II. POEZJA

A. 1918- POCZĄEK LAT TRZYDZIESTYCH

b) 1927- początek lat 30-tych

7. KLASYCYZM SKAMANDRYTÓW. ICH TWÓRCZOŚĆ HUMORYSTYCZNO- SATYRYCZNA

• charakterystyka zmian:

• zwrot ku klasycyzmowi

• zwrot ku poezji społecznej

• geneza:

• 1926 r.- przewrót majowy

• zakończenie wydawania „Zwrotnicy”

KLASYCYZM SKAMANDRYTÓW

• charakterystyka:

• formy (oda, hymn)

• antyczne nawiązania Skamandra (bardziej apollińskie w tym okresie);

• Tuwim, Rzecz czarnoleska

• wzory: Kochanowski, Leopold Staff

• hołd dla „lipy czarnoleskiej”

• utwory poświęcane konkretnym postaciom: Kochanowskiemu, Słowackiemu, Norwidowi, Conradowi, Valery'emu

• dystans wobec „ ja” lirycznego; poezja „o”

• dynamizm (tematyka sportowa i olimpijska)

• optymizm

• harmonia, powaga, współbrzmienie

• tomiki:

• Iłłakowiczówna Obrazy imion wróżebne

• Wanda Miłaszewska Rok Boży 1927

• Witold Hulewicz, Sonety instrumentalne 1928

• Maria Czerkawska Zielony cień 1928

• Mieczysław Braun Rzemiosła 1926

• Beata Obertyńska Kalendarz 1927

• Kazimierz Wierzyński Laur olimpijski 1927

• stylizacje:

• Napierski, Braun, Iwaszkiewicz

• ody, elegie, list poetycki

• tomy:

• Pocałunki Pawlikowskiej

• Wysokie drzewa Staffa

KLASYCYZM LEOPOLDA STAFFA

• mistrz

• lata 20-te charakteryzowały się w jego twórczości epigonizmem (Szumiąca muszla, Tęcza łez i krwi)

• tomiki:

• Ścieżki polne 1919; charakterystyka:

• sonety

• tematyka: wiejskie gospodarstwo

• tonacja realityczna, patos młodopolski

• tomik epizodyczny w drodze do wielkiego klasycyzmu Staffa

• Wysokie drzewa 1932; charakterystyka:

• metaforyzacja codzienności

• humor, poetyckie dowcipy

• Barwa miodu 1936

KAZIMIERZ WIERZYŃSKI

• tomiki:

• Laur olimpijski; charakterystyka:

• tematyka antyczna

• portrety sportowców w akcji

• oddanie ruchu (Paddock i Porrit)

• patos i hiperbolizacja

• hymny na cześć dynamiki

• Rozmowa z puszczą 1929

• elementy ekspresjonizmu i preturpizmu

• nędza wsi

• zatarcie granicy świata ludzkiego i nieożywionej materii

• Pieśni fantastyczne 1929

• brzydota miejska

• elementy oniryzmu

• wyobcowanie

• inspiracje tematyką społeczną ale też osobistym obrzydzeniem do życia

• akcenty katastroficzne

KLASYCYZM JULINA TUWIMA

• tomiki:

• Rzecz czarnoleska 1929

• Biblia cygańska 1933

• charakterystyka:

• klarowność

• prostota i harmonia

• nawiązania klasycystyczne

• tworzenie ładu z chaosu

• autotematyczność

• poezja i sztuka jako źródła nieśmiertelności

• tendencje:

• klasycystyczna

• satyryczna

• alchemiczno- magiczna

• utwory:

• Pogrzeb Słowackiego

• Dziesięciolecie- pamflet na Młoda Polskę

KLASYCYZM JAROSŁAWA IWASZKIEWICZA

• charakterystyka:

• stylizacja

• wiara w ponadczasowość poezji

• dyskursywność, zbliżenie do eseju

• odwołanie do tragedii klasycznej (jako mitu europejskiego)

• wiersze o europejskich kulturach (włoskiej, hiszpańskiej, rosyjskiej, greckiej...)

• zafascynowanie niemiecką kulturą

• mistrzami: Paul Valery, Paul Claude, Stefan George

• tomiki:

• Powrót do Europy (1931); charakterystyka:

• kult europy (paneuroeizm- Richard Coudenhove- Kalergi, Karl de Rohan)

• zarysowanie w tym kontekście miejsca polskiej kultury (polskiej poezji obywatelskiej- w przeciwstawieniu do czystej poezji frncuskiej)

• mit jagielloński

• Wigilia Nowej Polski- tworzenie nowego mitu pokojowej siły, symbolicznego, odrodzeńczego ognia

KLASYCYZM MARYLI WOLSKIEJ

• tomiki:

• Dzban malin 1929- cykl O dawnym Lwowie; charakterystyka:

• kolokwializmy, prozaizmy

• opisy patriotycznych spotkań inteligencji w II poł XIX wieku

• rzeczowość

DEBIUT STANISŁAWA BALIŃSKIEGO

• charakterystyka:

• tomiki

• Wieczór na Wschodzie 1928; charakterystyka:

• zauroczenie wschodnimi podróżami Słowackiego; egzotyzm

• 2 lata przebywał w Techeranie jako attache kulturalny

• tom tematycznie spóźniony

• nostalgia

DEBIUTY

• Beata Obertyńska

• Aleksander Janta- Połczyński

• Halina Konopacka (klasyczny umiar i równowaga)

• Roman Kołoniecki

• Mieczysław Braun (klasycystyczne stylizacje; Rzemiosło, Przemysł; tematyka pracy; nawiązanie do epoki stanisławowskiej i pocz. XIX wieku)

***************************************************************

NURT HUMORYSTYCZNO- SATYRYCZNY

• charakterystyka:

• nurt paralelny do klasycyzującego

• aprobata politycznego stanu

• twórcy:

• Julian Tuwim

• Antoni Słonimski

• Lechoń

• Marian Hemar

• K. I. Gałczyński

• Jerzy Paczkowski

• Świętopełek Karpiński

• czasopisma:

• „Cyrulik Warszawski” (1926- 1934); red. Jan Lechoń

JULIAN TUWIM

• Jarmark rymów 1934, charakterystyka:

• tekst retrospektywny

• wybór satyr z lat 1914- 1933

• przeciw endecji i antysemityzmowi

• satyry obyczajowo- psychologiczne (na dowcipnisiów, natrętów, nieproszonych gości)

• „notatnik nerwicowca”

KONSTANTY ILDEFONS GAŁCZYŃSKI

• charakterystyka:

• tradycja skamandrycka

• pomieszanie satyry z liryką (Tuwim, Lechoń oddzielali)

• fantastyka, barokowość

• muzyczność

• postaci z baśni Arabii, Holandii, Bolonii, Flandrii

• parodiowanie

• harmonia i ład antyczny poetyki

• wielka poezja o mężach zarabiających na chleb dla rodziny

• teksty:

• Piekło polskie 1926- tekst parodystyczny o polskim Parnasie

• Koniec świata 1926- poemat o kataklizmie końca świata, styl zabawy ludowej

****************************************************************

NOWE NIEPOKOJE

• geneza:

• 1929- początek wielkiego kryzysu

• 1930- aresztowanie posłów opozycji

• 1931- proces brzeski

• charakterystyka:

• niepokoje metafizyczne

• tonacja minor

• tomiki:

• Wierzyński, Rozmowa z puszczą; Pieśni fantastyczne

• Iwaszkiewicz, Lato 1932- nocne lęki metafizyczne

• Pawlikowska, Paryż 1929, Profil białej damy 1930- teksty wróżbiarsko- spirytystyczne

• Tuwim, Biblia cygańska

JERZY LIEBERT (zm. 1931)

• bliski twórczością Iwaszkiewiczowi

• tomiki:

• Druga ojczyzna 1925

• Gusła 1930; charakterystyka:

• apogeum liryki religijnej

• Kołysanka jodłowa 1932- tom pośm.; charakterystyka:

• autotematyka

• przeczucie śmierci

• charakterystyka:

• skamandrycka, klasycystyczna jasność

• z czasem akcenty niepokoju i tragizmu

• wiersze religijne (ciągłe wewnętrzne rozdarcie, walka)

• wizja Boga, jak tego, który siłą zdobywa wyznawców

• wiersz sylabotoniczny (Piosenka do Warszawy, Jurgowska karczma)

6

---