Nadwrażliwość

Nadwrażliwością nazywamy stan spaczonej odpowiedzi immunologicznej, który prowadzi do uszkodzenia tkanek i zapoczątkowania procesu zapalnego. Nadwrażliwość jest silną reakcją immunologiczną w stosunku do niezbyt szkodliwego czynnika, reakcją nadmiernie aktywującą układ immunologiczny.

Wyróżniamy cztery typy nadwrażliwości. w przypadku trzech pierwszych typów za nadwrażliwość odpowiedzialne są czynniki humoralne, a za nadwrażliwość typu IV czynniki komórkowe.

NADWRAŻLIWOŚĆ TYPU I

U jej podłoża leżą reakcje antygenu z przeciwciałami klasy IgE, które łączą się z receptorami powierzchniowymi komórek tucznych i bazofilów. Efekt kliniczny związany jest głównie z wydzielaniem przez te komórki różnych mediatorów. Nazwa „nadwrażliwość typu I” jest często zamiennie stosowana z terminem „alergia”. Najczęściej alergie definiuje się na podstawie obecności swoistych przeciwciał IgE w surowicy, dodatnich prób skórnych oraz objawów klinicznych.

Pojeciem ścisle związanym z  alergią jest atopia. Atopia to dziedziczna skłonność do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE rozpoznajacych niektore antygeny powszechnie występujące w środowisku.

Stany chorobowe u których podłoża leży nadwrażliwość typu i to m.in.: katar sienny, astma atopowa, atopowe zapalenie skóry (świerzbiączka) czy wstrząs anafilaktyczny.

Na wystąpienie alergii mogą mieć wpływ:

• czynniki genetyczne - poszukiwania genów odpowiedzialnych za wystąpienie alergii zmierzają w dwóch kierunkach: 1) badania nad korelacją występowania określonych antygenów MHC z odpowiedzią na dany antygen. 2) dziedziczenie ogólnej predyspozycji do alergii - badania te dowodzą, że za wystąpienie alergii nie odpowiada jeden gen, ale interakcja kilku genów odpowiedzialnych za kodowanie białek uczestniczących w reakcjach immunologicznych (bardzo duże znaczenie odgrywają tutaj geny kodujące np. IL-4, -5, -13)

• czynniki środowiskowe

• czynniki infekcyjne - koncepcja higieny: dzięki szczepieniom i przebywania w warunkach nadmiernej czystości dzieci nie nabywają w sposób naturalny odporności na choroby wieku dziecięcego; może to prowadzić do spaczenia niektórych mechanizmów odporności:

• tuż po urodzeniu niemowle ma fizjologiczną nadreaktyność limfocytów Th2, która slabnie w wyniku kontaktu z mikroorganizmami stymulującymi wytwarzanie IL-12 i IFN-γ

• czynniki wzmagające aktywność limfocytów Th2 (IL-4, NO, PGE₂) sprzyjają rozwojowi alergii; należą tu więc również: wirus RSV, wirus paragrypy, rynowirusy

• niektóre szczepionki (np. Di-Te-Per) mogą sprzyjać alergizacji dzięki preferencyjnej stymulacji limfocytów Th2

• czynniki toksyczne i zanieczyszczenia środowiska - występowanie alergii jest rzadsze w krajach uboższych niż w krajach rozwiniętych - w krajach uboższych jest mniej zanieczyszczeń, ale ludzie przechodzą bardziej intensywny „trening” immunologiczny (brak szczepionek), ponadto:

• alergizacji sprzyjają węglowodory aromatyczne zawarte w:

• spalinach silników Diesla → wzrost IgE w jamie nosowej

• dymie papierosowym → zwiekszone stężenie IgE i IL-4 w surowicy

• wykazano ochronną rolę odgrywają kwasy tłuszczowe ω-3 (dodatnia korelacja między zachorowalnością na atopię a wzrostem spozycia tłuszczów utwardzanych - margaryn)

• ekspozycja na alergen - znaczenie ma nie tyle ilość alergenu, ale czas narażenia (w mieście charakter nieciągły: minimalny w pomieszczeniach, intensywny na spacerach)

• pokarm naturalny w diecie niemowlecia - S-IgA w mleku matki ogranicza zakażenia przewodu pokarmowego a TGF-β hamuje nadmierne reakcje, jednak z mlekiem mogą się również dostać alergeny (owalbuminy jaj czy β-laktoglobuliny mleka)

Alergeny

• są to antygeny zdolne do indukcji odpowiedzi humoralnej z udziałem przeciwciał IgE

• wyróżniamy:

• alergeny białkowe (wielkocząsteczkowe), np. alergeny roztoczy kurzu domowego

• alergeny główne (grupa 1) - są rozpuszczalne, cieplochwiejne; znajdywane w wydalinach, są enzymami jelitowymi roztoczy - mogą niszczyć barierę nabłonkową w drogach oddechowych oraz stymulować wytwarzanie IL-6 i -8, a pozbawiając limfocyty B IgE⁺, czynią je niewrażliwymi na sygnały hamujące wytwarzanie IgE

• alergeny słabe (grupa 2) - są termostabilne; są to antygeny tkanek roztoczy

• alergeny małocząsteczkowe (o charakterze haptenow - alergizują po sprzęgnięciu z nośnikiem)

• antybiotyki z grupy penicylin - a raczej zanieczyszczenia oraz produkty degradacji

• środki zwiotczające - mają determinanty antygenowe, które mogą wiązać IgE w surowicy, natomiast jeśli zwiążą IgE komórek tucznych - doprowadza to do ich degranulacji

• wyróżniamy 3 sezony występowania alergii wziewnych:

• okres wiosenny - od końca lutego do połowy maja (pyłki drzew liściastych)

• okres wczesnoletni - od końca maja do połowy lipca (pyłki traw)

• okres późnoletni - od połowy lipca do początku października (pyłki chwastów)

Mechanizmy reakcji alergicznych

• Rola limfocytów Th2 - limfocyty te regulują procesy alergicznepoprzez wydzielanie szeregu cytokin: IL-4, -6 i -13 wpływają na limfocyty B; IL-3, -4 i -10 na bazofile i komórki tuczne. Pobudzone komórki tuczne wydzielają z kolei IL-4 i -5 pobudzając tym samym eozynofile;

Limfocyty Th2 dojrzewają z Th0 pod wpływem IL-4 (Th1 postaje pod wpływem IL-12 i IFN-γ)

• Udział IgE w reakcjach alergicznych - IgE łączy się z komórkami efektorowymi za pomocą odpowiednich receptorów. Przede wszystkim są to FcεRI (αβγ₂ lub αγ₂) i FcεRII. Pierwszy z nich jest receptorem o dużym powinowactwie do IgE i uczestniczy bezpośrednio w reakcjach alergicznych. Jest charakterystyczny dla komórek tucznych i bazofilów. FcεRII uczestniczy natomiast w niszczeniu pasożytów przez eozynofile (w mechanizmie ADCC) oraz pełni rolę w regulacji syntezy IgE

• Regulacja wytwarzania IgE

• pozytywna

• aktywacja limfocytu B. w czasie aktywacji dochodzi do czasowego wytwarzania IgM i (po przełączeniu klas) do wytwarzania przeciwciał klasy IgE. Przełączenie klas odbywać się może bezpośrednio: IgM → IgE lub dwuetapowo IgM → IgG4 → IgE. w procesie tym niezbędne jest uzyskanie przez limfocyt B określonych sygnałów:

• przyłączenie do limfocytu antygenu z udziałem receptorów powierzchniowych BCR

• przekazanie sygnału poprzez IL-4 lub IL-13. Prowadzą one do powstania w limfocycie czynnika transkrypcyjnego STAT6. Niezbędna jest również interakcja cząsteczki CD40 z ligandem CD40L (CD154) obecnym na limfocycie T CD4+ (typ T_h2)

• proliferacja i przekształcenie się limfocytów B IgE⁺ (ukierunkowanych) w komórki plazmatyczne → regulowane przez cytokiny (m.in. IL-5 i -6)

• negatywna

• w procesach przełączenia klas → IFN-γ i -α, TGF-β i IL-12

• hamowanie wydzielania IgE → IL-10

• duże stężenia IgE poprzez sprzężenia zwrotne:

• hamują uwalnianie rozpuszczalnej formy receptora FcεRII przez związanie z nim IgE

• blokują wiązanie się sFcεRII z CD21 na limfocycie B

• hamują wydzielanie IgE przez limfocyt T po związaniu się kompleksu antygen-IgE z receptorem FcεRIIb

• Udział komórek tucznych i bazofilów w reakcji alergicznej - komórki te odpowiedzialne są za uwalnianie mediatorów procesu zapalnego. Nie jest wiadome, które z komórek dominują. Prawdopodobnie jednak dominujące stanowisko zajmują komórki tuczne. Posiadają one na swojej powierzchni receptory typu Toll, dzięki czemu są wrażliwe na wiele czynników pochodzenia bakteryjnego i wirusowego; ponadto na degranulację ziaren tych komórek wpływają chemokiny uwalniane we wczesnych etapach zakażenia

• wyróżniamy dwie subpopulacje komórek tucznych:

• MC_T - komórki tuczne tryptazododatnie

• występują w błonach śluzowych układu oddechowego i pokarmowego

• charakteryzują się wrażliwością na kromoglikan dwusodowy zapobiegający degranulacji

• wytwarzają preferncyjnie IL-5 i -6

• do ich rozwoju niezbędna jest obecność IL-4, -9 i SCF (stem cell factor)

• MC_TC - komórki tuczne tryptazo- i chymazododatnie

• występują w tkance łącznej (skóra, błony podsluzowe i surowicze)

• są niewrażliwe na kromoglikan dwusodowy

• wytwarzają preferencyjnie IL-4

• do ich rozwoju wymagają IL-9, SCF i czynnika wydzielanego przez fibroblasty

• komórki tuczne nie krążą w organizmie - pozostają w narządach, natomiast bazofile krążą we krwi, a w tkankach występują w niewielkiej liczbie; ponadto bazofile żyją krócej, są natomiast bardziej wrażliwe na bodźce prowadzace do degranulacji. Komórki tuczne i bazofile mogą być aktywowane na dwa sposoby:

• związanie antygenu przez przeciwciała IgE połączone z błoną komórkową poprzez FcεRI → alergen musi mieć właściwości „mostkowania” co najmniej 2 przeciwciał IgE, przez co dochodzi do agregacji receptorów i tworzenia plamek - skupianie się receptorów indukuje wiele biochemicznych przemian, prowadząc w rezultacie do degranulacji

• z pominięciem mechanizmów immunologicznych (niezależne od udziału alergenu); aktywatorami mogą być np. przeciwciała anty-IgE, przeciwciała przeciwko receptorowi FcεRI, morfina, ATP, neurotensyna, anafilatoksyny (C3a, C4a, C5a)

• mediatory uwalniane przez komórki tuczne i bazofile - mediatory procesu zapalnego.

• mediatory perforowane - magazynowane w ziarnach

• aminy biogenne - przede wszystkim histamina: jest jednym z najważniejszych mediatorów procesu zapalnego; znane są 3 rodzaje receptorów dla hsitaminy (H₁, H₂ i H₃), przy czym w procesach alergicznych znaczenie mają tylko pierwsze dwa; za miescowe działanie odpowiedzialny jest H₁ (przekazywanie sygnału przez metabolity fosfatydyloinozytolu, podczas gdy H₂ przekazuje przez cAMP); histamina zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych (w wyniku skurczu filamentów aktynomiozynowych w komórkach śródbłonka), powoduje skurcz mięśni gładkich w drzewie oskrzelowym, nasila wydzielanie innych mediatorów (PGF_2α, PGE₂) i działa chemotaktycznie na komórki (np. eozynofile); po dostaniu się dużej ilości histaminy do krwi mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe - spadek ciśnienia, tachykardia, zaczerwienienie skóry → może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego; histamina może ponadto modulować odpowiedź immunologiczną → poprzez H₁ aktywuje limfocyty T_h1, a poprzez H₂ hamuje limfocyty T_h2

• proteoglikany - wyróżniamy dwa typy proteoglikanów: zawierające heparynę (o słabych własciwościach antykoagulacyjnych) lub siarczan chondroityny; proteoglikany tworzą „rusztowanie” dla innych mediatorów, jak histamina i proteazy serynowe; ponadto hamują interakcję składników dopelniacza

• naturalne proteazy serynowe (tryptaza, chymaza, karboksypeptydaza B) - trawią elementy zrębu tkanki łącznej wplywając na rozprzestrzenianie się mediatorów i akumulację komórek w miejscach objętych zapaleniem

• czynniki chemotaktyczne - oddziałujące na neutrofile i eozynofile

• TNF (indukuje miejscowo stan zapalny) i IL-4

• mediatory generowane

• prostaglandyny - najważniejsza to PGD₂, która współuczestniczy w zwiększaniu przepuszczalności i rozszerzeniu naczyń, a także w skurczu oskrzeli we wczesnych etapach reakcji alergicznych; ponadto hamuje agregację płytek i jest czynnikiem chemokinetycznym dla neutrofilów; bazofile wytwarzają ją w śladowych ilościach!

• leukotrieny - odpowiedzialne za migrację różnego rodzaju komórek do miejsca objętego procesem zapalnym, działanie chemotaktyczne na neutrofile (LTB₄). Inne wzmagają kurczliwość mięśni gładkich np. w oskrzelach (w przeciwieństwie do histaminy dzilającej na obwodowe odcinki dróg oskrzelowych, LT działają na wyższym poziomie), zwiększają przepuszczalnośc naczyń włosowatych i są współodpowiedzialne za obfite wydzielanie śluzu podczas reakcji alergicznych (LTC₄, LTD₄, LTE₄ → określane wspólnie jako wolno reagujacy czynnik anafilakcji SRS-A)

• czynnik aktywujący plytki (PAF) → wydzielany przez makrofagi, neutrofile, eozynofile, ale nie limfocyty; oprócz wpływu na agregację plytek, ma działanie podobne do LT

• cytokiny - poza tym, że są magazynowane w ziarnach mogą być również wydzielane w wyniku aktywacji komórki tucznej; są to głównie IL-4 i TNF, ponadto także IL-5 i -6

• Udział eozynofilów w reakcjach alergicznych

• szczególną cytokiną dla funkcji i zywotności eozynofilow jest IL-5; ponadto w ich dojrzewaniu biorą też udział IL-3 oraz GM-CSF

• eozynofile odpowiedzialne są za generowanie procesu zapalnego; proces zapalny prowadzi do zmian wykrywalnych w badaniach klinicznych → w przypadku nie leczonej astmy atopowej następuje przerost błony podstawnej w wyniku odkładania się tam kolagenu (typu I i III); na obrazie widoczna jest gruba warstwa kolagenu wypełniająca pęcherzyki płucne, jednak jej grubość nie zależy od długości trwania choroby

• najistotniejszą rolę w działaniu eozynofilów odgrywają mediatory ziaren, do których należą:

• główne białko zasadowe - MBP (tworzy część rdzenną ziaren specyficznych - wtornych; powoduje skurcz oskrzeli w wyniku blokowania receptora M wlókien współczulnych)

• peroksydaza eozynofilowa - EPO (współuczestniczy w zabijaniu wirusów, bakterii, komórek nowotworowych; ogranicza działanie LTB₄ i LTC₄)

• białko kationowe eozynofilów - ECP (indukowanie uwalniania histaminy z bazofilów, silna aktywność cytotoksyczna, właściwości hamujące proliferacje limfocytów)

• neurotoksyna eozynofilowa/białko X - EDN/EPX (hamowanie proliferacji limfocytów T)

• w chorobach alergicznych liczba eozynofilów zwiększa się, na skutek chemotaktycznego i/lub aktywującego działania różnych czynników: ECF-A (komórki tuczne), GM-CSF, IL-2, -3, -4, -5 i -16 (limfocyty) oraz TNF (przede wszystkim makrofagi)

Odpowiedź immunologiczna na alergen

• reakcja natychmiastowa (anafilaktyczna) - rozwija się w ciągu kilku minut (~5 minut); reakcja ta wiąże się z degranulacją komórek tucznych i bazofilów oraz bezpośrednim oddziaływaniem mediatorów; reakcje anafilaktyczne mogą dotyczyć różnych układów, ale najczęściej obejmują układ krążenia, oddechowy, pokarmowy i skórę; reakcje mogą mieć też przebieg o różnym nasileniu - w najcięższej postaci dochodzi do niewydolności oddechowej (następuje obkurczanie pęcherzyków płucnych - na skutek wysokiego stężenia serotoniny lub histaminy → w takim wypadku należy natychmiast podać adrenalinę) i krążeniowej - tzw. wstrząs anafilaktyczny; w skrajnych przypadkach prowadzi do śmierci; reakcje u podstawy których leżą nieswoiste mechanizmy aktywacji (np. anafilatoksyny) to reakcje anafilaktoidalne

• reakcja późna - LPR (late-phase reaction) → w przypadku częstego lub ciągłego narażenia na alergen prowadzi ona do przewlekłego stanu zapalnego i nieodwracalnego uszkodzenia tkanek; nie można jej mylić z nadwrażliwością typu późnego (IV); charakteryzuje się ona podobnymi objawami do natychmiastowej, ale często ich nasilenie jest większe: w katarze siennym w reakcji natychmiastowej dominuje kichanie i obfita wydzielina, w LPR - uczucie zatkania nosa (obrzęk); w porównaniu z fazą natychmiastową reakcje obejmują niższe piętra dróg oddechowych; w leczeniu skuteczne są kortykosteroidy, natomiast leki przeciwhistaminowe mają ograniczone działanie

Możliwości immunoterapii chorób alergicznych

• immunoterapia alergenem polega na powtarzanych injekcach początkowo małych, potem coraz większych dawek alergenu; dochodzi do:

• indukcji wytwarzania przeciwciał IgA i IgG - szczególnie IgG4 (określane jako przeciwciała „blokujace” - uniemożliwiają wiązanie alergenu z IgE)

• blokowania wytwarzania przeciwciał IgE przez limfocyty B

• wzrostu ilości limfocytów Th1

• podejście lecznicze może mieć charakter:

• swoisty - blokowanie reakcji na konkretny alergen; by zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawow ubocznych, stosuje się alergoidy (spolimeryzowane alergeny, zachowujące immunogenność)

• nieswoisty - niewybiorcze hamowanie reakcji alergicznych, np.:

• blokowanie IL-4 i funkcji limfocytów Th2

• blokowanie IgE

• blokowanie funkcji eozynofilów

NADWRAŻLIWOŚĆ TYPU II - reakcje cytotoksyczne

Główną rolę odgrywają tutaj IgM i IgG. Uszkodzenie narządów jest wynikiem zabijania komórek obcych lub komórek posiadających na powierzchni nowe antygeny (np. po przebyciu infekcji bakteryjnej lub wirusowej fragmenty struktur tych drobnoustrojów pozostają w organizmie i są opsonizowane, co może prowadzić do uszkodzeń narządów). Wyróżniamy następujące mechanizmy uszkadzania tkanek:

• ADCC

• Działanie dopełniacza - utworzenie MAC (kompleks atakujący błonę)

Do reakcji cytotoksycznych zaliczamy:

• reakcje potransfuzyjne - następują po przetoczeniu krwi niezgodnej w układzie AB0; dochodzi do wewnątrznaczyniowego niszczenia przetaczanych erytrocytów; o ile przeciwciała reagujące z antygenami na poweirzchni krwinek mają słaba zdolność aktywacji dopełniacza, to opłaszczone obce erytrocyty usuwane są w procesie immunofagocytozy przez komórki żerne śledziony/wątroby

• konflikt serologiczny - niezgodność w zakresie układu Rh; własne erytrocyty płodu niszczone są przez matczyne przeciwciała klasy IgG; aby tego uniknąć podaje się matce przeciwciała anty-D do 48 h po urodzeniu dziecka, w celu neutralizacji erytrocytów płodu

• cytopenie polekowe - lek lub jego zanieczyszczenia mogą osadzać się na powierzchni krwinek lub łączyć się z białkami ich błony komórkowej → prowadzi to do wytwarzania swoistych przeciwciał i przy długotrwałym stosowaniu leku do uszkodzenia komórek szpiku i krwi; do takich leków zaliczamy: sulfonamidy, piramidon, fenacetyna; mechanizm działania jest dwukierunkowy

• lek wiąże się z blona komórkową, a przyłączające się do niego przeciwciało i uaktyniony dopelniacz niszczą komórkę

• kompleks lek-przeciwciało jest absorbowany na powierzchni komórki, co może prowadzic do aktywacji dopełniacza i zabicia komórki

NADWRAŻLIWOŚĆ TYPU III - reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych

Kompleksy immunologiczne mogą osadzać się tkankach i inicjowac odczyn zapalny. Na odkładanie się kompleksów mają wpływ takie czynniki jak:

• wielkość kompleksu - małe (powstające przy znacznej przewadze antygenu) są usuwane w wątrobie i nerkach, duże (powstające przy dużej przewadze przeciwciała) niszczone są przez komórki żerne wątroby i śledziony, średnie mogą precypitować w tkankach → najsilniejsze działanie patogenne

• powinowactwo i klasa przeciwciała - np. przeciwciała o dużym powinowactwie do antygenu tworzą duże kompleksy, szybko usuwane przez komórki zerne; najbardziej patogenne są natomiast kompleksy zawierające przeciwciała silnie aktywujące dopełniacz (IgG1, IgG3)

• dopełniacz - hamuje odkładanie się kompleksów, ale również nasila stan zapalny po przyłączeniu się do kompleksów już odłożonych w tkankach

• miejscowe warunki mikrokrążenia - osadzanie kompleksów ułatwione w odcinkach gdzie zaburzona jest płynność przepływu krwi i występuje wyższe ciśnienie (np. kłębuszki nerkowe)

• specyfika tkanki - receptory dla składników dopełniacza CR1 ułatwiają wychwytywanie kompleksów (np. nerkowe podocyty i komórki mezangium)

Do reakcji z udziałem kompleksów immunologicznych zaliczamy:

• reakcje występujące po miejscowym podaniu antygenu:

• odczyn Arthusa - odpowiednie przeciwciała łączą się z antygenem, formuje się kompleks, który aktywuje płytki krwi i komórki tuczne; następuje zwiększenie przepuszczalności naczyń; rozwija się proces zapalny → objawia się obrzękiem, zaczerwienieniem lub też martwicą skóry

• zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych: płuco farmera, płuco hodowcy pieczarek, płuco hodowcy gołębi → antygeny dostają się do organizmu drogą wziewną

• reakcje ogólnoustrojowe

• choroba posurowicza (podanie obcogatunkowego białka) - kompleksy krążą po organizmie i odkładają się w różnych tkankach

NADWRAŻLIWOŚĆ TYPU IV (późnego) - dominacja odpowiedzi typu komórkowego

Reakcje wynikają tutaj z pierwotnego zaangażowania limfocytów typu T. Odpowiedź ta występuje po kilku godzinach. Procesy zapalne są wynikiem uwalniania przez limfocyty cytokin, które aktywują inne komórki, w tym limfocyty cytotoksyczne (uwalniają perforyny, granzymy), makrofagi, bazofile. Duże znaczenie odgrywa w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych. Reakcje przyjmują różne postacie:

• forma ziarniniakowa - obecne komoki olbrzymie i nabłonkowate

• reakcja Jonesa-Mote'a - duża liczba bazofilów w nacieku

Najczęstszą formą jest nadwrażliwość kontaktowa np. alergiczne kontaktowe zapalenie skóry.

Immunologia układu rozrodczego

Tolerancja wobec autoantygenów męskich komórek rozrodczych zapewniona jest przez:

• element bierny - bariera krew-jądro, czyli sekwestracja

• element aktywny

• komórki Sertolego - zawierają czynniki o charakterze immunosupresyjnym (zdolność hamowania prolferacji limfocytów), a także dzięki obecności w swej błonie ligandów dla białka Apo-1/Fas → mogą indukować apoptozę a aktywowanych limfocytach

• progesteron, testosteron - miejscowe działanie immunosupresyjne

• komórki śródmiąższowe Leydiga - tworzą rozety z leukocytami jednojądrzastymi, hamując prezentację antygenu przez formowanie ścisłych interakcji

Tolerancja samic wobec antygenów komórek rozrodczych samca zapewniona jest przez:

• szybkie usuwanie antygenu - miejscowy napływ leukocytów o właściwościach żernych, a także szybkie opłaszczanie plemnikow naturalnymi przeciwciałami o szerokim zakresie, uniemożliwiając powstanie przeciwciał o dużym powinowactwie

• pozostanie plemnikow w środowisku osocza nasienia o właściwościach immunosupresyjnych (wykryto obecność takich cytokin jak: TGF-α i -β, IL-1β, -6, -8 i rozpuszczalny receptor dla IL-2)

Immunologiczne aspekty niepłodności męskiej - do czynników predysponujących do powstania przeciwciał przeciwplemnikowych należą:

• stosunki homoseksualne

• przerwanie bariery krew-jądro w wyniku urazu, skrętu jądra, ruchomosci gonad, wnętrostwa

• infekcje wirusowo-bakteryjne (zwłaszcza zapalenie przyusznic w wieku okołopokwitaniowym)

• antykoncepcyjny zabieg przecięcia lub podwiązania nasieniowodów

Immunologiczne tło niepłodności żeńskiej

• czynnikiem predysponujacym do powstania przeciwciał przeciwplemnikowych są infekcje dróg rodnych z jednoczesny utrzymywaniem współżycia; przeciwciała przeciwplemnikowe działają przez

• aglutynacje lub aktywację dopełniacza

• opłaszczenie plemnika i unieruchomienie w sluzie

• związanie z główką plemnika, uniemożliwiając fuzję z komórką jajową

• przeciwciała przeciwko osłonce przejrzystej - niewiadome przyczyny

• przeciwciała przeciw elementom jajnika

• PCOS - zespół wielotorbielowatych jajników (przeciwciała skierowane przeciwko komórkom ziarnistym i/lub innym elementom jajnika)

• POF - premature ovarian failure (heterogenne przeciwciała skierowane przeciwko różnym strukturom tkanki jajnika, powodujące przedwczesne zahamowanie funkcji gonad)

Ciąża

• jedność płodowo-łozyskowa - przetrwanie płodu zapewnia:

• uprzywilejowana immunologicznie macica (osłabione reakcje odpornościowe)

• oddzielenie krążenia płodowo-matczynego

• specyficzna budowa trofoblastu z nieklasycznymi antygenami zgodności tkankowej (HLA-G), o słabej zdolnosci prezentacji antygenu, a hamujacymi działanie komórek NK

• wydzielanie przez matkę czynników ochronnych wobec płodu

• gromadzenie przed- i poimplantacyjnych komórek supresorowych w endometrium/doczesnej

• immunologiczne tło nawracających samoistnych poronień

• nawykowe spontaniczne poronienie to co najmniej trzecie, następujące po sobie poronienie przed upływem 24 tygodnia ciąży

• zespół wtórny to seria poronień następująca po pojedynczej donoszonej ciąży

---