansu obciążenia.

1. działania zmniejszające poziom i strukturę pracochłonności zleceń:

• zmniejszające pracochłonność zleceń (zmiana technologii, wykorzystanie wydajniejszych stanowisk, kooperacja bierna itp.);

• zwiększające pracochłonność zleceń (dodatkowa produkcja na magazyn, zwiększenie wielkości zleceń, kooperacja czynna itp.);

• przesuwanie zadania w czasie - z zachowaniem normatywu cyklu produkcyjnego (przesunięcie na Iny termin) lub jego wydłużenie.

2) działania zmniejszające poziom i strukturę zdolności produkcyjnej:

• zmniejszające zdolność produkcyjną (zmniejszenie zatrudnienia, skrócony czas pracy, tworzenie stanowisk rezerwowych);

• zwiększające zdolność produkcyjną (zwiększenie zatrudnienia, nadgodziny, redukcja czasów postojów itp.)

• przesunięcie w czasie (regulacja okresów remontów i urlopów).

    * Podaj rodzaje i cechy harmonogramowania zadań produkcyjnych.

Cztery podstawowe rodzaje harmonogramowania zadań planistycznych:

		Obciążanie
				Nieograniczone	Ograniczone
Terminowanie	W przód	Nieograniczone harmonogramowanie w przód	Ograniczone harmonogramowanie w przód
		Wstecz	Nieograniczone harmonogramowanie wstecz	Ograniczone harmonogramowanie wstecz

TEMAT 5 - Zarządzanie zapasami

    * Co to jest zapas rotujący i nierotujący?

Część rotująca (obrotowa) zapasów - to zapasy związane z dostawami (lub produkcją) zaspokajającymi bieżące potrzeby odbiorców i systematycznym zużyciem. Cecha szczególna jest zużywanie tych zapasów w jednym cyklu gospodarczym. Są odnawiane według określonych zasad, a ich poziom (równy połowie wielkości dostaw w rozpatrywanym okresie) wynika z wielkości dostaw i okresowego zużycia.

Część nierotująca zapasów - stanowi zazwyczaj zapas zabezpieczający, choć z różnych przyczyn może również obejmować zapas nadmierny, zwany też zapasem martwym zwiększającym koszty utrzymania zapasu, a nie noszący żadnej wartości dodanej w procesie logistycznym.

    * Jakie rodzaje zapasów obejmują zapasy kupowane, przetwarzane i sprzedawane?

1. Zapasy kupowane (faza logistyki zaopatrzenia) - zalicza się zapasy surowców i elementów z zakup, stanowiących materiały wyjściowe do przetwarzania w wyroby gotowe.

2. Zapasy przetwarzane (faza logistyki produkcji) - obejmuje zapasy w trakcie wytwarzania (produkcja nie zakończona), do których zalicza się zapasy produkcji w toku (zapas magazynowy) oraz zapasy robót w toku (zapas technologiczny).

3. Zapasy sprzedawane (faza logistyki dystrybucji) - zalicza się zapasy wyrobów gotowych i elementów serwisowych oraz zapasy towarów (nabytych celem dalszej odsprzedaży), stanowiących przedmiot sprzedaży (zapasy handlowe).

    * Jaka jest różnica między buforami bezpieczeństwa: ilościowym i czasowym?

1. Bufor ilościowy - typowy zapas (rezerwa) bezpieczeństwa mierzony w jednostkach fizycznych, efektem tworzenia tego typu buforów jest zwiększenie ilościowego parametru przepływów materiałowych (zwiększenie średniego poziomu utrzymywanego zapasu).

2. Bufor czasowy wyprzedzenie czasowe (rezerwa czasu) mierzone w jednostkach czasu, efektem jest zwiększenie czasowego parametru przepływów materiałowych.

    * Opisz determinanty poziomu zapasów w przedsiębiorstwie.

Determinantami poziomu obsługi zapasów w przedsiębiorstwie są ilościowo-czasowe parametry przepływów materiałowych, a pośrednio wielkości serii lub partii oraz czas produkcji lub zużycia zapasu.

    * Co w efekcie ustala zarządzający zapasami kupowanymi i produkowanymi?

    * Opisz metody określania popytu (zapotrzebowania) na zapas.

1. Określanie deterministyczne (dokładne) - obliczanie zapotrzebowania materiałowego na podstawie harmonogramów produkcji wyrobów finalnych oraz specyfikacji (zastawień) materiałowych. Może występować w dwóch wariantach:

• Analityczne określenie potrzeb - jeżeli podstawą określania potrzeb są dokumenty obrazujące strukturę wyrobu (specyfikacje materiałową)'

• Syntetyczne określanie potrzeb - jeżeli struktury produktów stosuje się jako narzędzie pomocnicze.

2. Określenie stochastyczne (przybliżone) - prognozowanie zapotrzebowania materiałowego na podstawie statystyki zużycia w porównywalnych okresach w przeszłości, w oparciu o te dane określa się zapotrzebowanie za pomocą wybranych metod prognozowania.

3. Szacowanie subiektywne (najmniej dokładne) - stosowane przy braku możliwości zastosowania poprzednich metod, mogące przyjąć formę:

• Szacowania intuicyjnego - opiera się na wiedzy, doświadczeniu i osobistej ocenie jednej lub kilku osób;

• Szacowanie analogowe - występuje, gdy przy szacowaniu potrzeb wykorzystywane jest kształtowanie zapotrzebowania porównywalnej pozycji materiałowej.

    * Opisz systemy kontroli stanów stanów zapasów. Podaj wady i zalety.

1. System kontroli okresowej - fizyczne ustalanie stanu zapasu i podejmowanie odpowiednich decyzji odbywa się cyklicznie, co pewien ustalony przedział czasu T (tydzień, miesiąc, kwartał).

Zalety:

• Prostota i stosunkowa mała pracochłonność,

• Brak konieczności ciągłego śledzenia stanów zapasów.

Wady:

• Brak bieżącej informacji o stanie zapasów,

• Większe koszty eksploatacji systemu, wynikające z konieczności zabezpieczenia przed niedoborami zapasu w okresie między kontrolami (koszt zapasów bezpieczeństwa).

2. System kontroli ciągłej - monitorowanie systemu zapasu i podejmowanie odpowiednich decyzji odbywa się na bieżąco przy rejestracji transakcji magazynowych (przychodów, rozchodów).

Zalety:

• Bieżąca informacja o stanie zapasów'

• Mniejsze koszty eksploatacyjne (koszty zapasów bezpieczeństwa.

Wady:

• Konieczność zautomatyzowania (informatyzacji) procedur transakcji,

• Konieczność okresowej inwentaryzacji rzeczywistych stanów zapasów (weryfikacja z tytułu błędów, odpadów, kradzieży itp.).

    * Jakie koszty gospodarowania zapasami zaliczamy do kosztów stałych i zmiennych?

Koszty stałe:

• Jednostkowe koszty zakupu lub wytworzenia (produkcji) pozycji zapasu;

• Koszty utrzymania obiektów magazynowych (czynsz, ogrzewanie, oświetlenie itp.);

• Koszty utrzymania służb magazynowych i zaopatrzenia.

Koszty zmienne:

1. Koszty utrzymania

2. Koszt zamawiania/zlecania

3. Koszt niedoboru

4. Koszt nadmiaru

TEMAT 6 - Systemy sterowania zapasami SCS

    * Podaj założenia modelu ekonomicznej wielkości zamówienia EOQ.

1. Popyt na pozycje zapasu jest znany i stały

2. czas realizacji zamówienia (czas dostawy) jest znany i stały

3. uzupełnianie zapasu jest natychmiastowe

4. występują tylko zmienne koszty zamawiania i utrzymania zapasu.

*Jakie koszty minimalizujemy w modelu ekonomicznej wielkości zamówienia EOQ?

Łączne roczne koszty zmienne= koszty zamawiania+ koszty utrzymania zapasów  min
   

* Co to jest i jak się ustala punkt zamawiania w sterowaniu zapasami?

Punkt zamawiania R lub inaczej punkt ponawiania zamówienia ROP stanowi ustalony poziom zapasu sygnalizujący konieczność ponownego złożenia zamówienia uzupełniającego stan zapasu. Poziom punktu zamawiania ustala się wg zależności:

R= TD*d+SS

TD- czas realizacji zamówienia- czas dostawy

d- statystyczne średnie tempo popytu

SS- zapas bezpieczeństwa.

*Podaj założenia i minimalizowane koszty modelu ekonomicznej wielkości produkcji POQ.

Założenia modelu:

1. Aktualne założenia ekonomicznej wielkości zamówienia (zlecenia produkcyjnego)

2. uzupełnianie zapasu jest stopniowe.

Łączne roczne koszty zmienne= koszty przezbrajania (uruchamiania) produkcji + utrzymania zapasów  min

*Podaj założenia i minimalizowane koszty modelu EOQ z zamówieniami zaległymi.

1. Aktualne założenia ekonomicznej wielkości zamówienia (zlecenia produkcyjnego)

2. Dopuszczalne niedobory zapasu (zaległe zamówienia)

 

koszty całkowite= koszty utrzymania zapasu+ koszty niedoboru zapasu+ utrzymania zapasu  min

*Podaj założenia i minimalizowane koszty modelu EOQ z rabatami cenowymi.

1. Aktualne założenia ekonomicznej wielkości zamówienia (zlecenia produkcyjnego)

2. Występują rabaty ilościowe (cen)   

Koszty całkowity= koszty zamawiania+ koszty utrzymania+ koszty zakupu zapasów min

*Jak ustala się wielkość zamówienia w systemie „stały okres zamawiania” SOZ?

Wielkość zamówienia Q, uzupełniamy różnicę A między zapasem maksymalnym S a stanem zapasu s na koniec ustalonego okresu T, powiększa się o przewidywane zużycie zapasu B w czasie dostawy TD. W wyniku otrzymujemy :

Q= A+B= S-s +TD*d

*Co spowoduje zwiększenie tempa popytu w systemie sterowania zapasami „stała wielkość zamówienia” SWZ i „stały okres zamawiania” SOZ?

Stała wielkość zamówienia SWZ: zwiększenie tempa popytu skraca okres (cykl) zamawiania.

Stały okres zamawiania SOZ: zwiększenie tempa popytu zwiększa wielkość zamówienia.

   

*Jaki jest przedział czasu osłaniany zapasem bezpieczeństwa w systemie sterowania zapasami „stała wielkość zamówienia” SWZ i „stały okres zamawiania” SOZ?

 

* Podaj normy (parametry) sterowania zapasami dla systemów: stała wielkość zamówienia, stały okres zamawiania, uzupełniania opcjonalnego i łączonego.

    * Które z wymienionych wyżej systemów wymagają ciągłej kontroli stanów zapasów,

a które okresowej?

Okresowa kontrola stanów zapasów SOZ, system uzupełniania opcjonalnego,

Stała kontrola zapasów  SWZ, system uzupełniania łącznego

    * Jaki jest punkt zamawiania i średni poziom zapasu w systemie „dwóch skrzynek”?

punktem zamawiania jest opróżnienie jednej ze skrzynek,

średni poziom zapasu kształtuje się na poziomie wielkości zamówienia Q (czyli pojemności jednej skrzynki), powiększonej o zapas bezpieczeństwa SS i jest równorzędny z poziomem punktu zamawiania.

---