Zegarmistrz

Kod klasyfikacji: 731105

Rozdział klasyfikacji: Handel, dziedziny pokrewene i usługi

Klasa klasyfikacji: Usługi

Zadania i czynności

Celem pracy zegarmistrza jest naprawa i konserwacja zegarków i zegarów. Wśród nich są zegary zabytkowe, ścienne, kominkowe, szafkowe, wieżowe, zegarki kieszonkowe, naręczne, budziki i inne czasomierze powszechnego użytku, zarówno mechaniczne jak i elektroniczne, elektryczne i kwarcowe.

Praca zegarmistrza obejmuje wiele skomplikowanych czynności, o ich wyborze decyduje rodzaj uszkodzenia mechanizmu zegarowego, jak również jego wymiary.

Ze względu na dużą różnorodność zegarów istnieje specjalizacja w tym zawodzie. Jedni zegarmistrze zajmują się na przykład tylko zegarami zabytkowymi: ścienne, kominkowe, wieżowe, szafkowe, robione przed laty ręcznie, w artystycznych, rzeźbionych obudowach z drewna, marmuru lub kamienia, mówimy o nich: ,,zegarmistrz - konserwator zegarów zabytkowych”. Inni zajmują się naprawą zegarków i zegarów nowoczesnych, elektrycznych, elektronicznych i kwarcowych. Niektórzy zegarmistrze podejmują się napraw wszelkich czasomierzy codziennego użytku. Specjalizacja nie zmienia zasadniczego zakresu zadań. i obowiązków zegarmistrza. Do zadań tych należy: przyjmowanie zleceń od klientów na wykonanie usługi, ustalanie przyczyny uszkodzenia mechanizmów zegarowych; demontowanie - montowanie mechanizmów zegarowych; wykonywanie nowych części; przeprowadzanie prób działanie zegarków po naprawie, dokonywanie rozliczenia kosztów usług w zakresie napraw.

Przy naprawianiu i wymienianiu uszkodzonych części mechanizmów zegarowych, szczególnie zegarów mechanicznych, zegarmistrz wykorzystuje znajomość wielu podstawowych operacji zakresu mechaniki precyzyjnej jak: piłowanie, toczenie, wiercenie, szlifowanie, docieranie, wykonywanie wgłębień czy nacinanie gwintów.

Podczas pracy zegarmistrz używa różnego typu narzędzi podręcznych i mechanicznych, wśród nich narzędzia takie jak pęseta, lupa, wkrętaki, oliwiarka, wiertarka zegarmistrzowska, szczypce, czyszczarka, wibrograf i inne.

Zegarmistrz używa w swojej pracy kompozycji płynów do czyszczenia mechanizmów zegarowych, płyny te robione są na bazie amoniaku; w niektórych przypadkach używa również benzyny oczyszczanej oraz oliwki o różnym zagęszczeniu.

Konserwacja zegarów antycznych, zabytkowych, wymaga odpowiedniej znajomości rzemiosł artystycznych, chociażby przy renowacji obudów ze złoconego brązu, kamieni czy drewna. Zaś dorobienie brakującej lub uszkodzonej części musi uwzględniać charakter oraz styl epoki w jakiej zegar został wykonany.

Zegarmistrz specjalizujący się w naprawie zegarków naręcznych gdzie stale wprowadza się nowe rozwiązania techniczne - uzupełnia swoją wiedzę studiując zagraniczną literaturę fachową oraz uczestnicząc w szkoleniach organizowanych przez cech.

Środowisko pracy

Materialne środowisko pracy

Zegarmistrz pracuje w zakładzie rzemieślniczym, w pomieszczeniu zazwyczaj niedużym; gdzie znajduje się stół roboczy z wyposażeniem, stojaki na narzędzia, szuflady i szufladki, a także część wydzielona dla klientów.

Stół jest tak ustawiony, żeby jak najwięcej dziennego światła na niego padało, zaś lampa (bezcieniowa), jeśli już trzeba jej używać powinna oświetlać zajęte pracą dłonie zegarmistrza w ten sposób, by jak najmniej męczyć wzrok, gdyż oczy w tej pracy narażone są na największy wysiłek.

Zawsze w takiej pracowni panuje porządek, zagubienie jakiejkolwiek części zegarowego mechanizmu lub położenie jej nie tam gdzie zwykle powinna leżeć, to wielki kłopot dla zegarmistrza.

Warunki społeczne

Praca zegarmistrza ma charakter indywidualny i samodzielny w zakresie wyboru sposobów dokonywania napraw. Zegarmistrz ma jednak codzienny kontakt z ludźmi, klientami, którzy przynoszą zegarki do naprawy. Czasem któryś z nich zostaje nieco dłużej na chwilę rozmowy, co może mieć odprężający skutek dla zajętego przez cały dzień żmudną pracą zegarmistrza. Przed przyjęciem zegarka do naprawy, zegarmistrz powinien w sposób uprzejmy i cierpliwy wyjaśnić dlaczego tak właśnie, a nie inaczej wycenił swoją pracę, jakich materiałów i części będzie musiał użyć w określonym przypadku, a także ile będą one kosztowały.

Nierzadko zegarmistrz prowadzi w swoim zakładzie sprzedaż gotowych zegarków i pasków do zegarków, wówczas występuje wobec klienta w roli sprzedawcy a zarazem fachowego doradcy.

Zdarza się na przykład, że naprawa popsutego zegarka okaże się nieopłacalna, wówczas zegarmistrz proponuje klientowi nowy zegarek.

Warunki organizacyjne

Zegarmistrz pracuje w zasadzie 8 godzin dziennie. Sam ustala godziny rozpoczęcia pracy, godziny jednak muszą być stałe. Zegarmistrz często jest właścicielem zakładu.

Za jakość wykonywanych usług zegarmistrz ponosi odpowiedzialność przed samym sobą jak i przed Cechem Zegarmistrzów. Zegarmistrz - konserwator zegarów zabytkowych może również być zatrudniony przez władze miasta na przykład, jako konserwator określonego zegara miejskiego - wieżowego, sejmowego, pałacowego lub zamkowego.

Wymagania psychologiczne

W pracy zegarmistrza, najważniejsze chyba miejsce zajmuje wytrwałość i cierpliwość. Czasem kilka godzin trzeba poświęcić przy jednym mechanizmie, dotyczy to szczególnie zegarów i zegarków starego typu, do których nie ma gotowych części zamiennych i trzeba wykonać je ręcznie. W pracy zegarmistrza wymagany jest również dobry wzrok (mechanizmy zegarowe są bardzo różnorodne pod względem wielkości, często małe, a nawet miniaturowe), dobry słuch, czucie dotykowe, zręczność palców, a także dokładność, uzdolnienia techniczne. Praca zegarmistrza jest pracą manualno-umysłową. Zręczność ruchów palców jest równie ważna jak zdolność koncentracji uwagi, rozumowanie logiczne czy spostrzegawczość. Cechy te bowiem pozwalają między innymi na szybkie postawienie trafnej diagnozy dotyczącej rodzaju uszkodzonego zegarka, a to zaleta bardzo ceniona przez klienta, która ułatwia poza tym samemu zegarmistrzowi jego pracę.

Umiejętności techniczne są również w tej pracy niezbędne. Nawet zainteresowania naukowe dotyczące rozwiązań technicznych w czasomierzach zasilanych prądem czy elektronicznych albo kwarcowych mogą się przydać zegarmistrzowi mającemu do czynienia z tego typu mechanizmami. Zainteresowania techniczne i naukowe potrzebne są też przy obsłudze komputera.

Zegarmistrz zajmujący się zegarami nowoczesnymi, coraz częściej i w coraz szerszym zakresie korzysta z komputera i faxu. Dzięki komputerowi, pełniącemu tu rolę ,,banku danych” zegarmistrz może bez trudu, w każdej chwili zdobyć niezbędną informację odnośnie poszukiwanego mechanizmu czy adresu firmy, która go produkowała; za pomocą faxu powiadomi fabrykę o potrzebie zakupu takiej części itp.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca zegarmistrza należy do prac lekkich. Może ją wykonywać osoba o słabszej budowie ciała i o niezbyt wysokiej ogólnej wydolności fizycznej.

Jest to jednakże praca siedząca i z tego powodu niewskazana dla osób z niewydolnością krążenia, czy niedokrwieniem mózgu.

Najważniejszym przeciwwskazaniem nie zezwalającym na podjęcie pracy w tym zawodzie jest słaby wzrok, słaby słuch oraz niesprawność palców i rąk. Pracę te mogą natomiast wykonywać osoby z niesprawnością kończyn dolnych, czy z niektórymi wadami serca lub wadą postawy.

Praca zegarmistrza jest pracą spokojną i czystą. Kontakt z substancjami brudzącymi jak smary lub żrącymi jak rozpuszczalnik czy kwas siarkowy, występuje rzadko. Jednakże ze względu na wielogodzinne wytężanie wzroku istnieje zagrożenie osłabienia wzroku lub zapalenia spojówek.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Aby odjąć pracę w zawodzie zegarmistrza należy przedstawić świadectwo zdania egzaminu czeladniczego w zakładzie u mistrza i przed komisją powołaną przez Izbę Rzemieślniczą i Małej Przedsiębiorczości. Nauka trwa trzy lata i można ją podjąć bezpośrednio po ukończeniu gimnazjum w zakładzie prowadzonym przez mistrza zegarmistrzostwa, po podpisaniu umowy w Cechu Rzemiosł i Małej Przedsiębiorczości, lub w poszczególnych Izbach Rzemiosł w innych miastach.

Kolejnym etapem edukacyjnym w zawodzie zegarmistrza jest zdanie egzaminu mistrzowskiego. Do zdania egzaminu mistrzowskiego mogą się zgłaszać osoby, które przedstawią świadectwo czeladnicze albo świadectwo ukończenia szkoły zasadniczej i dokumenty potwierdzające wykonywanie nauki i pracy w zawodzie przez okres co najmniej 6 lat, lub jeśli przez 6 lat prowadziły samodzielnie zegarmistrzowski zakład usługowy.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie zegarmistrza, po zdaniu egzaminów z czeladnika na mistrza, nie ma możliwości osiągania awansu w znaczeniu osiągania coraz wyższych stopni w hierarchii organizacyjnej. Awans może natomiast oznaczać posiadanie marki dobrego zegarmistrza, któremu z pełnym zaufaniem każdy klient powierzy najbardziej nawet skomplikowane naprawy i konserwacje.

W fabrykach produkujących mechanizmy zegarowe możliwy jest awans w hierarchii stanowisk, na przykład na stanowisko brygadzisty z dodatkiem funkcyjnym albo praca w kontroli jakości.

Zegarmistrz - jeśli jest absolwentem Technikum Mechaniki Precyzyjnej czy Liceum Ogólnokształcącego - może pogłębiać swoją wiedzę na wydziale Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie zegarmistrza mogą podjąć pracę osoby starsze pod warunkiem, że posiadają doświadczenie w tego typu pracy, oraz uprawnienia do jej wykonywania.

Zawód zegarmistrza można wykonywać do późnego wieku emerytalnego. jeśli pozwala na to stan zdrowia.

Polecana literatura

Bernard St. Bartnik, Wawrzyniec Podwapiński, ,,Zegarmistrzostwo” Wyd. III 1992, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Wiesław Głębocki:, „Zegarmistrzowie warszawscy XIX wieku”, Warszawa, 1992, PWN.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---