Mł. chor. Dariusz Ozarzewski
SUBKULTURA PUNCK JAKO CZYNNIK KRUMINOGENNY.
Subkultura to najczęściej autonomiczny układ norm, wartości i wzorów zachowań oraz ról społecznych wytworzony przez społeczność jakiejś grupy. Układ ten jest regulatorem społecznych zachowań członków danej grupy. Cechą istotną tego autonomicznego układu jest jej odmienność od norm, wartości i wzorców zachowań będących standardami obowiązującymi ogół społeczeństwa. (H. Machel).
Czynnikiem stymulującym przestępczość i demoralizację nieletnich jest często przynależność do grup subkulturowych. Zjawisko subkultur traktować należy przede wszystkim jako problem społeczny (wychowawczy, kulturowy), a następnie dopiero jako czynnik kryminogenny. Każdy nastolatek może być, bowiem fanem określonego zespołu muzycznego czy kibicem klubu sportowego.
Funkcjonowanie grup subkulturowych jest w dużej mierze odzwierciedleniem poziomu zaspokojenia potrzeb młodzieży. Zachowania ludzi młodych polegają m. in. na zademonstrowaniu swojego istnienia, wnoszenia w dorosłość własnych koncepcji budowy i organizacji życia społecznego. Po części są one przeciwstawne światu dorosłych i reprezentowanym przez nich wartości i autorytetom; po części zaś kontynuują znane im wartości rodziny, otoczenia - zmodyfikowane wg ich potrzeb. Często przy braku dostatecznej i właściwej opieki i wychowania - prowadzi to do dezintegracji postaw życiowych, zachwiania równowagi emocjonalnej, braku samoakceptacji i do konfliktów z najbliższym otoczeniem(rodziną, szkołą, środowiskiem). Uzewnętrznione poglądy, postawy - nie zawsze zgodne z ogólnie przyjętymi normami społecznymi - skutkują poszukiwaniem akceptacji i poparcia w grupie. Efektem - jest często przynależności do grupy, charakteryzującej się naruszaniem norm prawnych.
Pod koniec lat siedemdziesiątych w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych powstał ruch młodzieżowy określany mianem Punck. Przyjmuje się, że pierwszym wydarzeniem publicznym związanym z nowym ruchem był koncertowy debiut zespołu Sex Pistols, który miał miejsce w Londynie w 1976r. Skandalizujący styl tego zespołu stał się podstawą zachowań subkultury punkowej.
Ugruntowany w podstawach buntu i skrajnego sceptycyzmu Punk nie od razu występował z wyraźną i spójna ideologią. Młodzi ludzie bardziej intuicyjnie niż z rozmysłem odrzucali zastaną rzeczywistość. Dopiero po pewnym czasie zaczął się wyłaniać swoisty model ideologiczny, czy raczej zbiór charakterystycznych dla tej subkultury norm. Punkt wyjścia stanowiła totalna krytyka otaczającej rzeczywistości. Negacji podlegały wartości społeczne, instytucje polityczne, prawne, edukacyjne i inne. Generalnie zanegowany został cały system społeczny i reguły jego funkcjonowania. Szczególnie ostrej krytyce poddano sens istnienia:
armii, policji, a także każdej organizacji czy stowarzyszenia opartego na zasadzie porządku hierarchicznego.
odrzucono wszelkie autorytety, czy to moralne, czy instytucjonalne
w sposób skrajny wyrażano nieufność do oficjalnych środków masowego przekazu, traktowano je jako wytwórnię kłamstw i narzędzie manipulacji.
Zanegowanie przeszłości oraz teraźniejszości nie przeszkodziły jednak zaadoptować do ideologii ruchu elementów w jakiejś mierze konstruktywnych, do których zaliczamy:
opowiedzenie się po stronie ruchów pokojowych, emancypacyjnych i antyrasistowskich, które znalazło odzwierciedlenie w przyjęciu przez ideologię punków inspiracji anarchistycznych,
wykrystalizował się również system wartości będących kontynuacją programu hippisów - na szczycie owej hierarchii wartości występuje zarówno szczerość jak i wolność.
Subkultura Punków jest zjawiskiem grupowym nie opartym na wewnętrznej hierarchiczności, nie posiada ona żadnych liderów i proroków ani ideologów. Można przyjąć, że tendencja do tworzenia wspólnot wiąże się tu z próbą kultywowania wolności w rozumieniu grupowym a nie indywidualnym.
Ruch punkowy dotarł do Polski w okresie kryzysu ekonomicznego, który pogłębiał antagonizm władzy i społeczeństwa. W dobie obawy o brak podstawowych środków zapewniających byt, lęk o biologiczne zagrożenie z powodu kryzysowych warunków wpływały na atrakcyjność owej subkultury, polegającej na buntowniczości, negatywnym stosunku do rzeczywistości zastanej oraz negacji form ustroju politycznego. Początkowo ich ekspresja była skierowana przeciw cywilizacji w ogóle, natomiast w okresie stanu wojennego i późniejszym nawiązywała bezpośrednio do sytuacji młodzieży „tu i teraz”- w Polsce. Przyczyną jej olbrzymiej popularności w naszym kraju była jak się wydaje adekwatność jej barwy emocjonalnej do ogólnych nastrojów społeczeństwa stanu wojennego i kryzysu ekonomicznego.
Pankowiec kontrastując na tle tłumu nie budzi sympatii wśród rówieśników, przypisuje mu się agresywność, destrukcyjny wpływ na innych. W sferze zachowań prowokacja przejawia się poprzez:
kwestionowanie znaczenia narodowych uroczystości czy też miejsc kultu narodowego,
odrzucenie norm życia rodzinnego i instytucji małżeństwa jako reliktu kultury „starych”, jako metody usankcjonowania seksu,
akt płciowy interpretuje jako zabieg higieniczny - rozładowanie fizycznego napięcia, Perwersyjność i ekstrawagancja seksualna przejawia się w noszeniu atrybutów z filmów pornograficznych oraz brudnych płaszczy. Strój punka miał szokować, prowokować, budzić kontrowersje. Angielscy punkowcy w stylu ubierania się sięgali do najbardziej brudnych kontekstów, nosili agrafki w uszach, policzkach, nosie lub wargach.
istotą kiczowatego zestawu barw jak i fantastyczności fryzur(pionowe uczesanie, wystrzępione „czuby” w kolorach: czerwonym, zielonym, żółtym)jest anarchistyczne ustosunkowanie się do zastanych norm. Jedną z głównych funkcji punkowego ubierania się było prowokowanie do agresji, głownie w serze psychicznej i werbalnej,
Omawiając ideologię powyższej podkultury jest obowiązkowym wspomnieć o muzyce, do której punkowcy zawsze mieli szczególny stosunek. Muzyka ta była dla nich czynnikiem terapeutycznym i więziotwórczym środkiem artykulacji własnego buntu i podtrzymania własnej tożsamości. Punkowy koncert był świętem, na które zjeżdżali się z całej Polski, czymś w rodzaju rytuału w trakcie, którego potwierdzany był wspólny obraz świata i istnienie więzi grupowej. Integralnym elementem takiego koncertu jest taniec tzw. pogo mające charakter antytańca, jego karykatury. Przyjmuje on postać rytuału i polega na podskokach z rękoma przyciśniętymi do boków, obliczony jest na maksymalną oszczędność ruchów. Czasami towarzyszy mu nieco męskiego przepychania się. Wykluczone są zainteresowania i związki heteroseksualne, realizujące się w czasie tańca - w ten sposób realizuje się założenie aseksualności punka.
Przez władze i społeczeństwo punki uważani byli za margines społeczny, łobuzów, chuliganów, godnych potępienia. Tymczasem przynajmniej w Polsce były to dzieci (najczęściej)bogatych rodziców, z rozbitych bądź skłóconych rodzin, choć zdarzała się w ich gronie również młodzież nie ucząca się i nie pracująca. Punk generalnie przygnębionej młodzieży dawał możliwość poczucia, że są awangardą zamiast poczucia bycia marginesem. Wśród różnych grup młodzieży niedostosowanej Punk okazał się jednym z najbardziej barwnych a przy okazji i najbardziej twórczych zjawisk subkulturowych.
Niestety funkcjonowaniu tej grupy towarzyszy również łamanie prawa. Jest ona szczególnie widoczna na koncertach muzycznych, uaktywnia swoją działalność w okresie wakacyjnym. Po zawieszeniu festiwalu w Jarocinie - duże znaczenie dla Punków ma festiwal rockowy w Węgorzewie -wśród zachowań negatywnych dominuje nagminne spożywanie alkoholu i odurzanie się (klejami, rozpuszczalnikami itp.). W 1996 roku w związku z odbywającymi się imprezami muzycznymi policja odnotowała ogółem 584 ekscesy chuligańskie. Zatrzymano 972 sprawców naruszeń prawa, 1719 odwieziono do izby wytrzeźwień. Wśród zatrzymanych 257 osób stanowili nieletni. Skierowano 1188 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń, 78 do prokuratury, 73 do Sądów ds. Nieletnich. Reasumując należy stwierdzić, że imprezy muzyczne są nadal okazją do bójek oraz innych incydentów będących naruszeniem norm prawnych, a często również norm obyczajowych i kulturowych.
LITERATURA:
Hołyst B. Kryminologia. Wyd. Prawnicze PWN, W-wa. 1996r.
Kalinowski M. Subkultury młodzieżowe. Otwockie Towarzystwo Naukowo- Kulturalne, W-wa. 1998r.