Elementy postępowania cywilnego

3.10.09

Postępowanie cywilne - prowadzona w prawem określonych formach działalność sądów i innych właściwych organów (komornik, notariusz) oraz występujących przed nimi stron i uczestników postępowania zmierzająca do realizacji stosunków cywilno-prawnych oraz wynikających z nich praw podmiotowych.

Stronami w postępowaniu cywilno procesowym są powód i pozwany zaś w postępowaniu nieprocesowym wnioskodawca i inni uczestnicy postępowania.

2 tryby

- proces cywilny

- postępowanie nieprocesowe

Należąca do postępowania odrębnego w sprawach małżeńskich separacja jest prowadzona na wniosek 1 ze stron. Gdy obie ze stron domagają się separacji to wówczas jest to postępowanie nieprocesowe.

Postępowanie cywilne

Sądowe pozasądowe

Rozpoznawcze Egzekucyjne Pomocnicze (mediacja pozasądowa

Post. arbitrażowe

Post.przed izbami morskimi

Proces Post. nieprocesowe

Ogólne Odrębne

- w spr. małżeńskich np. rozwód

- w spr. ze stos. między rodzicami a dziećmi np. ustalenie ojcostwa

- w spr. z zakresu pr. pracy i ubezpiecz. społecznych

- w spr. o ochronę naruszonego postępowania

- w spr. gospodarczych

- uproszczone

- nakazowe

- upominawcze

Najczęściej w sądowym postępowaniu cywilnym realizuje się kolejno 2 jego rodzaje tj.:

- postępowanie rozpoznawcze i

- egzekucyjne

W sprawach o zasądzenie świadczenia wydany wyrok jest tytułem egzekucyjnym i po uzyskaniu klauzuli wykonalności staje się tytułem wykonawczym na podstawie którego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne

Tyt. Egzekucyjny + klauzula wykonalności = tytuł wykonawczy

(1wyrok sądowy - /prawomocny lub

zaopatrz w rygor natychmiast.wykonalności/

2Bankowy tyt.egzek.

3Akt notarialny)

Istnieją również takie postępowania cywilne które kończą się na etapie postępowania rozpoznawczego, chodzi tu o syt. gdy sąd wydaje wyrok ustalający (np. stwierdzający istnienie stosunku najmu) lub wyrok kształtujący (np. wyrok rozwodowy)

Istnieją również takie postępowania cywilne w których nie ma fazy post. rozpoznawczego a tylko faza post. egzekucyjnego prowadzonego przez komornika lub sąd, ma to miejsce np. gdy tytułem egzekucyjnym jest bankowy tyt. egzekucyjny lub notarialny.

Istotną rolę w postępowaniu cywilnym pełnią tzw. postępowania pomocnicze, które nie zmierzają do zasądzenia świadczenia lub ustalenia bądź ukształtowania stosunku prawnego ale maja na celu ułatwienie osiągnięcia wskazanych celów.

Do postępowań tych zaliczmy:

- postępowanie zabezpieczające roszczenie !!!!!!!

- postępowanie pojednawcze

- rekwizycyjne (np. pomoc sądowa)

- postępowanie zabezpieczające dowody

- postęp. O odtworzenie zniszczonych lub zaginionych akt

- postęp. O oznaczenie przez Sąd Najwyższy sądu właściwego do rozpoznania sprawy

W ramach post. rozpoznawczego wyróżniamy 2 tryby:

1. proces cywilny, w którym sąd rozstrzyga spór między powodem a pozwanym

2. postępowanie nieprocesowe zbliżone do post. administracyjnego, w którym sąd załatwia istotną dla osoby fizycznej lub prawnej sprawę cywilną

Funkcją procesu jest:

- rozstrzygnięcie sporu cywilno-prawnego

Istnieje natomiast szereg funkcji sądu realizowanych w postępowaniach nieprocesowych, należą do nich:

1 ochrona praw osobistych i majątkowych (np. sprawy opiekuńcze lub o ubezwłasnowolnienie)

2. rejestracja zdarzeń cywilnoprawnych (prowadzenie KRS oraz KW)

3. ustalenie stosunków prawnych lub prawa (np. stwierdzenie zasiedzenia)

4. kształtowanie stosunków prawnych lub prawa (np. rozwiązanie stosunku przysposobienia)

5. realizacja innych funkcji zleconych przez ustawę (rozstrzyganie sporów wyborczych)

Proces cywilny może być wszczęty tylko na podstawie pozwu i merytorycznie kończy się wydaniem wyroku.

Postępowanie nieprocesowe może być wszczęte na wniosek lub z urzędu i kończy się wydaniem postanowienia orzekającego co do istoty sprawy (np. postanowienie o zniesienie współwłasności lub postanowienie działowe)

W postępowaniu ogólnym (zwykłym) rozpoznawane są takie sprawy jak:

O zapłatę, odszkodowanie, o eksmisję z lokalu, o zwrot nieruchomości czy tez zaniechanie naruszenia praw własności

Ze względu na specyfikację pewnych spraw (np. małżeńskich, rodzinnych) bądź konieczność przyspieszenia postępowania ustawodawca wprowadził również postępowania odrębne unormowane w art. 425-505 kpc

Sprawa cywilna

W postępowaniu cywilnym rozpoznawane są sprawy cywilne w znaczeniu materialno prawnym tj. sprawy wynikające z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego oraz pr. pracy jak również sprawy cywilne w znaczeniu formalno prawnym tj. wynikające z ubezpieczeń społecznych oraz sprawy do których przypisy kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (np. sprawy dot. ordynacji wyborczej czy umieszczenie alkoholika w zakładzie lecznictwa zamkniętego)

Do rozpoznania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne (rejonowe, okręgowe i apelacyjne) i Sąd Najwyższy. W przypadku gdy dana sprawa nie należy do drogi sądowej mamy do czynienia z instytucją odrzucenia pozwu w formie postanowienia.

Gdyby Sąd powszechny rozpoznał mimo to np. sprawę administracyjna to jest to nieważność postępowania brana pod uwagę z urzędu przez sąd apelacyjny.

W nauce prawa wyróżnia się niedopuszczalność drogi sądowej. Ma ona charakter:

a) bezwzględny

- gdy dana sprawa należy do organu administracyjnego

b) względny

- gdy np. pracownik może wystąpić ze swoim roszczeniem do Sądu Pracy lub komisji pojednawczej

c) czasowy

- gdy postępowanie sądowe może być nieprowadzone po uprzednim przeprowadzeniu postępowania wewnątrz organizacyjnego lub reklamacyjnego (np. w prawie spółdzielczym lub lotniczym)

Prawo procesowe cywilne to ogół norm kompetencyjnych (dot. jurysdykcji krajowej i właściwości sądu) oraz norm procesowych sensu stricte (dot. przebiegu postępowania)

Normy te zawarte są przede wszystkim w Kpc 17.11.1964 r.

Składa się on z przepisów ogólnych art. 1-13 oraz 5 części ( post. rozpoznawcze, zabezpieczające, egzekucyjne, przepisy i zakresy międzynarodowego post. cywilnego i sąd polubowny)

Inne normy procesowe zawarte są np. w Ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz w Ustawach przekazujących sprawy administracyjne do postępowania cywilnego (spr. wyborcze, rozgraniczenia nieruchomości itp.)

Zasady

W postępowaniu cywilnym funkcjonują 3 grupy zasad. Niektórzy autorzy wyróżniają jeszcze 2 dodatkowe:

Igr. Zasady sądowego wymiaru sprawiedliwości

np. zasada prawa do sądu - art. 45 konstytucji

Zasada jawności

Zasada humanitarnego postępowania

Zasada niezawisłości sędziowskiej

II gr. Zasady naczelne postępowania cywilnego

np. zasada prawdy materialnej

Zasada równouprawnienia

Zasada dyspozycyjności

Zasada kontradyktoryjności

Zasada bezpośredniości

Zasada ustności

Najważniejszą jest zasada dyspozycyjności, która występuje w dwóch postaciach jako

- dyspozycyjność materialna i formalna

Dyspozycyjność materialna - to rozporządzanie podmiotem procesu cywilnego

Dyspozycyjność formalna - to dokonywanie czynności procesowych takich jak złożenie zażalenia, apelacji, skargi o wznowienie postępowania

Do aktów materialnych powoda zaliczmy:

- wniesienie powództwa

- zakreślenie jego granic

- cofnięcie pozwu

- zrzeczenie się roszczenia

- zmianę powództwa

- roszczenie oraz ograniczenie pozwu

Cofnięcie pozwu - jest czasową rezygnacją z dochodzenia roszczenia w konkretnym procesie niewykluczającą możliwości skutecznego dochodzenia w przyszłości

Zrzeczenie się roszczenia - oznacza, że roszczenie to wygasa. Powód może co prawda wnieść nowe powództwo ale zostanie ono oddalone na wniosek pozwanego

Nie można natomiast zrzec się praw stanu cywilnego (np. prawa do rozwodu)

17.10.09

Jeżeli chodzi o akty dyspozycyjności materialne pozwanego - to najważniejszym z nich jest tzw. uznanie powództwa. Jest to oświadczenie woli i wiedzy pozwanego. Przez oświadczenie wiedzy pozwany potwierdza prawdziwość twierdzeń powoda zawartych w pozwie lub innych pismach procesowych. Przez oświadczenie woli pozwany wyraża zgodę na wydanie wyroku zgodnego z treścią żądania pozwu. Wyrokowi temu nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.

Wyrok najwcześniej może się uprawomocnić po 3 tyg. Od jego ogłoszenia.

Jeden tydzień jest przewidziany na złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia, a 2 kolejne na złożenie apelacji.

III gr. zasady konstrukcyjne, które nie realizują podstawowych celów postępowania cywilnego lecz dotyczą pewnych jego stadiów lub etapów. Do grupy tej zaliczamy:

- zasadę swobody oceny dowodów odnoszącą się do prawa dowodowego (art. 233KPC)

- zasadę instancyjności wynikająca z art. 176 konstytucji RP

IV gr. zasady dot. orzekania o kosztach procesu

- zasada odpowiedzialności za wynik postępowania, oznacza, że strona przegrywająca sprawę cywilną jest zobowiązana zwrócić koszty procesu stronie wygrywającej

- zasada kosztów celowych, oznaczająca, że strona przegrywająca z prawem jest zobligowana zwrócić jedynie koszty sądowe oraz wydatki i wynagrodzenie jednego adwokata (choćby nawet stronę przeciwną reprezentowało kilku adwokatów)

Powyższe zasady modyfikują częściowo takie zasady jak:

- zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów (gdy strona wygrywa część roszczenia)

- zasada zawinienia (gdy strona przeciąga postępowanie, gra na zwłokę)

- zasada słuszności (gdy strony nie mającej środków finansowych nie obciąża się kosztami procesowymi)

V gr. zasady natychmiastowego postępowania cywilnego

- zasad wzajemności nakazująca traktować cudzoziemców przed sądem polskim w taki sam sposób jak traktuje się obywatela Polski pod warunkiem, że Polacy traktowani są analogicznie w kraju tego cudzoziemca

- zasada respektowania orzeczeń sądów zagranicznych

Międzynarodowe postępowanie cywilne to postępowanie przed sądem krajowym w sprawach z elementem zagranicznym.

Podstawowym pojęciem tego postępowania jest jurysdykcja krajowa:

-jest to właściwość sądów polskich w sprawach z elementem zagranicznym.

Konstruuje się ją w oparciu o tzw. łącznik

Łącznik to okoliczność która wiąże sprawę z terytorium państwa polskiego

W sprawie rozwodowej Polaka i Niemki łącznikiem będzie obywatelstwo polskie powoda.

Jeżeli np. w sprawie rozwodowej łącznik obywatelstwa jednej ze stron występuje wraz z łącznikiem ich zamieszkania w Polsce to mamy do czynienia z tzw. jurysdykcją wyłączną sądów polskich. Występuje ona również przy sprawach dot. nieruchomości położonych w Polsce. Inne łączniki to np.:

- łącznik miejsca zawarcia umowy

- łącznik miejsca wykonania umowy

- łącznik miejsca otwarcia spadku

W zakresie międzynarodowego postępowania cywilnego dopuszczalne są tzw. Umowy prorogacyjne (poddające sprawę należącą do sądu zagranicznego do właściwości sądu polskiego) oraz umowy derogacyjne (uchylające właściwość sądów polskich na rzecz sądów zagranicznych)

Podmioty postępowania cywilnego

1. Skład sądu

W postępowaniu cywilnym regułą jest rozpoznawanie spraw w procesie i w postęp. nieprocesowym przez jednego sędziego zawodowego

Wyjątkiem od tej reguły jest syt. gdy orzeka jeden sędzia zawodowy i dwóch ławników, ma to miejsce w następujących sytuacjach:

- w sprawach z zakresu pr. pracy dot. np. ustalenia istnienia stosunku pracy, w spr. o przywrócenie do pracy, czy w spr. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia

- sprawy dot. naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i o roszczenia z tym związane

- sprawy o odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wyniku stosowania mobbingu

- sprawy o rozwód

- sprawy o separację

- sprawy o ustalenie bezskuteczności uznania dziecka

- sprawy o rozwiązanie przysposobienia

• 3 sędziów zawodowych orzeka w sprawach o:

1 ubezwłasnowolnienie

2 uznanie i stwierdzenie wykonalności zagranicznych orzeczeń

3 przed sądem apelacyjnym II instancji

4 skargę kasacyjną

KPC przewiduje możliwość wyłączenia sędziego na podstawie ustawy lub na wniosek strony

• Sędzia wyłączony z mocy ustawy (index inhabilis) jest niezdolny do orzekania w danej sprawie gdyz np. jest małżonkiem lub krewnym strony bądź był w przeszłości pełnomocnikiem lub radca prawnym jednej ze stron

• Sędzia wyłączony na wniosek strony (index suspectus) to osoba co do której postawiono zarzut braku bezstronności

Jeżeli w sprawie orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy to jest to przyczyna nieważności postępowania a także podstawa do wznowienia postepowania cywilnego powodu nieważności zakończonego prawomocnym wyrokiem

Właściwość sądów

- to zakres kompetencji przyznany sądom w sferze rozpoznawania i rozstrzygania spraw cywilnych

2 podziały:

1. Ze względu na źródło z którego wynika wyróżniamy:

właściwość ustawową umowną i delegacyjną

- Regułą jest właściwość ustawowa wynikająca z kodeksu.

Na podstawie art. 46 Kpc strony mogą umówić się jednak na poddanie sprawy innemu sądowi niż wynikający z ustawy. Jeżeli właściwy z ustawy jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego to strony mogą przyjąć że sprawa będzie rozpatrywana przed sądem miejsca zamieszkania powoda lub innym sądem.

- właściwość delegacyjna stosowana jest np. wówczas gdy wyłączeni zostają wszyscy sędziowie danego sądu i sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę do rozpoznania innemu sądowi

2. ze względu na rodzaj sprawy wyróżniamy:

Właściwość rzeczową, miejscową i funkcyjną

- właściwość rzeczowa - to podział kompetencji do rozpoznawania spraw w I inst. Przez sądy rejonowe i okręgowe. Regułą jest rozpoznawanie spraw w I inst. przez sądy rejonowe.

Na podst. art. 17 Kpc do właściwości sądów okręgowych należą:

• Sprawy o prawa niemajątkowe (np. dot. dóbr osobistych), sprawy rodzinne - oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania dziecka oraz o rozwiązanie przysposobienia

• Sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych w tym wynalazczych

• Sprawy o roszczenia wynikające z prawa procesowego

• O prawa majątkowe w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tyś zł a w sprawach gospodarczych 100tys zł oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawczych w elektronicznym postępowaniu upominawczym

• O wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni

• O uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi którym ustawa przyznaje zdolność prawną

• O zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji

- właściwość miejscowa - która występuje jako ogólna, przemienna i wyłączna

ogólna określana jest wg miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego

przemienna pozwala powodowi na wytoczenie powództwa wg miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego lub przed sądem bardziej dogodnym dla powoda np. matka dziecka może wytoczyć powództwo o ustalenie ojcostwa wg miejsca zamieszkania pozwanego lub wg swego miejsca zamieszkania

wyłączna wskazuje na sąd jedynie właściwy do rozpoznania sprawy który nie może być zmieniony umową stron, chodzi tu np. o sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy

- właściwość funkcyjna- wiąże się z sytuacjami w których ustawodawca przekazuje sprawę do rozpoznania danego sądu bez względu na właściwość miejscową i rzeczową np. Sąd najwyższy wskazuje sąd właściwy do rozpatrzenia sprawy gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania pozwanego (cudzoziemca)

14.11.09

Stronami postępowania w procesie cywilnym są powód i pozwany, natomiast w postępowaniu nieprocesowym występuje wnioskodawca i inni uczestnicy postępowania.

Najczęściej jest tak , że stroną procesową jest strona stosunku materialno-prawnego np. wierzyciel i dłużnik z umowy pożyczki są pozwanym i powodem w procesie cywilnym.

Zdarzają się jednak sytuacje gdy stroną procesową jest osoba która nie jest stroną stosunku materialno prawnego np. prokurator, organizacja społeczna lub rzecznik praw obywatelskich, które to podmioty występują w imieniu własnym ale na rzecz innej osoby.

W związku z powyższym wyróżnia się pojęcia strony w znaczeniu formalnym i strony w znaczeniu materialno-prawnym inaczej zwaną strona rzeczywistą

Stroną w znaczeniu formalnoprawnym jest osoba, która w imieniu własnym dochodzi ochrony praw podmiotowych własnych lub cudzych (strona stos mat-praw, prokurator, organizacja społeczna, rzecznik praw obywatelskich, powiatowy lub miejski rzecznik konsumentów, inspektor pracy, kurator spadku, kurator procesowy, wykonawca testamentu, zarządca nieruchomości)

Strona w znaczeniu materialno prawnym jest osoba w interesie której jest dochodzone roszczenie albo przeciwko której dochodzone jest żądanie (np. ojciec pozostający w niedostatku na rzecz którego prokurator wytoczył powództwo o alimenty w stos do dzieci)

Odpowiednikiem zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych na gruncie postępowania cywilnego są pojęcia zdolności sądowej i procesowej

Zdolność sądowa - to możność bycia stroną lub uczestnikiem w postępowaniu cywilnym.

Posiadają ją wszystkie osoby fizyczne od urodzenia do śmierci, osoby prawne oraz organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów choćby nie posiadały osobowości prawnej np. stowarzyszenia zwykłe.

Zdolność tą posiada również osoba poczęta ale jeszcze nie urodzona.

Brak zdolności sądowej może być uzupełniony w wyznaczonym terminie a jeśli to nie nastąpi to sąd odrzuca w wyznaczonym terminie pozew.

Jeżeli sprawa zostanie rozpoznana mimo braku zdolności sądowej strony to jest to podstawa nieważności brana z urzędu pod uwagę przez sąd apelacyjny.

Jeżeli mimo braku zdolności sądowej sąd wyda prawomocny wyrok to jest to podstawa do wznowienia postępowania z powodu nieważności.

Zdolność procesowa- to możność samodzielnego podejmowania czynności w postępowaniu cywilnym.

-Pełną zdolność procesową posiadają osoby pełnoletnie - nieubezwłasnowolnione.

-Ograniczoną zdolność procesową posiadają osoby między 13-18 rokiem życia oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Podmioty te mogą dokonywać wszystkie czynności procesowe w bieżących sprawach życia codziennego np. rozporządzać zarobionym wynagrodzeniem albo zawierać drobne umowy kupna sprzedaży.

-Osoby do 13 roku życia i osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie maja zdolności procesowej i działa za nich opiekun lub kurator bądź rodzice.

-Brak zdolności procesowej powoda prowadzi do odrzucenia pozwu, nie można natomiast odrzucić pozwu z powodu braku zdolności procesowej pozwanego. W tym przypadku musi być zawsze ustanowiony przedstawiciel ustawowy. Brak zdolności procesowej stanowi również podstawę nieważności postępowania oraz przyczynę wznowienia postępowania z powodu nieważności po uprawomocnieniu się wyroku.

Zdolność postulacyjna - to możliwość do osobistego występowania w postępowaniu cywilnym w każdym bez wyjątku postępowaniu.

Posiadają ja : adwokat i radcowie prawni reprezentujący strony w postępowaniu przed sądem najwyższym ze skargi kasacyjnej oraz ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Ma ją także rzecznik patentowy w sprawach dot. ochrony własności przemysłowej. Zdolność postulacyjną mogą realizować też inne osoby które z powodu kalectwa nie mogą osobiście występować przed sądem np. osoby reprezentujące głuchoniemego.

Legitymacja materialna i procesowa

Materialna- oznacza posiadanie przez stronę rzeczywistą prawa podmiotowego lub interesu prawnego.

Formalna- oznacza posiadanie przez stronę w znaczeniu formalnym uprawnienia do występowania w procesie konkretnym.

O ile posiadanie zdolności sądowej czy procesowej jest ogólną kwalifikacją przysługującą każdej osobie fizycznej czy prawnej o tyle legitymacja materialna lub procesowa jest uprawnieniem do występowania w konkretnym procesie kwalifikacyjnym przez podmiot tego procesu.

Brak legitymacji materialnej i procesowej prowadzi do oddalenia powództwa wyrokiem.

Współuczestnictwo procesowe- to sytuacja w której po jednej lub obu stronach występuje kilka osób.

Wyróżniamy współuczestnictwo pierwotne istniejące od chwili wniesienia pozwu np. gdy właściciel żąda wydania rzeczy od kilku posiadaczy tej rzeczy

Oraz współuczestnictwo następne - (np. gdy w miejsce pozwanego spadkodawcy wstępuje do procesu kilku jego spadkobierców)

Najważniejszy ustawowy podział współuczestnictwa to

-współuczestnictwo materialne i procesowe

Materialne - ma miejsce wówczas gdy w procesie występuje kilka osób mających wspólne prawa i obowiązki (współwłaściciele lub dłużnicy solidarni) lub gdy prawa i obowiązki oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe)

Przy tej odpowiedzialności to samą podstawą faktyczną jest zaciągnięcie długu przez spadkodawcę następnie przejście długu na spadkobierców w wyniku otwarcia spadku i podjęcie obrony w procesie przez spadkobierców. Tą sama podstawą prawną są przepisy kodeksu cywilnego o odpowiedzialności za długi spadkowe.

Formalne- jest gdy miejscem sporu są roszczenia lub zobowiązania jednakowego rodzaju oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej gdy ponad to właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna jak i łącznie. Jeżeli np. 3 poszkodowanych w wypadku komunikacyjnym dochodzi po 10tys od spółki kolejowej to mogą być współuczestnikami formalnymi gdyż sąd rejonowy jest właściwy dla poszczególnych roszczeń jak i wszystkich łącznie.

Gdyby dochodzili po 50tys to nie byłoby współuczestnictwa formalnego gdyż dla poszczególnych roszczeń właściwy jest sąd rejonowy a dla wszystkich łącznie sąd okręgowy.

Kwalifikowanymi postaciami współuczestnictwa materialnego są:

Współuczestnictwo konieczne i jednolite

Konieczne- gdy przeciwko kilku osobom sprawa musi toczyć się łącznie (np. gdy prokurator pozywa w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa matkę dziecka dziecko i ojca dziecka albo też kilku wynalazców projektu racjonalizatorskiego pozywa zakład pracy o wynagrodzenie)

Jednolite- ma miejsce wówczas gdy zapadły wyrok dot. niepodzielnie wszystkich współuczestników (np. kilku członków spółdzielni mieszkaniowej może wystąpić o uchylenie uchwały walnego zebrania członków lub rady nadzorczej podwyższającej stawki za korzystanie z parkingu osiedlowego lub spółdzielczej tv kablówkowej

Charakterystyczne jest to że czynności współuczestników jednolitych działających w procesie są skuteczne w całej rozciągłości wobec współuczestników niedziałających

Wyjątkiem od tego są akty dyspozycyjności materialnej.

Do zawarcia ugody zrzeczenia się roszczenia lub uznania powództwa potrzebna jest zgoda wszystkich współuczestników

Interwencja Głowna - to powództwo osoby trzeciej o rzecz lub prawo o które toczy się proces pomiędzy innymi osobami.

W takim przypadku sąd który wszczął pierwsze postępowanie może na podstawie art. 177 §1pkt2 kpc zawiesić to postępowanie do czasu rozstrzygnięcia pozwu interwencyjnego.

Możliwe jest również połączenie obu spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia wyrokiem łącznym.

Interwencja uboczna - to przystąpienie osoby trzeciej do toczącego się postępowania po stronie powoda lub pozwanego.

O ile interwencja główna może mieć miejsce do czasu zamknięcia rozprawy w I inst. o tyle interwencja uboczna może mieć miejsce do zamknięcia rozprawy w II instancji.

Interwencja uboczna jest dopuszczalna w każdej sprawie majątkowej.

Sąd Najwyższy od początku obowiązywania kpc z 1964 r sprzeciwiał się dopuszczeniu interwencji ubocznej w sprawach rodzinnych w szczególności uznał za niedopuszczalne występowanie po stronie matki w charakterze interwentów ubocznych mężczyzn wobec których pozwany w sprawie o ustalenie ojcostwa podniósł zarzut exceptio sensu konkubenta (współżycia z innymi mężczyznami).

Inerwenient uboczny - może sam zgłosić się do sprawy albo może być przypozwany przez sąd na wniosek strony.

Ta 2ga sytuacja ma miejsce wówczas gdy najemca pozwany przez osobę trzecią przypozywa do sprawy wynajmującego.

Strony mogą nie wyrazić zgody na wstąpienie osoby 3ciej do sprawy jako interwenienta ubocznego. W takim przypadku składają środek o nazwie „opozycja”, a sąd rozstrzyga czy ta opozycja jest uzasadniona czy nie.

Interwenient uboczny uważany jest za pomocnika i kontrolera strony, Może on podejmować czynności dopuszczalne wg stanu sprawy.

Czynności interwenienta ubocznego nie mogą pozostawać w sprzeczności z działaniami lub czynnościami strony.

Interwenient uboczny może wstąpić do sprawy w miejsce stron do których przystąpił (może zastąpić stronę). Ma to w szczególności miejsce w przypadku tzw. interwencji ubocznej samoistnej tj. w sytuacji gdy ze względu na przedmiot postępowania interwenient mógłby być stroną a strona interwenientem ubocznym (dot. małżonków)

---