Choroba zawodowa - choroba spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Powstaje wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia (hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne itp.).
Choroby zawodowe występują po dłuższym okresie przebywania w niesprzyjających warunkach, a ich przebieg i leczenie jest równie długotrwałe. Są zazwyczaj chroniczne lub przewlekłe i często prowadzą do trwałej utraty zdrowia. Chorobami zawodowymi mogą być zarówno takie, które dotykają w różnym stopniu całość populacji, jak również choroby charakterystyczne - występujące tylko (lub głównie) w wybranych grupach zawodowych.
Zgodnie z art. 4 Ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w polskim prawie za choroby zawodowe uważa się jedynie choroby określone w wykazie chorób zawodowych określonym rozporządzeniem Rady Ministrów.
Do chorób zawodowych zalicza się m.in.:
* choroba mikrofalowa
* gorączka metaliczna
* ołowica
* pylica
* rozedma płuc
* zespół cieśni nadgarstka
Choroby zawodowe-jak to sie zaczęło…
W drugiej połowie XIXw. odnotowano niespotykany dotychczas rozkwit techniki i nauki. Cały rozwój wypadków, które wtedy następowały miał niebywały wpływ na wszystkie warstwy społeczeństwa. Zapotrzebowanie ze strony gospodarki wykształciło nowe grupy społeczne, min. klasę robotniczą.
Wynalazki techniczne, jak silnik Benza i Daimlera otworzyły drogę do powstania fabryk zatrudniających setki, tysiące robotników. Rozpoczęte pod koniec wieku XIX wykorzystywanie energii elektrycznej oraz udoskonalenie i przyspieszenie wytopu stali, dały początek masowemu wykorzystywaniu siły ludzkich rąk, który trwa do dzisiejszego dnia.
Dwunasto-czternasto godzinny dzień pracy, fatalne warunki, towarzyszące nieustannie niebezpieczeństwo utraty zdrowia i życia, niskie zarobki i brak podstawowej opieki zdrowotnej doprowadzały do przedwczesnego i masowego umierania pracowników. Odkrycia medyczne takie, jak poznanie bakterii jako źródła chorób oraz wprowadzenie sterylizacji narzędzi, przedłużyły w wieku XX życie ludzkie o 15 lat. Jednak ustanowienie i egzekwowanie praw pracowniczych zajęło długie lata. Nie byłoby to możliwe bez powołania związków zawodowych, których zadanie polegało na wyegzekwowaniu praw robotników, w tym zwłaszcza prawa do bezpłatnej opieki zdrowotnej oraz zapewnienia bezpieczeństwa w pracy.
Pierwsze związki zawodowe powstały w Wielkiej Brytanii (1833) a już w roku 1868 utworzono krajową centralę. Status prawny związków zawodowych został unormowany konwencją powstałą w Międzynarodowej Organizacji Pracy (1919):, dotyczy ona wolności związkowej i ochrony praw związkowych (1948), a uchwała nr 98 zawiera prawo organizowania się i rokowań zbiorowych (1949).
Przedstawiony zarys historyczny pokazuje genezę chorób zawodowych i sposób walki o prawa pracownicze. Pomimo szeregu zmian prawa pracy, problem chorób zawodowych i ochrony zdrowia pracowników pozostaje aktualny.
Katalog chorób zawodowych wedle polskiego prawa, dziś i w przyszłości.
Oto obecny katalog chorób zawodowych:
1. zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne wymienione w wykazie,
2. gorączka metaliczna,
3. pylice płuc,
4. choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu,
5. przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc,
6. astma oskrzelowa,
7. zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych,
8. ostre uogólnione reakcje alergiczne,
9. byssinoza,
10. beryloza,
11. choroby płuc wywołane pyłem metali twardych,
12. alergiczny nieżyt nosa,
13. zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym,
14. przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym,
15. przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwajacym co najmniej 15 lat,
16. choroby wywołane działaniem promieniowania jonizujacego,
17. nowotwory złosliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi,
18. choroby skóry wymienione szczegółowo w wykazie,
19. przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy,
20. przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy,
21. obustronny trwały ubytek słuchu spowodowany hałasem,
22. zespół wibracyjny,
23. choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,
24. choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia,
25. choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi,
26. choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich nastepstwa.
Zapewne zmniejszy się liczba chorób zawodowych, które wywołane są pracą w przemyśle cieżkim, jak gorączka metaliczna, byssinoza, beryloza, czy też takich, które powstają na skutek pracy w sektorze chemicznym czy wydobywczym (pylica). Przyczyną spadku będzie obniżenie liczby zatrudnionych w tych działach gospodarki na skutek wprowadzania nowoczesnych technologii, zamykanie wielu przedsiębiorstw ze wzgledu na zmniejszenie się popytu na ich produkty za sprawą alternatywnych i ekologicznych tworzyw i źródeł energii.
Z listy nie znikną przewlekłe choroby układu nerwowego a także wszelkiego rodzaju alergie, z tym, że ich przyczyną nie będzie jedynie miejsce pracy, ale i globalne środowisko.
Do tej listy zostanie dopisanych wiele innych chorób, których współcześnie trudno nam przewidzieć. Zakwalifikuje się do niej cała grupa chorób psychicznych spowodowanych nadmiernie dynamicznym rytmem życia oraz takich, które powstaną wraz z tworzeniem się nowych zawodów i stanowisk pracy.
Orzekanie i stwierdzanie chorób zawodowych zgodnie z polskim prawem.
Pierwszym krokiem jest zgłoszenie podejrzenia o chorobie zawodowej przez samego pracownika, lekarza, który postawił taką diagnozę lub pracodawcy. W wykazie chorób zawodowych istnieje konkretny przedział czasowy, w którym może być zlożony wniosek o przyznanie statusu poszkodowanego z jej tytułu.
Podejrzenie choroby zawodowej zgłaszane jest odpowiedniemu do tego celu przeznaczonemu inspektoratowi pracy, który określa się według miejsca pracy, siedziby pracodawcy lub miejsca zamieszkania pracownika.
Lekarz orzekający wydaje swoje orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania. Diagnozę swą opiera na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.
W przypadku nie zgadzania się z orzeczeniem przez pracownika, przysługuje mu prawo wystąpienia o ponowne przeprowadzenie badania przez instancję wyższą na szczeblu wojewódzkim.
Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z dnia 30 października 2002 roku, pracownikowi przyslugują m.in. niżej wymienione świadczenia z tytułu choroby zawodowej:
* zasiłek chorobowy;
* świadczenie rehabilitacyjne, gdy wygasa zasiłek chorobowy, a do uzyskania zdolnosci do pracy konieczna jest dalsza rehabilitacja;
* zasiłek wyrównawczy do utraconego wynagrodzenia;
* jednorazowe odszkodowanie;
* renta z tytułu niezdolności do pracy;
* dodatek pielęgnacyjny,
Plan działań zmierzających do poprawy warunków pracy opracowany przez Miedzynarodową Organizację Pracy.
Plan działań zmierzających do poprawy warunków pracy opracowany przez Miedzynarodową Organizację Pracy.
Miedzynarodowa Organizacja Pracy (MOP), w celu podniesienia poziomu ogólnoświatowej świadomosci wymiaru bezpieczeństwa pracy oraz zagrożeń jakie może nieść, opracowała w 1999 program "Bezpieczna Praca" (Safe Work).
Fundamentalnym celem tego programu jest, promowanie zasad podstawowej ochrony pracujących zgodnie z międzynarodowymi standardami, a także wspieranie krajów, które są jej członkami do wdrażania inicjatyw poprawiajacych warunki pracy. Zwłaszcza dotyczacych opracowania polityk i programów prewencji w celu ochrony zatrudnionych w niebezpiecznych zawodach oraz objęcie specjalną ochroną grupy pracowników tego sektora.
Najważniejsze jest jednak stworzenie rządom i organizacjom pracowników możliwości tworzenia przyjaznego środowiska pracy i walki z napotykanymi problemami.
Najważniejsze założenia strategii „Safe Work”, mają doprowadzić do nastepujacych celów:
* Wykazanie, że ochrona pracy jest opłacalna: zarówno zapobieganie wypadkom jak i działania zmierzające do poprawy warunków pracy są kosztowne, to brak danych, które by przedstawiały koszty, jakie musimy ponosić w chwili zaniechania tych działań. Stąd też strategia, aby zwiększyć ilość badań w dziedzinie ochrony pracy, która pozwoli opracować dane wspomagające inicjatywę bezpiecznej pracy.
* Ochrona pracujących w szczególnie niebezpiecznych warunkach: priorytetem są zawody podwyższonego ryzyka, jak górnictwo, czy budownictwo, gdzie należy rozwinąć działania zmierzające do dostosowania krajowych przepisów do miedzynarodowych standardów. Prawa członkowskie muszą opracować cele ochrony osób pracujących w tych sektorach. Ważne jest również wzmocnienie zdolności inspekcji pracy i skrupulatne egzekwowanie przepisów prawa pracy.
* Rozszerzenie zakresu ochrony pracy: ma się ono dokonać za pomocą znowelizowanych aktów prawnych oraz stworzenia polityki prewencji w zakresie ochrony praw pracowników.
*Promowanie zdrowia i zapewnienia dobrego samopoczucia pracujących: opracowywanie badań i akcji promujących bezpieczną pracę.
Bibliografia:
www.womp.zgora.pl
1
7