Projekt badawczy

Techniki badań politycznych

Problem badawczy:

Obraz partii politycznych w prasie ogólnopolskiej w kampanii do Parlamentu Europejskiego.

Operacjonalizacja:

Przyjęta w niniejszym badaniu definicja operacyjna pojęcia obraz partii politycznej, jest następująca: „obraz partii politycznej, to konstrukt złożony z ocen, wyobrażeń i opinii odnoszące się do tej partii”.

Wskaźnikiem dla tak zdefiniowanego obrazu partii politycznej są określenia przymiotnikowe, czasownikowe i rzeczownikowe odnoszące się do partii politycznych. Przymiotniki nazywają one cechy jakościowe osób lub przedmiotów. Innymi słowy, przymiotniki pozwalają odpowiedzieć na pytanie, jakie cechy wiązane są z partiami politycznymi, a więc jak się je opisuje i ocenia. Rzeczowniki nazywają osoby lub przedmioty. Innymi słowy, analiza rzeczowników pozwala określić, „kim” lub „czym” jest partia polityczna. Czasowniki informują o czynnościach, stanach i zjawiskach. Innymi słowy, użycie czasowników pozwala określić „co robi” partia polityczna, „co” się z nią dzieje.

Mając na względzie powyższe uwagi można powiedzieć, że analiza przymiotników, czasowników i rzeczowników pozwala zbudować całościowy obraz partii politycznej w wymiarach: behawioralnym, afektywnym oraz poznawczym, wskazując na to „kim” jest partia oraz „co” i „jak” robi.

Obraz partii politycznej można analizować w następujących formach:

• Obszar partii politycznej może być rozległy. Miarą rozległości jest liczba określeń (wraz z powtórzeniami), jakie odnoszą się do partii politycznej.

• Obraz partii politycznej może być rozbudowany. Miarą oszacowania rozbudowania obrazu jest liczba różnych określeń (bez duplikatów) obecnych w korpusie słów odnoszonych do partii politycznej. Tego rodzaju rozbudowanie należy odróżnić od rozległości.

• Obraz partii politycznej może być nacechowany wartościująco, a więc zawierać zarówno określenia neutralne, jak i pozytywne oraz negatywne. Miarą oszacowania wartościującego charakteru obrazu jest lista słów sztandarowych opracowana przez Walerego Pisarka. Częstotliwość ich występowania w stosunku do wszystkich określeń występujących w wypowiedziach stanowi o negatywnym lub pozytywnym obrazie partii politycznej. W celu określenia stopnia nacechowania z listy wszystkich określeń wchodzących w skład obrazu zostanie wybrana grupa dziesięciu pozytywnych i dziesięciu negatywnych o najwyższym nacechowaniu (określanemu zgodnie z listą słów sztandarowych).

• Określenia partii politycznych występujące w prasie mogą odnosić się do dwojakich, przede wszystkim, podmiotów. Po pierwsze, mogą odnosić się do partii jako całości; po drugie, mogą odnosić się do liderów partyjnych. W niniejszym badaniu przyjmujmy, iż częstotliwość występowania liderów partyjnych w odniesieniu do partii politycznej jest miarą personalizacji partii politycznej. Personalizację określa się według wzoru:

Px = O/W

gdzie: Px - wskaźnik personalizacji partii x; O - liczba wypowiedzi, w których występuje polityk; W - liczba wypowiedzi poświęconych partii x

Jednostka analizy

Jednostką analizy w niniejszych badaniach jest wypowiedź prasowa, przez którą rozumie się: „jednostkę zawartości dziennika lub czasopisma wyodrębniającą się w kolumnach funkcjonalnie, treściowo i graficznie jako osobną całość zwykle opatrzoną własnym nagłówkiem”.

W badaniu brane są pod uwagę wypowiedzi słowne, ilustracyjne oraz słowno-ilustracyjne.

Analizowane są tylko te wypowiedzi, w których występuje określenie partii politycznej w postaci pełnej nazwy lub skrótu.

Wypowiedzi prasowe można podzielić także ze względu na spełniane przez nie funkcje. W tym kontekście warto wskazać na wypowiedzi informacyjne i publicystyczne. Podstawową rolą tych pierwszych jest dostarczanie wiedzy, powiadamianie; podstawową rolą drugich jest kształtowanie opinii, przekonywanie.

Źródła i próbka badawcza

Badania prowadzone są na próbie ogólnopolskich dzienników opiniotwórczych, do których zalicza się: Dziennik, Gazetę Wyborczą, Nasz Dziennik, Rzeczpospolitą oraz Trybunę. Dobór tytułów odzwierciedla zasadniczy podział źródeł prasowych według kryterium ideologicznego zaproponowany przez Walerego Pisarka, który na podstawie analizy słów sztandarowych wyróżnił trzy profile ideologiczne: (a) centrowo-liberalny, (b) narodowo-katolicki, (c) socjaldemokratyczny.

Zważywszy na to, że przedmiotem badań są obrazy partii politycznych w okresie kampanii politycznej, badanie ograniczone jest do analizy tych stron tytułów prasowych, które odnoszą się do sytuacji w Polsce. Innymi słowy, w badaniu brane pod uwagę będą tylko strony oznaczone jako odnoszące się do sytuacji w Polsce, a także strony pierwsza, druga oraz wyróżnione funkcjonalnie, treściowo i graficznie komentarze i opinie nieznajdujące się na w/w stronach.

Analizowane strony w poszczególnych tytułach prezentuje tabela 1.

Gazeta Wyborcza	Rzeczpospolita	Trybuna	Dziennik	Nasz Dziennik
Pierwsza strona Z drugiej strony Kraj Opinie	Pierwsza strona 2. strona Kraj Opinie	Pierwsza strona Peryskop Kraj Wywiad	Pierwsza strona Komentarze Polityka Kraj Społeczeństwo Opinie	Pierwsza strona Polska Myśl jest bronią Ostatnia strona

Okres badawczy

Analizowane wypowiedzi pochodzą z okresu 08.05-05.06 włącznie, co odpowiada czterem tygodniom prowadzenia kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego.

Hipotezy badawcze:

1. Nacechowanie obrazu partii politycznej zależy od profilu ideologicznego gazety

1. Obraz Platformy Obywatelskiej w Gazecie Wyborczej jest nacechowany pozytywnie

2. Obraz Platformy Obywatelskiej w Rzeczpospolitej jest nacechowany negatywnie

3. Obraz Platformy Obywatelskiej w Dzienniku jest nacechowany neutralnie

4. Obraz Platformy Obywatelskiej w Naszym Dzienniku jest nacechowany negatywnie

5. Obraz Platformy Obywatelskiej w Trybunie jest nacechowany neutralnie

6. Obraz Prawa i Sprawiedliwości w Gazecie Wyborczej jest nacechowany negatywnie

7. Obraz Prawa i Sprawiedliwości w Rzeczpospolitej jest nacechowany pozytywnie

8. Obraz Prawa i Sprawiedliwości w Dzienniku jest nacechowany neutralnie

9. Obraz Prawa i Sprawiedliwości w Naszym Dzienniku jest nacechowany pozytywnie

10. Obraz Prawa i Sprawiedliwości w Trybunie jest nacechowany negatywnie

11. ……………

2. Pozytywne nacechowanie obrazu partii politycznej wzrasta wraz ze zbliżającym się terminem wyborów politycznych

1. Pozytywne nacechowanie obrazu Platformy Obywatelskiej w Gazecie wyborczej wzrasta wraz ze zbliżającymi się wyborami

2. ……………

3. Negatywne nacechowanie obrazu partii politycznej wzrasta wraz ze zbliżającym się terminem wyborów politycznych

1. Negatywne nacechowanie obrazu Platformy Obywatelskiej w Naszym Dzienniku wzrasta wraz ze zbliżającymi się wyborami

2. ……………

4. Im wyższa rozległość obrazu partii politycznej w gazecie, tym wyższe rozbudowanie obrazu partii politycznej.

5. Im mniejsze rozbudowanie obrazu partii politycznej, tym silniejsze nacechowanie wartościujące pozytywnie obrazu partii politycznej.

6. Im mniejsze rozbudowanie obrazu partii politycznej, tym silniejsze nacechowanie wartościujące negatywnie obrazu partii politycznej.

7. Im silniejsze nacechowanie wartościujące negatywnie obrazu partii politycznej, tym wyższa średnia ekspozycyjność wypowiedzi na temat tej partii.

8. Im silniejsze nacechowanie wartościujące pozytywnie obrazu partii politycznej, tym wyższa średnia ekspozycyjność wypowiedzi na temat tej partii.

9. Im silniejsze nacechowanie wartościujące negatywnie obrazu partii politycznej, tym większa liczba wypowiedzi publicystycznych na temat tej partii.

10. Im silniejsze nacechowanie wartościujące pozytywnie obrazu partii politycznej, tym większa liczba wypowiedzi publicystycznych na temat tej partii.

11. Im silniejsze nacechowanie wartościujące negatywnie obrazu partii politycznej, tym wyższa personalizacja partii politycznej.

12. Im silniejsze nacechowanie wartościujące pozytywnie obrazu partii politycznej, tym wyższa personalizacja partii politycznej.

13. Im silniejsze nacechowanie wartościujące pozytywnie obrazu partii politycznej, tym wyższa częstotliwość występowania określeń w nagłówkach.

14. Im silniejsze nacechowanie wartościujące negatywnie obrazu partii politycznej, tym wyższa częstotliwość występowania określeń w nagłówkach.

Ksiązka kodowa

1. Tytuł gazety - kodujemy według tytułów:

• Nasz Dziennik - 1

• Rzeczpospolita -2

• Gazeta Wyborcza - 3

• Dziennik - 4

• Trybuna - 5

2. Data wydania - kodujemy numer gazety

3. Strona - kodujemy numer strony wyrażony w liczbach naturalnych

4. Numer pozycji - kodujemy przypisując kolejnym wypowiedziom odpowiednie liczby naturalne począwszy od górnego, prawego rogu przesuwając się poziomo

5. Ekspozycyjność - miara stopnia uwydatnienia wypowiedzi. Ekspozycyjność przyjmuje wartość od 0 do 6:

1. Nagłówek szerszy niż połowa strony - 2

2. Nagłówek szerszy niż dwie kolumny lub im równy, ale węższy niż połowa strony - 1

3. Obecność na pierwszej stronie - 1

4. Ilustracja towarzysząca - 1

5. Obecność w górnej połowie strony (przynajmniej 2/3 wypowiedzi znajduje się w górnej połowie strony) - 1

6. Największa powierzchnia na stronie - 1

6. Rodzaj relacji ze względu na funkcje - kodujemy odpowiednio:

• Informacyjna - 1

• Publicystyczna - 2

• Mieszana - 3

• Nie można określić - 4

7. Partie polityczne obecne w wypowiedzi - w kolumnie 7 w arkuszu danych obecnych jest 13 podkolumn odpowiadających następującym partiom:

• Unia Polityki Realnej (UPR) - kolumna 01

• Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) - kolumna 02

• Samoobrona RP - kolumna 03

• Polska Partia Pracy (PPP) - kolumna 04

• Libertas - kolumna 05

• Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) - kolumna 06

• Unia Pracy (UP) - kolumna 07

• Partia Demokratyczna (PD) - kolumna 08

• Socjaldemokracja Polska (SdPL) - kolumna 09

• Zieloni 2004 - kolumna 10

• Prawica Rzeczpospolitej - kolumna 11

• Platforma Obywatelska (PO) - kolumna 12

• Prawo i Sprawiedliwość (PiS) - kolumna 13

W zależności od obecności lub nieobecności danej partii politycznej w wypowiedzi kodujemy odpowiednio 1 lub 0. W przypadku, gdy pojawia się nazwa koalicji partii politycznej, ale bez żadnej partii, kodujemy jako wypowiedź odnosząca się do wszystkich partii koalicji. Jeśli w tekście pojawia się nazwa koalicji i jednej lub dwóch nazw partii wchodzących w jej skład, ale nie jest to lista wyczerpująca koalicję, kodujemy wypowiedź jako odnoszącą się tylko do partii, jakie w tekście się pojawiają.

8. Osoby obecne w wypowiedzi - kodujemy imiona i nazwiska polityków poszczególnych partii obecnych w wypowiedzi lub też osób pojawiających się w kontekście tej partii politycznej. W Arkuszu danych obecnych jest 13 kolumn odpowiadających numerom partii nadanym w pkt. 7. Postacie należy wpisywać w odpowiednie kolumny w zależności od przynależności partyjnej. Wszystkie osoby wpisywane są do jednej komórki, imiona i nazwiska (pisane łącznie) poszczególnych osób powinny być odseparowane przecinkiem.

9. Określenia (przymiotniki, rzeczowniki lub czasowniki) obecne w nagłówku wypowiedzi odnoszące się do poszczególnych partii politycznych. Za określenia odnoszące się do partii politycznych uznajemy tylko takie, które przyjmują postać: „x jest y”, „x robi y”, „x to y”. Innymi słowy, partia polityczna lub postać z nią związana (uosabiająca ją) musi spełniać funkcję podmiotu, orzeczenia lub przydawki (określonej przymiotnikiem) w analizowanym zdaniu („x jest kłamcą”, „x kłamie”, „x jest kłamliwy”).

W Arkuszu danych obecnych jest 13 kolumn odpowiadających numerom partii nadanym w pkt. 7. Określenia należy wpisywać w odpowiednie kolumny w zależności od przynależności partyjnej.

Wszystkie określenia wpisywane są do jednej komórki, określenia powinny być odseparowane przecinkiem.

10. Określenia (przymiotniki, rzeczowniki lub czasowniki) obecne w wypowiedzi odnoszące się do poszczególnych partii politycznych - kodowanie jak w 9.

W przypadku Rzeczpospolitej analizujemy tylko stron Ax, kodujemy pomijając A.

Uwaga: A i B pozostają w relacji wykluczającej, co oznacza, że przyznanie wartości A wypowiedzi wyklucza przyznanie wartości B.

Patrz przypis nr 2.

Do wypowiedzi informacyjnych należą: wzmianki, notatki, sprawozdania, życiorysy, sylwetki, kroniki wydarzeń, przegląd prasy, reportaże, wywiady, mapy, statystki, wykresy.

Do wypowiedzi publicystycznych zalicza się: komentarz, felieton, artykuł publicystyczny, esej.

Proszę kodować tę informację tylko wówczas, gdy istnieje rażące naruszenie tej zasady odrębności treści informacyjnych od publicystycznych, czyli wypowiedź niby dostarcza informacji o wydarzeniu, a jednak dziennikarz w prawie każdym zdaniu stara się dorzucić własną opinię, interpretację itd.

---