Zajęcia 11 Kowalik rozdział 3

Rehabilitacja jest procesem wieloaspektowym.

Rehabilitacja:

-szpitalna

-zawodowa

-pedagogiczna

-społeczna

Przy każdej należy brać pod uwagę czynniki psychologiczne.
`Czysta' rehabilitacja psychologiczna tylko w przypadku zaburzeń neuropsychologicznych i zaburzeń nerwicowych. Psycholog zazwyczaj zajmuje się wszystkimi rodzajami rehabilitacji przy współpracy innych specjalistów. Wg Kowalika przenikanie psychologii przez inne rodzaje rehabilitacjo jest najlepszym rozwiązaniem.

Psychologia rehabilitacji nie powinna gubić walorów wynikających z osiągnięć rehabilitacji medycznej, ale nie może też ograniczać się jedynie do naśladowania jej. Powinna ona myśleć humanistycznie o niepełnosprawnym.

Cechy systemów klasyfikacyjnych w podejściu biomedycznym:

-pełne (obejmujące wszystkie możliwe choroby)

-precyzyjne (konkretny stan chorobowy pasujący tylko do jednej jednostki chorobowej)

-logiczne (racjonalny porządek w całej systematyce)

Początkowo rozpoznawanie chorób opierało się na wskaźnikach fizjologicznych i behawioralnych oraz na subiektywnych odczuciach pacjentów.
Obecnie dodatkowo stosuje się wskaźniki chemiczne i biochemiczne.

W medycynie rehabilitacyjnej tradycyjnie niepełnosprawność traktowana była jako utrata zdrowia, polegająca na uszkodzeniu ciała w wyniku przebytej choroby , wypadku, wady wrodzonej, co skutkuje poważnymi i trwałymi konsekwencjami w wykonywaniu czynności życiowych.
Zmiany w polityce społecznej, wprowadzające renty, były przyczyną stworzenia nowych systemów klasyfikacyjnych odróżniających choroby od niepełnosprawności.

Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń:

Uszkodzenie- strata lub wada fizjologiczna, psychiczna, anatomiczna struktury lub czynności doświadczania. Dzieli się na dot. narządów zmysłów, narządu mowy, narządu ruchu, narządow wewnętrznych, czynności umysłowych i zachowania. Uszkodzenie może prowadzić do niepełnosprawności.

Niepełnosprawność- wszelkie ograniczenie lub brak(wynikający z uszkodzenia) możliwości wykonywania czynności na poziomie uważanym za normalny. *sensoryczna *fizyczna *psychiczna

Upośledzenie- polega na ograniczeniu lub uniemożliwieniu pełnienia ról społecznych , przypisanych normalnie do danej płci, wieku i statusu. *utrudnienie *ograniczenie *uniemożliwienie

Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania (ICF):

Kryteria odnoszą się do
-funkcji organizmu

-struktury ciala

-aktywności i uczestnictwa

-czynników środowiskowych
(tabela 1 str.102)

Humanizm w rehabilitacji ma dwa znaczenia
1) Szczególny sposób poznawania ludzi niepełnosprawnych, polegający na przypisywaniu im cech specyficznie ludzkich.

2) humanizm dzialania rehabilitacyjnego, czyli zabieganie o to by rehabilitacja była wyposażona w szczególne właściwości humanistyczne.

Humanizm opiera się na bezwarunkowym uznaniu wartości człowieka na podstawie jego urodzenia się człowiekiem.

Humanizm poznawczy- przywracanie godności przez dowartościowanie ludzi niepełnosprawnych, dążenie do uznania pełni ich człowieczeństwa.

Humanizacja pracy rehabilitacyjnej- calościowe traktowanie osoby, rozwijanie jej nie tylko na poziomie dysfunkcji.

Osobowa relacja między osobą rehabilitowaną i osobą rehabilitującą- nie można ograniczać się do obsługiwania aparatury i automatycznego realizowania programu bez osobistego zaangażowania.

Nagel
dwojaki kontakt z rzeczywistością:

„widok znikąd” - dotarcie do poznanej rzeczywistości w sposób wykluczający wszelkie osobliwe właściwości jednostki poznającej.

Konkretny punkt obserwacyjny- osobista perspektywa, subiektywne poznanie rzeczywistości- to humanistyczne stanowisko.

Dembo

Traktowanie uszkodzenia ciala jako przeszkodę w realizacji działań prowadzi do dewaluacji osób niepełnosprawnych. Traktuje się je jako mało wartościowe i pozbawia samostanowienia o sobie.

Zadaniem psychologa rehabilitacji jest pomoc niepełnosprawnym w pokonywaniu barier stworzonych przez społeczeństwo.

Marginalizacja społeczna jest efektem problemów finansowych, które ograniczają niepełnosprawnych.

O korzystaniu z pomocy psychologicznej decyduje osoba niepelnosprawna, która musi wierzyć w korzyści i możliwość włączenia się w normalne życie społeczne.

Roessler i Bolton
trzy kategorie umiejętności, które należy rozwijać u niepełnosprawnych

*umiejętności odnoszące się do ochrony własnego zdrowia

*umiejętności umożliwiające powrót do samodzielnego życia

*umiejętności zapewniające rozwój jednostki

Na różnych etapach procesu rehabilitacji mają one odmienną wartość

Modele działalności psychologów rehabilitacji:

Olkind i Pledger- poziom makropsychologiczny (ogólny), odnosi się do wszystkich rodzajów kalectw i wszystkich etapów rehabilitacji, dotyczy wszystkich niepełnosprawnych.

Roessler i Bolton- konkretne braki w zakresie umiejętności nipełnosprawnych, określa konkretne działania psychologów, środowisko jest jedynie źródłem ewentualnych wzmocnień

Dembo- uniwersalny model, próba określenia zadań dla psychologów, dotyczy poziomów makropsychologicznego, grupowego, interpersonalnego i intrapersonalnego.

Rehabilitacja jest procesem profesjonalnego:

-zabezpieczania pacjenta przed doświadczaniem życiowych problemów

-zmniejszania natężenia doświadczania życiowych problemów

-likwidowania psychologicznych konsekwencji znalezienia się w sytuacji problemowej

-włączania osoby niepełnosprawnej , jako aktywnego współtwórcę procesu rehabilitacji

W rehabilitacji należy wynegocjować z pacjentem wspólną definicję problemów i działań.

Każdy problem niepełnosprawnego, który jest rozwiązywany w trakcie rehabilitacji, zawiera elementy subiektywne, do których trzeba się ustosunkować.

Nie ma schematu teoretycznego, który by odzwierciedlał uporządkowane przeżycia doświadczane przez ludzi po nabyciu niepełnosprawności.

W celu osiągnięcia dostępu do przeżyć os niepełnosprawnej i posiadać możliwość wywierania pozytywnego wpływu na nią, proces rehabilitacji powinien polegać na autentycznej trosce o pacjenta i wzbudzaniu w nim samotroski.

Koncepcje zachowań kolektywnych lub nowe koncepcje psychoterapii nie zajmują się łączeniem wszystkich form przezwyciężania trudnej sytuacji życiowej,ale skupiają się na pojedynczych działaniach:

*opieka społeczna(instytucjonalna) udzielana określonym kategoriom ludzi

*opieka pojedynczych jednostek nad człowiekiem w trudnej sytuacji

*aktywna rola podmiotu, który mniej lub bardziej skutecznie próbuje samodzielnie zwalczyć problemy.

Rodzaje troski:

1. Społeczna

2. Indywidualna

*samotroska zindywidualizowana *samotroska społeczna *troska o innych zindywidualizowana *troska o innych społeczna

Niepełnosprawny powinien być traktowany jako człowiek, którego spotkało niepowodzenie rozwojowe, a rehabilitacja jako proces jego przezwyciężania.

Relacje interpersonalne:

bycie do…- niepełnosprawny stwarza szansę działania, chęć działania i przyjmowania pomocy

bycie z…- rehabilitant jest zawsze z osoba niep, w sytuacjach powodzen i problemow, wspolnie pokonuje trudności na drodze do odzyskania szans rozwojowych

bycie dla…- niepelnosprawny wkłada wysilek w rehabilitację by usatysfakcjonować rehabilitanta i odwrotnie

bycie wśród…-akceptacja wpływu innych pacjentow na pacjenta, może wystąpić poczucie odpowiedzialności za innych

Rehabilitacja medyczna

fazy procesu leczenia:
faza 1- rozpoznanie uszkodzenia

faza2- leczenie właściwe

faza3- rehabilitacja medyczna

wczesna rehabilitacja- realizowana w czasie leczenia lub nawet przed

Organizacja r. m.

1. Lecznictwo zamknięte

*oddziały rehabilitacyjne

*szpitalne działy rehabilitacji bezłóżkowe

2) Lecznictwo otwarte

*woj. Przychodnie rehabilitacyjne

*poradnie rehabilitacji leczniczej w przychodniach obwodowych

*gabinety fizykoterapii w poradniach rejonowych

3) ośrodki rehabilitacji kompleksowej

4) lecznictwo uzdrowiskowe z miejscami na rehabilitację poszpitalną dla poszczególnych specjalności klinicznych

dodatkowo dobrze rozbudowana sieć domów pomocy społecznej.

Rehabilitacja ruchowa (dostosowana aktywność ruchowa)

Początkowo traktowana jako podstawowa forma rehabilitacji medycznej. Teraz jej znaczenie i jej zakres wykorzystania wzrosło. Na lekcjach wf wprowadzono ćwiczenia korekcyjne dla dzieci z różnymi rodzajami niep. Likwiduje wady postawy, nadwagę, kształtuje koordynację ruchową, specyficzne programy pozwalają na prowadzenie zajęć w szkołach dla dzieci niepełnosprawnych. To forma stymulacji sensorycznej, wspomagającej rozwój psychiczny.

Dostosowana aktywność ruchowa- bardziej niż tradycyjna r. r. uwzględnia indywidualne możliwości i potrzeby.ma na celu maksymalne zbliżenie do normy.

Rehabilitacja zawodowa- ma na celu umożliwienie niepełnosprawnym zatrudnienia.

Etapy:

1. Aktywizacja przedprodukcyjna

2. Pełna diagnoza zawodowego potencjału rehabilitacyjnego osoby niepełnosprawnej

3. Przygotowanie do pracy

4. Dostosowanie warunków i stanowiska pracy do możliwości os niepełnosprawnej

5. Zatrudnienie i doskonalenie zawodowe

1. Aktywizacja przedprodukcyjna

*terapia zajęciowa

*rehabilitacja przemysłowa

2. Pełna diagnoza zawodowego potencjału rehabilitacyjnego osoby niepełnosprawnej

*rozpoznawanie wszystkich zasobów fizycznych i psychicznych

*rozpoznawanie zagrożeń

*po diagnozie proponuje się powrót do poprzedniej pracy lub przekwalifikowanie zawodowe

3. Przygotowanie do pracy

*warsztaty terapii zajęciowej

*ośrodki doskonalenia zawodowego

*szkoły zawodowe dla osób niepełnosprawnych umysłowo

4. Dostosowanie warunków i stanowiska pracy do możliwości os niepełnosprawnej

*ergonomia

*odpowiednie wyposażenie miejsca pracy

*dostosowanie środowiska do stanu zdrowia

5. Zatrudnienie i doskonalenie zawodowe

Rehabilitacja pedagogiczna- praktyczna i profesjonalna działalność wspomagająca i korygująca rozwój przez włączenie do specjalnego systemu kształcenia. Stworzona dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wynikającymi z niepełnosprawności i/lub zaburzeń zachowania wynikających z dysfunkcji.

pedagogika rewalidacyjna obejmuje:

*różne formy kształcenia i wychowania ogólnego osób trwale poszkodowanych na zdrowiu

*ich kształcenie zawodowe

*różne działania w procesie rehabilitacji, w których występuje proces uczenia się, dotyczy zarówno oddziaływań na jednostkę upośledzoną, jak i na jej warunki w środowisku społecznym i otoczeniu fizycznym

*aktywną opiekę nad pensjonariuszami różnych instytucji społecznych

Rehabilitacja społeczna- inaczej rehabilitacja totalna, prowadzi do zajęcia przez osobę niepełnosprawną pozycji społecznej, jak najmniej odbiegającej od tej, którą zajęłaby gdyby nie dotknęło ją kalectwo. Często uważana za podjęcie powtórnego procesu socjalizacji. Powinna prowadzić do odzyskania pełnej niezależności osobistej.

*Rehabilitacja spłeczno-kulturowa- pełny kontakt z kulturą symboliczną, aktywizacja poprzez włączanie do coraz szerszych kręgów grup społ. wykorzystanie sztuki dodatkowo pomaga w usuwaniu i ograniczaniu zaburzeń emocjonalnych.

+rysunek str 148

1

---