PODSTAWY RACHUNKOWOŚCI
1. Pojęcie rachunkowości. Rachunkowość możemy określić w pewien system identyfikacji, pomiar, przetwarzania i przekazywania informacji finansowych o sytuacji majątkowej i osiągniętych wynikach, służący celom sprawozdawczym i decyzyjnym różnych podmiotów. Rachunkowość jest swoistym językiem, którym przysługuje się świat gospodarczy. Rachunkowość jest specyficznym systemem ewidencyjnym, którego podstawowym celem jest dokonywanie pomiaru i wyceny działalności jednostki gospodarczej. Przedmiotem rachunkowości jest pomiar, rejestracja i prezentacja zdarzeń gospodarczych zachodzących w jednostce, które można przedstawić w wyrażeniu pieniężnym. 2. Funkcje rachunkowości. Informacyjna polega na tworzeniu informacji finansowych o procesach gospodarczych zachodzących w jednostce. Kontrolna przejawia się umożliwieniu dokonywania kontroli wykonywania planów np. kosztów, zakupów, sprzedaży itp. Pozwala także na kontrolę merytoryczną zapisów księgowych. Analityczna umożliwia badanie i interpretację osiągniętych wyników finansowych. Optymalizacyjna związana jest z dostarczeniem informacji finansowych służących do podejmowania decyzji gospodarczych zgodnie z rachunkiem ekonomicznym. Sprawozdawcza przejawia się w okresowym sporządzaniu sprawozdań finansowych obrazujących całokształt działalności jednostki za określony czas. 3. Zasady rachunkowości. Zasada podmiotowości oznacza, że rachunkowość prowadzona jest dla jednostki wyodrębnionej pod względem organizacyjnym i majątkowym od majątku będącego i majątkowym od majątku będącego własnością prywatną właścicieli jednostki. Zasada periodyzacji oznacza dokonanie podziału czasu działania jednostki, który zwykle trwa wiele lat na okresy krótsze, tzw. okresy obrachunkowe. Okres obrachunkowy obejmuje 12 miesięcy i jest najczęściej zgodny z rokiem kalendarzowym. Zasada kontynuacji działania przyjmuje, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność gospodarczą w niezmienionym istotnie zakresie. Zasada musi być wykorzystana do wyceny poszczególnych elementów sprawozdania finansowego, przyjmuje się że okres nie może być krótszy niż jeden rok począwszy od dnia bilansowego. Zasada memoriałowa przyjmuje się operacje gospodarcze ewidencjonuje się z chwilą ich wystąpienia a momencie wpływu lub wpływu środków pieniężnych. Oznacza ona, że w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte przychody i koszty związane z tymi przychodami, dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Zasada współmierności kosztów i przychodów przyjmuje się, że koszty związane z danymi przychodami powinny być przypisane do tego samego okresu obrachunkowego. Oznacza ona, że do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane są te koszty i związane z nimi przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres koszty, które nie zostały jeszcze poniesione. Zasada ostrożności wymaga pewnej rozwagi przy subiektywnych ocenach dotyczących sytuacji niepewnych wymagających dokonania oszacowań. Oznacza to, że prawdopodobne koszty i straty traktowane są jako pewne, natomiast przychody uznawane są w przypadku całkowitej pewności. Zgodnie z tą zasadą przy ustaleniu wyniku finansowego do przychodów nie można zaliczać np. tzw. przychodów i zysków nadzwyczajnych. Zasada ciągłości stosowanych metod oznacza, że przyjęte przez jednostkę zasady rachunkowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych, tak aby za olejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Zasada zakazu kompensaty oznacza, że wartości poszczególnych aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów oraz zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych. Zasada istotności albo inaczej prawdy materialnej oznacza, że jednostki zobowiązane są zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich operacji gospodarczych istotnych dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności jednostki przy zachowaniu zasady ostrożnej wyceny. Zasada bilansowa przejawia się w równaniu bilansowym, przy czym mamy dwa podejścia do równania bilansowego: jednostkowe i własnościowe. A=K+Z Zasada kosztu historycznego oznacza, że poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się z zachowaniem zasady ostrożnej wyceny, stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie lub wytworzenie ceny lub koszty. Oznacza to, że historyczna cena nabycia, a nie wartość bieżąca rynkowa jest podstawą wyceny w rachunkowości chyba, że ta druga jest wartością niższą 4. Struktura rachunkowości dzieli się na: - rachunkowość finansową - rachunkowość zarządczą 5. Księgowość jest elementem składowym rachunkowości, a ponieważ jest ona podstawowym członem rachunkowości, dlatego w praktyce niesłusznie utożsamia się pojęcie rachunkowości i księgowości. Księgowość stanowi część rejestracyjną rachunkowości. 6. Rachunkowość to sztuka opisu, pomiaru i interpretowania przebiegu działalności gospodarczej. Rachunkowość stanowi rodzaj ewidencji gospodarczej zjawisk i procesów gospodarczych sytuacji majątkowej i wyników działalności wyrażonej w formie pieniężnej. 7. System rachunkowości dzielimy się: - części rachunkowości - kalkulacje, sprawozdawczość finansowa analiza sprawozdań finansowych. 8. Rachunkowość obejmuje: - księgowość to taka część systemu rachunkowości, która rejestruje operacje na rzecz stworzenia bazy danych systemu informacyjnego przedsiębiorstwa, prowadzenia ksiąg rachunkowym, dostarcza informacji na potrzeby rachunkowości kosztów i sprawozdawczości finansowej. - rachunek kosztów to badanie i transformowanie określonego modelu informacji o kosztach jednostki. Funkcje: informacyjna, ewidencyjno-statystyczna, planistyczna, kontrolna, optymalizacyjna. - sprawozdawczość finansowa obejmuje określony system informacji z systemu rachunkowości ściśle określony przepisami prawa, który musi być sporządzony w określonej formie i na określony dzień. Funkcje: informacyjna, zarządcza, kontrolna, analityczna, planistyczno-statystyczna.
|
9. Rachunkowość zarządcza jest to rachunkowość przedsiębiorstwa, wykorzystywana przez kierownictwo do planowania oceny i kontroli, dostarcza informacji dotyczących opłacalności prowadzonej działalności, efektywności inwestycji, trafności podejmowania decyzji. Rachunkowość zarządcza nie jest ściśle regulowana przepisami prawa, sposób jej prowadzenia jest ściśle uzależniona od wymogów kierownictwa, które z niej korzysta. 10. Rachunkowość finansowa zajmuje się: - krótkoterminowymi papierami wartościowymi - ewidencją rachunków - aktywami trwałymi - ewidencją obrotu materiałowego - ewidencją produktów pracy i ich sprzedażą - kapitałami - ewidencją operacji finansowych - ustaleniem wyniku finansowego - jego podziałem. Rachunkowość finansowa służy rozliczaniu się jednostki z otoczeniem, opiera się na konkretnych zasadach i normach a nie na danych przewidywanych. 11. Majątek firm gospodarczych to składniki rzeczowe i prawa majątkowe, w których ulokowane kapitały. Majątek jest środkiem gospodarczym albo aktywami. 12. Środki gospodarcze dzielą się na: aktywa trwałe i aktywa obrotowe. Aktywa trwałe występują w wielu procesach gospodarczych zużywają się:
13. Rzeczowe aktywa trwałe to: - środki trwałe - środki trwałe w budowie - zaliczki na środki trwałe w budowie. 14. Należności długoterminowe to wynikające z przeszłych zdarzeń prawo otrzymania zdarzeń o niewiarygodnie określonej wartości, która spowoduje powstanie innych aktywów jednostki np. należności z tytułu lesangu, należności z tytułu podatku VAT. Należności to kwoty pieniężne od osób trzecich fizycznych i prywatnych, których spłata nastąpi po 1 roku od daty sporządzenia bilansu. Należność wystąpi w dwóch kolejnych bilansach. 15. Inwestycje długoterminowe to aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych. Zalicza się: nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, długoterminowe aktywa finansowe ( udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki inne długoterminowe aktywa finansowe ) 16. Rozliczenia między okresowe kosztów, dokonuje się ich w celu zapewnienia współwolności przychodów i związanych z nimi kosztów. Rozliczenia, które trwają dłużej niż 12 miesięcy zalicza się do aktywów trwałych. Przykłady rozliczeń między okresowych czynności: ( koszty remontów środków trwałych, koszty przygotowania nowej produkcji, całoroczny odpis do ZFSS ) Przykłady rozliczeń między okresowych biernych: ( koszty napraw gwarancyjnych, koszty badania sprawozdania finansowego, inne koszty ) 17. Aktywa obrotowe to środki gospodarcze, które w procesach gospodarczych znajdują się w ciągłym ruchu i przechodzą przez kolejne fazy, działalności zmieniają swoją postać. 18. Należności to kwoty pieniądza należne firmie od osób trzecich ( prawnych i fizycznych ). Należność to firma przejściowa środków pieniężnych z tytułu sprzedaży wyników, usług i towarów. 19. Krótkoterminowe aktywa finansowe: - uchwały i akcje - inne papiery wartościowe - udzielone pożyczki - środki pieniężne i inne aktywa pieniężne np. odsetki od lokat, środki pieniężne w kasie i na rachunku bankowym, inne środki pieniężne np. czeki, weksle obce, czeki pieniężne. 20. Inwestycje krótkoterminowe są to inwestycje, które nie mają aktywów finansowych np. dzieła sztuki, metale szlachetne, drogie kamienie. Inwestycje krótkoterminowe nabyte w celach odsprzedaży w okresie do 12 miesięcy. 21. Źródła finansowe dzielą się na kapitały własne, rezerwy i zobowiązania. 22. Zasady tworzenia kapitałów własnych są różne i urzędowe, przepisami prawnymi właściwymi dla firmy własności firmy. Kapitały własne mają różne mowy i stanowią one równowartość składników majątków w miewanych przez założyciela jednostek gospodarczych oraz równowartość przyrostu składników majątku w osiąganych zysków. 23. Zobowiązania długoterminowe: - pożyczki - długoterminowe kredyty bankowe - długoterminowe zobowiązania z tych wystawiania własnych obligacji, innych papierów wartościowych 24. Zobowiązania krótkoterminowe: - pożyczki - kredyty bankowe - zobowiązania obligacyjne - zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych - zobowiązania z tytułu wynagrodzeń, ubezpieczeń majątkowych.
|
25. Bilans jest sprawozdaniem o sytuacji majątkowej i kapitałowej przedsiębiorstwa. Zasadniczo dzieli się na dwie części: aktywa - będące wykazem posiadanych przez dane przedsiębiorstwo majątku i pasywa - zawierające informacje na temat źródeł finansowania majątku. 26. Rachunek zysków i strat uznaje zdolność firmy do generowania zysków i samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne. Sprawozdanie to polega na zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w jednostce ze sprzedaży wyrobów i usług bądź towarów w ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów uzyskanych z przeprowadzenia operacji finansowych i kosztów tej działalności. 27. Bilans majątkowy jednostek gospodarczych to wartościowe zestawienie środków gospodarczych majątku oraz źródeł pochodzenia tych środków, sporządzone na ściśle określony dzień, w określonej przez normy prawne formie: - składniki majątku jednostki to aktywa a źródła ich finansowania ( kapitały własne i rezerwy ) to pasywa - wszystkie środki gospodarcze firmy to aktywa, mają swoje źródło pochodzenia w pasywach - suma aktywów równa jest sumie pasywów - jest to tzw. równowaga bilansowa. 28. Cechy formalne bilansu: - nazwa jednostki sporządzającej bilans - dzień na który sporządzono bilans to moment bilansowy - zgodność sumy aktywów i pasywów - data opracowania to przepisanie na czysto bilansu - podpisy kierownictwa zarządu, dyrekcji 29. Czytanie bilansów to ocena firmy na podstawie bilansu. Czytanie odbywa się w pionie i poziomie. Pionowe czytanie polega na analizie, struktury i dynamice aktywów, pozwalającej na ocenę sytuacji majątkowej firmy oraz na analizie poziomu struktury i dynamice pasywów umożliwiającej ocenę sytuacji finansowej firmy. Poziome czytanie polega na analizie między składnikami majątku, a źródłami finansowania- pochodzenia. Jest to analiza płynności finansowej, która zalicza do ustalenia zdolności firmy do spłaty jej bieżących zobowiązań. 30. Zasady bilansowe: - zasada równowagi bilansowej tzn. te same składniki majątku ujęte są z dwóch punktach widzenia - zasada ciągłości bilansowej, bilans zakładający jeden rok obrotowy jest jednocześnie bilansem otwarcia roku - zasada ciągłości merytorycznych stosowane są te same zasady wyceny składników bilansu - zasada ratalnej wyceny tzn. wykazywać w bilansie składniki aktywów i pasywów zgodnie ze stanem faktycznym odpowiednio wycenione. - zasada ostrożnej wyceny, wycenić tak aby nie zawyżyć wartości składników majątku np. w cenach faktycznie za nie zapłaconych ( cena nabycia lub koszt ich wytworzenia ), majątek wycenić z uwzględnieniem jego obniżenia wartości na skutek zużycia i obniżeniem wartości rynkowej. 31. Operacje gospodarcze wpływające na bilans to: - udokumentowane zdarzenia gospodarcze polegające księgowaniu, które powodują zmiany w stanie środków gospodarczych lub źródłach ich pochodzenia oraz wpływają na wynik finansowy. 32. Konto księgowe to urządzenie księgowe przeznaczone do ewidencji w ujęciu wartościowym operacji. Konto to rachunek zmian składników bilansowych majątku i kapitałów. Konto dostarcza informacji ostanie początkowym składników bilansu - aktywów i pasywów, bieżących zmian w składnikach bilansu, stanie kończącym poszczególnych składników aktywa i pasywa tj. majątku, źródła pochodzenia majątku. 33. Grupy środków gospodarczych należących do majątku obrotowego: zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, inne inwestycje krótkoterminowe. 34. Zasada podwójnego zapisu polega na: jest to zasada bilansowego , dwustronnego i równoczesnego ujmowania operacji gospodarczych na kontach. 35. Przykłady operacji gospodarczych: bilansowej to konta bilansowe aktywne i pasywne, wynikowej to konta kosztów, strat nadzwyczajnych, zysków i przychodów. 36. Podstawowe grupy kapitałów własnych w spółce z.o.o: kapitał powierzony- kapitał zakładowy, kapitał samofinansowania- kapitał zapasowy. 37. Zysk ze sprzedaży - zysk operacyjny występuje gdy przychody ze sprzedaży wyborów gotowych lub usług przewyższają koszty ich wytworzenia. 38. Strata ze sprzedaży - strata operacyjna występuje gdy kosztem wytworzenia wyrobów gotowych lub usług są wyższe od osiąganych przychodów. 39. Bilansem nazywa się to wartościowe zestawienie środków gospodarczych- majątku oraz źródeł pochodzenia tych środków, sporządzony na ściśle określony dzień, w określonej przez normy prawne formie. 40. Podstawowe grupy kosztów zaliczane do układu rodzajowego kosztów: amortyzacja, zużycie minerałów, wynagrodzenia z narzutami, usługi obce, energia, podatki i opłaty, pozostałe koszty. 41. Podstawowe grupy kapitałów w spółce akcyjnej: kapitał powierzony- kapitał akcyjny, kapitał samofinansowania- kapitał zapasowy, kapitał rezerwowy. 42. Grupy środków gospodarczych należących do majątku trwałego: wartości niematerialne prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe. 43. Wynik finansowy składa się z elementów dodatnich do których zaliczamy: przychody ze sprzedaży usług i towarów, pozostałe przychody operacyjne, przychody finansowe, zyski nadzwyczajne. 44. Wynik finansowy składa się z elementów ujemnych, zaliczamy do nich: koszt uzyskania przychodów- działalność operacyjna, pozostałe koszty operacyjne, koszty finansowe, straty nadzwyczajne, obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego- podatek dochodowy lub inne obowiązkowe obciążenia. 45. Przychód jest to pieniężny odpowiednik sprzedawanych wyrobów gotowych, towarów lub usług. 46. Przychodem ze sprzedaży nazywamy należne lub uzyskane kwoty ze sprzedaży składników majątku- wyrób towarów lub wyświadczane usługi remontowe, transportowe i inne. 47. Koszt stanowi wyrażone w pieniądzu celowe zużycie środków gospodarczych ( materiałów, środków trwałych, energii, usług remontowych ) oraz wynagrodzeń za pracę z narzutami w określonym czasie.
|