DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA.
SWOBODNE TECHNIKI DIAGNOSTYCZNE: WYWIAD I OBSERWACJA
ZAGADNIENIA DO KOLOKWIUM
Przyrodniczy versus humanistyczny stosunek do osoby badanej
Introspekcyjne i behawioralne wskaźniki kontaktu diagnostycznego
Cechy kontaktu diagnostycznego: asymetria komunikacji i asymetria ról
Problem anonimowości diagnosty; motywy nacisku klienta na poznanie opinii diagnosty
Odtwarzanie obrazu chorego: perspektywy, płaszczyzny, przekroje, subiektywny świat klienta
Swoistość kontaktu psychiatrycznego/psychologicznego
Społeczna rola psychologa i klienta
Rola kontaktu diagnostycznego dla osoby badanej i diagnosty
Recypatia i jej znaczenie
Odpowiedzialność kontaktu; dystans interpersonalny w kontakcie diagnostycznym
Czynniki związane z klientem wpływające na kontakt
Nawiązywanie kontaktu; pytania rozpoczynające
Dynamika kontaktu
Kompetencje i cechy dobrego diagnosty
Reakcje werbalne i niewerbalne sprzyjające/niesprzyjające budowaniu kontaktu
Znaczenie spontanicznej komunikacji emocjonalnej diagnosty dla przebiegu badania
Empatia w wywiadzie diagnostycznym
Czynniki wpływające zniekształcająco na kontakt z klientem
Artefakty w procesie diagnostycznym (stereotypy, uprzedzenia, samospełniające się proroctwo; efekt Galatei i Golema; efekt oczekiwań klienta)
Manipulacja w procesie diagnostycznym, zachowania manipulacyjne
Sugestia a kontakt z klientem; przyczyny stosowania sugestii
Samoświadomość i jej rola w pracy psychologa-diagnosty
Kontrakt psychologiczny: definicja, znaczenie, treść
Definicja i założenia obserwacji psychologicznej
Obserwacja naukowa a obserwacja potoczna (zdroworozsądkowa)
Znaczenie obserwacji swobodnej w procesie diagnostycznym
Cel diagnozy a plan obserwacji
Zalety i ograniczenia obserwacji
Rola paradygmatu teoretycznego w planowaniu obserwacji
Kategorie obserwacyjne i ich charakterystyka
Sposoby rejestracji danych obserwacyjnych
Integrowanie i interpretacja danych obserwacyjnych
Błędy popełniane w interpretacji danych obserwacyjnych
Rola wywiadu w postępowaniu diagnostycznym
Cechy wywiadu swobodnego; struktura w wywiadzie swobodnym
Zalety i ograniczenia wywiadu swobodnego
Czynniki wpływające na tematykę wywiadu
Kroki w planowaniu tematyki wywiadu i znaczenie planu wywiadu
Rola teorii w planowaniu wywiadu
Pytania a hipotezy diagnostyczne (właściwości, znaczenie)
Dobór wskaźników w wywiadzie swobodnym (wskaźniki definicyjne, empiryczne, inferencyjne; moc rozdzielcza wskaźników; typy wskaźników)
Operacjonalizacja wskaźników
Informacje dostępne w wywiadzie
Części wywiadu (wprowadzenie, część właściwa, zakończenie) i ich znaczenie dla diagnozy
Funkcje pytań w wywiadzie diagnostycznym
Typy pytań i ich charakterystyka; wady i zalety poszczególnych rodzajów pytań; zastosowanie pytań różnego typu
Sekwencje pytań w wywiadzie: konstrukcja lejkowa, konstrukcja odwróconego lejka; progresja; kolejność tematów w wywiadzie; sposoby zakończenia wywiadu
Język wywiadu
Technika wywiadu a cel wywiadu i właściwości osoby badanej (stopień standaryzacji wywiadu, stopień kierowania wywiadem, głębokość wywiadu)
Techniki podtrzymywania kontaktu
Błędy reagowania
Definicja kontaktu pozornego
Wskaźniki kontaktu pozornego (zachowanie i wypowiedzi badanego, zachowanie badającego, wskaźniki introspekcyjne)
Przyczyny kontaktu pozornego (tkwiące w relacji, związane z osobą diagnosty, związane z osobą badanego)
Definicja i istota oporu
Przejawy oporu
Źródła oporu: opór o charakterze wewnętrznym, opór w reakcji na zachowania diagnosty
Techniki radzenia sobie z oporem
Informacyjna funkcja oporu
Zastosowanie wywiadu w różnych kontekstach praktycznych - właściwości wywiadu z pacjentem ze schizofrenią, ofiarą przemocy domowej oraz rodzicami dziecka krzywdzonego
Sposoby rejestracji danych z wywiadu
Kroki analizy i interpretacji danych z wywiadu
Kategorie danych w wywiadzie (treść wypowiedzi, kontekst wypowiedzi, forma wypowiedzi, zachowania badanego, recypatia)
Metodologiczna natura danych z wywiadu (wieloznaczność danych, moc przesłanek diagnostycznych)
Formułowanie twierdzeń diagnostycznych
Cel i istota interpretacji
Rola wiedzy i intuicji diagnosty w formułowaniu twierdzeń opisowych
Błędy interpretacji
Cel informacji zwrotnych
Konteksty przekazywania informacji zwrotnych
Jak należy przekazywać informacje zwrotne?
Czego nie mówić przekazując informacje zwrotne?
2
Geller S., Król M. (1991). Kontakt interpersonalny w wywiadzie diagnostycznym (rozdz.1.), podrozdział 1.6. W: T. Szustrowa (red.). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja (znajduje się w Aneksie książki: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP)
Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. (red.) (2005). Wywiad psychologiczny, tom 2. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP - następujące rozdziały:
Engel-Bernatowicz A., Specyfika kontaktu w wywiadzie psychologicznym (rozdz. 3, str. 54 - 80)
Zalewski B., Kontrakt (rozdz. 6, str. 102 - 130)
Engel-Bernatowicz A., Diagnosta jako „instrument własnej pracy”
(rozdz. 11, str. 240 - 269)
3
Grzegołowska-Klarkowska H. (1991). Obserwacja swobodna (rozdz.4).
W: T. Szustrowa (red.). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja (znajduje się w Aneksie książki: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP)
Kępiński A. (2002). Poznanie chorego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, tu: rozdz. 3: Proces diagnostyczno-terapeutyczny, podrozdział: „Świat obiektywny i subiektywny”
4.
Stemplewska-Żakowicz K. (2005). Jak zrobić dobry wywiad (recepta metodologiczna) (rozdz.3). W: K. Stemplewska-Żakowicz, K. Krejtz (red.). Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Szustrowa T. (1991). Tematyka wywiadu (rozdz.3). W: T. Szustrowa (red.). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja (znajduje się w Aneksie książki: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP)
5.
Geller S., Król M. (1991). Kontakt interpersonalny w wywiadzie diagnostycznym (rozdz.1.), podrozdział: 1.6. W: T. Szustrowa (red.). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja (znajduje się w Aneksie książki: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP)
Grzegołowska-Klarkowska H., Szustrowa T. (1991). Technika prowadzenia wywiadu (rozdz.2). W: T. Szustrowa (red.). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad
i obserwacja (znajduje się w Aneksie książki: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP)
Ustjan D. (2005). Pytania i inne instrumenty konwersacyjne. Zastosowania praktyczne podczas wywiadu diagnostycznego (rozdz.8). W: K. Stemplewska-Żakowicz, K. Krejtz (red.). Wywiad psychologiczny, tom 2. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
6.
Engel-Bernatowicz A. (2005). Specyfika kontaktu w wywiadzie psychologicznym (rozdz. 3, podrozdział 1.4). W: K. Stemplewska-Żakowicz, K. Krejtz (red.). Wywiad psychologiczny, tom 2. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Romanowska K. (2005). Opór, praca z oporem (rozdz. 9). W: K. Stemplewska-Żakowicz, K. Krejtz (red.). Wywiad psychologiczny, tom 2. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Geller S., Król M. (1991). Kontakt interpersonalny w wywiadzie diagnostycznym (rozdz.1, podrozdziały: 1.7, 1.8, 1.9). W: T. Szustrowa (red.). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja (znajduje się w Aneksie książki: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP)
Opcjonalnie dla chętnych:
Wybrane rozdziały dotyczące wywiadu psychologicznego w różnych kontekstach praktycznych: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. (2005). Wywiad psychologiczny, tom 3. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP
7.
Grzesiak-Feldman M. (2005). Klika słów o sztuce interpretacji (rozdz. 4).
W: K. Stemplewska-Żakowicz, K. Krejtz (red.). Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Szustrowa T. (1991). Analiza i interpretacja danych z wywiadu i obserwacji (rozdz.5). W: T. Szustrowa (red.). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja (znajduje się w Aneksie książki: Stemplewska-Żakowicz K., Krejtz K. Wywiad psychologiczny, tom 1. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP)
Zalewski B. (2005). Informacje zwrotne (rozdz. 10). W: K. Stemplewska-Żakowicz,
K. Krejtz (red.). Wywiad psychologiczny, tom 2. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
1