I - Antybiotyki (1)


ANTYBIOTYKI

Zakres działania:

Ze względu na zakres działania dzielimy antybiotyki na 2 grupy:

  1. O wąskim zakresie działania (działania przeciwbakteryjne ogranicza się do względnie niewielu drobnoustrojów)

  1. Działające wyłącznie na drobnoustroje Gram-dodatnie - penicyliny, Makrolidy, linkozamidy, ryfampicyna, wankomycyna

  2. Działające głównie na drobnoustroje Gram-ujemne - aminoglikozydy, Monobaktamy

  3. Działające głównie na prątki gruźlicy - streptomycyna

  4. Działające głównie na grzyby

  5. Działające głównie na pierwotniaki

  1. O szerokim zakresie działania (działają na względnie dużą liczbę różnych rodzajów drobnoustrojów) - ampicylina, Cefalosporyny II i III generacji, tetracykliny, chloramfenikol, Karbopanemy

Typ działania:

Pod względem charakteru(typu) działania na drobnoustroje antybiotyki dzielimy na:

  1. Bakteriobójcze - prowadzą do nieodwracalnego uszkodzenia i do śmierci komórki

  1. Penicyliny

  2. Cefalosporyny

  3. Monobaktamy

  4. Karbopanemy

  5. Aminoglikozydy

  6. Wankomycyna i ryfampicyna

  1. Bakteriostatyczne - powodują zahamowanie wzrostu komórki drobnoustroju

    1. Makrolidy

    2. Chloramfenikol

    3. Tetracykliny

    4. Linkozamidy

Mechanizm działania

Leki działające na drobnoustroje wykazują różne mechanizmy działania

  1. Hamują syntezę ściany komórki bakteryjnej

    1. β-laktamazy

    2. glikopeptydy

  2. uszkadzają strukturę i funkcję błony komórkowej - cytoplazmatycznej

    1. polimyksyny

  3. zmieniają lub hamują rybosomalną syntezę białka

    1. podjednostka S30 - aminoglikozydy, tetracykliny

    2. podjednostka S50 - Linkozamidy, chloramfenikol, Makrolidy

  4. hamują syntezę RNA - ryfampicyna

  5. hamują replikację DNA

    1. chinolony

    2. Metronidazol

    3. Nitrofurany

  6. Hamują syntezę kwasu foliowego

    1. Sulfonamidy

    2. Trimetroprim

Podział antybiotyków

  1. Naturalne ( metabolity drobnoustrojów)

    1. Penicylina benzylowa

    2. Makrolidy

    3. Aminoglikozydy

  2. Półsyntetyczne (produkt naturalny + chemiczna modyfikacja)

    1. Półsyntetyczne penicyliny

    2. Cefalosporyny

    3. Makrolidy

  3. Syntetyczne ( synteza naturalnej struktury)

    1. Chloramfenikol

  4. Chemioterapeutyki (syntetyczne - nie mają naturalnego wzorca)

    1. Chinolony

    2. Sulfonamidy

    3. Trimetroprim

  1. Zasady terapii przeciwinfekcyjnej t przede wszystkim wybór odpowiedniego leku.

  1. Jeśli drobnoustrój jest zidentyfikowany wybiera się antybiotyk o wąskim zakresie działania - terapia celowane

  2. Lek o szerokim zakresie działania lub leczenie skojarzone(co najmniej dwoma lekami przeciwdrobnoustrojowymi) stosuje się przed zidentyfikowaniem drobnoustroju wywołującego zakażenie a stan ogólny pacjenta wymaga podjęcia leczenia - terapii empiryczna

  1. Podczas wybory środka przeciwbakteryjnego oraz jego dawkowania uwzględnia się następujące czynniki:

  1. Wiek pacjenta

  2. Wydolność wątroby i nerek pacjenta

  3. Umiejscowienie zakażenia

  1. Istotna jest również droga podania leku

  1. W łagodnych zakażeniach - podanie doustne, jeśli lek jest wchłaniany z przewodu pokarmowego ; uwzględnia się również porę podania (przed posiłkiem, w trakcie posiłku)

  2. W groźnych zakażeniach - podanie pozajelitowe; lek podaje się w stałych odstępach czasowych aby utrzymać jego stałe stężenie we krwi

Antybiotyki należą do najmniej toksycznych leków. Mogą jednak wywoływać objawy niepożądane, które można podzielić na 3 grupy:

  1. Bezpośrednie działanie toksyczne

  1. Toksyczność antybiotyków wynika z ich działania na układy enzymatyczne, które są podobne do występujących w drobnoustrojach. Najbardziej toksyczne są te antybiotyki, których mechanizm działania polega na hamowaniu biosyntezy kwasów nukleinowych (antybiotyki polipeptydowe).

  2. Antybiotykami o umiarkowanej toksyczności dla ludzi są tetracykliny, makrolidy, aminoglikozydy i rifamycyny. Mechanizm ich działania na komórkę drobnoustrojów polega na hamowaniu biosyntezy białka, która u człowieka przebiega w nieco inny sposób.

  3. Najmniejszą toksyczność dla ludzi wykazują te antybiotyki, które hamują biosyntezę ściany komórki bakteryjnej (penicyliny i cefalosporyny).

  1. Reakcje alergiczne

Antybiotyki wywołują często uczulenia i reakcje alergiczne, objawiając się:

  1. Wysypkami

  2. Obrzękami

  3. Gorączką

  4. Zmianami we krwi (leukopenia)

  5. Niekiedy śmiertelny wstrząs uczuleniowy (zwłaszcza po penicylinie)

  6. Alergia krzyżowa (np. miedzy penicylina a cefalosporynami)

  1. Dysbakteriozy i ich następstwa

Dysbakterioza to zaburzenie polegające na pozbawieniu organizmu mikrobów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. Jej główną przyczyną jest nadużywanie antybiotyków. Najczęstsze dolegliwości dotyczą układu pokarmowego i obejmują m.in. zapalenie błon śluzowych, niestrawność i biegunkę.

Skuteczność leku przeciw drobnoustrojom uwarunkowana jest obecnością w komórce bakteryjnej - swoistego białka lub kwasu nukleinowego wrażliwego na małe stężenie chemioterapeutyku. Lek mus przeniknąć ścianę komórki bakteryjnej osiągnąć receptor i nie może ulec inaktywacji przed połączeniem z nim. Drobnoustroje mogą unikać działania leku - jest to tzw., oporność.

Oporność na antybiotyki - jest to cecha części szczepów bakteryjnych, która umożliwia im przeciwstawianie się wpływowi antybiotyku

Oporność bakterii na dany lek może być naturalna lub nabyta

  1. Oporność naturalna - określana także jako niewrażliwość; jest zwykle wywołana niedostępnością lub brakiem receptora w komórce drobnoustroju

  2. Oporność nabyta - spowodowana uruchomieniem specjalnych mechanizmów przez komórkę bakteryjna; takich jak :

    1. Synteza enzymów rozkładających lek przed lub po wniknięciu do komórki bakteryjnej

    2. Powierzchnia komórki bakteryjnej może ulec modyfikacji i stać się mniej przepuszczalna dla leku

    3. Receptor może ulec transformacji i słabiej wiązać lek

Niektóre grupy leków w mechanizmie swojego działania niosą zagrożenie dal płodu

  1. Wśród antybiotyków za leki bezpieczne uważa się:

  1. Penicylinę

  2. Cefalosporyny

  3. Makrolidy

  4. Linkozamidy

  1. Niebezpieczne są tetracykliny

  1. Antybiotyki aminoglikozydowe

  1. Chloramfenikol

  1. Sulfonamidy