Dezynfekcja

Dezynfekcja czyli odkażanie, zajmuje się metodami niszczenia mikroorganizmów chorobotwórczych, teoretycznymi podstawami oraz praktycznymi sposobami odkażania różnych obiektów, ustalaniem działania środków odkażających na komórkę drobnoustroju.

Dezynfekcja ma na celu:

• zapobieganie wystąpieniu chorób zakaźnych,

• w przypadku wybuchu choroby zakaźnej ograniczenie do minimum jej rozprzestrzeniania się,

• niszczenie drobnoustrojów w środowisku i pomoc w likwidacji tzw. ogniska zarazy,

• zabezpieczenie człowieka przed chorobami odzwierzęcymi (zoonozami).

Zabiegiem poprzedzającym dezynfekcję jest sanityzacja, czyli mycie i czyszczenie, które usuwa drobnoustroje z powierzchni.

W sanityzacji można wyróżnić:

• czyszczenie na sucho,

• czyszczenie na mokro,

• mycie zimną wodą,

• mycie gorącą cieczą,

• mycie cieczą z dodatkiem detergentów,

• mycie cieczą pod ciśnieniem (nisko- i wysokociśnieniowe),

• mycie strumieniem pary wodnej (nisko- i wysokociśnieniowe),

• mechaniczno-hydrauliczne usuwanie zanieczyszczeń (np. szczotki rotacyjne).

Rozróżnia się trzy metody odkażania:

• zapobiegawcze (dezynfekcja profilaktyczna) - przeprowadza się co pewien czas w miejscach dużych skupisk zwierząt w celu niedopuszczenia do nadmiernego rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych,

• bieżące (dezynfekcja ogniskowa) - wykonuje się w środowisku trwania choroby (ognisku zakaźnym) lub w miejscu bytowania nosicieli zarazków. Ma ono na celu zmniejszenie ilości zarazków chorobotwórczych, zapobiega rozprzestrzenianiu się choroby, chroni także obsługę przed zakażeniem zoonozami,

• końcowe - przeprowadza się po wygaśnięciu choroby w obiekcie (wygaśnięciu ogniska zakaźnego). Obejmuje całe środowisko zwierząt oraz obsługę mającą styczność z chorymi zwierzętami.

Podział odkażania:

• fizyczne,

• promienie UV (skuteczne tylko w środowisku tlenowym, przy zapyleniu nieskuteczne), najlepsza długość fali to 253,7 nm,

• ogrzewanie gorącym powietrzem,

• odkażanie promieniami jonizującymi,




• chemiczne,

• kwasy,

• zasady,

• utleniacze,

• związki uwalniające chlor,

• jodofory,

• pochodne fenoli

• biologiczne,

• metoda biotermicznego odkażania obornika - na nieprzepuszczalnym podłożu wykopujemy wgłębienie na 25 cm, kładziemy folię, na niej układamy 20-25 cm obornika nie zakażonego. Na tym podłożu układamy nawóz zakażony w postaci kopca o szerokości u podstawy 2 m, wysokości 1,25 m (zwężającego się do góry). Z w wierzchu kopiec okrywamy 15 cm warstwą obornika nie zakażonego (lub słomą) i 15 cm warstwą ziemi. Obornik układamy luźno by był dostęp powietrza (bakterie mezo- (do 50^OC ) i termofilne (do ok. 90^OC) to bakterie tlenowe), przy oborniku bardziej zbitym (z chlewni) dodajemy słomy. Można też z wiązek słomy (powróseł) robić „knoty” do dna pryzmy by lepiej docierało powietrze. Przy nawozie zbyt suchym zwilżamy go wodą lub gnojówką dając 10-15 l płynu na 1 cm³ nawozu. Czas odkażania zależy od choroby jaka wystąpiła w budynku, trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy (prątki gruźlicy przeżywają w oborniku do 7 miesięcy, pomór świń - 2 doby, bruceloza - do 2 miesięcy). Po tym czasie obornik, jako odkażony wywozimy na pola.

Dezynsekcja

Zabiegi i czynności mające na celu zniszczenie szkodliwych stawonogów (owadów, roztoczy, kleszczy, pajęczaków) noszą nazwę dezynsekcji. Do walki ze stawonogami używa się środków fizycznych, chemicznych i biologicznych.

Środki fizyczne:

• mechaniczne

• termiczne

Środki chemiczne:

• insektycydy kontaktowe - wchłaniane przez powłoki zewnętrzne,

• insektycydy fumigujące - wchłaniane przez drogi oddechowe,

• insektycydy pokarmowe - wchłaniane przez przewód pokarmowy.

Środki owadobójcze stosowane w budynkach inwentarskich należą do następujących grup:

• związki nieorganiczne,

• kwas borny

• boraks

• węglowodory polichlorowane,

• DDT

• związki fosforoorganiczne,

• karbaminiany,

• pyretryny (szkodliwe dla pszczół i ryb) i pyretroidy,

• regulatory wzrostu i rozwoju owadów.

W zależności od rodzaju preparatu dzielimy je na:

• koncentraty do sporządzania emulsji,

• koncentraty płynne zawierające mikrokapsułki,

• aerozole,

• roztwory olejowe,

• proszki do opylania,

• proszki do sporządzania zawiesiny wodnej,

• trutki,

• fumiganty stałe

Przeprowadzanie zabiegów dezynsekcyjnych:

• Istotne jest ograniczenie możliwości rozwoju owadów oraz ich rozprzestrzeniania się, osiągamy to przez:

• Likwidację podłoży sprzyjających rozwojowi owadów oraz ich larw (ograniczenie dostępu do pożywienia i wody poprzez utrzymanie czystości, tj. częste opróżnianie pojemników na śmieci, osuszanie okresowych zbiorników wodnych),

• Ograniczenie rozprzestrzeniania się owadów (instalowanie siatek okiennych, uszczelnianie przejść rur między mieszkaniami, szczelin w stolarce okiennej i drzwiowej),

• Higienę zwierzęcia - czystość pomieszczeń i zwierząt.

Deratyzacja

Deratyzacja jest to postępowanie mające na celu niszczenie gryzoni, powodujących straty gospodarcze i będących przenośnikami chorób.

Metody:

• fizyczne:

• emitowanie ultradźwięków o częstotliwości od 19 do 32 MHz przy natężeniu od 96 do 108 dB. Efektem działania ultradźwięków jest, o ile nie wypłoszy gryzoni to uśmierca po kliku minutach myszy, a u szczurów powoduje powstanie zaburzeń w rozrodzie, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Poziom tych ultradźwięków nie jest obojętny dla człowieka i zwierząt inwentarskich.

• w przypadku pomieszczeń inwentarskich do wypłaszania gryzoni używa się nagranych głosów perliczek i pawi.

• chemiczne:

• polegają na zastosowaniu trucizn zwanych rodentycydami. Preparaty te często są bardzo niebezpieczne dla ludzi i powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami podanymi przez producenta na etykiecie. W czasie pracy z rodentycydami należy używać odzieży ochronnej, butów i rękawic gumowych, nie jeść, nie pić, nie palić. Aby rodentycydy nie dostały się do rąk dzieci i by nie były spożyte przez zwierzęta domowe i inwentarskie wykłada się je w różnego typu pudełkach deratyzacyjnych, które mogą być wykonane z tektury, tworzywa, drewna lub metalu. Obecnie na rynku jest duża ilość rodentycydów, są to głównie antykoagulanty, powodujące niekrzepliwość krwi (hamują wytwarzanie protrombiny), wzmożoną przepuszczalność naczyń krwionośnych, gromadzenie się płynów w jamach ciała. Dochodzi do obrzęku płuc, co prowadzi do śmierci gryzonia od piątego do siódmego dnia od spożycia trutki.

• biologiczne:

• wykorzystanie naturalnych wrogów gryzoni,

• koty i psy - naturalni wrogowie gryzoni w pomieszczeniach inwentarskich i piwnicznych, wyłapują najczęściej młode lub stare, głuche i niedołężne z powodu choroby gryzonie,

• sowy:

• Puszczyk zwyczajny,

• Sowa pójdźka,

• Sowa błotna,

• Sowa płomykówka

• ptaki drapieżne:

• Myszołów zwyczajny,

• Myszołów włochaty,

• Kanie,

• Sokoły

• ssaki mięsożerne:

• Łasica,

• Tchórz,

• Lis

---