wykład 5 z OUN - 20 kwietnia 2012 PIĄTEK - rdzeń kręgowy (1), Anatomia


TEMAT ZACZĘTY NA POPRZEDNIM WYKŁADZIE, ALE JEST LEPIEJ TAK, JAK JEST ZROBIONE.

RDZEŃ KRĘGOWY

Poniżej pnia mózgu znajduje się rdzeń kręgowy, który przebiega w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe.

Możemy wyróżnić segmenty rdzenia kręgowego: w odcinku szyjnym 8 neurosegmentów, piersiowym 12, lędźwiowym 5, krzyżowym 5 i w guzicznym zwykle 1, czasami nawet do 4.

U osób dorosłych zakończenie rdzenia kręgowego jest na poziomie LI, u płodów LII, a we wcześn. okresach rozwoju nawet do LIV - następuje rzekome wstępowanie rdzenia kręgowego, tj. kość rośnie szybciej, więc rdzeń w stosunku do kręgów kręgosłupa unosi się ku górze. Ma to znaczenie podczas punkcji przestrzeni podpajęczynówkowej gdy chcemy uzyskać próbkę płynu rdzeniowego.

U osoby dorosłej poza punkcją diagnostyczną wykonuje się znieczulenia przewodowe - środek znieczulający wstrzykiwany jest do płynu mózgowo - rdzeniowego (nakłucie kręgosłupa powinno być poniżej LI, aby nie uszkodzić końcowej części rdzenia kręgowego - stożka rdzeniowego, od którego odchodzą korzenie krzyżowe i i guziczne wytwarzające ogon koński - cauda equina).

Nić końcowa zrasta się z kręgami guzicznymi jako więzadło guziczne. Jeżeli wbilibyśmy igłę w rdzeń kręgowy, moglibyśmy spowodować bardzo rzadko powikłania np. porażenie kończyn w wyniku uczulenia pacjenta na środek znieczulający co można też łączyć z mechanicznym uszkodzeniem.

Rdzeń kręgowy położony jest wewnątrz kanału kręgowego i zawieszony w płynie mózgowo - rdzeniowym w przestrzeni podpajęczynówkowej pomiędzy oponą miękką pokrywającą rdzeń kręgowy a oponą pajęczą. Rdzeń kręgowy posiada przymocowanie - więzadła ząbkowate łączące oponę miękką z oponą twardą, są symetryczne.

Nerwy rdzeniowe

Nerw rdzeniowy I szyjny i nerw guziczny nie mają gałęzi grzbietowych = korzeni czuciowych, więc nie przypisujemy im dermatomów.

I nerw szyjny przebiega pomiędzy kręgiem szczytowym a kością potyliczną, zaś II pomiędzy kręgiem szczytowym a kręgiem obrotowym. Nerwy rdzeniowe za wyjątkiem I opuszczają kanał kręgowy przez otwory kręgowe lub otwory krzyżowe w kości krzyżowej.

Odpowiednie segmenty rdzenia kręgowego możemy przypisać poziomom wyrostków kolczystych.

Dermatomy mają połączenie z polami Heada.

Rodzaje włókien w nerwach rdzeniowych:

- włókna czuciowe - general somatic afferent fibers - GSA, przewodzą czucie z zakresu skóry, mięśni i stawów

- włókna czuciowe - general visceral afferent fibers - GVA, przewodzą czucie z zakresu narządów wewnętrznych

- włókna ruchowe - general somatic efferent fibers - GSE, włókna somatyczne - zaopatrują mięśnie poprzecznie prążkowane, rozpoczynają się w rogu przednim rdzenia kręgowego

- włókna ruchowe - general visceral efferent fibers - GVE, przewodzą bodźce ruchowe autonomiczne (włókna współczulne), rozpoczynają się w jądrze pośrednio - bocznym w rogach bocznych rdzenia kręgowego

Możemy wyróżnić odruchy własne sprawdzane w normalnym badaniu neurologicznym odbywające się w obrębie rdzenia kręgowego - nie muszą przebiegać w stronę mózgowia i nie muszą informować kory mózgowej, lub następuje to później. Mogą być normalne, leniwe, nieobecne lub wzmożone.

odruch rzepkowy - jeżeli uderzymy czymś twardszym więzadło rzepkowe, nastąpi uniesienie goleni odruch ścięgna Achillesa - zgięcie podeszwowe stopy,

odruch mięśnia dźwigacza jądra - jeżeli uderzymy w powierzchnię przyśrodkową uda

odruch podeszwowy - jeżeli przeciągniemy czymś po podeszwie nastąpi zgięcie palców, jeżeli ktoś ma zaburzenia neurologiczne następuje odruch Babińskiego - paluch odgina się grzbietowo, a pozostałe palce zginają się podeszwowo.

odruch z zakresu mięśnia dwugłowego lub trójgłowego.

Szczeliny i bruzdy:

Szczelina pośrodkowa przednia = brzuszna (ventral medial fissure) oddzielająca od siebie część prawą i lewą rdzenia kręgowego, bruzda brzuszna boczna, bruzda boczna tylna, bruzda pośrodkowa tylna. Pomiędzy dwiema ostatnimi występuje jeszcze bruzda grzbietowa pośrednia, która w części górnej rdzenia kręgowego oddziela od siebie pęczek smukły i klinowaty.

W bruzdach brzusznych grzbietowej i bocznej występuje również pole korzeniowe przednie i pole korzeniowe tylne gdzie korzenie nerwów rdzeniowych wchodzą albo wychodzą do lub z rdzenia.

Na przekroju poprzecznym rdzenia istota szara znajduje się w środku a istota biała na obwodzie. Kształt istoty szarej jest różny w obrębie rdzenia kręgowego na przekroju. W części szyjnej i części lędźwiowo - krzyżowej wyróżniamy: zgrubienie szyjne i zgrubienie lędźwiowe - neuronów musi być tam więcej, gdyż występują tam nerwy, które unerwiają kończyny.

Możemy wyróżnić rogi: przedni, boczny i tylny w obrębie istoty szarej.

W obrębie istoty białej wyróżniamy sznury: przedni, boczny i tylny.

Istotę szarą możemy podzielić na 9 pól w obrębie części bocznej i 10-te wokół kanału środkowego - są to blaszki Rexeda, numerowanie blaszek rozpoczyna się od rogu tylnego - jądra obwodowego (nucleus marginalis), substantia gelatinosa, jądro właściwe (nucleus proprius).

Pierwsze trzy blaszki Rexeda mają związek z czuciem powierzchownym: dotyku, bólu i temperatury, kończą się w strukturach w miejscu, gdzie następuje przejście na 2. neuron.

W obrębie nucleus proprius, tj blaszki 4. struktury odpowiadają za przewodzenie częściowo związane z czuciem głębokim, lecz zasadnicza część czucia głębokiego nie dochodzi do rogów tylnych rdzenia kręgowego, lecz podąża w obrębie istoty białej.

Blaszka 7. odpowiada rogowi bocznemu rdzenia kręgowego, w jej obrębie znajduje się jądro pośrednio - boczne przebiegające w odcinku piersiowym i lędźwiowym rdzenia kręgowego związane z układem współczulnym. Jądro pośrednio - przyśrodkowe przebiega w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego, gdyż w obrębie segmentów krzyżowych jest początek dla włókien przywspółcz.

Blaszki Rexeda 8 i 9 związane są z rogiem przednim, gdzie występują jądra ruchowe. Możemy w nich wyróżnić neurony przebiegające dla mięśni zginaczy lub prostowników (nieco do przodu). W obrębie rogu przedniego możemy wyróżnić kilka jader łącznie z jądrem dla nerwu przeponowego. Jądro przednio - boczne (anterolateral) jest jądrem ruchowym, z którego biorą początek neurony dochodzące bezpośrednio do mięśni poprzecznie prążkowanych. Jądra zmieniają się wraz z przekrojem, jednak substantia gelatinosa, oraz nucleus proprius pozostają cały czas takie same.

Sznury w istocie białej:

Przedni jest zawarty pomiędzy szczeliną pośrodkową przednią a bruzdą brzuszną boczną,

Boczny pomiędzy bruzdą brzuszną boczną i grzbietową boczną,

Tylny pomiędzy bruzdą grzbietową boczną a bruzdą pośrodkową tylną, w jego obrębie wyróżniamy bruzdę pośrednią rozdzielającą go na pęczek smukły i pęczek klinowaty.

W części przedniej w istocie białej są drogi wstępujące - czucia powierzchownego i zstępujące - ruchowe, zaś w części grzbietowej gdzie jest pęczek smukły i klinowaty przebiegają drogi czucia głębokiego.

:

DROGI RDZENIOWE:

Drogi mózgowo - rdzeniowe = zstępujące = ruchowe:

- korowo - rdzeniowe = piramidowe:

drogę piramidową boczną położoną w obrębie sznurów bocznych, zajmują dużą powierzchnię.

drogę piramidową przednią położoną najbardziej przyśrodkowo w obrębie sznurów przednich

Nazwa ich nie pochodzi od tego, że przebiegają przez piramidy rdzenia przedłużonego lecz od kształtu komórek piramidalnych położonych w ośrodku korowym - zakręcie przedśrodkowym.

Biegną z ośrodków korowych (człowieczka ruchowego) przez istotę białą (wieniec promienisty), odnogę tylną torebki wewnętrznej, następnie wkraczają do pnia mózgu przez odnogi mózgu w śródmózgowiu, przechodzą do przedniej części mostu, następnie wnikają do piramid (większość włókien przechodzi na stronę przeciwległą w podstawie piramid tworząc skrzyżowanie piramid i mają połączenie przed wstąpieniem do rdzenia z jądrami początkowymi nerwów czaszkowych, wkraczają do sznurów bocznych i tworzą drogę korowo - rdzeniową boczną wkraczając do rdzenia kręgowego). Nie taka sama liczna włókien przebiega w drodze korowo - rdzeniową boczną i przednią, większość (90%) przebiega na stronę przeciwległą, tylko 10% włókien piramidowych tworzy drogę korowo - rdzeniową przednią.

Przebiegając przez rdzeń kręgowy droga korowo - rdzeniowa boczna jest drogą skrzyżowaną, natomiast korowo - rdzeniowa przednia drogą nieskrzyżowaną do momentu dojścia do odpowiedniego poziomu rdzenia kręgowego, gdzie przechodzi na stronę przeciwległą.

Drogi korowo - rdzeniowe boczne wnikają na odpowiednim poziomie rdzenia kręgowego do istoty szarej i kończą się w obrębie rogu przedniego rdzenia kręgowego gdzie występuje jądro ruchowe i następuje przełączenie na następny, obwodowy neuron dochodzący do mięśni poprzecznie prążkowanych.

Drogi korowo - rdzeniowe przednie na odpowiednim poziomie, gdy ma nastąpić przełączenie neuronu ośrodkowego na obwodowy przechodzą na stronę przeciwległą i krzyżuje się na poziomie, gdzie z rdzenia kręgowego odchodzi neuron obwodowy.

Gdy nastąpi uszkodzenie rdzenia kręgowego po stronie bocznej, następuje poniżej tego uszkodzenia częściowy niedowład mięśni, ale jeżeli weźmiemy pod uwagę włókna przebiegające w drogach korowo - rdzeniowych przednich jest możliwość rehabilitacji i zmniejszenia niedowładu.

W rzeczywistości poza częścią piersiową rdzenia kręgowego w obrębie zgrubień schemat, że włókno ośrodkowe przełącza się na odpowiednim poziomie na włókno obwodowe jest zaburzony, gdyż włókna mogą odchodzić z różnych neuromerów i łączyć się między sobą tworząc korzenie brzuszne i potem mieszać się ze sobą tworząc sploty, z których dopiero odchodzą włókna tworzące nerwy rdzeniowe - mięśnie mogą być wiec unerwiane przez włókna odchodzące z różnych neuromerów.

- pozapiramidowe biegną w tworze siatkowatym, blaszce pokrywy, jądrach przedsionkowych.

czerwienno - rdzeniowa

czworaczo - rdzeniowa

przedsionkowo- rdzeniowa

siatkowo - rdzeniowa

oliwkowo - rdzeniowa

Rozmieszczone są głównie w obrębie rogu przedniego. Łączą np. jądro oliwki, jądra czerwienne, jądra przedpokrywowe.

- układu autonomicznego (drogi przedsionkowo - rdzeniowe, drogi czerwienno - rdzeniowe, drogi pokrywowo - rdzeniowe)

Drogi te występują w obrębie sznurów przednich i sznurów bocznych, biorą początek w jądrze pośrednio - bocznym.

Drogi rdzeniowo - mózgowe = wstępujące = czuciowe:

- drogi sznurów tylnych

Biegną drogą pęczka smukłego i klinowatego w sznurach tylnych, przewodzą czucie głębokie (informują w jakim położeniu znajdują się nasze kończyny i jakie jest napięcie mięśniowe, drogi mają znaczenie poprzez połączenia z innymi ośrodkami w utrzymywaniu postawy pionowej).

Rozpoczynają się w zwoju rdzeniowym, gdzie akson ciał komórkowych zwoju rdzeniowego wnika również do rdzenia kręgowego, ale nie do rogu tylnego, lecz do sznurów tylnych. Przebiega nimi ku górze w kierunku rdzenia przedłużonego. W obrębie rdzenia kręgowego drogi wstępujące sznurów tylnych składają się z aksonów 1. neuronu drogi wstępującej sznurów tylnych. W obrębie rdzenia przedłużonego, gdzie znajdują się jądra pęczka smukłego i klinowatego są ciała komórek nerwowych następnego neuronu, na które te aksony się przełączają. Stąd odchodzą aksony 2 neuronu drogi czuciowej dochodzącej do wzgórza, gdzie występuje 3. neuron dla dróg czucia powierzchownego i czucia głębokiego - jądro brzuszne tylno - boczne (nucleus ventral posterolateral). Odcinek pomiędzy jądrami klinowatym i podstawnym a wzgórzem nazywamy wstęgą przyśrodka. Powinno tam nastąpić skrzyżowanie wstęg. Drogi wstępujące sznurów tylnych kończą się w obrębie jąder wzgórza.

W obrębie rdzenia kręgowego drogi wstępujące sznurów tylnych są nieskrzyżowane. Ma to znaczenie praktyczne, gdyż w zależności od miejsca uszkodzenia rdzenia kręgowego zostają uszkodzone poszczególne rodzaje czucia. Wiedząc, jakie są zaburzenia wiemy w jakiej części rdzenia kręgowego doszło do uszkodzenia włókien.

Przebieg dróg wstępujących sznurów tylnych ma również ułożenie tworzące pęczek smukły i pęczek klinowaty. Odbywa się ono wg prawa Auerbacha-Flataua: najbardziej przyśrodkowo znajdują się włókna pochodzące z najniższych częśći kończyn dolnych i obwodowo przesuwamy się do góry, najbardziej obwodowo i bocznie w sznurach wstępujących sa włókna odnoszące się do kończyny górnej i mięśni szyi.

Jeżeli dojdzie do uszkodzenia dróg ruchowych wystąpi niedowład nazywany paraliżem.

- drogi rdzeniowo - wzgórzowe

Przebiega nimi bodźce czucia powierzchownego. Rozpoczynają się w obrębie zwoju rdzeniowego znajdującego się w obrębie korzenia tylnego nerwu rdzeniowego, dochodzą do rogu tylnego rdzenia kręgowego i w jego obrębie przełączają się na 2. neuron znajdujący się w obrębie rogu tylnego, jego akson przechodzi na stronę przeciwległą rdzenia kręgowego i może tworzyć:

drogi rdzeniowo - wzgórzowe przednie przewodzące bodźce lekkiego dotyku, przebiegają w obrębie sznurów przednich, dochodzą do wzgórza.

drogi rdzeniowo - wzgórzowe boczne przewodzące czucie bólu i temperatury, przebiegają w obrębie sznurów bocznych, dochodzą do wzgórza.

W obrębie mostu drogi rdzeniowo - wzgórzowe przebiegają do tyłu od wstęgi przyśrodkowej krzyżując się ze wstęgą boczną przewodzącą czucie słuchu.

- Drogi rdzeniowo - móżdżkowe: przednia i tylna, położone są w części najbardziej obwodowej sznurów bocznych rdzenia kręgowego. Są określane też jako drogi czucia głębokiego nieświadomego.

Rozpoczynają się w obrębie zwoju rdzeniowego, ale ich przebieg jest potem nieco inny.

Droga rdzeniowo - móżdżkowa przednia przechodzi na przeciwległą stronę rdzenia kręgowego i przebiega w przedniej części sznurów bocznych rdzenia kręgowego - jest drogą skrzyżowaną.

Droga rdzeniowo - móżdżkowa tylna przebiega w obrębie tylnej części sznurów bocznych ale po tej samej stronie rdzenia kręgowego, jest droga nieskrzyżowaną.

Droga rdzeniowo - móżdżkowa przednia wchodzi do móżdżku przez konar górny móżdżku, zaś tylna wchodzi do móżdżku przez konar dolny.

Rozłożenie dróg w obrębie rdzenia kręgowego:

w sznurze przednim:

droga rdzeniowo - wzgórzowa przednia (skrzyżowana)

droga korowo - rdzeniowa przednia (nieskrzyżowana)

droga czworaczo - rdzeniowa

droga przedsionkowo - rdzeniowa przednia (skrzyżowana)

w sznurze bocznym:

rdzeniowo - wzgórzowa boczna (skrzyżowana)

rdzeniowo - móżdżkowa tylna (nieskrzyżowana)

rdzeniowo - móżdżkowa przednia (skrzyżowana)

korowo - rdzeniowa boczna (skrzyżowana)

czerwienno - rdzeniowa (skrzyżowana)

przedsionkowo - rdzeniowa boczna (nieskrzyżowana)

siatkowo - rdzeniowa (połączenia są obustronnie)

w sznurze tylnym:

pęczek smukły

pęczek klinowaty

drogi wstępujące sznurów tylnych

Uszkodzenie dróg piramidowych może nastąpić w obrębie neuronu ośrodkowego lub obwodowego (w podręcznikach zagranicznych określa się to jako neuron górny i neuron dolny).

Uszkodzenie neuronu dolnego obejmującego część pomiędzy jądrem ruchowym a mięśniem poprzecznie prążkowanym:

Objawem będzie wiotki niedowład, atrofia mięśni, hipotonia, brak odruchów, skurcze: fasciculations - gdy mięsień drga i jest to widoczna, fibrillations - nie możemy zobaczyć skurczów gołym okiem, można zbadać to aparatem.

Uszkodzenie neuronu górnego (upper motor neuron) = uszkodzenie piramidalne (może to być uszkodzenie od kory do rdzenia kręgowego):

Wystąpi niedowład mający charakter spastyczny, będzie występowała hyperreflexia, spastyczność typu koła zębatego polegająca na tym że jeżeli chcielibyśmy w sposób czynny wyprostować kończynę to prostowanie byłoby etapowe (najpierw opór jest większy, następnie mniejszy jak przy otwieraniu scyzoryka), claspknife spasticity - występują odcinkowe opory, brak odruchu brzusznego i odruchu mięśnia dźwigacza jadra, występuje objaw Babińskiego - jeżeli podeszwę stopy podrażnimy kanciastym przedmiotem, nastąpi zgięcie palców podeszwowe, a paluch odegnie się w stronę grzbietową.

Jeżeli u człowieka nastąpi całkowite przerwanie rdzenia kręgowego, to zależnie od wysokości:

pomiędzy neuromerami CI a CIII - człowiek umrze, gdyż zaraz po porażeniu nastąpi uszkodzenie ośrodka oddechowego i ośrodka krążenia.

pomiędzy CIV a CV - quadriplegia = paraliż wszystkich kończyn

poniżej TI - paraplegia = paraliż kończyn dolnych

Poniżej uszkodzenia występują:

- paraliż / niedowład spastyczny związany z uszkodzeniem neuronu górnego

- całkowity brak czucia

- nietrzymanie moczu i kału

- brak występowania potu

- naczynia mogą być rozszerzone

- powyżej CV brak automatycznego oddychania (zazwyczaj aparat oddychający to respirator używany podczas zabiegu operacyjnego gdy pacjent jest uśpiony i ma zwiotczone mięśnie - respirator wtłacza powietrze do płuc, człowiek nie mógłby tak przez długi czas żyć). Należy stworzyć pacjentowi komorę z podciśnieniem rozprężającym klatkę piersiową i płuca będzie dłużej żył. Są wtedy problemy z poruszaniem: porażenia i z aparat oddychający.

Najczęstsza przyczyna uszkodzeń rdzenia kręgowego:

- wypadki komunikacyjne - dotyczy najczęściej uszkodzeń poniżej TI

- uderzenie głową w twarde podłoże przy skokach do wody - dotyczy najczęściej uszkodzeń z quadriplegią i problemami z oddychaniem

Uszkodzenie na wysokości 11. segmentu piersiowego wywołuje całkowity paraliż od pępka w dół

Uszkodzenia połowiczne - zespół Brown-Séquarda (mogą go powodować różne czynniki, np. też nowotwory). Objawy przy uszkodzeniu po stronie prawej:

- strona prawa (homolateralna): zaburzenia ruchowe (najpierw wiotkie, następnie spastyczne); zniesienie czucia epikrytycznego = głębokiego (czucie protopatyczne jest zachowane); paraliż/niedowład kończyny prawej.

- strona lewa (kolateralna): zniesienie czucia lekkiego dotyku, a przede wszystkim bólu i temperatury

Zaburzenia czucia najczęściej polegają na uszkodzeniu nerwów rdzeniowych. Najczęściej w odcinku lędźwiowo - krzyżowym - zaburzenie krążka międzykręgowego powodujące uciśnięcie zwoju.

Uszkodzenie na poziomie LIV - zaburzenia w okolicy kolana i górnej części koleni, LV na poziomie dolnej części goleni.

wykład 5 z OUN - 20 kwietnia 2012 PIĄTEK - RDZEŃ KRĘGOWY

5



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wykład 3 z OUN - 13 kwietnia 2012 PIĄTEK - międzymózgowie (1), Anatomia
Wykład 7 z OUN - 27 kwietnia 2012 PIĄTEK, drogi, opony
wykład 4 z OUN - 18 kwietnia 2012 ŚRODA - śródmózgowie (1), Anatomia
wykład 2 z OUN - 11 kwietnia 2012 - kresomózgowie (1), Anatomia
AiR 11 12 wyklad 14 20 01 2012 MDW
PKG ZAO wykład IV 20 kwietnia 2013
wykład 12 (20 06 2012)
Prawo cywilne Wykład IX 20 11 2012 Szkoda
Rdzeń kręgowy, Anatomia człowieka
Wykład 1. z OUN - 4 kwietnia 2012 - podziały układu nerwowego, Lekarski, I, PIERWSZY ROK MEDYCYNA MA
BANKOWOŚĆ WYKŁAD 2 (20 10 2012)
20 03 2012 Współczesne systemy polityczyne wykłady
1.Zarządzanie Jakością - Wykład 20.10.2012 - Normalizacja, Zarządzanie UG, Sem. III, Zarządzanie jak
Prawo cywilne - wykład 20.03.2012
KPC - Wykład (8), 20.11.2012
Prawo kontytucyjne - wykład 20.03.2012
Prawo zaoczne - uzupełniona lista zagadnień z dn. 20.01.2012, Prawo administracyjne - wykład

więcej podobnych podstron