Literatura:
1. Edward Łuczyński, J. Maćkiewicz „Językoznawstwo ogólne” Gdańsk 2000
II wyd. 2002 r. (inne znaki językowe)
2. Cz. Lachur „Zarys językoznawstwa ogólnego” Opole 2004
3. R. Grzegorczykowa „Wstęp do językoznawstwa” Warszawa 2007
4. K. Potański (red.) „Encyklopedia językoznawstwa ogólnego” Wrocław 1995 - wybrane artykuły hasłowe
5. E. Rzetelska-Feleszko (red.) Warszawa - Kraków 1998 „Polskie nazwy własne. Encyklopedia” - wybrane artykuły hasłowe
6. J. Bartmiński red. „Współczesny język polski” Lublin 2001
s. 85-253, 405-447, 527-561, 601-656
lub
„Encyklopedia kultury polskiej XX w.” Tom II Wrocław 1993
s. 87-241, 397-444, 499-532, 571-624
7. A. Wilkoń „Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny” Katowice 2000
8. Stanisław Grabias „Język w zachowaniach społecznych” Lublin 1994
9. T. Smółkowa „Neologizmy we współczesnej leksyce polskiej” Kraków - Pułtusk 2001
s. 69-97
10. A. Furdal „Językoznawstwo otwarte” Wrocław 1990 - Wyd. II, Wrocław 2000 - Wyd. III
11. A. F. Majewicz „Języki świata i ich klasyfikowanie” Warszawa 1999
Klasyfikacja językowa + mapa Europy
DZIAŁY WIEDZY O JĘZYKU:
I. Podział wiedzy o języku:
a) językoznawstwo wewnętrzne
b) językoznawstwo zewnętrzne
c) językoznawstwo stosowane
II. wg przedmiotu
a) językoznawstwo szczegółowe ( język polski, zajmuje się jednym językiem)
b) językoznawstwo ogólne (zajmuje się cechami w różnych językach - to co jest wspólne różnym językom)
III. wg metody
a) opisowe (synchroniczne - razem w jakimś czasie)
b) historyczne (diachroniczne - przez czas; dia chronos)
IV. językoznawstwo porównawcze - zajmuje się porównywaniem języków
a) genetyczne (historyczne)
b) typologiczne
Ad. I
a) językoznawstwo wewnętrzne
• gramatyka z podsystemami
-fonetyka
-morfologia (nauka o budowie) : fleksja (temat fleksyjny, końcówka fleksyjna), słowotwórstwo (podstawa słowotwórcza, format słowotwórczy)
-składnia
• leksykologia (przeogromny obszar, zajmuje się słownictwem, leksemami)
-wewnętrzna: semantyka (nauka o znaczeniu wyrazów) i frazeologia
-zewnętrzna: statystyka leksykalna i psycholeksykologia
Leksykologia:
-wewnętrzna: semantyka i frazeologia (oraz niektórzy uważają, że statystyka leksykalna i psycholeksykologia)
-zewnętrzna: stylistyka leksykalna, geografia lingwistyczna (leksykalna) i leksykologia diachroniczna
b) językoznawstwo zewnętrzne
-leksykologia zewnętrzna (stylistyka leksykalna, geografia lingwistyczna i leksykologia diachroniczna)
-socjolingwistyka
-psycholingwistyka
-neurolingwistyka
-etnolingwistyka
-historia języka
c) językoznawstwo stosowane
-kultura języka
-logopedia
-afazjologia
-tekstologia
-glottodydaktyka (metodyka nauczania)
Związki z innymi dziedzinami wiedzy:
a) humanistyczne
-filozofia
-logika
-psychologia
-socjologia
-geografia
-historia
-kultura
-etnografia (opis ludu)
b) przyrodnicze
-fonetyka
-medycyna (neurologia)
c) matematyczno-fizyczne
-fonetyka
-fonetyka akustyczna
Wyraz jako znak językowy
Semiotyka - nauka o znakach
Znak językowy = znaczący zespół dźwięków
Cechy wszystkich znaków:
1) materialność (wzrok, dźwięk)
2) semantyczność (treść, znaczenie, zdolność przekazania informacji)
3) systemowość (uporządkowanie elementów)
4) arbitralność (dowolny niczym nieuzasadniony, nie ma fizycznego podobieństwa - drzewo a drzewo)
5) konwencjonalność (umowa społeczna przekazywana kulturowo)
Cechy tylko znaków językowych:
1) rozwój (produktywność)
2) niezależność od jednostki
3) ograniczona arbitralność (jak się odnajduje zespół liter)
4) możliwość wyrażania emocji
5) złożoność struktury
Klasyfikacja znaków
1)
- objawy = symptomy
naturalne :
- ikony, obrazy
ZNAKI :
- znaki językowe
- konwencjonalne :
- znaki niejęzykowe
istota znaków ikonicznych - fizyczne podobieństwo
2) wg Buttlerowej
- naturalne : objawy = symptomy
ZNAKI :
- ikony
- konwencjonalne :
- znaki językowe
3) wg Smółkowej
- naturalne : objawy = symptomy
ZNAKI : - ikony = obrazy
- konwencjonalne
Językoznawcza semantyka
Treść - każdy znak językowy ma treść, czyli przekazanie informacji o nazywanym obiekcie.
Słownik ma obowiązek ustalać treść wyrazu na postawie ilości użyć danego wyrazu.
Definicje `treści':
I. wg Grzegorczykowej:
Treść - zespół cech charakterystycznych dla klasy obiektów i tylko dla niej. Zespół cech przysługujących wszystkim desygnatom danej nazwy.
II. wg Dunaja:
Treść - wyraz oznacza klasę obiektów i współoznacza zespół cech uznanych za charakterystyczne dla danej klasy obiektów.
Ćwiczenie 1.
Dryblas - mężczyzna wysoki i dobrze zbudowany. Żeromski mówił o sobie, że jest dryblasem, bo nie lubił przebywać w towarzystwie, zabierać głosu, był niewydarzony w towarzystwie.
W indywidualnych użyciach:
a) treść wyrazu:
-mężczyzna (cecha klasy obiektów) genus proximus
-wysoki => cechy charakterystyczne dla dryblasa (diferentia specifica) dzięki nim
-młody odróżniamy wyrazy
b) przekazanie informacji o nazywanym obiekcie:
Definicja klasyczna: płeć, wiek, wzrost - cechy różniące dryblasa od młodzieńca i wielkoluda
c) fenomen języka polega na tym, że wyraz odnosi się do całej klasy obiektów, ale też do każdego z osobna
d) jeśli znamy wyraz, to sekwencja dźwiękowa odsyła nas do wyobraźni, do tego, co już widzieliśmy i znamy, dopiero po tym ustalam lub przywołuję cechy danej klasy obiektów.
Ćwiczenie 2.
Fotel - mebel, służący do siedzenia, mający podpórki pod ręce
A dryblas (forma materialna) A dryblas
B odniesienie treściowe C odniesienie przedmiotowe (zabiera z
C odniesienie przedmiotowe języka i przenosi do rzeczywistości pozajęcykowej, widzę wysokiego, dobrze
zbudowanego mężczyznę
B odniesienie treściowe, pojęciowe
(czyli językowe, bo odsyła do celu określających tę grupę młodych, wysokich, dobrze zbudowanych mężczyzn)
B
(wg de Sossiere'a znak językowy)
A C
(sekwencja dźwiękowa) (pozajęzykowa)
funkcja materialna, wyraz
A
---------------------------------------
I I
I I
B C
równorzędna
Ćwiczenie 3.
dziecko, ksiądz
bachor, klecha
odniesienie przedmiotowe takie samo, różni się nacechowaniem czyli składnikiem treści
W obrębie treści są 3 rodzaje składników:
I. Intelektualne
-mężczyzna młody, wysoki
-osoba niedorosła
II. Ekspresywne
-złe nacechowanie: niespokojne, niegrzeczne
III. Konotacyjne - składniki kulturowe
-lew - odwaga, waleczność
-dąb - silny, potężny
-osika - lęk, trząść się
Różnica między imionami, nazwiskami i przezwiskami
Imiona - się nadaje
Nazwiska - się dziedziczy (np. podczas ślubu można zmienić nazwisko)
Przezwiska - nadawane ze względu na cechy charakteru, wyglądu
Onomastyka (nazwy własne)
Każda nazwa własna ma tylko 1 desygnat. W tym sensie nazwy własne nie mają znaczenia i cech treści. W momencie, kiedy słyszymy sekwencje dźwiękowe: Wawel, Warszawa, Bolesław Chrobry, Kraków, Afryka - uruchamia się nasza wiedza.
I. Antroponimia - dział wiedzy o nazwach osobowych:
-imiona
-nazwiska (pełni funkcję wyróżniającą)
-pseudonimy (literackie, żołnierskie, mają chronić, nick)
-przezwiska
-przydomki (przy nazwisku, pełni funkcję wyróżniającą, jakby 2 dodatkowe nazwisko)
Antroponim - nazwa własna: Ewa, Doda, Bachleda-Curuś, Zośka itd.
II. Etnonimia - (gr. ethnos - lud, plemię) dział wiedzy o nazwach plemion, narodów, np. Polacy, Niemcy, Indianie, Wiślanie, Majowie, Masajowie, Mazowszanie, Wielkopolanie itd.
Etnonim - nazwa plemienia, narodu.
III. Toponimia (Topomastyka) - dział wiedzy o nazwach miejscowych.
Toponim - nazwa miejsca.
a) makrotoponim - mazwy miejscowe zamieszkane (są na mapie): miasto, wieś, przysiółek, osady, np. Wyszków, Zabrze, Leszczydół Stary, Rio de Janerio
b) mikrotoponim - miejscowe nazwy niezamieszkane: lasy, pola, łąki, wzniesienia tzw. nazwy terenowe
c) urbonimy - nazwy miejskie: plac, pomnik, park, most, dzielnica, ulica, osiedle, ścieki wodne, kościół
IV.Chrononimia - dział wiedzy o nazwach części świata, krajów, kontynentów
Chronim - nazwa państwa, kontynentu: Europa, Zachód, Czarny Ląd, Ameryka Łacińska, Polska
V. Oronimia - dział wiedzy o nazwach górskich
Oronim - nazwy górskie
Wg Mrózka:
-pojedyncza góra
-pasmo górskie
-grupa górska
-masyw górski
-naturalne elementy góry (szczyt: Giewont, Kasprowy Wierch, grzbiet, zbocze, przełęcz, dolina)
VI. Hydronimia - dział wiedzy o nazwach wód
Hydronimy - nazwy wodne
-rzeka, jezioro
VII. Astronimia - dział wiedzy o nazwach astronomicznych (antropomorfizacja - nadaje się gwiazdom nazwy ludzi)
Astronim - nazwy astronomiczne
-Warkocz Bereniki, Mars, Wenus, Naptun, Czerwony Olbrzym, Bliźnięta, Malarz, Panna, Woźnica
VIII. Zoonimia - dział wiedzy o nazwach zwierząt (zoomorfizacja - nadaje się gwiazdom nazwy zwierząt)
Zoonim - nazwy zwierząt
-Koński Łeb, Baran, Byk, Koziorożec, Mucha, Mały Lew, Mała Niedźwiedzica, Zając, Ryby
IX. Ideonimy (wg Kosyla) - nie ma działu `ideonimia'
-tytuły utworów literackich, plastycznych, muzycznych, filmów, gazet itp.
-nazwy organizacji politycznych, społecznych + nazwy własne obiektów: kino, teatr, willa, dom wczasowy, lokal (gastronomiczny, handlowy), zakład przemysłowy, jednostka wojskowa, zespół muzyczny, szkoły
X. Chrematonimy (wg Kosyla) - (gr. chrematos - rzecz, przedmiot) jednostkowe lub seryjne wytwory rąk ludzkich takie, które nie są trwale związane z krajobrazami
-rzecz : wyroby drogeryjne, środki transportu, meble, artykuły AGD, spożywcze
-towar : szczerbiec
-zdarzenie : zbliża się do nazw pospolitych
-najbardziej produktywna klasa nazw własnych
apelatywizacja - przejście od nazw własnych do nazw pospolitych (papierosy, samochód, ma konsekwencje w ortografii, np. marka - dużą literą, a jednostkowy papieros małą literą)
XI. Fitonimy - nazwy drzew i krzewów
XII. Anemonimy - (gr. anemos - wiatr) np. huragan Katrina
XIII. Chrononimy - (gr. chronos - czas) Wielkanoc, Boże Narodzenie
Transonimizacja - przesunięcie nazwy własnej na drugą nazwę własną (uzyskuje się nazwy bohaterów literackich, mitologiczne), np. ciastko - Pani Walewska, wódka - Pan Tadeusz
Onimizacja - odwrotność apelatywizacji, przeniesienie nazwy pospolitej do własnej, np. „Pyszne” ciastko
Apelatywizacja - przejście od nazw własnych do nazw pospolitych, np. papierosy „Fajranty”, ale palę fajranta.
Istota nazw własnych:
1. Polega na odmiennej funkcji, jaką pełnią w procesie komunikaji (wyróżnianie).
2. Nazwy własne powstają z tego samego tworzywa językowego, co wyrazy pospolite.
3. Nie istnieje specjalny dobór wyrazów występujących w roli nazw własnych. Nazwy własne nie mają zazwyczaj odmiennej niż pospolite budowy.
4. Zakres nazw własnych jest bardzo wąski, ograniczony do jednej osoby, miejsca, itd. Treścią nazw własnych jest wiedza, informacja na temat oznaczonego przez nią obiektu lub mają znaczenie bardzo ogólne.
np. Wisła - rzeka (znaczenie)
Wawel
Nazwy własne nie mają znaczenia, w to miejsce wchodzi nasza wiedza.
Wewnętrzne zróżnicowanie języków
Cechą każdego języka jest to, że zawiera on nazwy własne i to język ten wyróżnia.
I. Zróżnicowanie współczesnej polszczyzny
II. Klasyfikacja genetyczna języków
Wiele konfliktów zbrojnych rodzi się z niezrozumienia kultur, religii, a to jest wynikiem nieznajomości języków - wg Majewskiego
Podstawowe grupy (rodziny) języków:
I. języki indoeuropejskie (prawie 50% ludzkości)
II. języki chińskotybetańskie + język japoński i język koreański (chińczyków jest bardzo dużo, prawie 20% ludzkości posługuje się tym językiem)
III. języki semitochamickie:
-arabski (ponad 150 mln Arabów)
-hebrajski (język starotestamentowy, dziś posługują się nowohebrajskim)
-egipski
IV. języki uralskie
a) ałtajskie (Azerbejdżan)
-turecki
-tatarski
-kazachski
b) kaukazkie
-gruziński
-czeczeński
-abchazki (Abchazja)
-dagestański (Dagestan)
c) ugrofińskie
-węgierski*
-fiński
-estoński
-karelski
-lapoński
*Węgrzy gdy przywędrowali do Europy podzielili Słowian, bo na północy i na południu Węgier są Słowianie.
V. języki indonezyjsko-australijskie
VI. języki indiańskie
VII. języki eskimoskie
1. Klasyfikacja genetyczna - historyczno-porównawcza, punktem wyjścia do zrobienia takiej klasyfikacji jest porównywanie języków współczesnych i cofanie się w czasie. Głównie podstawą jest stopień pokrewieństwa i pochodzenie.
Za języki pokrewne uważa się te, które powstały z jednego wspólnego prajęzyka ulegającego na różnych obszarach, różnym rodzajom ewolucji.
Narody wędrowały i przemieniały się, zmieniały się kulturowo. Taka była przyczyna rozbicia i oddalania od siebie.
2. Pojęcie prajęzyka jest hipotezą badawczą, przyjętą na postawie porównawczych badań różnych języków mających wspólne cechy. Nie ma świadectw pisanych prajęzyka, jego stan jest rekonstruowany.
*sanskryt
3. Podstawowym pojęciem klasyfikacji genetycznej jest rodzina językowa tzn. grupa języków pochodzących ze wspólnego prajęzyka. Dla rodziny indoeuropejskiej takim prajęzykiem był język praindoeuropejski.
4. Języki wywodzące się ze wspólnego prajęzyka, sąsiadujące ze sobą geograficznie, pozostające w długotrwałych i ścisłych związkach tworzą ligę językową (mogą należeć do różnych rodzin, ale muszą mieć wspólny prajęzyk).
Pochodzenie języka ustala się na podstawie nazw:
-koczownicze
-wojownicze
Plemiona się rozprzestrzeniały, traciły ze sobą kontakt, musiały walczyc i wybijać ludność, zasiedlać tereny.
1. Rozprzestrzenianie geograficzne
2. Substrat językowy i zróżnicowały się języki
Języki indoeuropejskie
I. Grupa indyjska:
-sanskryt, ale nie jest współczesny
-hindi
-nepalski
-pendżabi
-romski (naród bez ojczyzny, walczą bo chcą mieć swój kawałek ziemi)
-bengalski
II. Grupa irańska:
-perski
-kurdyjski (naród bez ojczyzny)
-afgański
III. Grupa ormiańska
IV. Grupa języki celtyckie: (rodzina celtycka - dawna italoceltycka)
-szkocki
-irlandzki
-walijski
-bretoński
-kornwalijski / kornijski (w Kornwalii wymarł, ale się odradza)
V. Grupa języki romańskie: (rodzina romańska - italska z łaciną, z łaciny wywodzą się języki romańskie)
-włoski
-hiszpański* (w Barcelonie w Katalonii używa się języka katalońskiego)
-portugalski
-francuski
-prowansalski
-rumuński
-sardyński
-waloński (płd. Belgia)
-retoromański (w Alpach, Austria, Włochy, Szwajcaria, część tych ludności posługuje się tym językiem)
* Hiszpania
Madryt - Kastylia - j. kastylijski (j. urzędowy)
Barcelona - Katalonia - j. kataloński
Walezja - j. walezjański
Inne: j. galego, j. galijski, j. asturijski, j. aragoński
VI. Języki germańskie (gockie)
-angielski
-niemiecki
-holenderski
-duński
-norweski
-szwedzki
-islandzki
-flamandzki (płn. Belgia)
VII. Języki bałtyckie (bałtosłowiańskie)
-litewski
-łotewski
VIII. Języki słowiańskie
a) wschodniosłowiańskie
-rosyjski
-ukraiński
-białoruski
b) zachodniosłowiańskie
-polski
-czeski
-słowacki
c) południowosłowiańskie
-bułgarski
-serbski
-chorwacki
-macedoński
-słoweński
IX. Języki izolowane
-grecki - w tym nowogrecki
-albański - Albania
-baskijski - Baskowie
Ligi językowe:
-bułgarski, macedoński, nowogrecki, albański
-może o naddunajskiej (?)
/Tylko 20% wszystkich języków używanych ma formę pisaną/
Język
1) język = kod = system
społeczny, abstrakcyjny
Tak rozumiany system jest narzędziem do tworzenia tekstów. Kod pełni funkcję kreatywną.
2) język = mówienie
Mówienie jest zawsze indywidualne, jednostkowe, konkretne -> czynność językowa konkretna
3) język = tekst
funkcja komunikatywna
a) f. informacyjna
b) f. ekspresywna (emotywna)
c) f. impresywna (konatywna) -> oddziaływanie na odbiorcę tekstu
d) f. poetycka
e) f. fatyczna (nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktu)
f. komunikatywna f. stanowiąca f. magiczna
oddziaływanie na rytuały, zaklęcia
rzeczywistosć
funkcja języka i wypowiedzi
/ \
f. systemu f. wypowiedzi
/ \ / \
generatywna symboliczna poszczególnych ogółu wypowiedzi
reprezentatywna wypowiedzi / \
/ \ f. socjalizująca f. kulturotwórcza
zamierzone niezamierzone
/ \
informacyjne pozainformacyjne
/ | | \
sprawcza nakłaniająca ekspresywna kreatywna
/ \ / \
wiara konwencja w celu wywołania w celu wpływania na cel neutralny
/ \ działania odbiorcy
akty sakramentalne rytuały ludowe / \
perswazja manipulacja
(jawne działanie) (niejawne działanie)
kod
nadawca komunikat odbiorca
kanał
Zróżnicowanie współczesnej polszczyzny
problemy
1) ilość
2) terminologia
- odmiany czy style
odmiany style
konwersacyjny|artystyczny|publicystyczny|szkolny|kościelny|urzędowy|naukowy|sakralny
ogólna
standa- + + + + + + + +
rdowa
potoczna + + -/+ -/+ -/+ - - -
nieogólna
(niestandardo- + + - - - - - -
we,
niepubliczne,
dialektalne,
socjolektalne,
częściowo
żargonowe
Kurdal rozróżnia style: naukowy
artystyczny
potoczny
Skubalanka: naukowy
artystyczny
potoczny
urzędowy
retoryczny
3 kryteria klasyfikacji form tekstów:
1) ogólny - nieogólny
2) pisany - mówiony
3) oficjalny - nieoficjalny
ograniczenie terytorialne, społeczne
Dialektyzm - używany tylko na wsi
Regionalizm - używany tylko na terenie regionu
Socjolekt:
a) środowiskowy
b) zawodowy
Charakterystyka poszczególnych stylów:
1) styl artystyczny / Ryszard Handke: czynnik indywidualno-innowacyjny (felieton, reportaż)
2) styl urzędowy:
-bezosobowość
-dyrektywność
-standardowość
-szablonowość
-powaga
typy tekstów:
-podanie
-życiorys
-protokół
-nakazy
-zakazy
-skargi
-wnioski
3) styl naukowy:
-terminologia
-ścisłość
-leksyka ogólnonaukowa
-leksyka erudycyjna
rodzaje:
-teoretyczno-naukowy
-popularno-naukowy
-dydaktyczno-naukowy (wykład)
-praktyczno-naukowy
gatunki pisane: gatunki mówione:
-rozprawa -referat
-studium -wykład
-monografia
-artykuł
4) styl publicystyczny
5) styl potoczny - głównie styl mówiony
-rozprawa
/-styl potoczny
-słownictwo potoczne (warstwa leksykalna obejmująca wyrazy używane w danym stylu)
-semantyka (potoczny-oparty na doświadczeniu)
-potoczność teoriopoznawcza, gnoseologiczna
6) styl szkolny (wg Lubasia)
7) styl kościelny
-kazanie
8) styl sakralny
Kryteria podziału:
1) zasięg:
-ogólny style funkcjonalne
-nieogólny ograniczenie terytorialne
ograniczenie społecznie: ograniczenie: środowiskowe (np. w więzieniu)
(socjolekty) zawodowe
2) -pisany
-mówiony
Kominikacja językowa ustna i pisana nie są równorzędnymi zastosowaniami języka.
Komunikacja dźwiękowa i słuchowa (prymarne):
-ulotność
-spontaniczność
-ekspresywność
-zdialogizowanie
-empatia
-obecność różnych sądów
-konkretność
-antropocentryzm
Język pisany (materia graficzna):
-racjonalność
-logiczność
-uporządkowanie
-kontakt pośredni
20 % języków świata ma formę pisaną (prymarnie pisany, prymarnie mówiony)
Język mówiony (materia dźwiękowa):
-kontakt bezpośredni
-spontaniczność, naturalność
-zdialogizowanie
-konkretność
-ekspresywność, emocjonalność
-zaangażowanie, empatia
-nagromadzenie sądów
3) -oficjalny
-nieoficjalny
Typologia języka mówionego:
-neutralny --
-specjalistyczny | oficjalny --
-towarzyski -- | nieoficjalny
-rodzinny --
Furdal: sfery sytuacji komunikacyjnych:
sfera kontaktów codziennych: rodziny sąsiedzkie, towarzyskie, wielozawodowe
kontakt jednoczesny, bezpośredni, jednorazowy
sfera kontaktów oficjalnych
środki informacji masowych: prasa, radio, telewizja
środki informacji publicznej: afisze, plakaty
sfera widowiskowa: opera, teatr, kino, występy estradowe
sfera kościelna
Typologiczna klasyfikacja języków:
Budowa języka, wszystkie podsystemy języka
-system fonologiczny
-system składniowy
-systematoid leksykalny
-system morfologiczny
a) kryterium typologiczne (typologia fonologiczna)
-języki samogłoskowe - ponad 30% (np. j.francuski)
-języki spółgłoskowe - ponad 70% (np. j.polski, j.czeski)
cechy prozodyczne: akcent: j.prozodyczne (j.rosyjski, j.czeski)
j.nieprozodyczne (j.polski)
iloczas samogłoski długie i krótkie -j.południowosłowiańskie
intonacja
b) typologia składniowa
c) typologia leksykalna
d) kryterium morfologiczne
-stopień kumulacji funkcji
j.aglutacyjne każdy morfem ma tylko 1 funkcję: j.węgierski, j.fiński
j.fleksyjne j.polski, sanskryt, łacina, greka, j.słowiańskie, j.bałtyckie, (nie bułgarski)
j.alternacyjne j.arabski (alternacje samogłosek)