Elementy segregacji poszkodowanych.

Służby ratownicze stają nierzadko przed poważnymi wyzwaniami, do których należą min. zdarzenia masowe i katastrofy. Podczas tego typu zdarzeń można sprawdzić czy i na ile jest skuteczny łańcuch ratowniczy, którego elementami są: Ministerstwo Zdrowia, placówki służby zdrowia, straż pożarna, policja, służby transportowe itp. Łańcuch ten rozpoczyna się w miejscu zdarzenia od takich czynności jak zabezpieczenie terenu, rozpoznanie, poszukiwanie ofiar, ratownictwo, pierwsza pomoc, podjęciu leczenia trwającego w czasie transportu do przygotowanych jednostek służby zdrowia, niezwłoczne podjęcie czynności diagnostycznych i leczniczych w szpitalu. Siła systemu leży w jego niezawodności stąd potrzeba stałej gotowości, wspólnych szkoleń i ćwiczeń. Podział zdarzeń pod kątem możliwości udzielania pomocy medycznej:

• zdarzenia jednostkowe - poszkodowany może otrzymać pomoc w pełnym zakresie;

• zdarzenie mnogie- większość poszkodowanych może otrzymać pomoc w pełnym zakresie, lecz nierzadko wiąże się to z poważnymi problemami organizacyjnymi;

• zdarzenie masowe- zmusza do dokonywania pewnych kompromisów medycznych i wprowadzenia segregacji.

Inaczej mówiąc zdarzenie masowe to nagłe zagrożenie, w wyniku, którego zapotrzebowanie na medyczne działania ratownicze przekracza możliwości obecnych na miejscu zdarzenia sił i środków oraz zachodzi konieczność prowadzenia segregacji rozumianej jako ustalanie priorytetów leczniczo-transportowych. Celem segregacji jest szybka identyfikacja ofiar wymagających natychmiastowej pomocy w miejscu zdarzenia oraz identyfikacja tych ofiar, które mogą być uratowane jedynie dzięki natychmiastowym zabiegom chirurgicznym. Tego rodzaju zdarzenia powodują konieczność wprowadzenia specjalnych zasad zarządzania oraz skorzystania z wcześniej przygotowanego zaplecza logistycznego.

Podczas katastrof i zdarzeń masowych z dużą liczbą ofiar przeprowadza się badanie poszkodowanych pod kątem ustalenia priorytetów dotyczących podjęcia leczenia chirurgicznego i ewakuacji z miejsca zdarzenia. W ratownictwie medycznym nazwano to segregacją bądź triage. Określenie triage pochodzi od francuskiego słowa ,,trier” (wybór, selekcja), które pierwotnie było używane przez francuskich handlarzy wełną. Osoba przeprowadzająca segregację powinna być najbardziej doświadczona z całego zespołu, co daje gwarancje na zapewnienie efektywnej pomocy jak największej liczbie poszkodowanych. W zdarzeniach masowych stosuje się zasadę, iż u osób bez tętna i oddechu nie podejmuje się czynności resuscytacyjnych i zostają one uznane przez lekarza za zmarłe.

Najbardziej powszechne wydaje się oznaczanie poszkodowanych za pomocą kolorowych kart segregacyjnych, gdzie kolor:

• czerwony, oznacza, że poszkodowany wymaga natychmiastowych zabiegów ratujących życie i rozpoczęcia definitywnego leczenia szpitalnego w ciągu 1 godziny. Zaliczamy tutaj osoby z:

1. niedrożnością dróg oddechowych;

2. zaburzeniami oddychania;

3. ranami klatki piersiowej i/lub ranami jamy brzusznej;

4. we wstrząsie;

5. podejrzeniami krwotoku wewnętrznego;

6. niekontrolowanym krwawieniem;

7. urazami głowy, którym towarzyszą zaburzenia świadomości;

8. oparzenia II° i III° obejmującymi 20%-60% powierzchni ciała;

żółty, oznacza że poszkodowany wymaga leczenia szpitalnego, ale zwłoka do24 godzin w jego rozpoczęciu nie rzutuje na rokowania. Zaliczamy tutaj osoby z:

1. otwartym złamaniem

2. złamaniami mnogimi

3. urazami kręgosłupa

4. urazami głowy bez powikłań

5. oparzeniami II° i III° obejmującymi 10%-20% powierzchni ciała;

• zielony, oznacza że osoby poszkodowane wymagają zbadania
  i zaopatrzenia , ale nie wymagają hospitalizacji. Zaliczamy tutaj
  osoby z:

1. drobnymi oparzeniami

2. pojedynczymi zamkniętymi złamaniami

3. skręceniami

4. zwichnięciami

5. drobnymi zranieniami i stłuczeniami

• czarny, osoby bez oznak życia lub z urazami nie rokującymi przeżycie.

Poszczególne kolory oznaczają stopień pilności ewakuacji, a jednocześnie stają się źródłem informacji dla innych ratowników, co do stanu ofiary. Przy wypadkach masowych, katastrofach wyróżnić można następujące rodzaje ewakuacji:

1. ewakuację pierwotną- obejmującą transportowanie poszkodowanych z miejsca zagrożenia do punktu segregacji, a w dalszej kolejności do punktów medycznych pomocy kwalifikowanej;

2. ewakuację wtórną- obejmującą transport poszkodowanych z punktów medycznych pomocy kwalifikowanej do placówek służby zdrowia wcześniej powiadomionych i przygotowanych.

We wstępnej selekcji poszkodowanych pomocny jest system START, gdzie:

S znaczy simple czyli prosta

T oznacza triage czyli segregacja

A and - i

R oznacza rapid czyli szybkie

T oznacza treatment czyli leczenie.

Zaletą systemu jest szybkie i proste ustalenie priorytetów leczniczo-transportowych ze szczególnym naciskiem na wyłonienie poszkodowanych w stanie zagrożenia życia.

Rys. Schemat segregacji medycznej na podstawie systemu START.

Czy chodzi?

NIE

NIE

Czy spełnia polecenia?

TAK - ŻÓŁTY

NIE - CZERWONY

Liczba oddechów? (<30/min)

TAK

NIE - CZERWONY

TAK - ZIELONY

TAK - CZERWONY

NIE - CZARNY

Czy oddycha po udrożnieniu?

Czy ma tętno na tętnicach promieniowych?

TAK

---