Głowacica
Pierwszy slajd:
W Polsce głowacica w swoich naturalnych siedliskach już nie występuje..
Gdy na skutek wybudowania zapory we Włocławku do górnych dopływów Wisły przestały docierać trocie i łososie , zdecydowano żeby wprowadzić tam głowacice.
Idealne warunki dla głowacic to rozciągające się na wysokości między 200 a 600m n.p.m. odcinki dużych, czystych rzek o górskim i podgórskim charakterze. Ryba ta czuje się również dobrze w zbiornikach zaporowych
Slajd trzeci:
Potencjalne zagrożenia
Stałe zarybienia podtrzymują obecność głowacicy w naszych wodach. Główne zagrożenia dla tego gatunku wynikają z:
• fragmentacji rzek w wyniku istnienia budowli wodnych, jakimi są zbiorniki zaporowe oraz wysokie progi,
• gwałtownych zrzutów wody z zbiorników zaporowych,
• poboru kruszywa z koryta rzek,
• wylesiania zlewni prowadzących do ograniczenia retencji wody,
• drastycznego zmniejszania się w niektórych rzekach liczebności gatunków ryb stanowiących pokarm głowacicy
• braku klarownych uregulowań prawnych pozwalających
na wędkarską eksploatację gatunku
Czwarty slajd:
Propozycje względem siedliska gatunku
Dla stworzenia optymalnych warunków dla egzystencji tego gatunku na obszarze południowej Polski należałoby:
• udrożnić pofragmentowane odcinki rzek w wyniku ich hydrotechnicznej zabudowy (zbiorniki zaporowe, wysokie progi, regulacje),
• dostosować rytmik´ zrzutów wody ze zbiorników do cyklu biologicznego ryb (tarło, odrost młodocianych stadiów)
• zaniechać eksploatacji kruszywa z koryta rzek, prowadzącej
do ograniczenia tarlisk,
• zmniejszyć wyrąb lasów w zlewni, co powinno przeciwdziałać gwałtownym spływom wód, a jednocześnie ustabilizować i zapewnić jej odpowiednią ilość w okresie letnich
niżówek,
• odtworzyć skład i liczebność reofilnych ryb karpiowatych,
które stanowią główny pokarm tego gatunku.
Piskorz
Pierwszy slajd:
Piskorz preferuje siedliska właściwie mało dostępne dla innych ryb. żyje w pobliżu dna, może zagrzebywać się w mule w momencie zagrożenia. Także podczas dnia piskorze leżą zagrzebane w mule. Dzięki możliwości oddychania jelitowego piskorz jest rybą odporną na małą zawartość tlenu w wodzie
Trzeci slajd:
Jeszcze do połowy XX wieku była to jedna z najpospolitszych ryb w Polsce, którą można było złowić niemal w każdym rowie, mokradle czy przydomowej sadzawce, a na targach miejskich sprzedawano suszone piskorze. Z powodu dużej zawartości tłuszczu używano ich do oświetlania izb. Ryba stanowiła wówczas knot i paliwo jednocześnie. Piskorze stosowano też jako przynętę w połowach na wędkę ryb drapieżnych. W okresie drugiej połowy XX wieku nastąpiło gwałtowne zanikanie wielu populacji piskorza.
Propozycje względem siedliska gatunku
Odtworzyć naturalne połączenia starorzeczy z rzekami. Ochrona naturalnych, zanikających zbiorników przed melioracją i zasypywaniem. Rekultywacja sieci rowów melioracyjnych, które wskutek zaniedbania (wypłycenie i zarośnięcie) przestały spełniać rolę specyficznego środowiska wodnego. Utrzymać stabilność i jakość systemów hydrologicznych wód płynących, poziomów wodonośnych i wód stojących.
Koza złotawa
Pierwszy slajd:
Potencjalne zagrożenia Zabudowa i regulacja rzek powoduje ograniczenie naturalnych
możliwości kontaktu poszczególnych populacjami między sobą. Przy małej liczebności grozi to, w przypadku pogorszenia się lokalnie warunków środowiskowych, zanikaniem kozy złotawej na poszczególnych stanowiskach.
Trzeci slajd:
Propozycje względem gatunku
Należy podjąć działania w celu określenia wielkości populacji na terenie Polski oraz wytypować kilka szczególnie cennych mateczników gatunku w celu ich ochrony.
Boleń
Pierwszy slajd
Propozycje względem populacji Poprawić lub zbudować od nowa systemy urządzeń pozwalających na przekraczanie lub omijanie budowli inżynierskich blokujących wędrówki ryb. Zalecić ochronę starorzeczy
i zbiorników będących pozostałościami dawnego koryta rzek, utrzymywanie odpowiedniego typu dna i brzegów
z zadrzewieniami i zakrzewieniami. Działania zmierzające do odtworzenia populacji bolenia w rzekach
powinny być skoordynowane z programami dotyczącymi odtwarzania populacji innych ryb, w celu zapewnienia gatunkowi właściwej bazy pokarmowej, niezbędnej dla jego przetrwania.
Kiełb kesslera i kiełb białopłetwy
Teraz przedstawię dwa bardzo podobne gatunki z tej samej rodziny: Kiełb kesslera i kiełb biało płetwy
Slajd:
Oba te gatunki nie zostały dobrze poznane, należy ostrożnie sądzić że oprócz stanowisk zinwentaryzowanych istnieją jeszcze, te które nie zostały poznane. Są jednak niepokojące dane o zaniku stanowisk tych ryb z Narwi czy Bugu
Badania winny być ukierunkowane na poznanie siedliska i określenie niszy ekologicznej. Wiadomo że kiełb białopłetwy preferuje duże rzeki o szybkim nurcie i wody dość głębokie, zaś kiełb Kesslera - potoki górskie i podgórskie, o dnie żwirowatym i kamienistym. Ważnym kierunkiem badań jest określenie poziomu konkurencji
pomiędzy tymi gatunkami
Jesiotr bałtycki
Pierwszy slajd:
Ostatni udokumentowany w literaturze fakt złowienia jesiotra bałtyckiego na terenie Polski dotyczył samicy jesiotra złowionej w Wiśle pod Chełmnem (Anonim 1965).
Trzeci slajd:
Głównymi zagrożeniami dla planowanej restytucji jesiotra bałtyckiego sà te same czynniki, które doprowadziły do jego wyginięcia, tzn.:
• zabudowa hydrotechniczna rzek uniemożliwiająca wędrówki tarłowe tych ryb;
• niszczenie tarlisk przez regulację koryt rzek i eksploatację żwirowisk bezpośrednio w korytach rzek;
• połowy ryb dennymi narzędziami stawnymi w strefach przyujściowych rzek;
• zanieczyszczenia środowiska wodnego;
• nadmierna eksploatacja przy braku zarybień rekompensacyjnych.
Strzebla błotna:
Potencjalne zagrożenia
Do głównych zagrożeń dla polskich populacji strzebli błotnej zalicza się: nieprzemyślane zabiegi melioracyjne, których skutkiem jest osuszanie terenów podmokłych; zasypywanie
małych zbiorników wodnych dla celów rolnictwa, budownictwa , wykorzystywanie łatwo dostępnych
drobnych zbiorników, zwłaszcza śródpolnych, jako nielegalnych wysypisk śmieci; naturalne lądowacenie terenów, przyspieszane przez czynniki antropogenne, takie jak nawożenie upraw; naturalne zarastanie i wypłycanie małych i płytkich zbiorników; obniżanie się poziomu wód gruntowych i ściśle z tym powiązane stepowienie; zarybienia zbiorników zamieszkiwanych przez strzeblę błotną innymi
gatunkami ryb, szczególnie drapieżnymi
Brzanka
Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku
Walka z zanieczyszczeniem jest głownym celem zwiazanym
z ochrona naturalnego siedliska.
Utrzymanie krzaczastych zarośli wiklinowych wzdłuż brzegow
rzek - zatrzymanie spływow z pol, przeciwdziałanie
zamulaniu tarlisk.
Lepsze zarzadzanie zasobami wodnymi w celu zachowania
nieuregulowanych ciekow wodnych, poniewa˝ gatunek jest
bardzo wrażliwy na każda zmianę stosunkow wodnych, jakie
zachodza w rzece.
Potencjalne zagrożenia
Z badań wynika, że brzanka jest wrażliwa na zmianę
przepływu wody i zwiazana z tym przebudowa strukturalna
podłożaa. Jest rownież mało odporna na zanieczyszczenia
wod. Jedynie populacje przystosowane do
życia w małych nizinnych rzekach posiadaja pewna tolerancję
na niewiekie zanieczyszczenia organiczne
Aloza
Potencjalne zagrożenia
Aloza okazała się gatunkiem bardzo wrażliwym na gospodarcze
przekształcenia rzek. Odbywa długie wędrówki w gorę rzek,
tarło ma raz w życiu i wysokie wymagania co do miejsc rozrodu
o piaszczystym i kamienistym dnie oraz o znacznych przepływach.
Szybki spadek liczebności i zanik wielu populacji alozy
jest efektem działalności gospodarczej prowadzonej wzdłuż
wielkich rzek europejskich, takiej jak: bagrowanie, porty i stocznie,
transport rzeczny, śluzy oraz zbiorniki zaporowe
Koza
Potencjalne zagrożenia
Nigdy nie miała gospodarczego znaczenia. Czasami była
używana jako przynęta na ryby drapieżne. Mięso kozy jest
suche i niezbyt smaczne. Badania ogolne nad biologia i
ekologia tego gatunku pozwoliłyby
na jego lepsze poznanie i określenie jego wymagań
w celu ustalenia wńaściwych sposobow zarzadzania.
Opanowanie technologii sztucznego rozrodu w celu uzyskania
materiału do introdukcji.
Rozwój i stan populacji
W Polsce uznana została za gatunek raczej niezagrożony.
Na niektorych stanowiskach ryby te moga występowac
bardzo licznie, a nawet dominowac ilościowo.
Sytuacja taka dotyczy nie samego konkretnego gatunku kozy
ale kompleksu gatunkow.
Ciosa
Potencjalne zagrożenia
Populacja ciosy zwiazana z Zalewem Wiślanym wydaje się
byc niezagrożona. Jednakże potencjalnym zagrożeniem dla
cios wędrujacych w goró lub doe rzek mogą być piętrzace
wodę urządzenia i budowle hydrotechniczne z niewłaściwie
funkcjonujacymi przepławkami oraz zanieczyszczenia.
Propozycje względem siedliska gatunku
Należy zapewnic ciosom wolny przepływ w gorę systemow rzecznych
Odry i Wisły poprzez doskonalenie i kontrolę przepławek
pozwalajacych na ominięcie budowli hydrotechnicznych.
Umożliwienie dotarcia w gorę dorzecza Wisły poprzez dbałośc
o właściwe działanie przepławek na zaporze we Włocławku.
Ograniczenie zanieczyszczenia rzek.
Propozycje względem gatunku
Poznanie stanu populacji ciosy w Zalewie Wiślanym oraz
rozmieszczenia tego gatunku w Polsce
Łosoś
Potencjalne zagrożenia
Głownym potencjalnym zagrożeniem dla odtwarzanych
populacji Łososia jest zanieczyszczanie rzek, pozyskiwanie
żwiru w korytach rzecznych, wycinanie drzew w górach,
prace melioracyjne na tarliskach, nadmierna eksploatacja,
a największym zagrożeniem jest przegradzanie rzek, które
odcinaja możliwość dotarcia tarlakom na tarliska.
Propozycja względem gatunku
Przy aktualnym ograniczeniu dost´pu do tarlisk powierzchnia
tarlisk w większości rzek czy dopływow Wisły
nie zapewnia możliwości utrzymania populacji z tarła
naturalnego. Popieranie tarła naturalnego przy obecnych
jego możliwościach jest niewystarczajace. Wprowadzone
przepisy i okresy ochronne nie zapewniaja utrzymania
populacji. Naturalne tarło musi byc wspomagane
przez zarybienia wychowanym materiałem zarybieniowym
- narybkiem i smoltami.
Głowacz biało płetwy
Propozycje działań ochronnych
Propozycje wzgledem siedliska gatunku
Należy powstrzymac antropogeniczne oddziaływania na
ekosystemy drobnych potokow, a ponadto dążyc do ich renaturyzacji.
Zabiegi te przyniosa pozytywny efekt także dla
kilku chronionych i wskaźnikowych gatunkow ryb (m.in.
strzebla potokowa, pstrag potokowy, lipień).
Propozycje względem gatunku
Gatunek objety ścisła ochrona gatunkowa, umieszczony ponadto
na czerwonej liście słodkowodnej ichtiofauny Polski -
co powinno zagwarantowac mu bezpieczna egzystencji.
Propozycje względem populacji
Bezwzględnie należy ograniczyc prace regulacyjne, zaniechac
poboru kruszywa z dna ciekow oraz udrożnic ciagłośc rzek
Paprosz
Potencjalne zagrożenia
Parposz, podobnie jak aloza, okazał si´ wrażliwym gatunkiem
przekształceń gospodarczych rzek. Obserwowany
wzrost liczebny populacji bałtyckiej wskazuje, że ma on
większe możliwości adaptacyjne niż aloza. Straty w populacji
parposz jest w stanie stopniowo odobudować. W odróżnieniu
od alozy nie musi tak daleko wędrowac w goró rzeki,
a częśc populacji dojrzałych osobnikow parposza odbywa
tarło kilka razy w życiu. Zanik parposza w drugiej połowie
XX wieku był wynikiem tych samych negatywnych czynnikow,
ktore doprowadzily do zaniku alozy, czyli działalności gospodarczej
prowadzonej wzdłuż wielkich rzek europejskich,
takiej jak: bagrowanie, budowanie i rozbudowywanie
portow, stoczni, wzmożony transport rzeczny, budowanie
śluz oraz zbiornikow zaporowych
Różanka
Propozycje względem siedliska gatunku
Ochrona naturalnych, zanikajacych zbiornikow przed
melioracja i zasypywaniem. Utrzymanie naturalnego
charakteru dużych rzek, w szczegolności dobrze rozwini
ętej strefy brzegowej porośniętej roślinnościa naczyniowa.
Utrzymanie i odtworzenie naturalnych połaczeń
starorzeczy z rzekami. Rekultywacja sieci rowow melioracyjnych,
ktore wskutek zaniedbań (wypłycenie i zarośni
ęcie) przestały spełniac rolę specyficznego środowiska
wodnego. Utrzymanie stabilności i jakości systemow
hydrologicznych wod płynacych, poziomow wodonośnych
i wod stojacych.
Minóg
Na terenie polski występuje:
Minóg strumieniowy
Minóg rzeczny
Minóg morski
Minóg ukraiński
Najczęściej spotykanym oraz najliczniejszym minogiem w Polsce
jest minóg strumieniowy, który jest gatunkiem występującym w
czerwonej księdze zwierząt, oraz na czerwonej liście
gatunków zagrożonych i ginących.
Główne zagrożenia dla minogów
Głowne zagrożenie stanowi brak drożności rzek w wyniku
ich hydrotechnicznej zabudowy, co uniemożliwia dotarcie
do tarlisk. Ponadto zanieczyszczenia wód oraz regulacje
cieków, ktore prowadza do likwidacji tarlisk i miejsc przebywania
stadiow larwalnych. Obecnie w Polsce wszystkie minogi są pod ścisłą ochroną
Propozycje względem siedliska gatunku
Należy powstrzymac antropogeniczne oddziaływania na
ekosystemy drobnych potokow, a ponadto dażyc do ich renaturyzacji.
Zabiegi te przyniosa pozytywny efekt także dla
kilku chronionych i wskaźnikowych gatunków ryb (m.in.
strzebla potokowa, pstrag potokowy, lipień).
Propozycje względem populacji
Bezwzględnie należy ograniczyc prace regulacyjne, zaniechac
poboru kruszywa z dna ciekow oraz udrożnic ciagłośc rzek.