Unia Europejska

1.Powstanie Unii Europejskiej i jej zadania.

Unia Europejska jest to związek 15 państw europejskich utworzony na mocy traktatu z Maastricht z 2 lutego 1992 roku przez państwa- członków Wspólnot Europejskich (Wspólnoty Gospodarczej [EWG], Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali [EWWiS], Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej [EURATOM]).

Unia Europejska jest gwarancją demokracji , respektowania praw człowieka ,prywatnej własności i wolnego rynku. Unia składa się z trzech filarów.Pierwszy -o charakterze gospodarczym, drugi -dotyczy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, trzeci- wiąże się z zadaniami z zakresu spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości.

Unia Europejska obrała sobie wiele celów. Możemy je podzielić na polityczne i inne. Do politycznych należą: stworzenie unii gospodarczej, monetarnej i politycznej oraz wprowadzenie wspólnego obywatelstwa (nie zastępującego obywatelstwa państw- członków). Inne cele to: bezpieczeństwo, postęp społeczny, ochrona wolności, praw i interesów obywateli, postęp gospodarczy. Uwieńczeniem integracji gospodarczej jest utworzenie w 1999 roku Unii Gospodarczej Walutowej, która ma doprowadzać m.in. do zastąpienia walut narodowych wspólną walutą euro.

2. Problem integracji Europejskiej.

Unia Europejska, działając w ramach struktur wielostronnych,wierna jest swemu pierwotnemu powołaniu, czyli popieraniu wspólnych działań. Unia tradycyjnie już prowadzi politykę integracji regionalnej, zwanej „globalnym podejściem śródziemnomorskim”.

Jednym z najbardziej spektakularnych osiągnięć Unii Europejskiej jest stworzenie otwartych granic i umożliwienie swobodnego przepływu kapitału, usług i ludności. Jest to podstawowa zasada funkcjonowania Unii nazwana również ”Europą obywateli”.

3.Polska, a Unia Europejska.

Dnia 30.03.1998 w Brukseli oficjalnie zapoczątkowano proces poszerzania Unii Europejskiej o 11 państw stowarzyszonych z Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej. Polska jest jednym z krajów objętych tą procedurą, według której musi nastąpić dostosowanie systemu prawnego pod kątem zgodności z prawodawstwem Unii.

Początki realnej współpracy Polski z krajami tworzącymi Unię Europejską datują się od 1988, kiedy to Polska nawiązała stosunki z Europejską Wspólnotą Gospodarczą.

Wbrew temu co wydaje się niektórym Polakom UE nie określiła terminu przyjęcia Polski w poczet swoich członków. Najwyraźniej nie wystarczy to, że spełniliśmy większość warunków ,które przed nami postawiono. Do tej pory członkowie Rady Europejskiej trzykrotnie wypowiadali się publicznie na temat przystąpienia Polski do UE, podając datę roku 2000 jako moment, od którego Polska mogłaby przystąpić do UE. Byli to : Helmut Kohl w 1995 roku podczas wizyty w Polsce, Jacqes Chirac w 1996 roku w czasie przemówienia w polskim parlamencie oraz premier Irlandii w 1997 roku w czasie irlandzkiego przewodniczenia radzie Unii. Ostatnią taką deklarację złożył minister spraw zagranicznych Francji- Hubert Verdine podczas wizyty w naszym kraju w grudniu 1997 roku. Jednak sama komisja podała rok 2005 jako najwcześniejszy termin przyjęcia Polski do UE. Dzisiaj u schyłku XX wieku Polska ubiega się o członkostwo UE. Wejście Polski do Unii nie oznacza jednak wejścia Polski do Europy. Polska zawsze była częścią Europy, a od dziesięciu wieków współtworzy jej kulturę i historię. Można więc zadać sobie pytanie, czy jesteśmy świadomi naszej europejskości , czy nasze unijne aspiracje znajdują swoje oparcie w poczuciu tożsamości polskiego społeczeństwa, czy my Polacy czujemy się w stu procentach Europejczykami?

4.Polacy wobec Unii Europejskiej.

Dążenie Polski do członkostwa dla przeciętnego Polaka wydaje się być pojęciem abstrakcyjnym. Według badań przeprowadzonych przez CBOS we wrześniu ubiegłego roku. Polacy spodziewają się pozytywnych skutków integracji z UE głównie w skali ogólnokrajowej (41% respondentów uznało, że członkostwo Polski w UE przyniesie więcej dobrego nią złego). Bardziej sceptycznie przeciętny Polak podchodzi do osobistych korzyści jakie mu przyniesie integracja europejska ( niespełna co trzeci Polak jest zdania, że przyniesie mu ona więcej dobrego niż złego).

Na pytania:

Jak Pan(i) sądzi, czy członkostwo Polski w Unii Europejskiej przyniesie naszemu krajowi:

tyle samo dobrego, co złego 33%

więcej złego niż dobrego 10%

trudno powiedzieć 16%

A Panu(i) i Pana(i) rodzinie, czy członkostwo Polski w Unii przyniesie:

więcej dobrego niż złego 27%

tyle samo dobrego, co złego 34%

więcej złego niż dobrego 8%

trudno powiedzieć 31%

Wyniki wg COBOS

Czy wyniki tych badań, mogą świadczyć o tym, że w oczach Polaków przystąpienie do Unii jest z racji stanu, posunięciem czysto strategicznym, zapewniającym naszemu państwu bezpieczeństwo i wspomagającym rozwój gospodarczy naszego kraju? Ewentualne korzyści wypływające z obywatelstwa UE, postrzegane są jedynie jako „produkt uboczny” posunięcia strategicznego. Najprostszym argumentem dla polskich oponentów Unii jest przykład krajów piętnastki: kraje po wstąpieniu do UE nie straciły przecież swojej suwerenności więc dlaczego my mielibyśmy ją stracić? Dla przezwyciężenia takiego stereotypowego myślenia potrzeba będzie w Polsce wielu lat. Przyspieszenie tego procesu będzie celem materiałów zamieszczanych w dziale „Być Europejczykiem”.

BYĆ EUROPEJCZYKIEM

Rzeczywistość XX wieku nie jest już dla Polaków ani rzeczywistością narastających konfliktów, ani działań wojennych, czy obaw przed teraźniej-szością lub przyszłością. Żyjemy w czasach zjednoczonej Europy, gdzie między narodowy pokój i przyjaźń są wartościami najwyższymi, porozumienie sposobem rozwiązywania konfliktów, współpraca- podstawą gospodarki. Dlatego choć wydaje się to być niemożliwe niemożliwe, aby 370-milionowa, jakże zróżnicowana ludność Unii Europejskiej żyje w pokoju i przyjaźni.

Czy wytworzyła się już zatem tożsamość europejska - świadomość bycia

i czucia się Europejczykami- tożsamość , która byłaby zarówno pojęciem geograficznym( tożsamością ludności zamieszkującej obszar Europy), jak i pojęciem określającym, syntezę różnorodnych kultur? Taka właśnie zespolona różnorodność jest naszym bogactwem- dorobkiem Europy wkraczającej w XXI wiek.

Czy tożsamość Europejska zagraża istnieniu tożsamości narodowych? Prawo Unii respektuje tożsamość narodową państw członkowskich - ich historię tradycję i kulturę. Każdy obywatel państwa członkowskiego jest jednocześnie obywatelem Unii Europejskiej. Korzyści wynikające z tego obywatelstwa to szereg przywilejów ustanowionych w Traktacie o Unii Europejskiej w Maastricht. Częściowe podporządkowanie polityczne krajów członkowskich nie ogranicza praw obywatelskich, ani nie wpływa bezpośrednio na zmianę tożsamości narodowych. Nie sposób jednak prze-widzieć, czy w perspektywie dziesięcioleci obywatel Unii bardziej będzie się utożsamiał z Europą ( jej polityką, historią , i kulturą), czy własną ojczyzną ,która będzie przecież tylko elementem tożsamości kulturalnej, geograficznej i gospodarczej.

Jedność gospodarcza, polityczna, kulturowa - pojęcie jedności.

Jedność - „ spójność, nierozdzielność, nierozerwalność, jednolitość; całość zorganizowana, usystematyzowana”, ale i również: „ jednomyślność, zgodne działanie, współżycie, zgoda, harmonia”. Tak definiuje to pojęcie Słownik Języka Polskiego. Jednością europejską będziemy więc nazywać wszelkie działania i organizacje wspólne dla całej Unii niezależnie od jej państw członkowskich. Unia Europejska w swoich założeniach łączy bowiem obydwie definicje słownikowe;

1. GOSPODARKA

a) SYSTEM DZIAŁANIA UNII W SPRAWACH ORGANIZACJI ROLNICTWA - Rolnictwo ekologiczne, możliwości dla wsi, szansa dla młodych rolników;

- W Unii Europejskiej funkcjonuje system organizacji zrzeszających rolników, przetwórców i handlowców. Istotą prowadzenia rolnictwa ekologicznego jest prowadzenie gospodarstwa nastawionego na produkcję roślinną i zwierzęcą, w którym używa się jedynie środków pochodzenia biologicznego i mineralnego oraz środków nieprzetworzonych technologicznie. Produkcja tejże żywności, która jest w Unii promowana finansowo, dotyczy 2% gospodarstw Unii. W tej produkcji przodują Austria, Finlandia, Włochy i Dania. Unia stawia, więc przede wszystkim na zdrową i prostą żywność - na razie Polska produkuje takie pożywienie jedynie w 0,07% gospodarstw na terenie całego kraju.

- Jako możliwości dla wsi, Unia przedstawia szeroką działalność agroturystyczną regionów wiejskich a więc formy turystyki mające związek z rolnictwem, hodowlą, rybołówstwem, ogrodnictwem a najczęściej z czynnym gospodarstwem rolnym. Istnieje wiele możliwości świadczenia usług w agrotyrustyce Unii Europejskiej jednak w jej planach programach jako taką działalność przedstawia się przede wszystkim oferowane noclegi lub noclegi z wyżywieniem. Unia Europejska, nie dążąc do zrównania wszystkich obywateli krajów członkowskich, bierze pod uwagę, iż niektóre gospodarstwa nie chcą bądź też nie mogą zapewnić turystom noclegów. W tym wypadku przez agroturystykę Unia rozumie również wypożyczanie sprzętu, wytwarzanie pamiątek, oprowadzanie po okolicy, sprzedaż płodów rolnych, przetwórstwo etc. Unia, aby zachęcić coraz to nowych rolników do rozpoczęcia i prowadzenia działalności agroturystycznej, przewiduje różnorodne ulgi i zachęty. W krajach Unii od wielu lat dotuje się inwestycje turystyczne na wsi (zarówno te mniejsze, całkowicie prywatne jak i większe). Aby zachęcić rolników do podejmowania działalności agroturystycznej wprowadza się na terenie Unii bardzo korzystne zwolnienie od podatku dochodowego (wolne od podatku są dochody uzyskane na wynajmie pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych na terenach wiejskich oraz dochody uzyskane z żywienia osób, które te pokoje wynajmują, jeżeli pokoi jest nie więcej niż 5). Poza tym, zdaniem Unii, turystyka wiejska stanowi istotną siłę w ochronie przyrody i kultury oraz nie pozwala na zanik smaków kuchni ludowej i regionalnej.

- W Unii Europejskiej około 5% pracujących osób zajmuje się rolnictwem (dla porównania; w Polsce wskaźnik wynosi aż 25%). Średnia wielkość gospodarstwa wiejskiego waha się w Polsce od 3 do 18 ha podczas gdy w Unii wynosi ono aż od 5 do 70 ha. Losy polskiej wsi zależą więc tylko i wyłącznie od jej młodych mieszkańców i to w ich rękach jest dalsza, gospodarcza przyszłość kraju. Większość dzisiejszych młodych ludzi żyjących na wsi w przyszłości zamierza wyemigrować do większych miast w celu zdobycia potrzebnego wykształcenia (dla porównania - dzisiaj tylko 2% rolników polskich ma wykształcenie wyższe). Właśnie od szkoły zależy przede wszystkim, czy dzisiejsza młodzież zmieni losy przyszłych gospodarstw wiejskich. Proponowana nauka na SGGW (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego) przynosi całej wsi polskiej olbrzymią korzyść - każdego roku aż 500 studentów wyjeżdża do innych krajów na praktyki. Poza tym istnieją również możliwości studiowania na uczelniach europejskich w ramach programów Unii. Dlatego, aby jak najlepiej kształcić młodych ludzi powstają programy obejmujące naukę od przedszkola aż po studia doktoranckie. Dla młodych rolników stanowiących przyszłość gospodarczą kraju istnieje również możliwość pomocy finansowej; młodzi rolnicy korzystają ze „specjalnych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej” zapewniających im korzystny start. Unia Europejska wspiera młodych rolników (do 40 lat!) przejmujących gospodarstwo zdolne do produkcji dóbr na rynek polski. Możliwe jest również pozyskanie pieniędzy na modernizację rolnictwa i własnego gospodarstwa wiejskiego (otrzymują je młode osoby zależnie od otrzymanego wykształcenia; przy wykształceniu nie-rolniczym wymagane jest znacznie dłuższe doświadczenie w prowadzeniu gospodarstwa niż jest to przy wykształceniu rolniczym - dla porównania - długość wymaganego doświadczenia waha się od 3 do 10 lat pracy na wsi natomiast, jeżeli ma się wykształcenie rolnicze średnie lub wyższe nie jest wymagane doświadczenie w prowadzeniu własnego gospodarstw). Tym samym Unia stawia na wykształconych, znających się na rolnictwie ludzi i takich będzie promować i wspierać. Celem wszystkich programów (nawet tych, do których Polska już przystąpiła) jest poprawa warunków technicznych i produkcyjnych polskich gospodarstw w taki sposób, aby mogły one konkurować z gospodarstwami rolników Unii. Osoby, które potrafią wyprodukować dobra mogące konkurować z dobrami wytworzonymi przez rolników innych państw Unii Europejskiej powinny nauczyć się korzystać z unijnych funduszy strukturalnych. Unia Europejska przeznacza, bowiem ogromne środki na wspieranie rolnictwa w poszczególnych krajach członkowskich.

b) PRODUKTY - zboża, owoce i warzywa, mleko i przetwory mleczne wyrabiane w Unii.

- Powstała w 1967 roku organizacja ryku zbóż obejmuje pszenicę, żyto, jęczmień, owies, kukurydzę, mąkę pszenną i żytnią. U Unii stosuje się przeróżne mechanizmy regulacji rynku zbóż; ceny dekretowane (zapewniają zarówno opłacalność całej produkcji jak i regulują eksport i import zboża), doskonale działa mechanizm interwencji rynkowej - nadwyżka zbóż jest skupowana. Funkcjonują również dopłaty kompensacyjne - mają one zapewnić opłacalność przy zbliżaniu cen Unii Europejskiej do cen światowych. Wiadomo, więc, że w Unii rolnik ani wytwórca nie traci na własnej produkcji. Specjalnie powołane do celu skupu nadwyżki zbóż agencje interwencyjne pomagają zachować właściwy poziom produkcji, powstają również magazyny zobowiązane do wykupu z rąk prywatnych wytwórców wszystkich partii zboża podlegających interwencji oprócz owsa, mieszanek zbożowych etc. Skup trwa 7 miesięcy. Zboże jest skupowane w całej Unii po tej samej cenie (ponad 100 euro za tonę). Jest to kolejny przykład wskazujący na jedność gospodarczą wszystkich krajów Unii Europejskiej. Dodatkowo duże gospodarstwa muszą odłogować (pozostawić odłogiem) część gruntów, aby ograniczyć produkcję zbóż - za tą czynność również przysługują im dodatkowe płatności. Poza tym, aby zapewnić na terenie Unii możliwie jak największy monopol na unijne zboże, Unia ogranicza dopływ zboża spoza jej granic oraz organizuje eksport zboża poza swoje granice. Natomiast wewnątrz Unii handel towarami rolnymi nie podlega żadnym ograniczeniom; oznacza to, że wszelkie działania Unii dotyczące importu i eksportu dóbr produkowanych w krajach Unii i poza jej granicami opierają się tylko na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. Handel zbożem jest licencjonowany co pozwala na pełną kontrolę ilości zboża eksportowanego i importowanego do i z krajów Unii.

- Produkcja owoców i warzyw w Unii Europejskiej jest regulowana przez dwa systemy; rynek świeżych owoców i warzyw oraz rynek przetworów owocowo - warzywnych. W krajach Unii już dla 16 rodzajów owoców i 21 warzyw ustanowiono klasy; ekstra, pierwszą i drugą. Klasy te obowiązują na całej długości łańcucha produkcyjnego; od producenta do detalisty. Wymagania jakościowe dotyczą jednak tylko produktów sprzedawanych konsumentom bezpośrednio w gospodarstwie lub gotowych do przetwórstwa. Dodatkowo Unia wspomaga zakup i usprawnienie działania urządzeń, maszyn i środków transportu. Zależnie od regionu pokrywa ona od 30 do 50% kosztów zatwierdzonej rolnej inwestycji. Bardzo istotna jest wewnętrzna ochrona rynku Unii; Unia z góry ustala stawki celne oraz cła specjalne, pobierane są dopłaty eksportowe oraz wydawane licencje eksportowe i importowe. Dla różnych rodzajów owoców i warzyw są stosowane różne formy wsparcia; dopłaty do przetwórni i przechowywania, dotacje obszarowe oraz wsparcie przeznaczone na poprawę jakości owoców.

- Organizacja rynku mleka i przetworów mlecznych (dotyczy mleka świeżego, konserwowanego, słodzonego, śmietany, maślanki, kwaśnego mleka, jogurtów, kefirów oraz innych produktów na bazie mleka poddanych procesom fermentacji lub zakwaszenia, masła, sera, twarogu, laktozy i preparatów paszowych); wysoka jakość mleka produkowanego w Unii sprawia, że jest to 20% światowej produkcji tego produktu. Największymi producentami w obrębie Unii wciąż pozostają Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Holandia. Od roku 1984 we wszystkich krajach Unii obowiązuje kwotowanie produkcji mleka. Ma to na celu utrzymanie produkcji na określonym poziomie i zahamowanie wzrostu wydatków z budżetu rolnego Unii na wspieranie tego sektora. W obrębie produkcji unijnego mleka wyróżnia się trzy rodzaje kwot; hurtowe - otrzymuje rolnik, który sprzedaje mleko do mleczarni lub organizacji skupującej mleko, sprzedaży bezpośredniej - otrzymać może rolnik sprzedający mleko z gospodarstwa bezpośrednio klientom, rezerwy narodowej - część krajowego limitu mleka zostaje do dyspozycji instytucji państwowej, która ma uprawnienia do przyznawania dodatkowych lub nowych limitów dla producentów rozwijających produkcję, przeżywających trudności etc. Kolejny przykład jedności - każdy kraj może wyprodukować określoną ilość mleka w przypadku nadprodukcji przyznaje się karny podatek wynoszący (!) 115% kwoty docelowej mleka, który musi zostać wpłacony do wspólnej kasy Unii. W niektórych krajach nawet, jeżeli ogólny limit produkcji mleka nie został przekroczony, dodatkowymi kwotami zostają ukarani poszczególni rolnicy, którzy przekroczyli własny, jednostkowy limit mleka.

2. POLITYKA.

- W traktacie rzymskim z 25 marca 1957 r., który powołał do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), przewidziano prowadzenie wspólnej polityki mającej na celu wspieranie harmonijnego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki, trwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, szybkiego wzrostu stopy życiowej i zacieśnianie związków pomiędzy państwami członkowskimi. Pierwszym etapem realizacji

tych założeń było stworzenie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityki gospodarczej krajów członkowskich. Środkiem budowy wspólnego rynku stała się polityka handlowa, polityka konkurencji, Wspólna Polityka Rolna oraz - w ograniczonym stopniu - polityka transportowa i społeczna.

- Tworzenie wspólnego rynku, a następnie do-chodzenie do rzeczywiście jednolitego rynku europejskiego wymagało ustalenia odpowiednich reguł w dziedzinie konkurencji, tak aby nie mogła być ona sztucznie zakłócana poprzez działanie podmiotów gospodarczych lub rządów. W ten sposób wykształcił a się wspólna polityka w sferze konkurencji, obejmująca przede wszystkim: kontrolę fuzji przedsiębiorstw, porozumień między przedsiębiorstwami i ewentualnego wykorzystywania przez niedominującej pozycji na rynku oraz warunków działania monopoli państwowych, a także reguły rządzące pomocą państwa i liberalizację rynku zamówień publicznych. Wspólnotowe reguły ochrony zasad konkurencji odnoszą się zarówno do przedsiębiorstw prywatnych, jak i publicznych, a wspólnot-owe prawo w tym zakresie ma pierwszeństwo wobec prawa narodowego.

- Wspólna polityka w dziedzinie transportu została przewidziana już w traktacie rzymskim o EWG jako istotny element zapewniający właściwe funkcjonowanie wspólnego rynku, jednak jej wdrażanie przebiegało stosunkowo powoli. Właściwy program integracji transportu WE został przyjęty przez Radę Ministrów dopiero w 1985 r., a wspólny rynek trans-portowy zaczął formalnie funkcjonować z początkiem stycznia 1993 r., a więc wraz z dojściem do jednolitego rynku wewnętrznego. Przewidziano jednak e kilka wyjątków opóźniających całkowitą liberalizację rynku transportowego do 2004 r. W kształtowaniu wspólnej polityki transportowej dużą rolę odegrała Biała księga Komisji Europejskiej (2 grudnia 1992 r.), zawierająca scenariusz rozwoju transportu we Wspólnotach Europejskich, z uwzględnieniem problematyki ochrony środowiska.

- Można powiedzieć, że Unia polityczna jest obok gospodarczej drugim wielkim obszarem działalności Unii Europejskiej. Wprowadzając Unię polityczną przyznano i zapewniono dodatkowe uprawnienia Wspólnotom Europejskim (w dziedzinie ochrony konsumentów, opieki zdrowotnej, ochrony środowiska, ustanawiania sieci połączeń transportowych, telekomunikacyjnych, energetycznych, oświaty, kultury, polityki socjalnej).

- Integracja polityczna krajów Unii przebiega na tyle pomyślnie, że chcą one prezentować się światu jako całość - podkreślane są więc łączące je więzy; wyznawane wartości w dziedzinie budowy demokracji, praworządności, ochrony praw człowieka. Z respektowania tych wartości czyni się więc wymóg dla przystąpienia do Unii innych Państw. Częstym zjawiskiem jest również koordynacja polityki zagranicznej Unii przez Francję i Niemcy (ostatnio również Wielką Brytanię). Tak naprawdę wspólna polityka Unii sprowadza się tylko i wyłącznie do konsultacji; czasami nie da się po prostu uzgodnić jednego rozwiązania, wspólnej polityki.

- Unia rozważa również wprowadzenie (wzorowanego na UZE; Unię Zachodnioeuropejską) systemu polityki obronnej. Zakłada się (na razie TYLKO w formie planów), że połączone siły UZE i UE będą w stanie podołać (nawet bez NATO czy USA) walkom zbrojnym na kontynencie.

- Skoordynowana polityka Unii jeżeli chodzi o przyznawanie wiz wjazdowych (atrakcyjne regiony przyciągają pracowników z innych krajów), nielegalnej migracji, udzielania azylu politycznego, kontrolowania przejść granicznych, walki z przestępczością; terroryzmem, narkomanią etc. Zakłada się ścisłą współpracę policji wszystkich krajów członkowskich.

- Nastąpiło zaostrzenie kontroli celnych na zewnętrznych granicach obszaru Unii ale za to zniesiono kontrolę osób należących do krajów członkowskich - w ten sposób spowodowano „zamknięcie” obszaru przed terroryzmem; dotyczy to „obszaru Schengen” (Austria, Belgia, Francja, Holandia, Hiszpania, Luksemburg, Portugalia, Niemcy, Włochy)

3. KULTURA.

Kultura traktowana jest prze rządy państw członkowskich jako sfera narodowej suwerenności. Zachowując prawo narodu każdego państwa członkowskiego do własnej kultury Unia podkreśla wspólne dziedzictwo europejskie.

Polityka kulturalna Unii realizuje zamierzenie niemożliwe do wykonania przez każde z państw członkowskich osobno tym samym podnosi poziom wiedzy, szerzy dorobek kulturalny Europy oraz chroni europejski dorobek kulturowy.

Unia nie zmierza jednak do jakiegokolwiek ujednolicenia polityk państw członkowskich w dziedzinie kultury, lecz skupia się na inicjowaniu programów i akcji uzupełniających działania państw i innych organizacji międzynarodowych.

Według traktatu z Maastricht (1992) rola Unii Europejskiej w dziedzinie kultury dotyczy:

- tworzenia coraz ściślejszych związków między narodami europejskimi

- sposobu podejmowania decyzji oraz form działania Unii Europejskiej w kwestiach kultury.

Rynek Europejski, zdefiniowany w Jednolitym Akcie Europejskim (1986), przewiduje swobodny przepływ osób, usług, towarów i kapitału. Oznacza to, że w obrębie Unii Europejskiej z powodu jej jedności swobodnie przepływać mogą towary (dzieła sztuki, książki, czasopisma, nośniki muzyki, filmy, programy radiowe, telewizyjne etc.), osoby (Unia umożliwia przepływ artystów, dziennikarzy, pisarzy, filmowców), usługi (usługi wydawnicze, produkcja i dystrybucja dóbr kultury, działalność wystawiennicza) oraz kapitał (pieniądze potrzebne na sfinansowanie działań kulturalnych w obrębie Unii)

W celu dalszego rozwoju kultury w państwach członkowskich, Unia zapewnia programy dofinansowania dla kultury poszczególnych krajów oraz finansowania kultury w ogóle. Źródłami są: budżet Unii (w 1999 roku z około 96 930 milionów euro aż 107 zostało przeznaczone na cele kulturalne państw należących do wspólnoty), budżety krajów członkowskich ( kultura jest również wspierana przez ośrodki publiczne). Pieniądze na finansowanie działań kulturalnych biorą się również ze sponsoringu firm i przedsiębiorstw prywatnych.

W licznych programach Unii podejmuje się temat przeznaczania jej pieniędzy na cele kultury państw członkowskich. Najważniejsze wyznaczniki, według których dzieli się potrzebne pieniądze to:

- promocja wspólnego dziedzictwa kultury państw Unii Europejskiej

- ułatwienie publicznego dostępu do kultury

- rozpowszechnianie kultury i sztuki

- popieranie międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie

- wspieranie twórczości i wiedzy o historii Europy (również wśród młodzieży)

Programy Unii dotyczą głównie literatury, twórczości plastycznej, muzyki i historii kultury.

W ramach Unii Europejskiej są organizowane wybory miasta kultury - miasta, które co roku pełniło będzie funkcję kulturalnej stolicy Europy. Program obejmuje różne imprezy kulturalne i oświatowe i trwa od 7 do 12 miesięcy. Źródła finansowania stanowią w tego typu inwestycjach budżety narodowe i lokalne, dofinansowania ze strony Komisji Europejskiej oraz sponsorzy komercyjni (miasta kultury: 1985-Ateny, 1986-Florencja, 1987-Amsterdam, 1988-Berlin, 1989-Paryż, 1990-Glasgow, 1991-Dublin, 1992 - Madryt, 1993-Antwerpia, 1994-Lizbona, 1995-Luksemburg, 1996 - Kopenhaga, 1997 -Saloniki, 1998-Sztokholm, 1999-Weimar, 2000- Awinion, Bergen, Bolonia, Bruksela, Helsinki, Kraków, Praga, Reykjawik, Santiago de Compostella).

8

---