Omówienie najczęściej spotykanych zmian na stopach, które spotykamy w gabinecie kosmetycznym.

Modzele, odciski, haluksy.

1 STOPA

Stopy, gdy są zdrowe rzadko zwracamy na nie uwagę, kiedy pojawia się ból, a każdy krok jest problemem - interesujemy się, szukamy przyczyny i rozpoczynamy kurację.

Bardzo zbawiennym okresem dla stóp jest lato - wówczas więcej wagi przykładamy do ich wyglądu, bardziej o nie dbamy, pielęgnujemy je.

Stopy - dzięki nim utrzymujemy równowagę, stoimy, chodzimy, tańczymy. Są niewielkie, ale na nich spoczywa cały ciężar naszych ciał. Zdrowe stopy tworzą podstawę oraz punkt oparcia dla pionowej postawy człowieka. Aby ta postawa mogła być zachowana stopy oraz dolne część kończyn muszą prawidłowo funkcjonować - muszą być właściwie ustawione. Jakiekolwiek nieprawidłowości w ustawieniu, a co za tym idzie również w funkcjonowaniu stóp może wywołać bóle całych kończyn dolnych oraz bóle kręgosłupa. Najczęściej spotykanymi chorobami stóp w gabinecie kosmetycznym są:

- odciski (nagniotki)

- modzele

- paluch koślawy (haluks)

- wrastające paznokcie

- pękające pięty

- obrzęki

- nadmierna potliwość

- grzybica

2. ODCISKI (NAGNIOTKI)

Odciski zwane nagniotkami są to drobne ogniska o nadmiernym rogowaceniu, płaskie lub kopulaste. Mają wygląd mocno stwardniałej, błyszczącej łaty na skórze wystającej ponad powierzchnię z centralnie umiejscowionym „rdzeniem” - jest to bardzo twarda, zrogowaciała tkanka, która może uciskać zakończenia nerwowe, powodując ostry, intensywny ból. Odciski o zabarwieniu: żółtym lub brunatnym - najczęściej występują na wyniosłościach kostnych stopy. Charakteryzuje je rdzeń (Calvus durus). Barwa biała charakterystyczna dla odcisków w przestrzeniach międzypalcowych oraz w miejscach maceracji skóry (Calvus mollis) - są to tak zwane odciski miękkie. W wyniku ciągłego działanie potu i wilgoci odcisk ulega maceracji, a granicę między zdrową skórą i odciskiem trudno zauważyć. Należy bardzo uważać przy usuwaniu zmacerowanego naskórka.

Nagniotki można pomylić z brodawkami pospolitymi i z modzelami. Po zdrapaniu nagniotka odsłania się ostro odgraniczony rdzeń, zaburzający prawidłowy przebieg linii papilarnych. W skutek zdrapania powierzchni brodawki pojawia się punkcikowate krwawienie. W przypadku modzeli uwidaczniają się jedynie nawarstwienia keratyny przy zachowanym rysunku skóry.

OBJAWY

• twarda narośl na skórze (najczęściej stóp) z obecnością czopa rogowego

• ból przy bezpośrednim nacisku na nagniotek

• świąd i zaczerwienienie wokół zmiany, z towarzyszącym dotkliwym bólem

• poczucie dyskomfortu w ciasnych butach

PRZYCZYNY

• noszenie niewłaściwych butów

• zdeformowanie i zakrzywione palce stopy

• nieprawidłowy chód

• obcisłe skarpety i rajstopy

• szew lub łączenie wewnątrz buta

• zbyt luźny but, w którym stopa ślizga się przy każdym kroku

• długie schodzenie po pochyłej nawierzchni

PROFILAKTYKA

• unikanie butów, które są zbyt ciasne lub za luźne

• noszenie butów z odpowiednio szerokim noskiem

• unikanie obcisłych skarpet i rajstop

• używanie pumeksu lub innych środków ścierających, aby zmniejszyć zrogowaciałą warstwę nagniotka

3. MODZELE

Modzele to ognisko hiperkeratozy skóry (nadmiernego rogowacenia naskórka). Grubsza skóra na stopie jest zjawiskiem naturalnym, jednak źle dopasowanie buty, deformacja kości, czy też niewłaściwa motoryka chodu, mogą przyczynić się do powstawania modzeli. Najczęściej miejscem ich powstawania są: czubki i zewnętrzne krawędzie palców, śródstopie i tył pięt. Modzele z wyglądu przypominają odciski, ale nie mają jądra (rdzenia), który uciska zakończenia nerwowe. Z reguły powodują raczej promieniujące uczucie palenia, pieczenia, a nie ostry, przejmujący ból jak przy odciskach.

Modzele są okrągłe lub owalne, o większej średnicy niż odciski, mają żółtawo - kremowy kolor. Na ich powierzchni widoczne są linie narośniętej skóry. Jeżeli na zgrubiałym obszarze skupia się nacisk, czubek modzela może pokryć się świecącą warstwą a otaczająca go skóra jest zaczerwieniona i podrażniona.

OBJAWY

• twarda narośl zwykle na kłębie palucha

• ból przy obciążeniu stopy mijający w trakcie spoczynku

• poczucie dyskomfortu w butach ciasnych, z cienką podeszwą oraz na wysokim obcasie

• częściej występują u kobiet

PRZYCZYNY

• noszenie niewłaściwych butów

• zdeformowanie i zakrzywione palce stopy

• nieprawidłowe ustawienie kości śródstopia (oraz zbyt długa kość śródstopia)

• płaskostopie lub wysokie podbicie stopy

• nieprawidłowy chód

• otyłość

PROFILAKTYKA

• unikanie butów na wysokim obcasie

• noszenie butów z odpowiednim podbiciem i gumową podeszwą amortyzującą wstrząsy

• stosowanie wkładek, zapobiegających obcieraniu stóp

• utrzymywanie skóry stóp w odpowiedniej wilgotności

• używanie pumeksu lub innych środków ścierających, aby zmniejszyć zrogowaciałą warstwę

• osłona miejsca wokół modzeli, żeby zmniejszyć ucisk

LECZENIE

Leczenie polega na regularnym usuwaniu (ścinaniu) nadmiaru naskórka - oraz szorowaniu ich pumeksem, zastosować specjalne kremy lub tarkę do stóp, ciepłe kąpiele oraz kremy odżywcze i nawilżające. Można je usuwać w gabinetach kosmetycznych (omega lub frezy), czasami wymagają one interwencji chirurga. Często usuwanie modzeli przynosi tylko tymczasową ulgę, jeśli źródło ucisku nie zostanie wyeliminowane. Równomierny rozkład masy ciała i ochronę przed nawrotami mogą zapewnić odpowiednio wyprofilowanie wkładki do butów.

4. PALUCH KOŚLAWY - HALLUX VALGUS

Hallux valgus - jest to nieprawidłowe ustawieniu palucha, który odchyla się w stronę innych palców. Jednocześnie pierwsza kość śródstopia zostaje przesunięta i skręcona w stronę wewnętrznej krawędzi stopy. W wyniku takiego ustawienia tworzy się bolesne uwypuklenie pierwszego stawu śródstopopalcowego, przypominające guz. Czasem paluch wręcz nachodzi na drugiego palca.

Zniekształceniu palucha może towarzyszyć deformacja innych palców oraz zapalenie torebki wypełnionej płynem zmniejszającym tarcie, wyściełającej przestrzeń między kośćmi a ścięgnami. Koślawy paluch może również wywoływać dolegliwości typowe dla infekcji, np. ból, uczucie sztywności stopy, zaczerwienienie oraz obrzęk wokół źle ułożonej kości, a także gorączkę i uczucie osłabienia.

PRZYCZYNY

Większość (około 90%) cierpiących na tę chorobę to kobiety. Są one bardziej narażone na wykształcenie się palucha koślawego, ponieważ ich budowa mięśniowo-wiązadłowo-stawowa jest słabsza niż budowa mężczyzn.

Inną przyczyna tej choroby jest noszenie niewygodnego i niezdrowego dla stóp obuwia. Obcasy powodują przeciążenia przedniej części stopy, to wpływa na poszerzenie śródstopia oraz obniżenie poprzecznego łuku stopy. Szpiczasty czubek zwiększa natomiast ucisk i utrwala deformację. Tego typu obuwie uniemożliwia swobodne poruszanie się palców w bucie, przez co powstają przykurcze w stawach i dochodzi do zaniku mięśni krótkich stopy.

Kolejnymi przyczynami hallux valgus mogą być również choroby tkanki łącznej, problemy z przemianą materii, płaskostopie poprzeczne, niestabilność stawu skokowego, przykurcz ścięgna Achillesa, a także dolegliwości neurologiczne. Mówiąc ogólniej, deformację palucha może wywołać każda choroba, która zaburza prawidłowy chód.

Krzywy paluch uważa się także za schorzenie dziedziczne, dlatego te kobiety, których matki czy babki miały problemy z halluksami, są szczególnie narażone na wystąpienie choroby - najprawdopodobniej mają bardzo delikatne stawy.

Bardziej podatne na tę dolegliwość są również osoby o drobnej budowie ciała oraz te, których praca wymaga długotrwałego stania lub noszenia ciężarów.

LECZENIE

Jeżeli lekkie zakrzywienie palca już się pojawiło, należy niezwłocznie pójść do lekarza. Rozwój halluksów można zatrzymać, pod warunkiem, że jest we wczesnym stadium zaawansowania. Stan zapalny i ból leczy się doraźnie, podając niesteroidowe środki przeciwzapalne. Bardzo ważne jest chodzenie w odpowiednio dobranym obuwiu i wykonywanie specjalnych ćwiczeń (zaleconych przez lekarza).

Aby zmniejszyć nacisk na staw śródstopno-palcowy, należy nosić wkładki ortopedyczne podpierające łuk stopy. Koślawy paluch, szczególnie narażony na ucisk czy otarcia, można chronić kortezami, czyli nakładkami wypełnionymi żelem. W ciągu dnia zalecane jest noszenie żelowych albo gąbkowych klinów międzypalcowych, a na noc zakładanie utrzymujących palec w prawidłowej pozycji pelot. Aparaty i wkładki powinny być dobrane przez ortopedę. Warto, bowiem pamiętać, że nie zawsze są one wskazane, ponieważ mogą „rozleniwiać" mięśnie.

Duże odkształcenie krzywego palucha wymaga leczenia operacyjnego. Zaniedbana choroba może prowadzić do poważnych powikłań, m.in. stanów zapalnych i zmian zwyrodnieniowych innych stawów (kolan, kręgosłupa, bioder). Problemy te wynikają z przeciążeń spowodowanych trudnościami w normalnym poruszaniu się osób cierpiących na hallux valgus.

Korekcję paluchów koślawych wykonuje się w znieczuleniu dolędźwiowym. Pobyt w szpitalu jest krótki. Po zabiegu stosuje się fizjoterapię i ćwiczenia, które lekarze uznają za część terapii.

Żadna z metod operacji tego zniekształcenia nie jest idealna, ale niekiedy to jedyna szansa na normalne funkcjonowanie chorej osoby. Rodzaj zastosowanej techniki operacyjnej zależy od stopnia deformacji palucha oraz innych części stopy.

Najczęstszą operacją palucha koślawego jest osteotomia. Zabieg polega na przecięciu kości w kilku miejscach, a następnie połączeniu jej fragmentów w taki sposób, aby mogła się prosto zrosnąć. Rekonwalescencja trwa ok. 6 tygodni. Ostatnio rozwijają się nowe technologie endoskopowe (wykonuje się minimalne cięcia skóry). Jedną z lepszych metod leczenia palucha koślawego jest Scarf. Technika ta pozwala na stabilne zespolenie odłamów kości (nie trzeba nosić gipsu po zabiegu). Po 2-3 dobach po operacji pacjenci mogą chodzić, korzystając ze specjalnych butów. Operacje typu Scarf są skuteczne w 70%, po takim zabiegu choroba zwykle nie powraca.

Wiele „bezgipsowych" metod nie rozwiązuje istoty problemu, jeśli zostaje usunięty jedynie wystający poza stopę fragment kości. Taki zabieg przynosi tylko krótkotrwałą poprawę, ponieważ w miejscu kości wyrasta zmieniona kaletka maziowa, tworząc guz, w wyniku czego może dojść do wykształcenia się hallux rigidus, czyli palucha sztywnego. Jako powikłania pooperacyjne zdarzają się też pęknięcia pierwszej kości stopy i uszkodzenia stawu palucha. Zdarzają się, niestety, nawroty zniekształcenia stopy. Wynika to z faktu, że przyczyną schorzeń stóp są często tzw. błędy proprioceptywne, czyli w kontroli ruchu kończyn. Jeżeli jakikolwiek nieprawidłowy ruch powtarza się przy każdym kroku, musi skutkować chorobą. Dlatego najważniejszym zadaniem lekarza jest nie sama operacja, lecz wychwycenie przyczyny dolegliwości, którą może być np. niewłaściwe opieranie stopy o podłoże. Jeżeli przyczyna choroby nie zostanie zniwelowana, zniekształcenie powróci. Skuteczność leczenia jest też w ogromnej mierze zależna od samodyscypliny pacjenta, jego stosowania się do zaleceń lekarza i rehabilitanta.

5. WRASTAJĄCE PAZNOKCIE

Paznokcie u stóp są twarde i mocne, ich zadaniem jest ochrona miękkiej tkanki, która znajduje się pod nimi. „Wcięcie” się paznokcia w delikatną, okalającą go skórę jest bardzo bolesne. Najczęściej z powodu wrastających paznokci cierpi paluch, który skupia na sobie napór ciężaru ciała i ruchów stopy.

OBJAWY

• Pojawienie się bólu w miejscach wrastania paznokcia

• Szerzące się podrażnienie

• Zaczerwienienie wokół chorego miejsca

• Krwawienia

• Stany zapalne i opuchnięcia w obszarze wrośniętego paznokcia

• Infekcja (dyskomfort odczuwalny podczas stania, chodzenia czy siedzenia)

PRZYCZYNY

• Obcinanie paznokci zbyt blisko skóry

• Pozostawienie ostrych brzegów lub nadmierne zaokrąglenie

• Pozostawienie postrzępionej krawędzi paznokcia

• Przypadkowe uderzenie lub przytrzaśnięcia

• Nieprawidłowa motoryka chodu

• Dodatkowy nacisk na stopę

• Zbyt ciasne buty

• Deformacje anatomiczne stóp

• Czynniki genetyczne

PROFILAKTYKA

• Właściwe obcinanie paznokci (w lilii prostej, zgodnie z naturalnym kształtem, w odpowiedniej odległości od skóry)

• Nie wyrywać zadartych skórek wokół paznokcia

• Nie używać czubka nożyczek do usuwania brudu (można użyć wacika zwilżonego środkiem odkażającym)

• Przed zabiegiem zmiękczyć paznokcie (ciepła kąpiel z mydłem)

6. PĘKAJĄCE PIĘTY

Pękające pięty to dolegliwość wywołana brakiem witamin i nadmiernie zgrubiałym naskórkiem. Wpływ mają również skłonności osobnicze, twarde obuwie brak właściwej higieny i pielęgnacji.

Zgrubiała, szorstka i sucha (pozbawiona elastyczności) skóra nie powoduje wielkiego bólu czy dyskomfortu. Nie przyjemne uczucie szczypania czy kłucia pojawia się dopiero przy rozpadlinach, które mogą dodatkowo stać się wrotami zakażenia.

Aby uniknąć tego nieestetycznego schorzenia należy prawidłowo pielęgnować stopy.

Podczas codziennej toalety należy przecierać pięty pumeksem (lub kremem złuszczającym), czasami zastosować kąpiele w soli do stóp (alternatywą są kąpiele z dodatkiem krochmalu i siemienia lnianego). Po kąpieli należy posmarować stopy (pięty) linomagiem lub kremami z zawartością witaminy A.

7. OBRZĘKI

Obrzęki mogą być wywoływane chorobami np. serca czy nerek. Przyczyną obrzęku jest również złe krążenie lub niskie ciśnienie. Zmęczenie i ociężałość stóp nasila się wieczorem po całym dniu zajęć.

Przy takich dolegliwościach powinna pomóc odpowiednia gimnastyka, masaż usuwający zmęczenie (drenaż limfatyczny), odpoczynek polegający na ułożeniu nóg powyżej tułowia. Można też zastosować kąpiele z nalewką z arniki.

8. NADMIERNA POTLIWOŚĆ

Częstą przyczyną nadmiernej potliwości nóg może być noszenie skarpet i rajstop z tworzyw sztucznych oraz nieprzewiewnego obuwia. Inną nie zależną od nas przyczyną mogą być wewnętrzne zaburzenia organizmu i stany chorobowe (niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze, okres dojrzewania i okres pokwitania). Przy nadmiernej potliwości bardzo ważne jest zachowanie odpowiedniej higieny. Jej brak może doprowadzić do rozwoju bakterii oraz grzybic. Osoby ze skłonnością do pocenia powinny pamiętać o właściwym obuwiu - przewiewnym i lekkim, unikać obuwie gumowego.

Każdego dnia po kąpieli należy wcierać płyny przeciwpotowe, można moczyć stopy w naparze szałwii i pokrzywy, nie należy zapominać o przysypywaniu nóg talkiem.

9. GRZYBICA STÓP

Grzybica jest chorobą przewlekłą i nawrotową. Grzybica może obejmować paznokcie, fałdy międzypalcowe, palce, a nie leczona może zająć całą stopę. Objawy to zaczerwieniony, zmacerowany, popękany naskórek, który łatwo się oddziela. Natomiast paznokcie są popękane, mają zmienione zabarwienie, są łamliwe (bardzo nieprzyjemny zapach).

Na ogół przebieg choroby jest łagodny w czasie zaostrzenia występuje nie przyjemne, ostre pieczenie. Przy grzybicach należy unikać długiego moczenia stóp, należy je bardzo dokładnie osuszać.

10. PIELĘGNACJA STÓP

Higiena domowa

• myj stopy codziennie dokładnie spłukuj i osuszaj

• obcinaj paznokcie prosto (zaokrąglone boki)

• noś bawełniane dobrze dopasowane skarpetki ( zawsze czyste)

• noś wygodne i dopasowane obuwie

• stosuj kremy do stóp: nawilżające, odżywcze i złuszczające

• jeśli to tylko możliwe poddawaj się profesjonalnie wykonanemu zabiegowi pedicure

Pielęgnacja w gabinecie kosmetycznym

• pielęgnacja zdrowych stóp - wzmacnianie i udzielanie porad co do profilaktyki

• pielęgnacja chorych stóp - kąpiele, ćwiczenia, masaże, okłady, masowanie na sucho szczotką oraz zabiegi z wykorzystaniem glinki leczniczej

Stopy to majstersztyk w budowie i w funkcji - pamiętajmy o tym i dbajmy o nie w należyty sposób.

BIBLIOGRAFIA

Dylewska - Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, WSiP, Warszawa, 1999

Dougans I., Refleksologia, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań, 2006

Glinka M., Pielęgnacja stóp, Biuletyn kosmetyczny, 2001

Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry, PZWL, Warszawa, 2005

Dr Peters B. I., Kosmetyka, Stam Rea, Warszawa, 2006

Zambrzycka A., Określenie charakterystycznego umiejscowienia modzeli i odcisków na stopie, Praca licencjacka, Warszawa, 2006

http://www.laser-medica.szczecin.pl/

http://www.zdrowe-nogi.pl

- 1 -

---