Ulgi dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności/całkowitą niezdolnością do pracy i samodzielnej egzystencji

Osoby niepełnosprawne mogą korzystać z pewnych ulg i uprawnień (w zależności od stopnia niepełnosprawności i rodzaju schorzenia). Ich znajomość może w niektórych sytuacjach ułatwić codzienne funkcjonowanie.

Przysługujące uprawnienia

Ulgi w przejazdach PKS i PKP

Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności¹ mają prawo do:

• 49% ulgi w pociągach osobowych i autobusach PKS w komunikacji zwykłej

• 37% ulgi w pozostałych pociągach PKP i autobusach PKS (art. 4 Ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Podstawą do skorzystania z ulgi są:

• bilety jednorazowe oraz

• orzeczenie o niepełnosprawności lub legitymacja osoby niepełnosprawnej wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem potwierdzającym tożsamość osoby uprawnionej (§7 ust.2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego).

Karta parkingowa (szczegóły na temat karty parkingowej w opracowaniu: „Uprawnienia osób niepełnosprawnych poruszających się samochodem”)

Osoby posiadające m.in. znaczny stopień niepełnosprawności mają prawo do karty parkingowej.

Posiadacz karty parkingowej, kierując samochodem taką kartą oznaczonym może nie stosować się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju - pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności:

• „zakaz ruchu w obu kierunkach” (B-1),

• „zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednośladowych” (B-3),

• „zakaz wjazdu autobusów” (B-3a),

• „zakaz wjazdu motocykli” (B-4),

• „zakaz wjazdu motorowerów” (B-10),

• „zakaz postoju" (B-35) - dopuszczalny czas postoju dłuższy niż 1 minuta jest wskazany na znaku albo na umieszczonej pod nim tabliczce,

• „zakaz postoju w dni nieparzyste” (B-37),

• „zakaz postoju w dni parzyste" (B-38),

• „strefa ograniczonego postoju” (B-39).

Uwaga:

Karta parkingowa powinna być umieszczona za przednią szybą samochodu, tak aby można ją było odczytać (chodzi o pierwszą stronę, na której umieszczony jest symbol wózka inwalidzkiego).
Kartę parkingową (na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności) wydaje osobie niepełnosprawnej starosta. Za wydanie karty parkingowej pobiera się opłatę w wysokości 25zł.

Ulgi telekomunikacyjne

Zgodnie z obowiązującym prawem, żadna z firm telekomunikacyjnych, czy to stacjonarna czy komórkowa, nie ma obowiązku wprowadzenia ulg dla osób niepełnosprawnych. Jeżeli jakaś firma takie ulgi wprowadza to jest to wyłącznie jej „dobra wola”. Informacji o ulgach najlepiej szukać poprzez infolinie lub na stronach internetowych poszczególnych firm.

Największa polska firma telekomunikacyjna Telekomunikacja Polska wprowadziła ulgę dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, ale tylko w związku z uszkodzeniem wzroku. Osoby takie mogą korzystać z 50% rabatu przy opłacaniu niektórych abonamentów. O szczegóły dotyczące przyznawania ulgi należy dowiadywać się bezpośrednio u operatora.

Abonament za radio i telewizję

Od opłat abonamentowych (za radio i telewizję) zwolnione są osoby niepełnosprawne ze znacznym stopniem niepełnosprawności, pod warunkiem jednak, że nie zamieszkują wspólnie (nie pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym) z co najmniej dwiema osobami, które ukończyły 26 rok życia i nie mają prawa do zwolnień (art. 4 ust. 1-2 Ustawy o opłatach abonamentowych).

Dokumentami potwierdzającymi uprawnienia do zwolnień od opłat abonamentowych są:

• orzeczenie o niepełnosprawności oraz

• oświadczenie o niepozostawaniu we wspólnym gospodarstwie domowym z co najmniej dwiema osobami, które ukończyły 26 rok życia, niespełniającymi warunków do uzyskania zwolnienia. Wzór oświadczenia stanowi załącznik do opracowania (§1Rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie rodzajów dokumentów oraz wzoru oświadczenia potwierdzających uprawnienia do zwolnień od opłat abonamentowych).

Dokumenty te składa się na poczcie.

Zwolnienie od opłaty następuje od początku miesiąca, następującego po miesiącu, w którym przedstawiono odpowiedni dokument i oświadczenie (art. 4 ust.3 Ustawy o opłatach abonamentowych).

Od opłat abonamentowych za radio i telewizję zwolnione są także osoby niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu (mierzone na częstotliwości 2.000 Hz o natężeniu od 80 dB) oraz osoby niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15 % (art. 4 ust.1 pkt 4 i 5 ustawy o opłatach abonamentowych).

Zwolnienie następuje w przypadku osób niesłyszących - na podstawie orzeczenia właściwego organu orzekającego o całkowitej głuchocie lub obustronnym upośledzeniu słuchu (mierzone na częstotliwości 2.000 Hz o natężeniu od 80 dB), albo zaświadczenia wystawionego przez zakład opieki zdrowotnej potwierdzającego powyższe parametry.

W przypadku osób niewidomych - na podstawie legitymacji Polskiego Związku Niewidomych lub Związku Ociemniałych Żołnierzy Rzeczypospolitej Polskiej albo orzeczenia właściwego organu orzekającego o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z tytułu uszkodzeń narządu wzroku, albo orzeczenia właściwego organu orzekającego, stwierdzające uszkodzenie narządu wzroku (ostrość wzroku nie przekracza 15 %), albo zaświadczenia wystawionego przez zakład opieki zdrowotnej oraz wyżej wymienionego oświadczenia o niepozostawaniu we wspólnym gospodarstwie domowym (§1pkt 4 i 5 Rozporządzenia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie rodzajów dokumentów oraz wzoru oświadczenia potwierdzających uprawnienia do zwolnień od opłat abonamentowych).

Podatek dochodowy

Osoba niepełnosprawna (lub utrzymująca osobę niepełnosprawną) może odliczyć od dochodu podlegającego opodatkowaniu niektóre wydatki na cele rehabilitacyjne oraz związane z ułatwianiem wykonywania czynności życiowych. Należą do nich między innymi²:

• wydatki na przystosowanie pomieszczeń lub pojazdów do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

• zakup sprzętu rehabilitacyjnego i pomocy technicznych potrzebnych w rehabilitacji lub czynnościach życiowych,

• zakup leków związanych z niepełnosprawnością (tylko, jeżeli wydatki na ten cel przekraczają kwotę 100zł miesięcznie),

• koszty pobytu na turnusie rehabilitacyjnym oraz w sanatorium.

Nie można odliczać powyższych wydatków, jeśli finansowane były np. ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych czy zakładowego funduszu rehabilitacji albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek innej formie.

Warunkiem odliczenia wydatków jest posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności lub decyzji przyznającej rentę oraz dokumentów potwierdzających te wydatki (rachunki, faktury itp.).

Ulgi pocztowe

Do ulg pocztowych mają prawo osoby:

• z uszkodzeniem narządu ruchu powodującym konieczność korzystania z wózka inwalidzkiego,

• niewidome lub ociemniałe

Udogodnienia związane z usługami pocztowymi to m.in.: bezpłatne doręczanie listów, paczek i przekazów bezpośrednio do domu.
Listonosz powinien również przyjąć od osoby niepełnosprawnej prawidłowo opłaconą przesyłkę, nie może to być przesyłka rejestrowana, a taką jest np. list polecony (art. 56 Ustawy prawo pocztowe).

Uwaga:

Obowiązek bezpłatnego dostarczania przesyłek określonego rodzaju do i od osoby niewidomej lub ociemniałej ma każdy operator pocztowy, a nie tylko Poczta Polska (art.30 ust.2 prawa pocztowego).

Zapotrzebowanie na usługę zgłasza się w urzędzie pocztowym właściwym dla miejsca zamieszkania lub u listonosza obsługującego nasz rejon.

Ponad to placówki pocztowe powinny być dostosowane do obsługi osób niepełnosprawnych, szczególnie poruszających się na wózkach inwalidzkich. Dostosowanie to powinno polegać na wydzieleniu specjalnie przystosowanych i oznakowanych stanowisk w placówkach pocztowych oraz na takim umieszczaniu skrzynek pocztowych, aby umożliwić korzystanie z nich osobom na wózkach.

Ulga w opłacie za wydanie paszportu

Osoba niepełnosprawna (bez względu na stopień niepełnosprawności) ma prawo do 50% ulgi w opłacie za wydanie paszportu, tzn. osoba niepełnosprawna za wydanie paszportu zapłaci 70 zł. (art. 8 ustawy o dokumentach paszportowych; § 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie opłat za wydanie dokumentu paszportowego oraz ich zwrotu).
Dokumentem uprawniającym do skorzystania z ulgi jest każdy dokument potwierdzający, iż jesteśmy osobą niepełnosprawną.

Ulgowe bilety do muzeów

Osoby niepełnosprawne mogą kupować ulgowe bilety do muzeów państwowych.
Wysokość ulgi dla każdego muzeum ustala jego dyrektor.

Dobrze jednak wiedzieć, że wprowadzenie ulg w opłatach jest obowiązkiem jedynie muzeów państwowych. Przepisy nie określają, jakiego rodzaju ma być to ulga i w jakiej wysokości. Najczęściej jest ona taka sama jak dla dzieci i młodzieży. Szczegółowe informacje na temat przysługującej ulgi możemy uzyskać w konkretnym muzeum (§ 1 Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie określenia grup osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych).

Dokumentem potwierdzającym uprawnienie do skorzystania z ulgi w opłacie lub zwolnienia z opłaty

za wstęp do muzeów jest legitymacja dokumentująca niepełnosprawność (stopień niepełnosprawności)

lub legitymacja emeryta-rencisty (§3 1 Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia grup

osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych

oraz rodzajów dokumentów potwierdzających ich uprawnienia).

Podstawy prawne:

1. Ustawa o drogach publicznych (Dziennik Ustaw z roku 2007, numer 19, pozycja115, z późn.zm.).

2. Ustawa Prawo o ruchu drogowym (Dziennik Ustaw z roku 2005, numer 108, pozycja 908, z późn.zm.).

3. Ustawa Prawo pocztowe (Dziennik Ustaw z roku 2008, numer 189, pozycja1159).

4. Ustawa o opłatach abonamentowych (Dziennik Ustaw z roku 2005, numer 85, pozycja 728, z późn.zm.).

5. Rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w sprawie rodzajów dokumentów oraz wzoru oświadczenia potwierdzających uprawnienia do zwolnień od opłat abonamentowych (Dziennik Ustaw z roku 2005, numer 104, pozycja 879, z późn.zm.).

6. Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia grup osób, którym przysługuje ulga w opłacie lub zwolnienie z opłaty za wstęp do muzeów państwowych oraz rodzajów dokumentów potwierdzających ich uprawnienia (Dziennik Ustaw z roku 2008, numer 160, pozycja 994).

7. Ustawa o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dziennik Ustaw z roku 2002, numer 175, pozycja 1440, z późn.zm.).

8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dziennik Ustaw z roku 2002, numer 179, pozycja1495, z późn.zm.).

9. Ustawa o dokumentach paszportowych (Dziennik Ustaw z roku 2006, numer 143, pozycja 1027).

10. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie opłat za wydanie dokumentu paszportowego oraz ich zwrotu (Dziennik Ustaw z roku 2006, numer 153, pozycja 1091).

¹ Na potrzeby tego opracowania będzie używane sformułowanie „znaczny stopień niepełnosprawności” (zgodnie z nazewnictwem stosowanym przy orzekaniu o niepełnosprawności), należy przez to rozumieć także niezdolność do samodzielnej egzystencji i dawną II grupę inwalidzką”. Szczegółowe informacje na temat orzecznictwa patrz: „System orzecznictwa”
² Szczegółowy wykaz wydatków na cele rehabilitacyjne i związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych zawiera art. 26ust.7a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

---