25.04.2010 Makroekonomia.

Podział dochodu narodowego.

DN ( dochód narodowy) - to co zostało wytworzone w sferze produkcji materialnej w całej gospodarce danego kraju w ciągu jednego roku .

Dzieli się w III etapach.

Do podziału jest zawsze mniej lub więcej , niż wytworzono . Wynika to z handlu zagranicznego.

Eksport - czyli sprzedaż dóbr i usług za granicę zmniejsza produkt końcowy do podziału.

Import - zwiększa produkt końcowy do podziału.

Podział ma dwie strony: rzeczową ( przepływ produktów) i finansową.

Pierwszy etap podziału DN nosi nazwę podziału pierwotnego. Odbywa się on w sferze produkcji materialnej ( produkcja przemysłowa).

Podział ten polega na :

a. wypłacie wynagrodzeń pracowniczych ( płace, premie, nagrody)

b. dochodach przedsiębiorstw ( zyski).

Drugi etap podziału DN to podział wtórny:

a. z wynagrodzeń pracowniczych

- część idzie na opłacenie różnych usług

- część idzie do budżetu państwa w postaci podatków

b. z dochodów przedsiębiorstw:

- podatki do budżetu państwa.

Z budżetu państwa jest finansowana cała sfera budżetowa : zdrowie , szkolnictwo , administracja, policja , wojsko, sądownictwo , itp.

Trzeci etap podziału DN to ostateczny podział:

a. spożycie - bieżące spożycie dóbr materialnych i niematerialnych

b. akumulacja - inwestycje produkcyjne i nieprodukcyjne ( np. szpitale, szkoły) , środki finansowe ( rządowe) - rezerwy.

Podział podobno nie na egzamin

Podstawowy wtórny ostateczny

Rozwój społeczno - gospodarczy

Wzrost , a rozwój gospodarczy

Wzrost gospodarczy - zmiany ilościowe

Rozwój gospodarczy - jest pojęciem szerszym i obejmuje zmiany ilościowe , jak i jakościowe.

Reprodukcja prosta, zwężona , rozszerzona.

!!! Czynniki wzrostu gospodarczego:

a. czynniki bezpośrednie:

- zatrudnienie

- wydajność pracy ( produkcja na jednego zatrudnionego)

b. czynniki pośrednie:

-majątek produkcyjny

- i jego efektywność.

A. Wydajność pracy

• Środowisko techniczno - ekonomiczne

- ilość , jakość i nowoczesność urządzeń produkcyjnych

- poziom organizacyjny przedsiębiorstwa

- udział nowoczesnych technologii.

• Środowisko naturalne:

- warunki klimatyczne

-warunki geograficzne

- zasoby naturalne ziemi ( np. górnictwo odkrywkowe i głębinowe)

• Środowisko zarządzania:

- poziom kwalifikacji pracowników i ich doświadczenie

- poziom zarządzania produkcją

- szybkość transferu informacji naukowo - technicznej ( innowacji)

• Środowisko społeczne:

- poziom zaangażowania się człowieka w pracy

- integracja wokół celów firmy

B. Majątek produkcyjny i jego efektywność

Tę samą wielkość produkcji można uzyskać za pomocą różnych kombinacji nakładów pracy i kapitału.

Produkcję określonej ilości par butów można wykonać w kilkunastu prostych zakładach rzemieślniczych , albo w nowoczesnej , zautomatyzowanej fabryce.

W pierwszym przypadku zatrudnionych będzie dużo osób przy niewielkim wyposażeniu kapitałowym ( maszyny) - kapitałochłonność produkcji będzie mała.

W drugim przypadku będzie niewielu zatrudnionych, ale posługiwać się będą bogatym wyposażeniem kapitałowym ( wiele nowoczesnych maszyn) - kapitałochłonność będzie wysoka.

Im wyższy jest poziom kapitałochłonności , czyli lepsze i nowocześniejsze wyposażenie procesu produkcyjnego w maszyny i urządzenia , tym wyższy jest poziom wydajności pracy ( wtedy też jest odpowiednio mniejsze zatrudnienie).

!!!Podsumowując przedstawione powyżej zagadnienia wpływu zmian kapitałochłonności na tempo wzrostu pracy można wyodrębnić:

• - naturalny postęp techniczny

- zmiany kapitałochłonności nie wpływają na tempo wzrostu wydajności pracy

• - kapitałochłonny postęp techniczny

- wzrost kapitałochłonności powoduje spadek tempa wzrostu pracy

!!! W sytuacji gdy mamy

1. obfitość siły roboczej ( istnieje duże bezrobocie)

2. ograniczone możliwości inwestycyjne gospodarki

3. wysokie ceny wyposażenia kapitałowego ( wysokie ceny maszyn i urządzeń) to powinno się wybierać technologie tanie o niskim poziomie kapitałochłonności , tak aby jak najwięcej ludzi znalazło pracę , aby zmniejszyć bezrobocie.

Ale współczesny postęp techniczny wręcz zachęca do stosowania kapitałochłonnego typu postępu technicznego.

Mierniki wzrostu gospodarczego.

FORMUŁA MICHAŁA KALECKIEGO

- tempo wzrostu gospodarczego

- przyrost inwestycji ( I - inwestycje , D - dochód)

- wskaźnik efektywności inwestycji , czyli jaki efekt uzyskujemy przy zainwestowaniu jednej

jednostki pieniężnej

u - usprawnienia organizacyjno - techniczne

a - amortyzacja

Inwestycje , a oszczędności

Ludzie wykazują skłonność do oszczędzania i jest to różnica pomiędzy ich dochodem , a zwyczajową stopą życiową.

Zatem można przyjąć, że oszczędności są stałą częścią otrzymywanych dochodów i rosną , oraz spadają wraz ze wzrostem lub spadkiem dochodów.

Inaczej jest z inwestycjami. Charakteryzują się one dużą zmiennością:

- oczekiwania przedsiębiorców i nastroje optymizmu i pesymizmu

- zmiany w popycie na dane towary

- zmiany w cenach

- zmiany w zyskach

- zmiany w wysokości stopy procentowej od pobieranych kredytów.

-itp.

Wpisz tutaj równanie.

Wynika stąd ,że oszczędności nie przekształcają się automatycznie w inwestycje.

!!! Gdy inwestycje są mniejsze od oszczędności uruchomiony zostaje mechanizm depresyjny ( dekoniunktura , recesja gospodarcza).

Gdy inwestycje są większe od oszczędności uruchomiona zostaje spirala ekspansji gospodarczej.

!!! Ta ekspansja inwestycyjna może być zahamowana poprzez Wpisz tutaj równanie.

-wzrost oszczędności dokonywanych pod wpływem wzrostu dochodów

- odmowę dalszego udzielania kredytów przez system bankowy

- inne czynniki, które zmieniły optymistyczne oczekiwania przedsiębiorców

Bezrobocie i zatrudnienie

Zasoby siły roboczej i ich elementy składowe

0 - 18

18 - 60/65

60/65 - ∞

Produkcyjna jest tylko środkowa część społeczeństwa , czyli 18 - 60/65 lat

Jak z przedstawionego schematu wynika wysokość ( wielkość) bezrobocia jest zależna od :

- napływu do bezrobocia

- odpływu od bezrobocia

Ustalenie, który z tych przypadków ma rzeczywiste miejsce ( w danym okresie) posiada znaczenie praktyczne dla ustalenia strategii ograniczania bezrobocia.

Pojęcie bezrobocia

!!! Bezrobocie - to określony stan na rynku pracy kiedy podaż pracy ( chętni do pracy) przewyższa popyt na pracę pracodawcy, tj. zdolni i chętni pracować nie znajdują pracy , zatem bezrobocie ma charakter przymusowy.

!!! Metody pomiaru bezrobocia.

W Polsce w praktyce stosowane są dwie metody pomiaru bezrobocia.

1. bezrobocie rejestrowane - metoda wykorzystywana w statystyce Urzędów Pracy - wg tej metody

bezrobotnymi są:

- osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w ramach stosunku pracy

- zarejestrowane w Urzędzie Pracy jeżeli :

• ukończyły 18 lat

• nie ukończyły 60 lat ( kobiety) lub 65 lat ( mężczyźni)

• nie nabyły prawa do emerytury

• nie są właścicielami gospodarstwa rolnego

• nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej

2. BAEL - metoda wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej ludności - wg tej metody

do bezrobotnych zalicza się osoby , które:

• w okresie badanego tygodnia nie pracowały nawet przez okres 1 godziny

• aktywnie poszukują pracy

• są gotowe natychmiast podjąć pracę

Ze względu na nieco odmienne definicje bezrobocia przyjęte dane o bezrobociu nieco się różnią. We wszystkich podawanych informacjach o bezrobociu podaje się adnotację :

- bezrobocie rejestrowane wg GUS

- bezrobocie wg metody BAEL

- wg EUROSTATU ( Urząd statystyczny Unii Europejskiej)

Stopa bezrobocia

To procentowy udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo , szacowany przez Urząd Statystyczny pod koniec każdego miesiąca.

Ludność aktywna zawodowo to osoby pracujące ( w sektorze publicznym i prywatnym) + osoby bezrobotne.

!!! Typy bezrobocia:

I.Bezrobocie frykcyjne ( niskie) do 3-4% stopy bezrobocia .

W dynamicznej gospodarce stale pojawia się niedopasowanie ( frykcje) miedzy wolnymi miejscami pracy , a wolną siłą roboczą. Ciągle zachodzą procesy tworzenia i likwidacji miejsc pracy , napływu siły roboczej na rynek pracy i odpływu , oraz zmiany miejsc pracy przez pracowników.

Informacja o wolnych miejscach pracy nie jest doskonała i musi upłynąć jakiś czas zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsce pracy.

Bezrobocie frykcyjne można obniżyć , gdyby informacja o rynku pracy docierała szybciej do zainteresowanych stron.

Istotną rolę odgrywały tu takie czynniki jak:

1. rozwój sieci Urzędów Pracy

2. wzrost liczby pracowników zajmujących się pośrednictwem pracy

3. ważną rolę odgrywa intensywność poszukiwania pracy przez samych bezrobotnych.

II.Bezrobocie strukturalne(wysokie)

Wynika ono np. z upadku pewnych branż przemysłu , czy tez jego restrukturyzacji , oraz rozwoju i postępu technicznego ( np. komputeryzacja) , a także osłabienie aktywności gospodarczej w danym regionie , czy państwie.

Bezrobocie strukturalne może mieć charakter dosyć trwały, gdyż likwidacja tego typu bezrobocia wymaga dłuższego okresu czasu wynikającego np. ze zmiany zawodu , kwalifikacji , czy też zmiany miejsca zamieszkania.

III.Bezrobocie koniunkturalne- wynika z wahań koniunktury gospodarczej ( ma charakter czasowy)

IV.Bezrobocie sezonowe

!!! Polityka państwa na rynku pracy

W działalności państwa w zakresie bezrobocia wyróżnić można politykę aktywną i pasywną.

Aktywna polityka państwa na rynku pracy :

• roboty publiczne

• prace interwencyjne ( pomoc finansowa dla przedsiębiorstw tworzących nowe miejsca pracy)

• szkolenia zawodowe - zdobywanie nowych kwalifikacji

• dotacje na utworzenie miejsca pracy przez bezrobotnego ( w 2010r około 20000 zł)

Pasywna polityka państwa na rynku pracy - podstawową formą są zasiłki dla bezrobotnych.

!!! Pozyskiwanie nowych pracowników na współczesnym polskim rynku pracy:

• rekrutacja z pomysłem - niezbędna jest tu pomysłowość np. jedna z holenderskich firm w branży informatycznej działająca na polskim rynku pracy płaciła kandydatom do pracy 20 zł za minutę rozmowy kwalifikacyjnej. Przeciętnie kandydaci zarabiali 800 zł za 40 minut rozmowy kwalifikacyjnej bez względu na to czy zostali przyjęci do pracy , czy tez nie.

• Inny przykład polega na tym , że coraz więcej przedsiębiorstw korzysta z pomocy agencji rekrutacyjnych

• Head hunterzy ( łowcy głów) wykorzystywani są nie tylko do szukania top menedżerów , ale także i specjalistów.

• Podkradanie pracowników u konkurencji ( coraz częściej metoda stosowana w firmach budowlanych)- nie tworzy więzów lojalnościowych, oraz kształtuje postawy roszczeniowe

• Pracownicy z importu - przedsiębiorcy nie czekają na rozwiązania legislacyjne dla całego kraju , lecz sami sprowadzają pracowników z Ukrainy , czy Dalekiego Wschodu

• Więzień tez pracownik - w połowie 2007r. w różnych przedsiębiorstwach pracowało około 5000 więźniów , to 4 razy więcej niż w 2006r.

• Niepełnosprawny potrafi - sieci handlowe zaczęły zatrudniać osoby niepełnosprawne jako kasjerów. Pracodawcy szukają ich też do centrów usług telefonicznych jako osoby wykonujące Telepracę

• Pracownik headhunter - wyrafinowana metoda podkradania cudzego pracownika połączona z nagradzaniem własnego pracownika, który skutecznie zachęcił do pracy w danej firmie obcego specjalistę

• Podwyżka i dodatki socjalne- wiele firm decyduje się nie tylko na podwyżki wynagrodzeń , ale także poszerza różne dodatkowe świadczenia socjalne , czy szkoleniowe, wkupywane są dla pracowników świadczenia zdrowotne , pokrywane SA koszty dojazdów do pracy , czy też koszty zakwaterowania

• Wykorzystywanie funduszy unijnych - przedsiębiorcy coraz częściej korzystają z funduszy UE , aby opłacić szkolenia , kursy , a nawet studia swoim pracownikom.

1

Spożycie

akumulacja

BUDŻET

Przedsiębiorstwa

produkcyjne

Zasób

zatrudnienia

Zasób

bezrobocia

Zasób osób nie należących

do siły roboczej

Uczniowie , wojsko, więźniowie

emeryci , renciści

---