Rynek kapitałowy w wąskim znaczeniu może być kojarzony z papierami wartościowymi i giełdą. Jednak w ramach przedmiotu „ przedsiębiorstwo na rynku kapitałowym” należy rozumieć rynek kapitałowy w szerszym znaczeniu dotyczący wszelkich obrotów kapitałowych mogących występować w różnych formach. Przedsiębiorstwo traktowane jest jako ten, który szuka kapitału, rynek kapitałowy natomiast jako ten, który kapitał może zdobyć.
Kapitał to środki, które są zastosowane w działalności gospodarczej i dzięki temu uzyskują zdolność do przynoszenia dochodów. Uzyskują zdolność a niekoniecznie zapewniają. O kapitale możemy mówić jako o środkach zastosowanych w działalności gospodarczej i posiadających zdolność do przynoszenia dochodów. O tym czy coś jest kapitałem decyduje funkcja pełniona przez dane dobro. W zależności od formy w jakiej kapitał występuje przyjmuje on różne określenia np. kapitał pieniężny, finansowy, trwały. Rynek kapitałowy to rynek, na którym będą dokonywane transakcje dotyczące kapitału.
Transakcje dotyczące kapitału mogą mieć dwojaki charakter:
- mogą dotyczyć tego, że środki istniejące lecz nie będące kapitałem ulegają zamianie na kapitał; ktoś kto ma wolne środki godzi się skierować je do zastosowania gospodarczego; jeśli również dyspozycja nad tymi środkami ulega zmianie to mamy do czynienia z transakcją; zatem zamiana oszczędności w kapitał przybierać może formę pewnej transakcji; wszelkie transakcje w których następuje zamiana oszczędności w kapitał mają charakter transakcji kapitałowych.
W gospodarce jako całości tworzenie kapitału może odbywać się na drodze rynkowej lub pozarynkowej (ma ograniczoną wydolność w tworzeniu kapitału).
- druga droga tworzenia kapitału jest droga rynkowa, w której przepływ od oszczędzającego do wykorzystującego środki w procesach gospodarczych odbywa się na drodze otwartej transakcji, umożliwia to bardziej elastyczne wykorzystanie środków.
Rynek kapitałowy będą tworzyły wszelkie transakcje przekształcające oszczędności w kapitał. Jest wiele innych sposobów przekształcenia oszczędności w kapitał, ale nas interesuje rynek kapitałowy. W tworzeniu nowego kapitału giełda wcale nie odgrywa tak wielkiej roli.
Rynek pierwotny to taka część rynku kapitałowego na którym następuje zamiana wolnych środków w kapitał. Dzięki temu powiększa się globalny zasób kapitału w gospodarce narodowej. Oprócz tego w gospodarce występuje potrzeba dokonywania zmian w strukturze już funkcjonującego kapitału. Mogą te zmiany dotyczyć tego, kto jest właścicielem tego kapitału.
Rynek wtórny to rynek, na którym dokonuje się obrotu prawami własności kapitału czy kapitałem ale nie zmienia się wielkość tego kapitału. Rynek wtórny jest często bardziej atrakcyjniejszy od rynku pierwotnego. Rynek wtórny ma jedną potężną zaletę: daje możliwość wycofania środków przekształconych w kapitał. Gdyby nie rynek wtórny to podjecie decyzji o ulokowaniu środków byłoby prawie nieodwracalne. Istnienie rynku wtórnego pozwala powiększyć zasoby funkcjonujące na rynku pierwotnym.
Rynek pierwotny i wtórny nie są wyodrębnione na rynku kapitałowym w sposób organizacyjny czy instytucjonalny. Wprawdzie mówimy, że jest rynek pierwotny i wtórny, ale jest to pewien podział umysłowy dokonany przez nas. Trudno jest wskazać, gdzie się odbywają transakcje o charakterze pierwotnym, a gdzie o charakterze wtórnym.
Podział rynku kapitałowego:
Ze względu na postać w której występuje kapitał
- kapitałowy rynek pieniężny - środki pieniężne stają się kapitałem jeśli zostaną zaangażowane w procesy gospodarcze i uzyskują zdolność przynoszenia dochodów; otóż nie wszystkie środki pieniężne mogą tworzyć kapitał; kluczowa jest tutaj kwestia zdolności do przynoszenia dochodu; żeby pieniądz wprowadzony do procesów gospodarczych przyniósł dochód to musi odbyć co najmniej jeden cykl obrotu; wobec tego dla uznania pieniądza za kapitał ważne jest żeby był uwikłany w procesy produkcji na wystarczająco długi okres; to pozwala wyróżnić nam środki pieniężne, które będziemy uważali za kapitał. Przyjmuje się że zaangażowanie środków na okres dłuższy niż rok oznacza że te środki nabierają charakteru kapitałowego; natomiast przepływ o okresie krótszym niż 1 rok są traktowane jako rynek pieniężny np. weksle dotyczące zobowiązań krótkoterminowych czy kredyty krótkoterminowe nie są traktowane jako element rynku kapitałowego. Pieniężny rynek kapitałowy jest bardzo zróżnicowany dlatego że następują na nim przepływy środków pieniężnych głównie związanych z użyczeniem tych środków na cele produkcyjne.
- rynek papierów wartościowych - przedmiotem transakcji jest kapitał występujący pod postacią papierów wartościowych; papier wartościowy to pewien tytuł prawny poświadczający prawa pochodne od własności; ale w sensie ekonomicznym te prawa, które nadaje papier wartościowy to pewne pochodne od własności; kapitał mający formę rzeczową jest na tym rynku reprezentowany przez papiery wartościowe; gdzieś za tym papierem wartościowym kryje się funkcjonujący kapitał; papiery wartościowe pozwalają na oderwanie pewnych transakcji od obrotu, ułatwiają zawieranie transakcji o charakterze kapitałowym, dają dużą sprawność zawierania tych transakcji, papier wartościowy przyspiesza obrót , jest trudno podzielny, ułatwia podział kapitału na drobne cząstki i zapewnia pełną porównywalność tych części, kapitał w formie papieru wartościowego jest jednorodny i podzielność kapitału ułatwia zawieranie transakcji. Papier wartościowy jest pewnym pośrednikiem w transakcji kapitałowej, dzięki temu zwiększa płynność i bezpieczeństwo zawierania transakcji.
- rynek ziemi i nieruchomości - wyróżniamy 3 klasyczne czynniki produkcji: ziemia, praca i kapitał, ziemia przynosi dochód i może być uznana za jedna z postaci występowania kapitału, wobec tego rynek ziemi jest traktowany jako rynek kapitałowy; nie cały rynek nieruchomości uznaje się za rynek kapitałowy, ale trudno jest wyodrębnić te nieruchomości, które nie będą elementami rynku kapitałowego; wobec tego przyjmuje się, że nieruchomości są traktowane jako element rynku kapitałowego
- rynek przedsiębiorstw i wyodrębnionych części przedsiębiorstw - przedmiotem transakcji jest tutaj funkcjonujący kapitał w postaci części przedsiębiorstwa
- trwałe dobra o charakterze produkcyjnym - czyli maszyny, urządzenia, które są stosowane w procesach gospodarczych jeśli mamy producenta maszyn i urządzeń, w związku z tym czy sprzedaż pewnego towaru jest elementem rynku kapitałowego? Na ogół tego typu transakcji nie zalicza się do rynku kapitałowego tylko do rynku dóbr i usług; natomiast jeśli te dobra inwestycyjne były już uczestnikami transakcji czyli mają charakter wtórny to mogą być traktowane jako elementy rynku kapitałowego
Ze względu na sposób i zakres zorganizowania rynku kapitałowego i podmioty występujące na tym rynku:
rynek zorganizowany - to taki gdzie istnieją pewne instytucje i podmioty, które przestrzegają pewne reguły na tym rynku stosowane; jeśli mówimy zorganizowany to należy dodać zinstytucjonalizowany, ponieważ współcześnie nie ma rynku, który w jakiś sposób nie byłby zorganizowany; rynek zinstytucjonalizowany to taki, gdzie istnieje instytucja dbająca o stosowanie reguł na tym rynku; podstawowa instytucją jest giełda papierów wartościowych, która zajmuje się przestrzeganiem i zorganizowaniem reguł rynku kapitałowego. Ten zorganizowany i zinstytucjonalizowany rynek kapitałowy dotyczy kapitału w formie papierów wartościowych; ta forma daje możliwości tego żeby ten rynek zorganizować; olbrzymia większość rynku papierów wartościowych obejmuje transakcje na rynku zorganizowanym; są też formy częściowej organizacji rynku kapitałowego np. Centralna Tabela Ofert
- Rynek niezorganizowany(niezinstytucjonalizowany) - obejmuje 3 części wyodrębnione głównie ze względu na podmioty funkcjonujące na tych segmentach i sposób wzajemnego kontaktowania się :
Rynek bezpośrednich kontaktów między przedsiębiorstwami i przedsiębiorcami - ten rynek oznacza, że do transakcji kapitałowej dochodzi w wyniku nawiązania bezpośrednich kontaktów; jest to kwestia swobodnego kontaktu między zainteresowanymi stronami
Bankowy rynek kredytowo-kapitałowy - podmiotami głównymi określającymi charakter tego rynku są banki; jest to rynek niezorganizowany, bo każdy bank udzielając nam kredytu ma swoje własne zasady; warunki są swobodnie kształtowane między podmiotami, które tę transakcję zawierają
Rynek para- i pozabankowych instytucji finansowych- parabankowych tzn. prowadzących działalność podobną do bankowych ale nimi nie będących np. spółdzielnie, fundusze; są to na ogół podmioty gospodarcze prowadzące działalność polegającą na gromadzeniu i udostępnianiu kapitału, pełnią pewną funkcję pośredniczącą, nie spełniają tych warunków, które bankom są stawiane; w odniesieniu di tych instytucji nie do końca można powiedzieć że jest to rynek niezorganizowany, ponieważ instytucje te mogą i często działają na rynku zorganizowanym; ponieważ funkcjonowanie tych instytucji jest bliżej nieokreślone dlatego dołączymy je do rynku niezorganizowanego.
Rynek bezpośrednich kontaktów miedzynarodowych między przedsiębiorstwami i przedsiębiorcami:
Na ogół jedną ze stron na tym rynku jest przedsiębiorstwo już funkcjonujące lub mające powstać. Przedsiębiorca to osoba, która ma zamiar stworzyć przedsiębiorstwo.
Na rynku tym kontaktuje się posiadacz wolnych środków z przedsiębiorcą bezpośrednio. Jeśli się ze sobą spotkają i zawrą transakcje to mamy do czynienia z rynkiem. Jest on niezlokalizowany w sensie fizycznym i czasowym. Nie ma żadnego trybu doprowadzania do spotkania, nie ma określonego czasu, w którym do spotkania mogło by dojść. Transakcje zawierane w bezpośrednich kontaktach rzadko mają charakter pożyczkowy. Na rynku bezpośrednich kontaktów dochodzi do transakcji albo związanych z wejściem w pewien interes z przekazaniem środków o charakterze udziałowym albo transakcji o charakterze wtórnym związanych z zakupem i sprzedażą lub zmianą własności już funkcjonującego kapitału. Jest tak dlatego, że przedmiot transakcji wtórnych jest zindywidualizowany i zróżnicowany. Nie ma dwóch przedsiębiorstw funkcjonujących tak samo. Mogą być podobne ale nie takie same. To powoduje, że na szczególny zindywidualizowany rodzaj podaży pojawia się szczególny zindywidualizowany rodzaj popytu. Każde przedsiębiorstwo tworzy odrębny segment rynku, niepowtarzalny, jedyny dlatego nie ma potrzeby tworzenia wspólnego miejsca, zorganizowanego sposobu działania rynku. Korzystniejsze jest doprowadzenie do indywidualnego spotkania zainteresowanych określonym rodzajem transakcjach stron. To powoduje, że mamy tutaj na ogół do czynienia z niewielką liczbą nabywców i sprzedawców. Z reguły sprzedawca jest jeden, a nabywców najwyżej kilku. Rynek bezpośrednich kontaktów między przedsiębiorstwami jest rynkiem, który funkcjonuje głównie ze względu na zindywidualizowany przedmiot dokonywanych na nim transakcji. Konsekwencją tego jest to, że jest mało konkurencyjnym rynkiem. Transakcje zarówno o charakterze udziałowym i wtórnym operują towarem bardzo niejednorodnym. Informacja o ofertach na tym rynku jest często niedostępna, nie możemy do niej dotrzeć. Jest to rynek dalece niedoskonały z ekonomicznego punktu widzenia. Często nie wiemy po jakich cenach są zawierane transakcje. Zatem jest to rynek niesprawny, nie powodujący do ukształtowania jednolitej ceny. Jest to rynek niesprawny, nieefektywny, ma złą informację, ale jednak odgrywa dużą rolę, ponieważ to co jest wadą w funkcjonowaniu rynku z punktu widzenia uczestników tego rynku nie musi być traktowane jako wada. Ze względów strategicznych przedsiębiorstwa mogą być zainteresowane nieprzekazywaniem informacji o zawieranych transakcjach, w szczególności o cenach. To powoduje, że mimo wad ten rynek funkcjonuje i ma się dobrze. Funkcjonuje na nim większość małych i średnich przedsiębiorstw. Na nim zawierana jest większość transakcji o charakterze wtórnym.
Składniki niezorganizowanego rynku kapitałowego:
- rynek bezpośrednich kontaktów międzynarodowych między przedsiębiorstwem a przedsiębiorcami
- kapitałowy rynek bankowo-kredytowy
Kapitałowy rynek bankowo-kredytowy:
Jest on wyróżniony ze względu na:
- kluczowy podmiot funkcjonujący na rynku jakim są banki
- typ kapitału jakim podlega transakcja (kapitał w formie pożyczkowej, kredytu-udostępniony czasowo)
Na tym rynku można uzyskać dostęp do kapitału udzielonego czasowo w formie kredytu, a głównym podmiotem decydującym o funkcji tego rynku są banki - specjalne instytucje zajmujące się udzielaniem kredytów. Są to instytucje zaufania publicznego i przy ich funkcji stawia się pewne wymagania.
Cechy banku:
- bank pełni funkcje pośrednika - jako pośrednik bank zwiększa sprawność i efektywność funkcjonowania tego rynku w porównaniu do pierwszego rodzaju rynków
istnienie banku jako pośrednika na tym rynku jest sposobem na ułatwienie kontaktów, zawieranie transakcji; umożliwia koncentracje; spotkanie w jednym miejscu ofert
- bank dokonuje ważnych operacji; zmienia pewne cechy wolnych środków kapitału; bank dokonuje zamiany pewnej ilości drobnych porcji do postaci w której mogą być w całości wykorzystane; zmienia strukturę środków, strukturę czasową pewnych, wolnych środków; bank ma możliwość przekształcania częściowo środków krótkookresowych w kapitał angażowany na dłuższy okres; tu rola banku jest ograniczona-nie wolno nadmiernie przekształcać środków krótkookresowych na długookresowe
- dodatkowym efektem działania banku na rynku kapitałowym jest to, że pozwala mobilizować większą część oszczędności, zwiększać rozmiary kapitału, wolnych środków i większą część środków przekształcać w kapitał. Warto zamiast środków przeznaczonych na konsumpcję zaoszczędzić je.
Dla funkcjonowania rynku kluczowe jest to, iż zarówno w kontaktach z depozytariuszem kierującym oszczędności do banku i dla tych co je wykorzystują (przedsiębiorstwa) bank uzyskuje przewagę nad nimi oboma. Posiada większy kapitał możliwości niż depozytariusze i przedsiębiorstwa.
Rynek kapitałowy jest niedoskonały, gdyż:
- podmioty uczestniczące w transakcjach nie działają na równych warunkach, przewage mają banki; dziś jest daleko posunięta koncentralizacja; rynek nabiera charakteru oligopolistycznego; banków jest coraz mniej ale są większe
- przedmiot obrotów na tym rynku jest w zasadzie przedmiotem jednorodnym; na rynku bezpośrednich kontaktów bardzo różnorodny; na tym rynku przedmiot obrotów jest bardzo jednorodny bo pieniądz jest jednorodny; ten rynek ma wszelkie przesłanki by zbliżać się do rynku konkurencyjnego
- jedną z metod ograniczenia kontaktów jest zróżnicowanie produktu i banki to robią; mówi się o różnych produktach bankowych
- próbuje różnicować i daje każdemu odrębne kredyty; różnicuje trochę ceną i wymaganiami; dodatkowymi warunkami; poprzez dodatkowe zabiegi różnicuje jednorodny produkt by uniknąć pełnej konkurencyjności; teraz weszła ustawa która nakazuje bankom ujednolicać produkty; próba wprowadzenia na rynek przejrzystości : istnieje zróżnicowanie produktu; próba utrudnienia dostępu do informacji.
Jest to rynek niedoskonały jeśli chodzi o wpływ uczestników rynku zawierających transakcje jak i informacji.
Rynek parabankowy i pozarynkowy instytucji finansowych:
Jest wyodrębniony ze względu na typ instytucji, które je realizują. Mogą one stanowić część działalności rynku zorganizowanego.
Instytucje tworzą poszczególne segmenty charakteryzujące działanie tego rynku:
1.fundusze i fundacje celowe
2.fundusze i fundacje działające na rynku kapitałowym na zasadach komercyjnych
3.fundusze inwestycyjne: (otwarte i zamknięte)
4.fundusze emerytalne i rentowe
5.fundusze ubezpieczeniowe
6.fundusze wysokiego ryzyka
7.konsorcja
8.piramidy finansowe-instytucje nieoficjalne „naciągające” swoich klientów, opierają się o oszustwo w stosunku do swoich klientów
Fundusze i fundacje celowe:
Instytucje finansowe zajmujące się gromadzeniem oszczędności a więc w jakimś sensie zajmują się gromadzeniem środków potencjalnie mogących przekształcić się w kapitał. Są gromadzone by spełnić cele tej instytucji. Te cele na ogół mają charakter pozaekonomiczny. Jeżeli są związane z działalnością ekonomiczną to służą realizacji celu o poza ekonomicznym charakterze w dalszej perspektywie np. fundusz ochrony środowiska, fundusz ochrony osób niepełnosprawnych, fundusz rozwoju (wspierania) przedsiębiorczości.
Cechy:
- środki są gromadzone z pewnych wpłat (osobiste, prywatne, prawne, podmioty publiczne, państwo). Część wpłat może mieć charakter obowiązkowy. Dla funkcjonowania tego funduszu ważne jest by te wpłaty miały charakter powtarzalny, by stanowiły trwałe źródło powiększania tego funduszu. Gromadzone środki mogą być przeznaczone na realizacje celów - uszczuplamy fundusz ale spodziewamy się następnych środków od „sponsorów”. Część tych środków przy pewnych celach może zasilić funkcjonujące przedsiębiorstwo np. fundusze na operacje dzieci nie są zaliczane bo środki trafią do rodziny ale np. fundusz ochrony środowiska trafią też do przedsiębiorstw. Fundusze i fundacje celowe mogą część środków kierować na zaspokojenie potrzeb kapitałowych przedsiębiorstwa. Część środków zwiększa fundusz kapitałowy. Środki te udostępniane są przedsiębiorstwom na ściśle określonych warunkach.
- wykorzystanie tych środków: z funduszu ochrony środowiska można sfinansować działalność w swojej dziedzinie np. budowa oczyszczalni
- środki uzyskuje się bardzo często na preferencyjnych warunkach: fundusze uzyskuje się albo jako korzystny kredyt (np. niskoprocentowy, długi okres spłaty, możliwość częściowego lub całkowitego umorzenia) umożliwia dostęp do tańszego niż na warunkach komercyjnych kapitału; jest to segment trudny bo jest tu „kiepsko z informacją”; umiejętność wykorzystania tańszych środków jest rzeczą bardzo skomplikowaną. Problem dla przedsiębiorstw polega m.in. na tym by zdążyć na czas i właściwie przygotować dobra aplikację (projekt). Czasami z tego co nam się oferuje możemy wykorzystać tylko 30-40%. Jest to rynek atrakcyjny, można zdobyć tańszy kapitał, ale szczególnie warunki dojścia, dostępu powodują że jest to rynek trudny. Jest to rynek niezorganizowany, nie ma miejsca gdzie moglibyśmy się wszystkiego dowiedzieć. Na ten rynek składa się wiele elementów: organy państwowe, półprywatne i prywatne. Trzeba umieć wyszukiwać odpowiednie instytucje które zaspokajają nasze potrzeby. Jest to rynek korzystny dla przedsiębiorstw, niedoskonały pod względem konkurencyjności. Środki są zróżnicowane rzeczowo pod względem ich wykorzystania. Niejednorodny produkt, zróżnicowane ceny tych produktów, rynek nieprzejrzysty (brak systemu informacji). Z punktu widzenia teorii ekonomii rynek fatalny ale jeśli umie się z niego korzystać to może być opłacalny.
Fundusze i fundacje działające na rynku kapitałowym na zasadach komercyjnych:
Gdy nie ma stałego dochodu to po pewnym czasie nie było by środków do wypłacania. Te środki, które można przekazać jednorazowo nie są w stanie utrzymać fundacji. Fundusze i fundacje na realizacje swoich celów nie kierują środków od zasobów tylko od dochodu z tych środków. Ten zasób jest wystarczający by wypłacać nagrody. Dwa rynki: Fundusz i fundacja współdziałają wtedy gdy zabiegają by zgromadzone środki miały dochód. Dla rynku kapitałowego nie jest ważne czy dochody mogą służyć nagrodom literackim czy ustawom czy mają służyć celom charytatywnym. Rynek kapitałowy funduszy i fundacji działa na zasadach komercyjnych.
Działając w sposób komercyjny na rynku kapitałowym :
- jeżeli uzyskiwanie dochodów kapitałowych kierowanych na rynek kapitałowy służy celom statutowym to trwałość wymaga by było najmniejsze zagrożenie utraty kapitału; fundusze i fundacje powinny tak kierować swoje środki by ryzyko nie zagrażało posiadanemu kapitałowi, nie wolno utracić kapitału
- ponieważ nie uszczupla się w zasadzie posiadanego kapitału to realizuje się cele tylko z osiągniętego dochodu; te podmioty nie są zainteresowane wysoką płynnością lokowanego kapitału
- kapitał można lokować na długie okresy czasu; lokaty mogą mieć charakter długookresowy pod warunkiem żeby tylko zapewniły odpowiedni poziom rentowności, ograniczone ryzyko, długookresowość.
Fundusze inwestycyjne: (otwarte i zamknięte)
Istotną działalność funduszy inwestycyjnych jest gromadzenie oszczędności od różnych podmiotów oszczędzających , w znacznej części drobnych, ale mogą też znaleźć się środki od poważniejszych podmiotów. Oszczędności są gromadzone żeby skierować je na rynek kapitałowy, zainwestować, przekształcić te środki w kapitał o charakterze udziałowym tzn. zaangażować na trwałe w działalność inwestycyjną. Fundusz otwarty to taki, który ma otwarty kapitał, a nie taki do którego są możliwości wejścia jego uczestników. Może on ulegać zmianie, nie jest ustalony w sposób trwały, jest zmienny. Podstawowa formą działalności funduszu otwartego są fundusze powiernicze. Fundusze zamknięte charakteryzują się tym, że mają zamknięty kapitał. Gromadzą pewne środki w postaci kapitału własnego i te właśnie środki kierują na rynek kapitałowy. Jego działalnością gospodarczą jest inwestowanie środków w inne przedsięwzięcie.
Fundusze emerytalne i rentowe:
Istotą tych funduszy jest gromadzenie oszczędności i lokowanie ich na rynku kapitałowym.
Cechy charakterystyczne tych funduszy to:
- oszczędzających od których oszczędności są gromadzone jest bardzo wielu
- w części uczestnictwo w tych funduszach może być obowiązkowe i powszechnie obowiązywać wszystkich pracujących; ta powszechność obowiązywania powoduje że oszczędności gromadzonych w funduszach jest bardzo dużo
- czynnikiem zwiększającym znaczenie tych funduszy jest to, że te oszczędności mają charakter długookresowy i bardzo ograniczone są możliwości wycofania tych oszczędności; czas gromadzenia oszczędności w takim funduszu to ponad 30 lat
- wielkość środków jakimi dysponują te fundusze rośnie, kumuluje się, za 30 parę lat będą wypłacane pierwsze emerytury z tych funduszy
- te fundusze odgrywają bardzo istotną rolę ze względu na skalę środków, jakimi dysponują.
Towarzystwa i fundusze ubezpieczeniowe:
Są to podmioty o bardzo ważnym znaczeniu dla rynku kapitałowego, bo dysponują znacznymi zasobami wolnych środków, które na tym rynku mogą być lokowane. Pewna część tych środków ma charakter obligatoryjny ( ze względu na obligatoryjny charakter ubezpieczeń) a pewna część wiąże się ze zmianami o charakterze ubezpieczeń społecznych (ubezpieczenia na życie). Wielkość wypłaty z funduszu ubezpieczeniowego daje się dość dobrze określić, jednak zawsze zdarzają się możliwości pewnych odchyleń od tych przewidywań np. powódź spowodowała zniszczenie pojazdów, których ilości nie dało się przewidzieć w takiej skali.
Towarzystwa wysokiego ryzyka:
Gromadzi pewne oszczędności na takie zastosowanie jak fundusz inwestycyjny (na ogół zamknięty). Instytucja ta gromadzi pewien kapitał od swoich udziałowców i inwestuje w przedsięwzięcia gospodarcze o wysokim ryzyku. Przedsięwzięcia te będą obiecywały wysoką rentowność. Fundusz wysokiego ryzyka realizuje swoje zyski poprzez: udział w zyskach z udanego przedsięwzięcia; wycofanie kapitału z udanego przedsięwzięcia poprzez sprzedaż udziałów po odpowiednio wysokiej cenie. Fundusz wysokiego ryzyka działając jako inwestor przyjmuje funkcje inwestora decydującego, jednak w ograniczonym stopniu angażuje się w kierowanie tym przedsiębiorstwem.
Piramidy finansowe:
Są jednym z typów pewnych rozwiązań finansowych, które mają charakter nielegalny lub gry nie fair wobec uczestników rynku kapitałowego. Istota działania polega na tym, że środki gromadzone przez taką instytucję finansową pochodzą z oszczędności. Jeśli nawet są inwestowane to nie przynoszą wystarczającego zysku, by wypłacić inwestorom obiecane przez twórców takiej instytucji zyski. Twórcy obiecują depozytariuszom wolnych środków korzystne wynagrodzenia, ale zainwestowanie środków na ogół tego wynagrodzenia nie zapewnia. Wynagrodzenie wypłacane jest przez następnych członków tej instytucji. Warunkiem wypłacenia wysokiego wynagrodzenia jest odpowiednio duży napływ nowych depozytariuszy. W instytucjach finansowych tego typu stosowana jest na ogół zasada wniesienia karencji między okresem wniesienia a wypłatą wynagrodzenia. Zobowiązania wobec depozytariuszy mogą być pokrywane przez nowych depozytariuszy. Narastanie ilości nowych depozytariuszy zapewnia funkcjonowanie tego mechanizmu.
Giełda:
Władze giełdowe:
- szeroko rozumiany zarząd giełdowy czyli organy kierujące funkcjonowaniem giełdy jako instytucji zajmującej się zapewnieniem technicznych elementów funkcjonowania giełdy np. żeby była możliwość uzyskania niezbędnych informacji dla uczestników transakcji, budynek z odpowiednim wyposażeniem itp.
- samorząd maklerski - rola maklera polega na tym, że uzyskuje on informacje od wielu swoich klientów i nie wolno mu tych informacji wykorzystywać ze szkodą dla klienta; zarząd maklerski określający normy etyczne którymi wykonujący funkcje maklera powinni się podporządkowywać; określa on także warunki wykluczenia bądź włączenia do pośrednictwa giełdowego.
- instytucja kontroli jakości papierów wartościowych - u nas jest to Komisja Papierów Wartościowych. Kompetencje kontrolne dotyczące papierów wartościowych mogą być niekiedy podzielone między Zarząd Giełdy a Komisję Papierów Wartościowych.