13. Społeczności lokalne - różne ujęcia: orientacja ekologiczna, strukturalno-funkcjonalna, interakcyjno-procesualna, socjopsychologiczna- Temat masakrycznie nieciekawy…:/ No i mało przyswajalny, nic więcej nie udało się z tym zrobić Special thanks dla mojego braciszka, który był taki miły i mi to przepisał więc jakby ktoś znalazł jakieś bezsensy to proszę o kontakt:)Miłej nauki!!
1. ORIENTACJA EKOLOGICZNA
- najbardziej doniosły wkład community studies do mysli i teorii socjologicznej
- jej korzenie sięgają wczesnych studiów nad społecznościami wiejskimi ( Galpin) a następnie skupiają się wokół społeczeństwa amerykańskiego - Chicago School (R. E. Park, Burgess, McKenzie, Wirth)
- Park (ojciec tej koncepcji) stwierdził, ze zasadą działającą w porządkowaniu i regulowaniu życia jest „walka o przetrwanie”. Za pomocą tego mechanizmu następuje regulacja żywych organizmów, również dzięki formom współzawodnictwa silny wpływ darwinizmu
Generalnie rzecz ujmując, orientacja ekologiczna koncentruje się na badaniu relacji miedzy terytorium a ludźmi i instytucjami oraz na analizie przestrzennych aspektów życia społ.
Główne założenia:
1. Społeczeństwo składa się z dwóch poziomów organizacji: biotycznego ( symbiotycznego) oraz społecznego (komensalnego)
Poziom biotyczny:
- ściśle splecione wzory zależności pomiędzy terytorium a jego wsółmieszkańcami
- na tej płaszczyźnie przebiegają procesy adaptacji populacji ludzkich do środowiska przyrodniczego i społecznego
- wzajemne przystosowanie się elementów środowiska naturalnego i społecznego posiada wymiar zbiorowy (komunalny)
2. Właściwym podmiotem i jednostką obserwacji jest zbiorowość, indywidualizm nie ma szans na przetrwanie poza środowiskiem macierzystym.
3. Społeczność (Community) rozumiana jest jako system organizacji państwa, mający odpowiednie zakotwiczenie na poziomie biotycznym.
Cechy społeczności wg Parka:
Terytorialne zorganizowana populacja
Mniej lub bardziej wrośnięta w terytorium, które zajmuje
Oraz jednostki żyjące w warunkach wewnętrznej zależności, która jest bardziej symbiotyczna aniżeli społeczna
4. Inną cechą świadczącą o przynależności społeczności do sfery biotycznej jest funkcjonowanie w niej mechanizmu rywalizacji, regulującego liczebności i zabezpieczającego równowagę pomiędzy współzawodniczącymi populacjami ulokowanymi przestrzennie.
5. Społeczności są w czymś więcej niż ludzkimi agregatami, są również zbiorami instytucji, wyższe poziomy życia społecznego : kulturowo-moralny, technologiczny i komunikacyjny mogą być postrzegane jako super organizmy istniejące na poziomie biotycznym. Tak więc instytucje należą do porządku biotycznego i rozumiane są jako urządzenia zaspakajające potrzeby mieszkańców związane z utrzymaniem się przy życiu w określonym układzie terytorialnym.
McKenzie wyróżnił następujące typy społeczności ( na podstawie zasady hierarchii potrzeb)
SPOŁECZNOŚĆ PIERWOTNA - zaspokoją najbardziej elementarne potrzeby, dostarczanie niezbędnych towarów do konsumpcji i przetrwania.
WTÓRNA - zasadniczą funkcją jest redystrybucja towarów pozyskanych z otaczających ją społ. Pierwotnych comercial community
MIASTO PRZEMYSŁOWE - jest miejscem konsumpcji i dystrybucji, również wytwarzania towarów
CENTRA EDUKACJI KULTURY CZY RELIGII (narodowe i ponadnarodowe)
6. Ekologowie twierdzą, że community charakteryzuje się przestrzennymi i nie przestrzennymi zasadami organizacji społecznej (są ze sobą splecione). Struktura jest całością społeczno-przestrzenną.
Podstawową jednostką struktury przestrzennej społeczności jest obszar naturalny .
w sensie geogr. - to najmniejsza uformowana w sposób naturalny homogeniczna jednostka terytorialna, jaką daje się wyodrębnić w mieście lub miejscowości innego typu.
w sensie socjologicznym - podstawowy element struktury społeczności, który wraz z zamieszkałą tam populacją i strukturami instytucjonalnymi wchodzi w procesy współzawodniczącej kooperacji z innymi obszarami.
w ramach obszaru nat. istnieje społeczna i instytucjonalna unifikacja. Wg Parka każdy o.n. posiada własne tradycje, zwyczaje, standardy, obyczaje, język lub co najmniej uniwersum dyskursu :)
7. W badaniach nacisk na masowe, bezosobowe działania i zachowania w sferze biotycznej.
8. Podstawowe procesy ekologiczne to :
Współzawodnictwo (źródło form interakcji) dążność do zajmowania lepszych pozycji ekologicznych
Centralizacja (tworzenie się skupisk zogniskowanych blisko punktów komunikacyjnych i transportowych danej miejscowości )
Segregacja (podstawowy czynnik wyłaniania się obszarów naturalnych)
Inwazja (wkroczenie na ter. zajmowane przez inną zbiorowość)
Sukcesja - wyparcie jakiejś populacji z określonego terytorium
Dominacja - presja wywoływana przez jedne populacje w celu wymuszenia ustępstw terytorialnych
Za pomocą tych procesów ekologowie wyjaśnili
sekwencje zmian w strukturach społeczno-przestrzennych oraz procesy dezorganizacji i reorganizacji społ.
określali kształt struktury społeczno-przestrzennej danej miejscowości.
9. Założenia dotyczące dynamiki układów lokalnych :
Park: społeczność ma swoistą historię życia - młodość, dorosłość, starość
Zmiana społeczności w rozumiana jest jako zmiana zasad organizacji życia społ. zarówno w aspekcie zew. i wew.
- wewnętrzny został omówiony w kontekście procesów ekologicznych
- zewnętrzny zmiana polega na łączeniu się miejsca centralnego jakiegoś obszaru z terenami otaczającymi - metropolian community
>>> Najważniejsza teza ekologów mówi o tym, że organizacja społeczna znajduje swoje odwzorowanie w układach przestrzennych, Struktura społeczna, wszystkie zjawiska społeczne są zdeterminowane przez warunki przestrzenne i procesy w tych środowiskach zachodzące<<<
NEOEKOLOGIZM
- J.A. Quinn , A.H. Hawley
- ograniczyli się do korygowania tez ekologów
1. Ekologia powinna się zajmować czymś więcej niż tylko analizą rozmieszczenia zjawisk społ. w przestrzeni.
2. Kwestionowali pierwszoplanową rolę współzawodnictwa jako zmiennej wyjaśniającej wzory zjawisk społ-przestrzennych. Rozpoznali inne siły wpływające na przestrzenną organizację miasta.
3. Sprzeciwiali się podziałowi na strefę biotyczną i społeczną.
4. Inne rozumienie struktury społ - przestrzennej społeczności Odnosi się do dwóch różnych, ale wew. powiązanych zjawisk.
Podział pracy na poziomie układu lokalnego
Przestrzenna organizacja społeczności (zależna od interakcji)
EKOLOGIA CZYNNIKOWA
- gromadzenie możliwie dużej liczby danych o społeczności
- statystyczna analiza czynników - podobieństwa i różnice pomiędzy poszczególnymi obszarami naturalnymi
EKOLOGIA KULTUROWA
- zmiana znaczenia przestrzeni : społeczny atrybut grupy , grupowa wartość,
* przestrzeń posiada społeczny kontekst
Podsumowując, społeczność:
- w rozumieniu klasyków ekologii: należy do sfery biotycznej
- dla neoekologów: jest wytworem biotycznego, ale również kulturowego poziomu zycia
- ekologów kulturowych: jest całością społeczno-kulturową
Cechą wszystkich orientacji jest koncentracja na zbiorowościach jako głównych podmiotach działających lub wyznaczających wzory zachowań jednostek w przestrzeni.
2. ORIENTACJA STRUKTURALNO-FUNKCJONALNA
- Sanders, Warner, Warren, Fitzisimmons, Lavey, Misiak
1. Przestrzeń ma charakter ściśle społeczny. To pewien rodzaj uniwersum danej populacji, w obrębie którego dana jednostka zajmuje określoną pozycję społeczną określającą jej relacje (dystans) wobec innych jako pewnych kategorii odniesienia.
Pozycja społ. jednostki nie jest związana z jej pozycją w przestrzeni fizycznej.
2. Terytorialność jest jednym z aspektów sytuacji i roli społecznej jako podstawowego elementu społecznej struktury i tylko jako taka może być przedmiotem refleksji socjologicznej.
3. Parsons: społeczność jest terytorialnym aspektem każdego systemu społ. w takim zakresie, w jakim działający aktorzy traktują określone terytorium jako podstawę ich codziennej aktywności.
Warren (rozumienie realne) społeczność jest kombinacją społecznych jednostek i systemów zabezpieczających ważne społeczne funkcje mające lokalne odniesienie społeczność jest systemem, który składa się z ról, statusów, grup i instytucji o wyraźnych kontekstach terytorialnych.
4. Zasada bodowy społeczności :
Statusy i role są jedn. składowymi grup
Grupy tworzą instytucje
Podsystemy instytucjonalne tworzą społeczność
Podsystemy instytucjonalne - istnienie społecznych urządzeń zaspokajających istotne potrzeby mieszkańców tej społeczności, jeśli ma ona trwać w czasie.
Sfery ludzkiej aktywności posiadające aspekt terytorialny |
Funkcje społeczności |
Realizacja |
Zamieszkanie |
Rezydencjalna |
System adaptacyjny |
Aktywność zawodowa |
Zawodowa |
Podsystem osiągania celów |
Stanowienie prawa |
Ustalania prawa |
System regulacji napięć |
Komunikacja |
Komunikacyjna |
Podsystem integracyjny |
By Parsons…
Ilu socjologów, tyle teorii dotyczących rodzajów i ilości podsystemów. Nie będę ich tutaj przytaczać … Ważne jest jednak , że zadaniem każdego z podsystemów, a także systemu jako całości, jest zaspokajanie określonych potrzeb członków społeczności, a zatem realizacja pewnych funkcji.
- Funkcja - rola bądź wkład, jaki dostarcza społeczność jako cześć szerszego systemu na rzecz społeczeństwa globalnego.
- Funkcje mogą być analizowane z trzech punktów widzenia:
Analiza funkcjonalnych wkładów społeczności na rzecz szerszego społeczeństwa, którego jest częścią.
Dotyczy funkcjonalnych oddziaływań jednostek w obrębie danej społ.
Dotyczy funkcji społeczności jako całości na rzecz struktur ją konstytuujących.
- Funkcje wewnętrzne - 5 głównych zadań realizowanych w społeczności:
produkcja - dystrybucja i konsumpcja
f. socjalizacyjna - szkoła publiczna
f. społecznej kontroli
f. społecznego uczestnictwa - lokalne stowarzyszenia, kluby i kościoły
f. wzajemnego wspierania - zapewnienie pomocy społecznej
Każda z tych funkcji może być realizowana na poziomie lokalnym oraz ponadlokalnym. Warren wskazuje na powiązania funkcji ze społ. globalnym, w ramach którego dana społeczność funkcjonuje. Wprowadza dwa poziomy organizacji działań w obrębie subsystemów społeczności :
vertical patterns - wiąże daną społeczność z szerszym społeczeństwem.
horizontal patterns - zapewniają koordynację działań podsystemów w ramach danego układu lokalnego.
5. Podstawowym wątkiem teorii funkcjonalnej są wzory interakcji pomiędzy elementami systemu. Loomis uważa, ze „system społ. składa się z układu interakcji jego członków”. Na poziomie lokalnym mamy na myśli sposoby wzajemnego oddziaływania na siebie różnych podsystemów instytucjonalnych dla realizacji określonych zadań.
6. Bardzo ważnym założeniem teorii strukturalno-funkcjonalnej jest teza o równowadze bądź dynamicznej równowadze społeczności jako systemu społecznego:
Parsons ostre rozumienie współzależności elementów systemu społ.
Nerton nie wszystkie elementy systemu o takim samym stopniu przesądzają o jego istnieniu i rozwoju, ale tylko niektóre z nich.
Mercer instytucja czy grupa może pełnić pozytywne lub negatywne funkcje wobec społeczności (w odniesieniu do społeczności lokalnej)
7. Społeczności posiadają zdolności integracyjne i reintegracyjne
8. Kolejną istotną kwestią jest utrzymywanie granic systemu, wiążące się z zagadnieniem równowagi. Loomis mówi, że utrzymywanie granic to proces dzięki któremu utrzymywana jest tożsamość systemu społecznego i charakterystyczne wzór interakcji. Społeczność może posiadać:
granice administracyjne
naturalnego zasięgu funkcjonalnego
psychiczne (podział na swoich i obcych)
9. Krytyka
zbyt swobodne, założenie o systemowym charakterze każdego układu lokalnego
zbyt małe uwzględnienie przestrzennego aspektu społeczności
sztuczne utożsamienie jednostki za zbiorem ról społecznych wyznaczonych przez normy społ.
skłania badaczy do statycznego opisu społ. w stanie sztucznej równowagi
3. ORIENTACJA INTERAKCYJNO-PROCESUALNA
- Pojawiła się w latach 50 jako opozycja wobec dominującej wówczas orientacji strukturalno-funkcjonalnej
- Źródła intelektualne
behawioryzm społ.
teoria zachowań zbiorowych
teoria dynamiki grupowej
teoria pola Lewina
1. Każdy układ lokalny składa się z trzech poziomów:
środowiskowego - terytorium w ramach którego ludzie żyją i równocześnie zaspokajają swoje potrzeby
podmiotów społecznych - społeczeństwo lokalne, czyli poziom struktur społecznych, sieć stowarzyszeń i grup zaspokajających wspólne potrzeby i wyrażających wspólny interes
działań społecznościowych - poziomem działania jest community fields - pole społeczności jest istotą wspólnotowości w ramach układu lokalnego.
2. Większa uwagę zwracają na proces kształtowania się wspólnoty aniżeli na podłoże terytorialne.
3. Konstytutywnym elementem społeczności są działania zbiorowe. Koncentrowali się więc na procesach i zmianie społ.
4. Społeczność jest tylko jednym z aspektów życia na danym terytorium. Istnieje o tyle, o ile aktorzy podejmują zachowania zorientowane lokalnie.
Działanie lokalne rozumiane jest głównie jako kolektywny wysiłek podejmowany przez jednostki i grupy społ. na rzecz rozwiązania lokalnych problemów.
Każde działanie w jakimś stopniu jest lokalne i nielokalne, Aby to zmierzyć Sutton i Kolaj stworzyli skalę poziomu „lokalności” i „uspołecznościowienia” .
Ogólnie można powiedzieć, że dane działanie jest częścią pola społeczności w takim zakresie, w jakim:
mieszkańcy uświadamiają sobie problemy związane z daną społecznością
angażują się w działania na rzecz danego terenu
większa liczba mieszkańców danej miejscowości uczestniczy w akcjach
Inną ważną cechą działań lokalnych jest ich procesualność, czyli przechodzenie przez pewne fazy w czasie.
5. Podstawowym procesu społ. w omawianej koncepcji jest partycypacja społeczna mieszkańców w zbiorowych inicjatywach i akcjach. Pełni rolę podstawowego czynnika integrującego mieszkańców danego terenu i stanowi kryterium przynależności do community:
poziom partycypacji zależy głównie od uprzednich pozytywnych doświadczeń jednostki dotyczących udziału w zbiorowych inicjatywach, a nie od czynników statusowych (oczywiście trochę zależy - patrz niżej:>)
wyższy poziom partycypacji osoby o średnich i wysokich statusach społ. ;
niskie i bardzo wysokie statusy bierność na poziomie lokalnym
najbardziej efektywne: aktywność lokalna + wsparcie struktur zew.
działanie lokalne powinny być skoncentrowane na rozwiązaniu lokalnych problemów, być dobrowolne i demokratycznie kierowane
długość zmieszania w danej miejscowości na ogół sprzyja wyższemu poziomowi zaangażowania
6. Ponieważ społeczność, w orientacji procesualnej jest definiowana jako sieć interakcji i działań lokalnych zorientowanych na dane terytorium, zatem mieszkaniec jest o tyle członkiem społeczności, o ile uczestniczy w akcjach lokalnych. Jego pozycja w układzie lokalnym jest pochodną ról, jakie pełni w poszczególnych działaniach.
4. ORIENTACJA SCJOPSYCHOLOGICZNA
- Analiza kształtowania się społeczności w procesie wzajemnych interakcji aktorów
- Badają procesy kulturowej komunikacji, zachodzące pomiędzy jednostkami wykorzystującymi interpretację znaczeń zawartych w obiktach lokalnego środowiska istotny jest zatem proces tworzenia się kulturowych norm, jaźni i rzeczywistości społ. w określonych ramach terytorialnych.
1. Podstawowe założenia:
teza o pierwotności ludzkich interakcji wobec struktury
teza o kluczowym znaczeniu procesu komunikacji społecznej jako sposobu postrzegania i wytwarzania rzeczywistości społecznej
teza o podmiotowości jednostki w procesie działania
teza o wtórności świata społ. wobec procesów poznawczych jedn. bądź grupy społ.
2. Janowitz „społeczność” z „ograniczoną odpowiedzialnością” ludzie są zorientowani na lokalne terytorium, ale w różny sposób i tylko fragmentarycznie
Suttles społeczność to „tożsamość, za pomocą której ludzie odróżniają swoją populacją od innych. Rozwinął trzy ważne pojęcia dla community studies
„uporządkowana segmentacja” - komunikacja przez wzajemne transmitowanie symboli kulturowo znaczących oraz ich interpretacje
„mapa poznawcza” - pomaga ludziom ulokować ich w fizycznej przestrzeni, odnaleźć terytorialną tożsamość
Poznawanie i waloryzowanie przestrzeni kształtuję się w wyniku codziennych interakcji i praktyk życia społ. mieszkańców. Mapa poznawcza dostarcza zbioru społecznych kategorii dla rozróżniania ludzi, z którymi ktoś może i z którymi nie może być bezpiecznie związany. Jest źródłem kształtowania się postaw społecznych w miejscu zamieszkania, dostarcza reguł zachowań i symboli obowiązujących na danym terytorium. W ten sposób kreowania są obszary bezpieczeństwa, w odniesieniu do których jednostka wie jak się zachować, są one zarazem poziomem organizacji układu lokalnego:
„bezpośrednia przestrzeń blokowa”:D
chronione sąsiedztwo - najmniejszy obszar, który posiada zbiorową tożsamośc, w jego obrębie ludzie chronią się przed niebezpieczeństwami. Sąsiedztwo jest strefą obowiązywania pewnych norm, które są ustanowione w celu odróżnienia swoich od obcych
3. Społeczność Z.O.O.[] jest terytorium, którego tożsamość społeczna ustalana jest głównie przez zespół struktur instytucjonalnych funkcjonujących w jego granicach.
4. Głównym procesem społecznym, umożliwiającym trwanie społeczności, jest społeczne wytwarzanie symboli, identyfikacja i komunikacja społ.
Główną rolę kreatywną przejmują instytucje, a zwłaszcza prasa lokalna. Wspólne wartości stają się czynnikami integrującymi, pozwalają odróżnić swoich od obcych.